DUBIA.

Ipsam vero sanctarum Potestatum, etc.

Hic ponit tertio proprietates Potestatum. Hic sunt quinque dubia.

Primo, quid sint Potestates, et de actu ipsarum.

Secundo, de ordine earum ad Virtutes.

Tertio, in qua hierarchia esse debeant ?

Quarto, de proprietatibus ipsarum.

Quinto, de numero ordinum mediae hierarchiae.

Circa primum sic proceditur.

1. Gregorius ponens actum earum, sic dicit : " Potestates vocantur hi Angeli, " qui hoc potentius caeteris in suo ordi-" ne perceperunt, ut eorum ditioni virtu" tes adversae subjectae sint, quorum pote testate refraenantur, ne corda hominum " tantum tentare praevaleant, quantum " volunt. " Et idem dicit Bernardus. Sed si Angeli non peccassent, non haberent hunc actum. Ergo videtur, quod peccatum Angeli fuit causa istius ordinis.

2. Praeterea, Per hoc quod dicit potentius caeteris in suo ordine, videtur quod communicat tantum aliquibus istius ordinis : deberet autem assignare rationem

et actum communem omnibus qui sunt in ordine uno : ergo incompetenter loquitur.

3. Praeterea, Destructio non est finis alicujus per se, cum in quantum hujusmodi non habeat rationem boni quae in termino consequitur finem : sed coercere adversas potestates est quaedam destructio : ergo non est actus et finis istius ordinis.

4. Praeterea, Potestas determinatur secundum subditos: mali autem Angeli non sunt subditi bonis : ergo per actum quem habent in eos, non debet determinari eorum potestas.

5. Praeterea, " Nihil movetur propter " vilius se, " ut dicunt Philosophi : ergo similiter nihil agit propter vilius se vel operatur : sed coercere daemones est vilius quam dignitas angelica : ergo propter hoc operandum non dicitur eorum potestas.

6. Praeterea, " Potentia divina quan-" tum ad ea quae pertinent ad guberna-" tionem, communicatur Angelis, " sicut dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus, cap. X : divina omnipotentia dicitur ex hoc quod ipsa est omnia continens et circumiens et collocans et fundans et constringens : ergo et potentia Angeli dicitur ex hoc quod aliqua firmat, licet non omnia, et non coercitione eorum.

7. Praeterea, Dionysius hic nullam eorum proprietatem ponit secundum hoc quod est coercere daemones : ergo non videtur esse actus eorum.

8. Praeterea, Apostolus ad Romam. XIII, 1 et seq., quatuor dicit de potestate, scilicet quod est a Deo sicut ab efficiente exemplari causa, et quod est ordinata, et quod est ad vindictam malefactorum, et quod est ''ad laudem bonorum . Ipse autem non facit mentionem nisi de tertio quod minus videtur esse de intentione potestatis. Ergo inconvenienter assignat Gregorius rationem et actum potestatis.

Solutio. Dicimus, quod actus proprius potestatis est gubernare subditos in tranquillitate, continere eos in jure divino, sicut etiam in civilibus potestas constituitur ad hoc ut contineat rempublicam quiete in jure secundum statuta civitatis : sed quia hoc non potest fieri nisi resistatur perturbantibus potestatem reipublicae, qua quilibet gaudet jure suo, ideo per consequens actus potestatis est coercere nequitiam adversarumvirtutum, sive daemonum sive malignorum hominum. Et hoc patet per Bernardum super Cantica : " Illi, inquit, spiritus qui " potestates nominantur, dum crucifixi " nostri divinam omnipotentiam ubique " attingentem intueri ac magnificare de-" lectantur, exturbare hominum daemo-" numque contrarias potestates pro his " quae haereditatem capiunt salutis, acci-" piunt potestatem, id est, pro conser-" vanda eorum quiete in jure divino. " Unde etiam Esther, xiii, 7, propter pacem populo reddendam, Assuerus se dicit Judaeorum necem imperare, ut nefarii, inquit, homines uno die ad inferos descendentes, reddant imperio nostro pacem, quam turbaverant. Sic gubernare in pace populum est intentum a potestate, coercere vero malos propter illud. Gregorius tamen ponit hunc esse actum potestatis : quia magis manifestus fit nobis. Unde si apud nos mali non essent quos coerceri oporteret, non praeponerentur populo potestates humanae, licet oporteret divina potestate quae est communicata Angelis, quod in tranquillitate custodirentur.

