Pars 3

Attendite a falsis prophetis etc.. Dictum est hodie de hostibus populi christiani, scilicet de falsis prophetis; nunc videndum est quomodo insidiantur nobis. Apostolus autem ad corinth. Aperit eorum insidias. Et similiter dominus in evangelio cum dicit: attendite a falsis prophetis qui veniunt ad vos in vestimentis ovium etc.. In quo hypocrisis intelligitur, quia latibulum falsorum prophetarum latibulum est hypocrisis. Unde apostolus ad Tim. 4, 1: spiritus manifeste dicit: in novissimis diebus venient illusores discedentes a fide attendentes spiritibus erroris, et doctrinis Daemoniorum loquentium in hypocrisi mendacium.

Si quis consideret vitam et mores, videbuntur sibi boni, qui austeram vitam ducunt a conjugiis et cibis delicatis abstinent, sed attendunt spiritibus erroris et doctrinis Daemoniorum.

Attendatis quid est quod dicit: qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, Matth. 7, 15; oves sunt christi fideles qui christo obediunt. Unde in joan. 10, 27: oves meae vocem meam audiunt.

Nostra caula ovium sunt imitatores christi. Apostolus ita dicit Eph. 4, 23: renovamini in spiritu mentis vestrae, et induite novum hominem, qui secundum deum creatus est, in justitia et sanctitate veritatis. Duo tangit hic: quia justitia videtur pertinere ad proximos exterius, et sanctitas veritatis ad interiorem animae dispositionem.

Unde impletur illud Prov. 31, 21: omnes domestici ejus vestiti sunt duplicibus.

Scilicet virtutibus animae internis et bonis operibus externis.

Verum est quod si falsi prophetae utramque vestem haberent, oves christi essent. Per vestes exteriores homo accedit ad homines: et per hoc quod dicit, veniunt ad vos in vestimentis ovium, intelligitur quod assumunt opera exteriora per quae veniunt ad vos, quia per interiora opera accedunt ad dominum.

Et notandum quod quadruplex est vestis ovium christi; scilicet latriae, justitiae, poenitentiae et innocentiae. In nomine vestis latriae est vestis divini cultus, quam oves christi habent in hoc quod intendunt cultui divino. Istam vestem recipiunt oves christi in baptismo. Unde apostolus ad Galatas 3, 17: omnes qui in christo baptizati estis, christum induistis. Istam vestem induunt oves christi quando intendunt orationi. Unde in ecclesiastico 50, 12: in ascensu altaris incensi gloriam dedit deo.

Istam vestem assumunt hypocritae propter duo; scilicet propter inanem gloriam, et propter lucrum.

Propter inanem gloriam assumunt eam publice et manifeste orando. Unde in evangelio Matth. 6, 4: qui amant in synagogis et angulis platearum orare, ut videantur ab hominibus, et in synagogis, idest publice: sed numquid est id malum cum scribatur: benedicite domino omnes Angeli ejus? dicit chrysostomus quod non tantum tangit locum quam animum. In occulto orat qui animum non ad homines sed ad deum habet. Si solus oraret quis in camera et vellet videri ab hominibus, publice oraret. Quid igitur prohibetur? scilicet ne homines animum habeant ad hoc quod videantur ab hominibus orare: ab hoc vitandum est christianis.

Unde chrysostomus: orans nihil novum faciat ut ab hominibus videri possit in clamando, neque pectus percutiendo, neque manus elevando: sed si oras in societate sicut alii, in secreto oras: novos autem gestus et modos quaerere pertinet ad hoc quod dicit in synagogis orare. Debet homo in orando conformis esse aliis, non novos modos quaerere, sicut hypocritae qui publice orant propter inanem gloriam, et item orant publice propter lucrum.

Unde in evangelio Matth. 23, 14: vae vobis, Scribae et Pharisaei, qui devoratis domum viduarum, orantes longas orationes, scilicet qui orant propter hoc ut lucrum acquirant. Aliqui turpissimo quaestu lucrum quaerunt a mulierculis, orant longas orationes, ut eas reddant devotas, et ab eis dona recipiant.

Sed numquid malum est prolixe orare? respondit Augustinus et dicit: absit ab oratione multa loquutio; sed non desit multa precatio, si fervens perseveret intensio; nam hoc negotium plerumque plus gemitibus quam sermonibus agitur, plus fletu, quam affatu.

