Caput IX. Vespasiani Augusti et Titi imperium quomodo rebellantes Judaeos compresserit, adhaec urbem Hierosolymam cum templo solo aequaverit. De caeteris eorum gestis.

Anno ab Urbe condita DCCCXXV, brevi illa quidem, sed turbida tyrannorum tempestate discussa, tranquilla sub Vespasiano duce serenitas rediit. Namque ut paulo altius repetam, Judaei post passionem Christi destituti in totum gratia Dei, cum 1083B omnibus undique malis circumvenirentur, quibusdam in Carmelo monte seducti sortibus, quae portenderent exortos a Judaea duces rerum potituros fore, praedictumque ad se trahentes, in rebellionem exarserunt. Exstinctisque Romanis praesidiis, legatum quoque Syriae suppetias ferentem, rapta aquila et caesis copiis, 479 fugaverunt. Ad hos Vespasianus a Nerone missus, Titum filium suum majorem inter legatos habuit. Nam multas et validas legiones secum in Syriam trajecit. Itaque cum Judaeos, multis eorum oppidis captis, in urbem Hierosolymorum, praecipue ob diem festum congregatos, obsidione clausisset, 1084A cognita Neronis morte, hortatu plurimorum regum et ducum, maxime Josephi Judaeorum ducis sententia, qui captus, cum in vincula conjiceretur, constantissime dixerat (sicut Suetonius refert) continuo se ab eodem, sed imperatore, solvendum, imperium adeptus est, relictoque in castris ad procurationem obsidionis Hierosolymorum filio Tito, per Alexandriam profectus est Romam. Sed cognita interfectione Vitellii, paulisper Alexandriae substitit; Titus vero magna ac diuturna obsidione Judaeos premens, machinis cunctisque bellicis molibus non sine multo suorum sanguine tandem muros civitatis irrupit. Sed ad expugnandam interiorem templi munitionem, quam reclusa multitudo sacerdotum ac principum tuebatur, majore vi et mora opus fuit. 1084B Quod tamen postquam in potestatem redactum opere atque antiquitate suspexit, diu deliberavit, utrum tamquam incitamentum hostium incenderet, an in testimonium victoriae reservaret. Sed Ecclesia Dei jam per totum orbem uberrime germinante, hoc tamquam effetum ac vacuum, nullique usui bono commodum, arbitrio Dei auferendum fuit. 480 Itaque Titus imperator ab exercitu pronuntiatus, templum in Hierosolymis incendit ac diruit: quod a die conditionis primae usque ad diem eversionis ultimae, manserat annis mille centum et duobus. Muros urbis universos solo adaequavit. Sexcenta millia Judaeorum eo bello interfecta, Cornelius 1085A et Suetonius referunt. Josephus vero Judaeus, qui ei tunc bello praefuit, et apud Vespasianum propter praedictum imperium veniam gratiamque meruerat, scribit undecies centena millia gladio et fame perisse: reliquias vero Judaeorum diversis actas conditionibus toto orbe dispersas: quarum numerus ad nonaginta millia hominum fuisse narratur. Vespasianus et Titus imperatores, magnificum agentes de Judaeis triumphum, Urbem ingressi sunt. Pulchrum et ignotum antea cunctis mortalibus inter trecentos viginti triumphos, qui 481 a conditione Urbis, usque in id tempus acti erant, hoc spectaculum fuit, patrem et filium uno triumphali curru vectos, gloriosissimam ab his qui patrem et filium offenderant, victoriam reportasse. 1085B Qui continuo omnibus bellis ac tumultibus domi forisque compressis, pacem totius orbis pronuntiaverunt, et Janum geminum obseratis cohiberi claustris, sexto demum ipsi post Urbem 482 1086A conditam censuerunt. Jure enim idem honos ultioni passionis Domini impensus est, qui etiam nativitati fuerat attributus. Tunc deinde sine ullis bellorum tumultibus in immensum respublica Romana provehitur: siquidem Achaia, Lycia, Rhodus, Byzantium, Samos, Thracia, Cilicia, Commagene, tum primum redactae in provincias, Romanis judicibus, legibusque paruerunt. Nono autem imperii ejus anno tres civitates Cypri terraemotu corruerunt, et Romae magna pestilentia fuit. Vespasianus autem in villa propria circa Sabinos nono anno principatus sui profluvio ventris mortuus est. Anno ab Urbe condita octingentesimo vigesimo octavo, Titus segregatis a numero principum Othone et Vitellio, ab Augusto octavus, biennio post Vespasianum regnavit. 1086B Cujus tanta tranquillitas in imperio fuit, ut nullius omnino sanguinem in republica administranda fudisse referatur. Et tamen tunc Romae orto repente incendio, plurimae aedes publicae concrematae 1087A sunt. Abruptum tunc etiam Vesuvii montis verticem magna profudisse incendia ferunt, torrentibusque flammarum vicina regionis cum urbibus hominibusque delesse. Titus cum ingenti omnium luctu in eadem villa, qua pater ejus, morbo absumptus est.