88

ἀγωνιζόμενος καί τά τῆς οἰκείας διανοίας ἀνατρέπων ἀναπλάσματα καί προσπαλαίων ἤ καταπαλαίων ἑαυτόν αὐτός, ἀλλ᾿ ἐπεί κατά τῶν ἡμετέρων οἴεται γράφειν, ἴδωμεν τίνα ταῦτά ἐστι. Πρῶτον μέν οὖν τήν αἰτίαν φησίν, ἀφ᾿ ἧς ὤρμηνται οἱ κατηγορούμενοι φῶς αἰσθητόν οἴεσθαι τήν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ ἤ τήν ἀπ᾿ αὐτῆς ἀπόρροιαν˙ φησί τοίνυν τοιαῦθ᾿ ὑπολαβεῖν ἐκεί΄νους κατιδόντας, ὡς αἱ πλεῖσται τῶν ἐν τοῖς λογίοις μυστικῶς γενομένων τοῖς ἁγίοις ὁράσεών τε καί ἀποκαλύψεων ἐν φωτί τε καί διά φωτός ἐγίγνοντό τε καί ἐφαίνοντο καί ἐφαίνοντο˙ σημεῖον δέ τοῦ τοιαύτην (σελ. 434) ἐκ τῶν τοιούτων τήν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ ὑπολαβεῖν τό θεωρητικήν ἀρετήν καί θεωρητικόν ἄνδρα τοῦτον τίθεσθαι αὐτούς, ὅς τοιούτοις ἀεί φωσίν ἐντυγχάνει τε καί ὁμιλεῖ. Καί πῶς, ὦ βέλτιστε, ὁ τόν θεωρητικόν τοιοῦτον τιθέμενος φῶς τοιοῦτον οἴεται τήν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ; Οὐ γάρ θεωρητικόν τῶν παρ᾿ ἡμῖν ἀνδρῶν ὡρίσατό ποτέ τις, ὅς ἄν ὁρῴη τήν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ. Εἰ τοίνυν ὁ θεωρητικός οὐχ ὁρᾷ τήν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, θεωρητικόν δ᾿ ἐκεῖνοι κατά σέ λέγουσι τόν φῶς οἱονδήποτε βούλει βλέποντα, δηλοῖ γεγόνασι δοξάζοντες ὡς οὐκ ἔστιν ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ φῶς τοιοῦτον, οἷον ἰσχυρίζονται τόν θεωρητικόν ὅν φασιν ὁρᾶν. Οὕτως εὐεξέλεγκτον ἡ κακία, πολυτρόπως ἑαυτήν περιτρέπουσα καί μηδ᾿ ἑαυτῇς ὥσπερ φειδομένη ἀλλά καθ᾿ ἑαυτῆς ἀεί χωροῦσα τῷ παντάπασιν ὑπάρχειν ἑαυτῇ ἀνακόλουθος. Οὕτω καί Σωσάνναν ἀθῷον ἄκοντες οἱ ἐν κακίᾳ γηραλέοι ἔδειξαν πρεσβύτεροι, καίτοι τρεῖς ὄντες οὖτοι, καί παρά τῆς ὑπό Θεοῦ ἐγηγερμένης σοφίας τοῦ τότε παιδαρίου ∆αλιήλ χωρίς ἐτασθέντες ἕκαστος, οὐ θαυμαστόν εἰ μή συνεφώνησαν ἀλλήλοις. Οὗτος δέ, ὁ μηδ᾿ ἑαυτῷ ἑνί ὄντι ἕπεσθαι δυνάμενος, καί ταῦτ᾿ ἐν σκέψει καί διά γραμμάτων τάς συκοφαντίας προτιθείς, ὅσον ἐκείνους παρελήλυθεν. Οὐ μήν ἀλλ᾿ εἰ καί τό σημεῖον, ὅ προὐβάλετο