DUBIA.

Hic solvit positam quaestionem. Et quia in solutione dicitur, quod Angeli dividuntur in essentiam, virtutem, et operationem, quaeritur hic primo de essentia eorum, Utrum sit simplex? Et videtur, quod sic.

1. Quaecumque enim carent prima compositione quae est ex primis componentibus, scilicet materia et forma, carent etiam secunda quae est ex accidente et subjecto, cum haec causetur ab illa: sed Angeli carent prima compositione, quia in eis non est materia, quia sicut dicit Boetius, " Nulla est incorporalibus rebus " materia. " Et iterum : " Incorporalia " materia subjecta non egent. " Ergo videtur, quod in eis non sit aliqua compositio.

2. Ad idem, Sicut dicit Philosophus in II Metaphysicorum : ". Materia necesse " est ut imaginetur moveri cam re mo-" ta." Sed Angeli non moventur : quia ut probatum est in VI Physicorum, " Omne " quod movetur, est divisibile quantum : " non sunt Angeli hujusmodi. Ergo, etc.

3. Ad idem, Esse materiae est esse in potentia: Angeli non sunt in potentia, neque ad ubi, neque ad formam : ergo non habent materiam.

4. Ad idem, Nullus motor habet materiam, cum non sit mobilis, quod consequitur ad habere materiam : sed Angeli

sive intelligentiae sunt universales motores totius naturae : ergo non habent materiam: et sic redit idem quod prius.

5. Ad idem, Extremum compositionis non est compositum, quia sic esset abire in infinitum : sed ultima compositio est ex corporali natura et spirituali: ergo spiritualis natura non est composita : ergo Angeli sunt simplices.

6. Ad idem, Corporalia minus accedunt ad simplicitatem quam spiritualia : sed formae corporales sunt , simplices : cum igitur a Boetio vocentur formae, et sint spirituales, videtur quod sint simplices.

7. Ad idem, Quaecumque sunt composita, resolvuntur in ea ex quibus sunt composita, aut secundum rem, sicut in corporalibus, aut secundum rationem, et tunc oportet quod componentia per actum aliquem indicentur, sicut componentia caeli indicantur nobis per hoc quod movetur et movet: sed componentia Angeli non indicantur nobis per aliquem actum ipsorum, nec resolvuntur in ea secundum esse : ergo non sunt compositi.

8. Ad idem, Forma materiae.est minus simplex quam forma formae : sed Angeli sunt formae formarum naturalium, cum sint datores earum et moveant ad ipsas : cum igitur formae naturales sint simplices, Angeli erunt multo simpliciores.

9. Ad idem, Ejus quod est maxime propinquum primo, non est dispositio ad maxime distantia ab ipso : sed Angeli maxime propinqui sunt primo : quia sicut dicit Augustinus, " Fecisti Domine " duo : unum prope te, scilicet Angelos : " et aliud prope nihil, scilicet materiam. " Cum igitur maxime distantia sint materialia, quae sunt composita ex partibus essentialibus, videtur quod Angeli non sint compositi.

10. Ad idem, Quidquid non habet nisi unum ante se, est simplex : sed Angeli non habent ante se nisi Deum : ergo,etc

11. Ad idem, Separata secundum esse et rationem magis sunt simplicia quam secundum rationem tantum : sed mathematicalia quae sunt separata ratione tan-

tum, non habent materia : ergo neque

Angeli, qui secundum Philosophum sunt substantiae separatae etiam secundum esse: et ita Angeli sunt simplices.

12. Ad Idem, Primum multipliciter communicat se creaturis et maxime nobilioribus : sed simplicitas est quaedam conditio primi : ergo communicatur ad minus Angelis, qui sunt nobilissimae substantiarum.

Ad oppositum.

1. Ubicumque est sequens compositio, est et prima ex qua causatur : sed in Angelis est sequens, cum in ipsis sit essentia gratiae et gloriae et conceptiones ipsorum, quia omnis intelligentia est plena formis : ergo in ipsis est compositio essentialis.

