544 COMMENTARIUM

At nescimus quanta id veritate scripserint, saltem quantum attinet ab libros devotionis; etenim die 4 Augusti 1877 interro- gata S. Rituum Congregatio: An prohibitum sit in libris nun- cupatis devotionis, textui latino ordinis Missae, ac praesertim Canonis, addere versionem in lingua vulgari?

Respondit : « Libros eorumque versiones in lingua verna- « cula de quibus agitur, a canonicis praescriptionibus et apo- « stolicis decretis, Episcoporum auctoritati omnino reservari, « ideoque licitum non esse fidelibus horum uti editionibus, nisi « istae expressam praeferant Episcoporum approbationem » (a).

Sed si licitum non erat fidelibus uti praedictis libris sine Episcopi approbatione; ergo censura, seu prohibitio, nedum af- ficiebat auctores et editores, sed etiam lectores et possessores.

59. Diaria sunt scripta quae quotidie in lucem prodeunt et evulgantur, sive constent uno, sive pluribus foliis.

Folia sunt, quae tot paginas complectuntur quot permittit forma adoptatae editionis; in folio, in 4°, in 8° etc.; et possunt esse quotidiana, hebdomadaria etc.

Libelli periodici, id est parvae molis libri, dicuntur qui con- stitutis diebus publicantur; ex. gr. singulis hebdomadibus, sin- gulis mensibus, aut alio, certo tamen tempore, quo evoluto, ite- rum publicantur.

Eiusmodi scripta si religionem, aut bonos mores impetant, tum naturali, tum iure ecclesiastico proscribuntur.

Nemo tamen putet, religionis vocabulo, hac in paragrapho intelligi oportere religionem tantum catholicam ; dictio enim ge- neralis est, et quamlibet veram religionem complectitur; malum autem quis inferre potest tum fidei, tum morum honestati sive religionem naturalem, sive quamlibet revelatam religionem im- petendo; nemo enim veram demonstrare posset Christi religio- nem, si falsa supponeretur religio Mosaica, atque utraque plane corrueret, si commentitia traduceretur religio naturalis.

Hoc eodem insuper sensu religionis vocabulum sumitur in paragraphis 2, et 3; atque de cetero Legislator solitus est fi- dem et religionem catholicam explicite nominare, dum de ea tantum loquitur, ut agit in paragraphis 3 et 5.

« dovevano sottoporsi alla censura ecclesiastica; ma perchè prima la censura obbli- « gava solo gli autori e gli editori, non già i lettori ed i possessori, oggidì poi la « censura obbliga tutti ».

(a) Acta S. Sedis XXVIII, 68.