Alia est vestis ovium christi, quae est justitia et misericordia; de qua job 29, 14 - 16: indutus justitia sicut vestimento. Oculus fui caeco, et pes claudo, pater fui pauperum.

Istam vestem assumunt hypocritae semper. Unde in evangelio Matth. 6, 1 - 2: attendite ne justitiam faciatis coram hominibus, ut videamini ab eis: et cum facis eleemosynam noli tuba canere sicut hypocritae faciunt. Chrysostomus dicit quod tuba est omnis actus vel sermo per quem jactantia demonstratur: verbi gratia, das eleemosynam sed non dares eam nisi honestiori personae quae tibi retribuere potest, tuba est.

Item vis occulte dare eleemosynam ut laudabiliter videatur, tuba est.

Tertia vestis ovium christi est poenitentia. Psal. 68, 12: posui vestimentum meum cilicium.

Ista veste, scilicet simulatae poenitentiae et austerae vitae, utuntur hypocritae. Unde in evangelio Matth. 6, 16: cum jejunatis nolite fieri sicut hypocritae tristes. Exterminant faciem suam ut videantur hominibus jejunare. Hoc quaerunt et hoc appetunt ut videantur hominibus jejunare. Augustinus in hoc capitulo: nam interdum non in solo corporearum rerum nitore, sed etiam in sordibus luti posse esse pompam, et eo perniciosiorem, quod sub nomine servitutis domini decipit. Philosophus dicit quod homo (si) utetur habitu viliori quam exigat ejus status, potest pertinere ad jactantiam.

Ista exteriora sunt insignia quaedam. In exercitu quolibet accedens portans signum suum non est praesumptuosus. In quolibet statu debet homo mediocribus esse contentus, nec nimis abjecta quaerere.

Unde Augustinus: nec nimis pretiosis, nec nimis vilibus uti debemus. Et quare? quia in his duobus gloriam quaerere possumus. De ista veste vili dicitur in Zach. 13, 14: non operientur ultra pallio saccino, scilicet ut simulentur.

Quarta vestis ovium christi est innocentia, quae est vestis limpida et pulchra, ut in Prov. 31, 25: fortitudo et decor indumentum ejus. Istam vestem, scilicet simulatae pietatis et munditiae assumunt hypocritae. Unde in evangelio Matth. 23, 27: vae vobis hypocritae qui similes estis sepulchris dealbatis, scilicet quae apparent hominibus dealbata, intrinsecus autem sunt plena ossibus mortuorum et omni spurcitia, idest rapina et immunditia. Et dicit chrysostomus: quod turpe est apparere, turpius est esse: quod formosum est apparere, formosius est esse. Isti sunt qui veniunt in vestimentis ovium qui non sunt oves, ut illi qui quaerunt lucrum temporale et honores proprios.

Unde Augustinus distinguit, et dicit quod alia est persona furis, alia lupi, alia pastoris, et alia mercenarii: quia pastor utilitatem ovium intendit, lupus et fur oves destruit, mercenarius ex ovibus proprium lucrum quaerit. Augustinus: mercenarius est tolerandus, pastor amandus et lupus fugiendus.

Pastor amandus et lupus fugiendus: et hoc est quod dicit evangelium Matth. 7, 15: veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces.

Et notandum quod hypocritae comparantur lupis propter tria: quia lupi oves rapiunt, eis non parcunt et eas dispergunt, et in sua malitia perseverant. Primo dico, hypocritae comparantur lupis, quia lupi oves rapiunt, et hypocritae rapiunt bona animae et corporis, ponunt homines in errorem, et persequuntur eos corporaliter, et spoliant rebus. Unde in ezechiele 22, 27: principes ejus in medio ejus, quasi lupi accipientes praedam ad effundendum sanguinem, ad perdendas animas, et ad avare lucrum sectandum.

Secundo hypocritae comparantur lupis, qui nullo modo parcunt. Unde in Act. 20, 29, dicit apostolus: scio, quod post discessionem meam intrabunt in vos lupi rapaces, non parcentes gregi. Qui hominem interficeret et non parceret ei, dummodo posset lucrari unum denarium, diceretur multum crudelis. Sic faciunt hypocritae. Melior est vita animae quam corporis; et hypocritae ut habeant honores et sequaces, seducunt animas.

