COMMENTARIUM 545

Quamvis autem religionis vocabulum tum naturalem tum revelatam religionem complectatur, nemo tamen arbitretur, dia- na haec et folia etc. pessima tum solum iri prohibitum, cum ut ramque religionem impetant; satis enim est si alterutram ve- xent, sive naturalem, sive revelatam. Etenim verba legis vera sunt in utroque casu, cunr^el igionem reapse impetant tum qui naturalem tum qui revelatam proscindunt; atque proscriptio tam ex naturali quam ex iure ecclesiastico petita u t ramque af- ficiat, non copulative sed disiunctive; id est, libri contra reli- gionem naturalem proscripti censentur iure naturali et eccle- siastico; similiter libri contra religionem revelatam,

Quid autem confert prohibitio ecclesiastica, aut quid addit prohibitioni iure naturali indictae? Etenim proscripta haec dia- na etc. habentur nedum iure naturali sed etiam ecclesiastico.

Huic quaestioni, quae difficilis primo obtutu videtur , opti- m a m dedit solutionem cl. Vermeersch Op. cit. pag. 44. Iure enim naturali libros contra religionem legere prohibemur ob periculum ruinae spiritualis; plurimi sunt tamen, qui doctrina et pietate praevalentes, nullum periculum, vel remotissimum, ex eiusmodi lectione incurrunt; idque ex doctoribus patet qui er rorum confutationem quorumlibet suscipiunt; qua de causa hi libros huiusmodi iure naturali legere non prohibentur; de- ficit enim ratio qua prohibeantur. Interdictum ergo ecclesiasti- cum id addit naturalis iuris interdicto, ut illi etiam, qui ex lectione librorum eiusmodi nullum animae periculum contracturi essent, abstinere tamen illorum lectione debeant. Severior hinc est et magis extensa Ecclesiae prohibitio quam iuris naturalis. Ne- que exinde aliqua iurium exurgit oppositio aut pugna; etenim ea quae iure naturali non prohibentur, nedum Ecclesiastica, sed civilis etiam potestas prohibere potest atque prohibuit, ut plu- rimis constat legibus decretisque. Idque sapientissime; legis enim applicatio non est quibuslibet derelinquenda, cum sin mi- nus singuli existimare possent, quod iure naturali prohibitum est, sibi detrimento non futurum; legislatores autem minime cognoscunt, quibus lectio alicuius ex. gr. scripti nocitura sit ; sciunt tamen, ut p lur imum, maxime nocere: lex autem debet esse generalis, ne si particularis sit, in praeceptum convertatur, eamque omnes declinare conentur veluti non pro se latam; optime hinc legislatores universis prohibent pravorum librorum lectionem, quae etiam iure naturali prohibita est, ne singuli