2. Ad idem, Sicut dicit Boetius in libro de Trinitate : " Forma simplex sub-" jectum esse non potest : quia nihil est c( subjectum nisi secundum quod partici-" pat materiam." Sed Angeli sunt subjecta suorum accidentium. Ergo non sunt simplices.

3. Ad idem, In quocumque est vere significare universale et particulare, est compositum : oportet enim esse In eo aliud principium communicabilitatis, quod est communicabile, et aliud principium Incommunicabilitatis, quod non communicatur, alioquin contradictoria essent vera de eodem. Sed In Angelis est vere significare universale et particulare : aliud enim est dicere de eis in quantum sunt Angeli,et aliud in quantum est hoc. Ergo sunt compositi.

4. Ad idem, Quidquid est in genere, participat genus eadem ratione cum aliis : sed Angeli ordinantur in praedicamento substantiae, in quantum dividitur per corporeum et incorporeum, quod non est nisi in Angelis et animabus : sed ea quae sunt in genere substantiae, recipiunt praedicationem substantiae compositae, quia materia et forma non prae- dicantur de rebus : ergo etiam Angeli sunt compositi.

5. Ad idem, Sicut vult Boetius, " Quid-" quid est citra primum, est hoc et " hoc. " Angeli sunt citra primum. Ergo sunt compositi : oportet enim aliud esse tamquam terminans, super quod reflectitur, et aliud reflectens : sed omnis substantia sciens essentiam suam, redit supra se reditione completa : cum igitur Angeli sint hujusmodi, videtur quod sint compositi : et est ratio in libro de Causis.

6. Ad idem, Ubicumque invenitur proprium alicujus rei, invenitur res ipsa : sed proprietas materiae est sustinere et terminari. Cum igitur utrumque Inveniatur in Angelis, In quantum sustinent accidentia, et terminatur in eis forma communis ad particularitatem, videtur quod In eis sit materia : et sic idem quod prius : et est ratio in libro Fontis,

7. Ad idem, Sicut se habet lux primi mobilis ad omnia corporalia, ita lux primae causae ad omnia spiritualia : sed lux primi corporis lucem in propria natura speciei alicujus non causaret, nisi esset aliquid determinans lucem ejus, quod est materia : ergo oportet similiter ad hoc quod spirituale constituatur In propria natura, quod radius divinus determinetur aliqua materia : et sic sunt compositi.

8. Ad idem, Omnis substantia distincta Ioco habet mater iam : Angeli sunt hujusmodi secundum Damascenum : ergo habent materiam : et sic idem quod prius.

9. Ad idem, Nullum simplex potest alicujus actus esse terminus, ut probat Philosophus in VII primae philosophiae : sed Angeli sunt termini creationis : ergo non sunt simplices.

10. Ad idem, Omne operans per se non sicut formae, et non operans per suam essentiam, est compositum : quia oportet quod agat per virtutem superadditam. Sed Angeli operantur operatione perfecta, et non per essentiam suam, sicut faciendo miracula virtute divina. Ergo sunt compositi.

11. Ad idem, Omnis forma de se universalis est : sed Angeli sunt hoc aliquid in natura : ergo non sunt formae tantum : ergo sunt compositi ex forma et ex materia.

