530 PARISIEN".

Et sane quod praefati coniuges, quidquid verbo dicant, reapse convenerint, triplici potest argumento demonstrari, ex processibus desumpto. Etenim 1 cum mulier apud civile tribunal documentum protulisset integritatis suae, scimus virum valde obstupuisse. At quaeso, ad quid haec viri ad- miratio, nisi quia certo sciverat se pluries uxorem suam co- gnovisse? Et quidem 2 non quocumque modo, sed perfecte cognovisse putabat; dixerat enim Dno Roger quii pensait acoir eu ries rapports avec sa femme, et il pensait que les rapports avaient été complets. Imo 3 in quodam infimo et confìdentiali colloquio habito cum Dno Hurpy, declaraverat vir se pluries usum esse iure suo ad filios habendos. Et no- tandum quod qui ita deponunt, sunt ipse advocatus, cuius vir in causa peragenda secutus est consilia, et medicus, a quo vir fuit physice inspectas ad eiusdem recognoscendam potentiam. Dubitari igitur nullimode potest quin Aloisius et Susanna reapse convenerint. Et si aliud affirmant, fidem non merentur.

Quid igitur iuris? Probe nostis, sapientissimi iudices, in causa dicenda rem esse a causa rei omnino distinguendam: aliud est enim, ut loquamur de casu, factum quaerere con- summationis, et aliud non secutae consummationis causam inquirere. Et siquidem coniuges audiendi non sunt, cum de causa loquuntur; omnis est ipsis fides adhibenda, cum de facto testificantur. Etenim in causa designanda, cum nemo seipsum prodere teneatur, mirum non est si coniuges verum abscondant, vel proferant falsum. At in facto statuendo, cum id generatim fiat ad conscientiae consulendum, menda- cium, nisi per summam iniuriam, supponi non potest. Imo absonum non esse videtur si coniuges, quadam utentes men- tali restrictione, dicant ex. gr. se non convenisse, cum certo sciant quod efficaciter non convenerint.

Hinc, ad factum quod spectat, inquirendum est, Emi Pa- tres, an Aloisius et Susanna ita convenerint, ut eorum ma- trimonium tamquam revera consummatum haberi possit. Ne- gativam autem responsionem seligendam esse, iam dixi ab