DUBIA.

Sed circa hoc sunt duo dubia.

Primo, Utrum dona superiorum sunt in inferioribus?

Secundo, Utrum superiores habeant illuminationes et scientias magis universales?

Circa primum sic proceditur.

1. Videtur enim,quod dona superiorum

non sunt in inferioribus : convenientia enim in his per quae est distinctio, indu-. cit in distinctis confusionem : sed ordines distinguuntur per dona et illuminationes : si igitur ea quae sunt superiorum, communicant inferioribus, erit confusio in ordinibus. . 2. Praeterea, Differentium specie sunt differentes perfectiones : sed ad minus illi qui sunt in diversis ordinibus, sunt differentes specie : ergo cum illuminationes sunt eorum perfectiones, non erunt inferiorum quae sunt superiorum.

3. Ad idem, In toto potestativo sive in naturalibus sive in civilibus inferior nullo modo habet actum superioris, sicut sensus non habet actum intellectus, nec balivus actum regis : sed sicut superius dictum est, hirarchia est totum potestativum : ergo inferiores non habent ea quae sunt superiorum.

4. Ad idem, Omnis distinctio est vel secundum participationem ejusdem secundum magis et minus, aut secundum participationem diversorum : sed participatio ejusdem secundum magis et minus, non diversificat speciem, qualis est diversitas inter ordines : ergo distinguuntur participatione diversorum, et sic non sunt eadem in omnibus.

5. Ad idem, In Angelis non est aliquod donum in vacuum : sed dona inferiorum ordinantur ad ministerium exterius, hoc autem non convenit superioribus : ergo non sunt eaedem proprietates inferiorum et superiorum.

6. Si dicatur, quod superiores habent in habitu, et inferiores in actu. Contra : Perfectius est aliquid habere actu quam habitu : sic ergo perfectiora essent dona in inferioribus quam m superioribus, quod est contra litteram.

7. Praeterea, Si superiores habent quidquid habent inferiores eminentius, videtur quod sufficiat unus ordinum superiorum : ergo omnes alii superflui, et ita non erunt, cum nihil in eis sit superfluum.

8. Praeterea, Dubitatur de quadam expositione Commentatoris super illud : Sicut unicuique autem propria diffinitur analogia. Et dicit Commentator :

" Analogia invenitur interpretari ratio " vel proportio : hic vero qualitatem " meritorum sive gratiae opinor inter-" pretari.)) Si enim unicuique illuminatio distribuitur secundum diffinitionem propriae analogiae, oportet illam analogiam ante distributionem donorum existere : sed merita Angelorum non praecedunt dona gloriae : non ergo videtur haec analogia esse secundum merita.

Solutio. Dicimus, quod lumen divinum non sistitur in primis, sed pervenit usque ad ultimos, sicut dicitur Job, xxv, 3 : Super quem non surget lumen illius ? sed tamen non omnes similiter recipiunt lumen illud, sed unumquodque secundum suam capacitatem, sicut est etiam de lumine corporali : et ideo eaedem illuminationes sunt superiorum et inferiorum, sed superiorum eminenter et universaliter, inferiorum autem particulariter et in minori fulgore.

Ad primum ergo dicendum, quod licet sit convenientia in illuminationibus receptis, remanet tamen diversitas ex parte recipientium in modo recipiendi : et ideo non fit confusio, sed remanet distinctio hierarchiarum et ordinum.

Ad secundum dicendum, quod perfectio est actus perficientis et perfecti. Unde potest habere differentiam ex parte agentis, sicut alia perfectio inducitur actione frigidi et calidi : et potest habere differentiam ex parte recipientis, sicut ex igne inducitur perfectio in lignis viridibus secundum fumum, et in siccis secundum flammam : ergo differentium agentium necesse est differentes esse perfectiones, sed diversorum patientium potest esse eadem perfectio, quantum ad actum agentis, quamvis recipiat diversum modum ex parte recipientium : et sic est est in proposito. Vel dicendum, ut supra dictum est, quod differentium . sunt diversae perfectiones essentiales, possunt tamen eaedem esse gratuitae : sed huic oportet addere primam solutionem ad hoc ut sit perfecta. Ad tertium dicendum, quod in toto potestativo tam civili quam naturali inferius habet contractum, quod est in superiori absolutum et universaliter, sicut balivus habet potestatem regis, alioquin sibi non obediretur : et similiter sensus participat cognitionem intellectus contractam ad organa et determinatam ad sensibilia.

Ad quartum dicendum., quod magis vel minus quod causatur ex vigore vel debilitate ejusdem naturae, non diversificant speciem, sicut unus homo est magis cognoscens quam alius : sed quando causa tur ex diversis naturis, sicut intellectus est magis cognoscens quam sensus, tunc diversificant speciem vel genus. Et ideo cum in Angelis causetur major vel minor cognitio ex diversa capacitate diversarum naturarum, efficitur ex hoc diversitas in personis vel ordinibus vel etiam hierarchia.

Ad quintum dicendum, quod donum in inferioribus est contractum, et propter hoc est ordinatum ad speciale ministerium : cum autem idem donum in superioribus sit non contractum, non oportet quod superiores ministrent, sed quod dirigant alios in ministrando.

Ad sextum dicendum, quod si sit ejusdem modi habitus, perfectior est si sit in actu quam si sit in habitu tantum : sed superiores habent habitum per modum primi quod habet virtute alia quae sequuntur, inferiores autem habent posteriores habitus determinantes ad aliquam actionem specialem : et ideo primi perfectius habent, licet non ministrent sicut inferiores, sicut perfectius est habere lucem quam colorem : est enim lux principium colorum, et color est lux contracta ad aliquem actum.