Solutio. Dicimus, quod opinio praecipuorum Philosophorum est, quod sunt substantiae simplices intelligentiae, nihilominus sunt particulares, et procedunt per hanc viam : licet enim quod recipitur in aliquo, sit in eo per modum recipientis, et non per modum dantis, si tamen agens sit univocum, erit in eo et per modum dantis et per modum recipientis, quantum ad ea quae sunt de esse speciei, licet possint esse secundum meliores conditiones in uno quam in alio, sicut natura humana quae in Patre et Filio recipitur, et tamen habet aliquid ex parte ejus in quem recipitur, per quod est in majori vigore vel minori. Similiter lux accepta in aere habet aliquid secundum quod est hujusmodi, et habet etiam naturam lucis secundum quod est a corpore primo, per quam movet colores omnes, et non solum in hac materia in qua recipitur. Similiter dicunt, quod processus intelligentiarum a primo est per modum univoci secundum quod possibile est : unde et nominatur primum nomine ipsarum, et radius divinus recipitur in aliquo orbium primo vel secundo. Unde intelligentia secundum quod est a primo, est quaedam lux, similitudo lucis primae : et secundum quod recipitur in orbe cui unitur ut forma et motor, habet quod sit hoc : et sic dicunt quod reflectitur super se, et est reflectens, secundum illud quod habet, prout est a primo. Secundum quod etiam habet apud se formas universales, non per abstractionem acceptas, sed sicut sunt formae artis, et secundum quod habet ex parte recipientis, est terminans reflexionem, et formae efficiuntur particulares determinatae ad opus aliquod, eo quod ex hac parte conjungitur corpori quod

movet, posuit Avicenna quod esset anima habens imaginationem, licet alii contradicunt, probabilius dicentes quod movet sicut intellectus possibilis, sive uteretur virtutibus sensibilibus quibus moventur organa. Et sufficit ad motum sola determinatio formarum ex parte recipientis. Et solvunt rationes inductas contra se, et ad hoc quod dicitur, quod est in eis universale et particulare, dicunt quod hoc tenet in his in quibus est universale et particulare ratione eorum quae sunt de essentia rei : sed intelligentia non efficitur particularis ratione alicujus quod sit de essentia sua, sed ratione ejus cui adjungitur, sicut quaelibet forma : est enim haec intelligentia secundum quod est hujus intelligentia. Et quod objicitur, quod forma simplex non potest esse subjectum, dicunt quod non est verum simpliciter, sed tantum respectu accidentium naturae,quae sunt accidentia individui : accidentium autem speciei quae manant ab essentialibus speciei, potest esse simplex subjectum, sicut unitas suarum passionum : quia talia non requirunt materiam pro subjecto, sed id ex quo fluunt. Et similiter accidentium quae non sunt res naturae, sed intentiones intellectus, simplex potest esse subjectum : et talium accidentium tantum intelligentiae sunt subjecta. Et si iterum dicatur, quod sunt moventia mota, dicunt quod non moventur nisi secundum intentionem, ut desideratum in eis.

Sed haec opinio non sustinetur propter tria secundum fidem. Primo, quia non ponimus corpora superiora moveri ab anima, sed a Deo, etiam forte per ministerium Angelorum, quamvis etiam Philosophi ponant praeter animam quam dicunt motorem propinquum, intelligentiam esse motorem remotum, et ministrare conceptiones ad motum, sicut etiam in. nobis fit. Secundum est, quia nos ponimus Angelos ministrare Deo in spiritualibus ministeriis, et circa nos descendendo de caelo ad nos,et non tantum in motu sphaerarum. Tertium est, quia si corpora superiora haberent animas, oporteret esse tres ordines beatorum, scilicet Angelorum, et illarum animarum, et nostrarum, et quod mererentur per motum. Et haec non sunt consona fidei, quamvis Hieronymus dicat super principium Ecclesiastici, quod " sunt corpora " superiora animata : " sed glossandum est, quod habent actum animae, scilicet motum, quamvis a sanctis nihil contra hanc opinionem dicatur, sed tantum a magistris. Possemus autem per modum hunc ponere compositionem vel simplicitatem animarum, sicut et quidam dicunt, quod secundum quod recipitur in corpore cui unitur, consequitur ipsam intellectus possibilis : et secundum quod est a Deo, consequitur ipsam intellectus agens, nisi poneremus animas remanere post corpus. Si enim non haberent individuationem nisi ex corpore, ex omnibus animabus non remaneret nisi una, destructis corporibus, ex quibus erat individuatio, sicut dicunt etiam Philosophi : et ideo oportet etiam dicere de animabus ut de Angelis. Et quia praedicta opinio est Philosophorum nostrorum, quidam dicunt quod Angeli sunt compositi ex materia et forma, et individuantur sicut ista corporalia. Sed hoc non possemus dicere, nisi vellemus redigere spiritualia omnino ad modum corporalium. Et ideo aliter videtur nobis dicendum, quod Angeli non habent materiam, s proprie dicatur materia : quia m proprie dicta est illius naturae, quae est determinata ad motum : ideo oportet, quod in eis quae habent materiam ad esse, quod esse materiae praecedat formam : hoc autem non est in Angelis. Dicimus tamen, quod in eis est compositio essentialis ex esse et quod est : cum enim sint substantiae et non conjunctae alicui corpori, et sint hoc aliquid, oportet quod sit in eis aliquid quod est principium communicabilitatis, et haec est essentia qua habent esse : et oportet iterum quod sit in eis aliquid per quod es-