Tertio hypocritae comparantur lupis, quia tamquam lupi in malitia sua perseverant. Unde in sophon. 3, 3: judices ejus lupi usque ad vesperam, idest usque in finem. Propter quatuor igitur posita falsi prophetae tamquam lupi sunt cansandi.

Sed quo modo deprehenduntur lupi? ostensum est cum dicitur: ex fructibus eorum cognoscetis eos. Augustinus dicit, quod multi decepti sunt in hoc quod vestimenta ovis computant pro fructibus. Vident aliqui simplices aliquos facere bona opera exteriora et jejunare, orare, et hujusmodi quae sunt vestes ovium, et non sunt vestes eorum propriae: oves autem christi non debent vestes suas habere odio si lupi eis se tegant.

Sed qui sunt fructus ovium? proprie possumus dicere quod sunt quatuor fructus ovium, ex quibus deprehenduntur lupi, seu hypocritae. Primus consistit in affectione, secundus in intentione, tertius in operatione, et quartus in tribulatione. Primus est cordis, secundus oris, et tertius operis, et quartus patientiae et fortitudinis.

Primo dico, oves christi, sive sancti, habent proprium fructum cordis, qui est amor dei et proximi. Unde apostolus Galat. 5, 22: fructus autem spiritus, gaudium, caritas et pax. Sed hypocritae alium fructum habent, scilicet ambitionis, quia honores amant. Unde isa. 10, 22: visitabo super fructum magnifici cordis regis Assur.

Hypocritae amant primos recumbitos in coenis, et primas cathedras in synagogis. Si aliquis vult praefigi honori ostendat exterius humilitatem, tunc vestis non respondet fructui.

Alius fructus ovium christi (est) in locutione, quia boni loquuntur bonum, et de bono. Unde apostolus ad Heb.: per ipsum offeramus hostiam, fructum labiorum confitentium nomini ejus.

Si aliquis dicat aliquid quod dissonat ejus operibus, non habet vestes similes fructui. Unde in Prov. 18, 20: de fructu oris viri replebitur venter ejus. Difficile est quod cor plenum invidia non eructet quandoque aliquid ex illo, quia ex abundantia cordis os loquitur. Unde Gregorius: pravi dum recta praedicant, valde difficile est ut quandoque et ea quae tacite ambiunt non eructent.

Tertius fructus ovium christi ex quo deprehenduntur hypocritae, est bonae operationis, quia in bonis est fructus bonus. Apostolus Rom. 1, 13: habetis fructum in sanctificatione. In malis autem fructus est malus. Unde in Prov. 10, 16: fructus impii ad peccatum, idest ad operationem peccati. Augustinus in quodam sermone dicit: qui sub perfectione christianitatis insolito squallore aut sordibus in se oculos hominum convertit, cum id voluntate faciat, non necessitate patiatur, ex ceteris ejus operibus cognosci potest utrum id ad contemptum ornatioris habitus aut ambitione faciat. Quandoque potest contingere ex humilitate quod homo splendidum habitum accipiat, quandoque autem ex ambitione. Considera in aliis ejus operibus, si in illis contemptus ambitionis, tunc ex humilitate facit. Dicit, ex operibus ejus cognosci potest; quia qui vile habitum portant ex una parte, et alia parte proferunt signa poenitentiae et mansuetudinis, oves christi sunt. Si non; simulatores sunt. Unde facile, inquit, hypocritae deprehendi possunt. Viam per quam jussi sumus ambulare laboriosa est. Hypocritae laborare non eligunt.

Item hypocritae ostendunt se mites, sed cum occasionem habent persequendi, tunc maxime persequuntur.

Unde Gregorius: si qua vero fidei tentatio erumpat, statim lupi mens rabida habitu se ovinae pellis expoliat; quantumque contra bonos saeviat persequens demonstrat.

Quartum signum quo deprehenduntur hypocritae est tempore tribulationis. Unde in Prov. 15, 6: pro fructibus impii conturbatio; doctrina viri per prudentiam noscitur. Augustinus in sermone domini de monte dicit de hypocritis: cum coeperint, inquit, aliquibus tentationibus subtrahi vel negari quae isto velamine consequuti sunt, vel consequi cupiunt, necesse est appareat utrum lupus in pelle ovina sit, aut ovis in sua. Propter hoc dicit apostolus 2 Tim. 2, 21: si quis se emendaverit ab istis, scilicet peccatis, erit vas ad honorem paratum omnino: quod nobis praestare dignetur qui cum patre etc..