Ad primum ergo dicendum, quod coercere malignos non est per se actus hu-

jus ordinis : et etiam si esset, adhuc malis non existentibus, haberent tunc actum secundum habitum quod possent coercere malos si insurgerent, licet non actu exercerent, sicut etiam non oportet latrones esse actu quando datur judici officium condemnandi.

Ad secundum dicendum, quod hoc quod dicit in suo ordine, est exponendum secundum proprium donum sui ordinis, et sic ratio non sequitur.

Ad tertium dicendum, quod licet destructio non sit finis agentis per se terminans intentionem ejus, est tamen terminus actionis qui consequitur ad id quod intendit.

Ad quartum dicendum, quod mali Angeli non subduntur bonis, ut stantes in ordine juris sub ipsis, sed sicut cadentes in jus per paenam, sicut latro subditur judici per paenam, qui non fuit subditus sibi in rectitudine juris.

Ad quintum dicendum, quod licet nihil moveatur propter vilius se ut propter terminum intentionis, terminus tamen actionem consequens potest esse vilius, in quo nobilius intentum acquiritur, sicut caelum per generationem inferiorum ad quam terminatur motus ejus ut ad effectum qui est vilior ipso, consequitur similitudinem quamdam primi in causalitate rerum quod est nobilius ipso. Simiter continentia subditorum in jure divino est nobilius ipsis Angelis, licet coercere daemones sit minus nobile.

Sextum concedimus.

Ad septimum dicentum, quod Dionysius ponit proprietates quae sequuntur eos quantum ad actum principalem : et ideo de hoc non fecit mentionem.

Ad octavum dicendum, quod Apostolus perfecte dicit quidquid est potestatis : tangit enim ipsum donum potestatis per hoc quod est a Deo ut exemplatum ab ejus potestate. Tangit etiam curam ejus quae consistit in ordinatione juris sibi praefixi a Deo, per hoc quod dicit eam ordinatam. Tangit etiam finem ipsius vel actum et secundum terminum operis, qui est vindicta malefactorum, et secundum terminum intentionis, qui est laus bonorum. Gregorius tamen tangit solum actum nobis magis manifestum, ut quilibet cognoscere possit ad quem ordinem ex merito vitae pertineat.

Circa secundum sic proceditur.

1. Videtur enim, quod Potestates sint supra Virtutes : potentia enim stans ut perfecta per jurisdictionem, quae est potentia potestatis, est supra potentiam simpliciter : virtus autem est ultimum potentiae simpliciter : ergo est sub potestate.

2. Praeterea, In Ecclesiastica hierarchia (quae est exemplata a caelestD habentes gratiam virtutum, subsunt praelatis qui sunt in potestate constituti, nec absolvuntur ab eorum obedientia : ergo et similiter debet esse in caelesti.

3. Ad idem, Quanto aliquid summo vicinius est, tanto superius est : sed Potestates sunt propinquiores Dominationibus, quae dicunt summam potentiam in hac hierarchia, propter jurisdictionem utriusque communem, quam Virtutes non dicunt. Unde et una communis proprietas ponitur Dominationum et Potestatum,non tyrannizare in subditos. Ergo Potestates sunt supra Virtutes.

4. Praeterea, In civilibus potestates immediatum actum habent post dominos, exsequentes gubernationem in subditos, secundum quod eis a dominis dispensatur, et sunt etiam super illos qui sunt virtuosi in peragendis quibuscumque difficultatibus ad dominium pertinentibus : ergo cum rectitudo civitatis sit exemplata a caelesti, videtur esse, quod in Angelis Potestates sint supra Virtutes.

5. Praeterea, In ordine etiam naturae potentiae quae ponunt in ultimo propter suum robur, ponuntur in membris extre-

mis, sicut manibus, vel ungulis, velabis, secundum quod unicuique animali competit : potentia autem (quae est per modum potestatis regentis alias)ponitur in superiori parte, scilicet in capite, utimaginitatio, et ratio : ergo et in ordinatione Angelorum Virtutes deberent esse sub Potestatibus.