sentia individuetur, per quod sit id demonstratum, et secundum hoc est in eis quod est, quod id quod est aliquid est, et id secundum quod est. Hoc autem quod est, non est materia, quia etiam non praedicatur de re : sed quod est, praedicatur de re : dicitur enim, hoc aliquid est hoc aliquid, vel quod est : sed tamen est quod est, secundum quod habet aliquod principium individuans. Si autem hoc velint appellare materiam, potest dici quod sunt compositi ex materia, ut non sit contentio de nominibus, et erit hoc modo dicta materia, sicut dicit Philosophus, quod cum dico hoc caelum, dico materiam. Sic ergo concedimus, quod est in eis compositio essentialis, et concedimus rationes ad hoc. Nec oportet a nobis quaerere aliquam demonstrativam viam deveniendi in Angelos hoc modo compositos : quia fides non demonstratur, sed sufficit quod sustineatur. Haec autem accipimus per positiones fidei.

Ad primum ergo dicendum, quod dictum Boetii intelligendum est de materie proprie dicta, quae praecedit rem, et talis non est in Angelis : et de hac etiam intelligitur verbum. Philosophi quod secundo objicitur. Et secundum hoc etiam dicendum ad tertium.

Ad quartum dicendum, quod non sunt universales motores, sed moventur a Deo : et ideo oportet quod habeant aliquid loco formae secundum quod movent, et aliquid loco materiae, secundum quod moventur.

Ad quintum dicendum, quod non sequitur nisi de natura spirituali, quae est extremum compositionis : Angeli autem non sunt alicui corpori compositi. Et de animabus non sequitur etiam : quia praeter hoc quod sunt extremum compositionis, sunt substantiae perfectae, potentes per se existere.

Ad sextum dicendum, quod dicuntur Angeli formae a Boetio, quasi formantes active, et non quod sint fo alicujus materiae : et ideo non est facienda

paratio eorum ad formas corporales, sed ad composita.

Ad septimum dicendum, quod manifestantur in eis componentia in quantum movent et moventur a Deo : et ideo resolvuntur in componentia ratione, licet non re.

Ad octavum dicendum, quod Angeli secundum fidem non sunt datores formarum : quia sic crearent formas, cum Damascenus dicat : " Maledicti sunt qui di-" cunt Angelos aliquid creare. " Si tamen sint causae aliquarum formarum per ministerium saltem, tunc sunt formae naturalium formarum secundum formas quae sunt in intellectu, et non secundum substantiam, et illae sunt simpliciores formis naturalibus.

Ad nonum dicendum, quod non oportet propter hoc quod non habeant compositionem, sed quod non habeant per modum quo habent maxime distantia : quia in compositis sunt multi gradus, secundum quod in quibusdam magis est dominium formae supra materiam, et in quibusdam minus.

Ad decimum dicendum, quod habent tantum unum ante se per modum efficientis, sed duo per modum componentium.