Ad, septimum dicendum, quod licet infimi habeant virtutem et dona superiorum, non tamen habent per eumdem modum : et ideo non superfluunt alii, sed unumquodque est determinatum ad suam actionem scundum suum modum. Quidam autem dicunt, quod non est superfluum (etsi sint ejusdem modD esse

plures in uno ministerio : quia in hoc relucet magis bonitas Dei. Sed secundum hoc non esset aliqua determinatio : quoniam si essent infiniti et adhuc magis relucerent, magis reluceret bonitas divina, cum non ponant distinctionem materialem, quamvis ponant quod est determinatio ex ordine divinae sapientiae.

Ad octavum dicendum, quod meritum in eis non praecedit tempore, sed causa. In conversione enim qua conversi sun t ad Deum, aliis cadentibus, est tria considerare, scilicet conversos, convcrtentem, et terminum conversionis. Et quantum ad conversos qui liberaliter conversi sunt, est meritum : quantum vero ad convertentem, scilicet Deum qui eis largitus est gratiam qua converterentur, est praemium : est quantum ad terminum conversionis, qui est ultimus ipsorum finis, est felicitas. Unde idem est meritum et praemium est felicitas in ipsis et simul, sed diversa ratione : et ita potest salvari ordo causans differentiam.

Circa secundum sic proceditur.

1. Videtur enim , quod superiores non habeant universaliorem et superpositam scientiam, ut in Littera dicitur : cum enim scire in universali, sit scire in potentia, et sic imperfecte, scientia superiorum esset imperfectior, quod est contra ipsum.

2. Ad idem, Universale non fit proprium nisi per aliquid additum : si igitur scientia primorum est universalis, tunc nihil est ei additum : et sic non nabent propriam cognitionem alicujus rei, quod est imperfectiss imum. Vel si aliquid additur, efficietur eorum scientia similis inferioribus : et sic secundum hoc non debent distingui ab inferioribus.

3. Praeterea, Inter universale et particulare nihil est medium : igitur secundum universale et particulare non possunt accipi nisi duae hierarchiae.

4. Praeterea, Scientia non dicitur esse sub scientia, quasi subjectum sub subjecto, quia sic omnes subalternarentur

primae philosophiae, sed quasi medium sub medio, et secundum hoc scientia una non est inferior alia. Propter quod cum omnes Angeli cognoscant res per causam primam et propriam unicuique, videtur quod scientia quorumdam non sit sub aliis.

5. Praeterea, Si scientia quorumdam esset universalior et magis abstracta aliis, aut hoc esset ratione luminis abstrahentis quod esset magis simplex, et hoc esse non potest, quia omnes sciunt per lumen divinum : aut ratione scitorum, et sic universalior cognitio esset imperfecta, ut dictum est: ergo scientia superiorum est universalior.

6. Praeterea, Secundum Philosophi probationem in VI philosophiae primae, " In rebus non sunt nisi tres gradus ab-" stractionis et concretionis, scilicet " conjuncta materiae et secundum esse et " secundum rationem, ut naturalia : sepa-" rata secundum rationem tantum, ut " mathematicalia : et separata per esse et " rationem, ut metaphysicalia : " sed scientia omnium Angelorum est abstracta secundum rationem et esse, et quantum ad subjectum et quantum ad objectum, quod est divina illuminatio : ergo omnium scientia est aeque universalis.

7. Ad idem, Idissimum. est quod est simplicissimi intellectus : hoc autem est intellectus in quo stat resolutio omnium : haec autem stat in id quod secundum se totum intellectuale est separatum a materia et conditionibus ejus, et etiam a continuo et tempore, qualiter intellectus noster accipit propter conjunctionem sensitivarum virium a quibus accipit : et in quantum separatur a tempore, est supra naturalia : et in quantum separatur a continuo, est supra mathematicalia. Si ergo talia sint scita in omnibus Angelis, videtur quod cognitio quorumdam non sit simplicior et universalior aliis.

Solutio. Dicimus, quod si Angeli eodem modo haberent scientiam sicut nos, impossibile esset evadere has rationes. Habent autem aliter non solum in acci- piendo, quia non acquirunt ex sensibilibus sicut nos, sed etiam in habendo, et secundum habitum et secundum actum : secundum actum quidem, quia non procedunt inquirendo de uno ad aliud sicut nos, sed deiformiter accipientes in uno simplici plurium cognitionem : secundum habitum vero, quia eorum scientia non est per complexionem sicut nostra : abstrahimus enim a rebus intentiones jungendo unum cum alio in diffinitione vel praedicatione : sed Angeli non sic sciunt quidditates et naturas rerum connectendo unum alteri, cum non habeant apud se formas per abstractionem, sed per unum simplex lumen cognoscunt res, quod habet in se virtute res ut factivum eorum. Est enim lumen eorum simile lumini primo, in hoc tantum differens, quod in primo est quantum ad operationem et cognitionem, in his vero quantum ad cognitionem tantum. Ideo dicimus, quod scientia primorum non est per viam abstractionis, cum magis habeant formam compositionis quam abstractionis, sed sicut virtus prima est universalis, quia non est contracta ad aliquid sicut virtus secunda, habent enim primi lumen in virtute universali, et inferiores in minori virtute contracta, sicut est lumen in sole et aere et coloribus, et non oportet ut aliquid .aliud addatur ut per hoc universale lumen cognoscant rem cognitione propria, nisi applicatio luminis ad esse quod est secundum se totum in virtute luminis, talis cognitio universalis est perfecta. Et potest accipi medium sicut in virtute media habens lumen, et sic est particularior et supposita scientiae superiorum, sicut virtus inferior supponitur superiori, et non per modum subalternationis vel per concretionem ad materiam vel conditiones materiae.

Et per hoc patet solutio ad objecta, quae procedunt de universali per modum abstractionis.