Solutio. Dicimus, quod optime ordinantur Virtutes supra Potestates in Angelis : secundum enim quod magis potentiam habent naturalem, secundum hoc potiora dona gratiarum suscipiunt, quibus supra alios constituuntur, et possunt quidquid inferiores, et adhuc amplius : et ideo quia virtus dicit ultimum potentiae naturalis, consequitur ut plus recipiant etiam de donis in dignitate potioribus quam Potestates, quae potentiam naturalem non in ultimum dicunt, licet ordinatam jurisdictionem, quae etiam in virtutibus potior est : unde et potentia Virtutum est supra potentiam naturae, occurens sine resistentia legibus ejus : Potestatum autem potentia est per modum jurisdictionis civilis, quae longe deficit a virtute naturae.

Ad primum ergo dicendum, quod licet Virtutes non dicant jurisdictionem in nomine, tamen propter ultimum potentiae naturalis ( quod dicunt in nomine ) datur intelligi, quod jurisdictionem habeant et alia etiam potiora.

Ad secundum dicendum, quod firmitate in civitate et in Ecclesia vel peccati vel paenae contingit eos qui sunt maximi in virtute, in ultimo gradu constitui, dum vel Ignorantia vel aliqua voluntatis perversitas intercidit : deberet enim esse e converso : et secundum hoc exemplatur a caelesti, quod debet esse, non secundum id quod est.

Ad tertium dicendum, quod Potestates magis conveniunt cum dominio quantum ad relationem superpositionis solum, quam dicunt : in nomine Virtutis autem magis conveniunt quantum ad causam superpositionis, quae est non cadere valens fortitudo : et ad causam semper sequitur., effectus, in Angelis : quia nullus eis admiscetur defectus ignorantiae vel peccati.

Ad quartum dicendum, sicut ad secundum.

Ad quintum dicendum, quod Virtutes quae ponuntur in extremis membris, ponuntur in ultimo quantum ad juvamentum corporis : sed Virtutes quae ponuntur in capite, ponuntur in ultimo quantum ad dignitatem naturae, sive imaginatio in brutis, sive ratio in homine, quamvis non sit virtus corporalis ullius secundum Philosophum, nisi per accidens, scilicet propter virtutes a quibus immediate accipit.

Circa tertium sic proceditur. Videtur enim, quod Virtutes et Potestates sint de infima hierarchia.

1. Dicitur enim a Magistris,quodprima hierarchia sumitur penes conversionem in Deum, media penes conversionem in Angelum, ultima penes conversionem in hominem : sed Virtutes in operando conver_ tuntur ad homines, vel retundendo malitiam daemonum ab eis, vel operando signa circa eos : ergo sunt de infima hierarchia.

2. Ad idem,Infimae hierarchiae est transfundere illuminationes in homines, cum non habeant aliam angelicam hierarchiam sub se : sed Virtutes et Potestates transfundunt potestates in homines cum non dicant aliquem actum qui exerceatur in caelis, ubi nec coercetur malitia, nec fiunt miracula : ergo sunt de ultima hierarchia.

3. Praeterea, In civilibus et in Ecclesiastica hierarchia principes ut praelati et duces sunt supra potestates, cum etiam eos sub se habeant per quos subditos continent, suam operationem circa eos non immiscentes : ergo et ita debet esse in caelesti : sed principes sunt in ultima hierarchia : ergo et Potestates debent esse in ipsa.

Solutio. Dicendum, quod Virtutes et Potestates sunt de media hierarchia. Si enim quaeratur, secundum quid ordinetur in diversis hierarchiis? Dicendum

est, quod secundum analogiam diversam recipientium et secundum ordinem receptorum. Secundum analogiam quidem recipientium : quia quorumdam intellectus est proportionatus ad inspiciendum divinum lumen in suo fulgore, et sic ponuntur in prima hierarchia: quorumdam vero intellectus est capax ejusdem luminis secundum quod propinquat tenebrositati, quae est ex continuo tempore, et secundum hoc ponuntur in ultima hierarchia : sed quia de uno extremo venitur in alterum per medium, quidam medio modo recipere sunt proportionati divinum lumen,et secundum hoc ponuntur in media. Secundum vero ordinem receptorum diversificantur hierarchiae : quia aut recipitur similitudo in donis quibus convertuntur in Deum, et secundum hoc ordinantur in prima hierarchia: aut consortio potestatis, et sic ponuntur in media : aut recipiunt in ut alios transfundant, imitantes Dei liberalitatem, et in hoc perficitur tertia : primum enim est causa secundi, secundum causa tertii. Cum igitur Virtutes et Potestates dicant perfectionem potestatis, cum dicant etiam potentiam limitatam, oportet eos ordinari in media hierarchia.