Ad undecimum dicendum, quod etiam mathematicalia habent materiam, licet non sensibilem, intelligibilem tamen, sicut dicit Philosophus in VII philosophiae primae. Et similiter Angeli non habent materiam sensibilem. Vel dicendum, quod secundum opinionem Philosophorum praedictam , non dicuntur esse Angeli separati, ut non habentes materiam, nec aliquid determinans loco materiae in essentia sua, sed secundum nos sunt separati a materia, quae est subjecta motui : habent tamen aliquid per quod eorum natura trahitur ad singularitatem, si hoc debet dici materia.

Ad duodecimum, dicendum, quod simplicitas non est communicabilis Angelis, ut carerent omni compositione : quia sic essent formae tantum,et ita non erant ali- quid in natura, cum nullum sit ens In natura nisi hoc aliquid.

Secundo quaeritur. Supposito quod in eis sit essentia differens a quod est, utrum sit aequaliter simplex?

i. Videtur autem quod sic : proprium enim aequaliter consequitur omnia de quibus dicitur hoc cujus est proprium : sed sicut dicit Augustinus, " Proprium " essentiae angelicae est simplicitas : " ergo videtur, quod omnes aequaliter sunt simplicis essentiae.

2. Praeterea, Quae aequaliter distant a primo simplici, sunt aequalis simplicitatis : sed omnes Angeli distant aequaliter a primo, cum sint in eodem gradu entium : quia omnes sunt intellectuales : " Distantia autem a primo, ut dicit Dio-" nysius, est secundum gradus entium : " ergo omnes sunt aequalis simplicitatis in essentia.

3. Praeterea, Spiritus non potest cognosci nisi ex vita et cognitione : quia per motum reducitur ad cognitionem : quia " idem est principium motus et sen" sus in animalibus, " ut dicit Philosophus : sed omnes Angeli habent eumdem modum vitae, quia intellectualem, et eumdem cognitionis, quia intelligunt deiformiter : ergo videtur quod In eis non sit aliqua differentia simplicitatis essentiae.

4. Ad idem, Prima relatione accipere a primo consequitur naturam angelicam : sed omnes Angeli accipiunt prima relatione a primo : ergo sunt etiam aequales in simplicitate essentiae.

Ad oppositum.

1. Ea quae sunt ejusdem simplicitatis sunt etiam ejusdem nobilitatis : sed non omnes Angeli sunt ejusdem nobilitatis : ergo, etc.

2. Ad idem, Perspicacitas intelligentiae in Angelis consequitur simplicitatem essentiae : sed non omnes sunt aeque perspicaces in intelligendo,sicut saepe habitum est : ergo non sunt omnes aequales in simplicitate essentiae.

3. Ad idem, Ubicumque sunt gradus diversi quibus descenditur ab uno primo, non est eadem simplicitas : sed in Angelis est descensus ab uno simplicissimo per quosdam distinctos gradus tam secundum Philosophos quam secundum Theo logos : ergo non est ibi aequalis simplicitas.

Solutio. Concedimus, quod non omnes sunt aequalis simplicitatis in essentia, et rationes ad hoc : non tamen est magis et minus simplex per recessum ab aliqua compositione, sed per accessum ad unum simplicissimum.

Ad primum ergo dicendum, quod simplicitas in quantum est proprium, non dicitur magis et minus, sed secundum quod est relata ad alterum, sicut etiam dicitur unus rationalior altero. Vel dicendum melius, quod simplicitas essentiae est quoddam proprium quod consequitur naturam eorum in communi : et ideo secundum diversos gradus diversimode participatur.

Ad secundum dicendum, quod intellectualia, rationalia, viventia, entia, sunt gradus entium generales, qui continent sub se plures alios generales : neque enim omnia existentia aequaliter participant nobilitatem primi, et similiter non omnia intellectualia.

Ad tertium dicendum, quod licet omnes habeant intellectum deiformem in hoc quod accipiunt simplices quidditates rerum et sine discursu rationis, quidam tamen habent intellectum aliis Deo similiorem.

Ad quartum dicendum, quod omnes Angeli accipiunt prima relatione a primo respectu animarum rationalium quae accipiunt lumen obumbratum continuo et tempore : tamen in hac etiam relatione sunt multi relationum gradus, relatione etiam speciali.