κατά τῶν ἡσυχαζόντων τήν ἀρχήν εὐθύς ὡς τῶν πώποτε ἀνθρώπων κακοδοξοτάτους ἐλέγξων, τεκμήριον τῆς αὐτῶν ὀρθοδοξίας ἀναπέφηνεν, ἀλλ᾿ ἑαυτῷ χαρισάμενός ἐστι, χώραν δούς ὑπό τοῦ λόγου διαπνεῦσαι τό οἰδοῦν ὑπ᾿ ἀνίας τῆς ψυχῆς. Τοῦτο γάρ ἦν, ὡς ἔοικεν, ὅ τήν σφοδράν λύπην ἐνεποίησεν αὐτῷ καί τήν κατά τῶν ἀνδρῶν τούτων ὑπεκίνησε μανίαν ὅτι μή θεωρητικόν καλεῖν αὐτόν ἠξίουν, μηδ᾿ ἄλλον δή τινα (σελ. 436) τῶν τήν μέν ἑλληνικήν παιδείαν διά βίου ἐκμελετώντων, προσευχῇ δέ καί ψαλμῳδία καί τῇ τῶν παθῶν ἀποχῇ καί τῇ τῶν ἀρετῶν ἐργασίᾳ σχολασάντων μηδέ πρός βραχύ. Μανείς τοίνυν οὕτω καί διά ταῦτα, κρύπτει μέν ἐν μυχοῖς καρδίας τό πάθος, ὑπέρχεται δέ τούς ἁπλουστέρους σαίνων, ὥσπερ ποτέ τόν ὄφιν φασί τήν Εὔαν, καί μανθάνει μέν πρῶτον παρ᾿ ἐνίων ἔστιν ἄς τῶν πατερικῶν παραδόσεων, διαστρέφει δ᾿ ἔπειτα κακουργήσας˙ ὡς δ᾿ οὐκ εἶχε καί αὐτούς πειθομένους, ἀλλά τόν δι᾿ ἡμᾶς νέον Ἀδάμ μᾶλλον ἤ τόν παλαιόν μιμουμένους, κατ᾿ ἐκείνων πρώτων χωρεῖ καί δι᾿ αὐτῶν κατά πάντων τῶν τήν ἡσυχίαν ἀσπαζομένων, οὐδέ τούς πρό ἡμῶν ἀφιείς αἰτίας, οὐδέ τούς ὑπό τῆς Ἐκκλησίας ὡς ἁγίους πρεσβευομένους, ἀλλά καί κατ᾿ αὐτῶν μᾶλλον, ὅτι καί Γραφαῖς ἔδωκαν τά μή τοῖς κατ᾿ αὐτόν μαρτυροῦντα τό πάντων ἄριστον. Ἵνα δέ καί πίστιν ἱκανήν αἱ κατά τῶν ἀνδρῶν ἐκείνων ἔχωσι διαβολαί, οἷς πρώτοις ὡμίλησεν ὡς μαθητιῶν καί δι᾿ ὧν τοῖς ἄλλοις ἐπέθετο, γεγραμμένα ὑπεδείκνυ, πρίν ἤ χερσίν οἰκείαις ὡς οὐκ ἀληθῆ κατακερματίσαι τά ὑπ᾿ ἐκείνων αὐτῷ δεδιδαγμένα, ὡς τότε ἔλεγεν. Ἔδειξεν οὖν τότε ταῦτα καί ἡμῖν. Ἤν οὖν ἐν αὐτοῖς ἑρμηνεία τῶν προφητικῶν ἀποκαλύψεων ἤ μνήμη οὐδεμία, περί τε οὐσίας Θεοῦ ρῆμα οὐδέ ἕν, ἀλλ᾿ ὅτι οὐχ ὁ πολυμαθής ἐστιν ὁ τῷ Θεῷ ὠκειωμένος, ἀλλ᾿ ὁ δι᾿ ἀρετῆς κεκαθαρμένος τῶν παθῶν καί διά προσευχῆς ἐκτενοῦς καί καθαρᾶς τῷ Θεῷ κολλώμενος καί διά τούτων τυγχάνων τῆς πληροφορίας καί γευόμενος τῶν μελλόντων ἀγαθῶν, ἥν ὡς ἀρραβῶνα μυστικόν θειοτέροις ὀνόμασι κατά τό ἐγχωροῦν ἐτίμων. Οὐκ ἤρκεσεν οὖν αὐτῷ ἡ ἐν ἐκείνοις κακουργία˙ καί γάρ ἀντί τῶν μαθημάτων τήν θείαν Γραφήν