Ad primum ergo dicendum, quod converti in Angelum, vel in hominem, vel in Deum, non distinguit hierarchiam, licet consequatur hierarchias jam distinctas : convertit enim in Angelum invenitur etiam in ultima, sed secundum perfectionem in consortio potestatis vel assimilationis donorum, vel imitatione liberalitatis in effundendo possunt convenienter distingui hierarchiae, cum perfectio superioris, non sit inferioris, sed e converso, licet simpliciter omnes sint consortes potestatis.

Ad secundum dicendum, quod infimae hierarchiae est transfundere illuminationes id homines, quantum ad officia et actus eorum : sed de talibus virtutes et potestates non per se illuminant, sed de aliis quae sunt supra operationes humanas : et licet in caelis non operentur signa, nec coerceant malitiam, habent tamen proprios actus ad quos ista consequuntur, scilicet attingere ultimum in ministeriis divinis, et in tranquillitate continere.

Ad tertium dicendum, quod in humanis omnes potestates limitatae sunt : ideo sunt in eadem ordinatione cum principibus, quorum est limitata potentia, ut etiam sub ipsis : sed Principes in Angelis habent limitatam potentiam vel jurisdictionem circa unam gentem et regnum, Potestates vero non : et ideo cum hoc sit perfectio Potestatis, ponuntur in media hierarchia.

Circa quartum quaeritur de numero proprietatum quas ponit, et penes quid sumantur.

Et dicendum, quod sunt septem : quoniam aut sumuntur in accipiendo, aut in communicando. Si in accipiendo, aut quantum ad modum, et sic est prima : aut quantum ad substantiam recepti, et sic est secunda. Si in communicando., aut quantum ad modum, aut quantum ad finem perficientem. Si quantum ad modum, aut est modus communicantis, et sic est tertia : aut modus communicati, et sic est quinta : aut modus eorum quibus communicatur, et sic est septima. Si quantum ad finem, aut in genere, et sic est quarta : aut in specie, et sic est sexta.

Circa quintum sic proceditur. Videtur enim, quod sint plures quam tres ordines mediae hierarchiae.

1.Dionysius eniminlibro de ''divinis nominibus ponit tria quae secundum ordinem participantur ad potestatem pertinentia, scilicet dominium, regnum, et sanctitas, a quibus videntur debere sumi tres ordines. Cum igitur duo alii hic po-

nantur, erunt quinque ordines hierarchiae hujus.

2. Praeterea, In humanis, vel in civilibus,vel in Ecclesia sunt multi gradus medii inter dominos et eos qui potestates exercent regendo familiam, sicut duces, comites, archiepiscopi, primates: ergo videtur, quod etiam plures debeant esse ordines inter Dominationes et Potestates, et non solum Virtutes : et sic sunt plures quam tres.

Solutio. Dicimus, quod non debent esse nisi tres ordines hujus hierarchiae : sumitur enim haec hierarchia secundum perfectionem potestatis in continentia subditorum : contineri enim non possunt nisi reducantur in unum ordinans omnia, ne fiat divisio, et ut sint exsequentes ordinationem illius. Sed exsequi potest dupliciter, aut ponendo in ultimo, quantum ad actum simpliciter ex parte objecti: aut secundum ordinationem juris. Dominationes igitur sunt per modum ordinantis alios, Virtutes vero ordinationem exsequuntur secundum ultimum actus ex parte objecti, quod est arduissimum. Potestates vero sunt ultra ex. ordinatione juris.

Ad primum ergo dicendum, quod regnum est potestas unius : et ideo non est communicabilis multis nisi per modum dominii. Unde non facit ordinem separatum : sanctitas vero non constituit in aliquo gradu dignitatis super alios, et hoc est proprium hierarchiae.

Ad secundum dicendum, quod omnes illae dignitates vel se habent per modum principum, et sic sunt inferiores Potestatibus, vel reducuntur in principatus vel Virtutes.