Tertio, quaeritur de divisione quam ponit, quod omnes divini intellectus dividuntur in essentiam, virtutem, et operationem .

i. Videtur enim, quod incompetens sit divisio : dividentia enim aliquid commune non aequaliter sunt in omnibus de quibus illud commune dicitur, sicut rationale et irrationale non aequaliter sunt in omnibus animalibus, sed in quibusdam unum, in quibusdam alterum : sed haec tria sunt aequaliter in omnibus Angelis qui dicuntur divini intellectus : ergo divisio est incompetens.

2. Praeterea, Sicut dicit Philosophus in II Ethicorum : " Tria sunt in anima, " potentiae, passiones, et habitus : et haec " omnia praecedunt operationem : " cum igitur illa etiam sint in Angelis, quia operatio egreditur ab aliqua potentia perfecta per habitum, et sunt in eis delectationes quae passiones sunt, videtur quod haec tria addere debuit hic Dionysius.

3. Praeterea, Quod ponitur in diffinitione, prius est ea : potentia ponitur in diffinitione virtutis, est enim virtus potentia in ultimo posita : ergo est prior virtute, et ita ante virtutem, sicut ante operationem.

4. Praeterea, Dividentia non debent excedere divisum : sed haec tria sunt in omnibus rebus : ergo inconvenienter dividuntur per haec divini intellectus.

5. Praeterea, Dividentia debent eadem ratione se habere ad divisum : sed haec non sic se habent, essentia enim est aliquid rei, et similiter virtus est intra rem, operatio autem nihil rei est, sed exit ab ipsa : et sic videtur divisio incompetens.

6. Praeterea, In daemonibus sunt haec tria : et ita videntur habere communem naturam cum sanctis Angelis per eamdem rationem.

7. Quamvis haec tria communiter denominent omnes, quia dicuntur omnes caelestes essentiae et Virtutes et Angeli propter operationem communem, tamen Virtutum operatio denominat specialiter aliquem ordinem : ergo similiter ab essentia aliquis ordo specialiter denominari deberet.

8. Praeterea, Supermundana ratio est

quam non pertingimus per principia nobis innata, sed tantum per fidem : sed naturali ratione possumus devenire ad haec tria : ergo ipsa non sunt supermundana r atione data.

Solutio. Dicimus, quod haec divisio datur de Angelis in quantum ipsi sunt intellectus divini, et dicitur intellectus divinus in haec dividi. Est enim alia divisio intellectus in quantum intellectus, et non in quantum est natura, cum intellectus praesupponat naturam : intellectus autem cum sit virtus quaedam, praeexigit ante se essentiam, a qua fluit omnis virtus : et tunc perficitur per operationem propriam. Sic igitur ad ejus perfectionem in qua est intellectus, exigitur perfectio essentiae et perfectio virtutis fluentis ab illa ordinante ad operationem et perfectionem operationis, in qua stat ultima perfectio. Et ideo hujusmodi perfectiones habent se consequenter : quod enim est perfectum in operari, est percfectum in posse sive in virtute, et perfectum in. esse : et quod est perfectum in posse, est perfectum in, esse, et non convertitur. Sic igitur hujusmodi divisio datur secundum ea quae exiguntur ad perfectionem angelicae naturae ut sunt intellectus quidam.

Ad primum dicendum, quod hoc est verum de divisione generis in species. Talis autem non est haec divisio, sed in ea quae exiguntur ad perfectionem intellectus, et ideo sunt in quolibet intellectu perfecto.

Ad secundum dicendum, quod potentia imperfecta est per se, et ideo non debuit poni inter ea quae dicunt perfectionem : sed virtus quae dicit potentiam perfectam, stantem in ultimo, similiter habitus acquisiti, de quibus loquitur Philosophus, non praecedunt opus, cum nascuntur ex operibus : et tales non sunt in Angelis, sed tantum habitus infusi vel concreati naturales, et hi non dividuntur in virtutes, quae dicunt perfectam potentiam. Passiones autem non sunt in eis : delectatio enim, ut dicit Dionysius in ultimo capite hujus operis, non est accipienda in Angelis secundum passionem ut in nobis.

Ad tertium dicendum,quod sicut in Angelis potentia non praecedit esse tempore, sed natura tantum, quia In perpetuis Idem est posse et esse : Ita etiam potentia ad agere semper stat sub perfectione : et ideo non est accipere essentiam ante virtutem.

Ad quartum dicendum, quod operatio rei quae est circa materiam extrinsecam, non est intra rem : propria vero operatio rei quae est sibi In seipsa sicut potentia, essentia, operatio est esse intra rem : et tales sunt operationes angelicae quibus secundum Intellectum perficiuntur.

Ad quintum dicendum, quod in aliis rebus non sunt virtutes simpliciter, eum earum potentiae non ponantur in ultimo simpliciter sicut potentiae angelicae, sed in ultimo secundum suam naturam : et ideo haec tria non sunt in omnibus rebus.

Ad sextum dicendum, quod sicut dicit Dionysius In libro de Divinis nominibus, " Daemones infirmantur circa naturales operationes ipsorum. : " et ideo potius sunt in Ipsis infirmitates et operationes deficientes quam virtutes et operationes.

Ad septimum dicendum, quod ordines denominantur ab aliquo superaddito naturae : et ideo possunt speciales ordines denominari a virtute et operatione quae aliquid additum naturae dicunt, et non ab essentia, quae est primum super quod fundantur alia.

Ad octavum dicendum, quod licet haec simpliciter possent nobis innotescere mundana ratione, prout tamen sunt in superioribus essentiis dispositis circa di vina ministeria, non nisi per fidem in, ea possumus.

Quarto quaeritur, utrum in Angelis sint plures virtutes ? et videtur, quod non sit in eis nisi una, scilicet intellectiva.

i. Omnis enim res quae secundum suam

substantiam non est nisi intelligentia, ejus non est nisi intelligere : sed Angel secundum substantiam sunt intelligentiae, sicut patet per Philosophos, qui sic eas nominant, et similiter per Dionysium, et per hoc quod sunt simplices, simplici primo sunt propinquissimi : ergo earum operatio non est nisi intelligere : et ita nec virtus sive potentia, nec intellectus,

2. Ad idem, Quorum substantiae sunt separatae, et virtutes : sed Angeli sunt separati a materia secundum substantiam, et hoc secundum naturales Philosophos : ergo et eorum virtutes separatae sunt : separatae autem virtutes sunt quae non operantur circa materiam et appendicias ejus, quod solius intellectus est : ergo non habent nisi intellectum.

3. Praeterea, " Bonum et malum sunt " in actione tantum, " ut dicit Philosophus : actio autem consistit in operandis quae sunt conjuncta materiae, in quibus est motus : ergo cum Angeli sint separati a materia, in eis non est virtus operandi malum et bonum : et ita non erit in eis voluntas, cui haec sunt subjecta.

4. Praeterea, Contrarietas secundum esse et actum contrarietatis non est extra materiam : intentiones enim contrariorum separatae a materia non sunt contrariae, quia possunt esse simul in anima. Cum igitur objecta aliarum virium, ut irascibilis et concupiscibilis, et quaecumque sequuntur potentias affixas organis, sint cum contrarietate, videtur quod in Angelis qui sunt separati a materia, non sint hujusmodi virtutes.

5. Ad idem, Sicut dicit Philosophus, " Non est ejusdem delectatio habens con-" trarium et non habens contrarium : " talis autem est delectatio aliarum virium ab intellectu : ergo non sunt in Angelis.

6. Ad idem, Non est ejusdem delectatio in dulci et in intentione dulcis : hoc enim contemplativi est, illud sequentis passiones sensibiles : sed Angelorum est contemplari in intentionibus rerum com- templando ipsas : ergo non est eorum delectatio quae est in ipsis rebus sensibilibus : talis autem est delectatio aliarum virium : ergo non habent eas.

7. Praeterea, Commentator dicit in XI philosophiae primae, quod non habent nisi voluntatem et intellectum.

8. Praeterea, Dionysius dicit in ultimo capite hujus operis, quod " non est " aestimandum eos delectari secundum " sensibiles delectationes prout sunt in " nobis : " solius autem intellectus delectatio est sine passione : et ita non habent alias potentias.

Ad oppositum.

1. Anima non conjuncta corpori similis est Angelis : sed, sicut dicit Augustinus in libro de Spiritu et Anima, " Anima ante " conjunctionem ad corpus et post sepa-" rationem habet tres vires, irascibilem, " concupiscibilem, et rationalem : " ergo et Angeli habent.

2. Ad idem, Per operationes potentias cognoscimus : sed Angeli operantur circa arduum et delectabile : ergo habent has vires.

Solutio. Dicimus, quod Angeli non habent alias vires nisi intellectum et voluntatem secundum rem : et si posset dici, quod habent liberum arbitrium secundum quod consequitur voluntatem et intellectum sive rationem. Voluntas autem in Angelis non dividitur in plures potentias. Appetitus autem qui dividitur per irascibilem et concupiscibilem, est appetitus irrationalis, ut dicitur in tertio de Anima, quia aut erit circa id quod est elevatum supra facultatem suam, et sic est irascibilis : vel circa ea quae sunt ad sustentationem secundum speciem, aut secundum individuum, et sic est concupiscibilis. Sed circa talia non est delectatio Angelorum, cum hujusmodi sunt corruptibilium, sed recreantur in operationibus intellectualibus naturalibus aut ex donis collatis, aut circo arduum circa quod est irascibilis. Sic secundum proportiones materiae non erit aliquod talium elevatum supra Angeli virtutem,

quae non est proportionata alicui materiali.

Ad primum ergo dicendum, quod operari dicuntur intelligentiae secundum suam substantiam : quia operantur secundum suam formam, sicut homo ratiocinatur, non quod substantia sua sit sua intellectiva virtus : et ideo potest habere etiam voluntatem quae consequitur intellectum, et si quae tales essent, alias autem non.

Secundum concedimus.

Ad tertium dicendum, quod est quoddam bonum quod est ex perfectione quae consequitur rem secundum quod est in via ad finem ultimum, et nondum quiescens in illo, et hoc est bonum quod acquiritur per motum, et hoc non est in his quae sunt separata a materia. Etiam est bonum rei ex hoc quod est perfectum ultimo fine, et hoc bonum est sine motu etiam in his quae non sunt separata a materia : quaecumque enim habent finem, non absolvuntur a ratione boni. Secundum hoc bonum etiam erit in intellectu speculativo, cujus finis est veritas secundum Philosophum.

Alia tria concedimus, et similiter argumentum Commentatoris et Dionysii.

Ad aliud dicendum, quod anima antequam conjungatur corpori, non est : unde non potest intelligi, qnod habeat tres vires ante conjunctionem ad corpus, nisi sicut causa praehabet quod est ex. ipsa in alio : hujusmodi autem vires sunt ex anima in corpore sibi convicto : et etiam si anima has per se haberet, non oporteret quod Angelus haberet, quia eadem anima per essentiam intellectiva est et sensitiva, et ideo vires sensibiles habere posset.

Ad aliud dicendum, quod operatio Angeli non est circa arduum et delectabile circa quod sunt irascibilis et concupiscibilis. Unde etiam dicit Philosophus, quod " ridiculum est dicere substantias " esse prudentes, vel temperatas, vel for-" tes, vel justas. "

His habitis, accedendum est ad litteram. Est igitur sua solutio, quod virtus dicitur dupliciter, aut secundum quod est naturam consequens in communi prout dividitur in essentiam, virtutem, et operationem, et sic dicitur virtus potentia perfecta, stans sub ultimo naturae : aut prout est stans sub ultimo doni, et sic denominat specialem ordinem.