Lectio 5

Quomodo facta est meretrix.

Hic ostendit peccatum eorum secundum aversionem a justitia proximi: et circa hoc tria facit.

Primo describit culpam; secundo comminatur poenam, ibi, propter hoc dicit dominus; tertio poenae sequelam, ibi, et restituam. Circa primum primo arguit peccatum plebis; secundo peccatum sacerdotis, ibi, argentum; tertio peccatum principis, ibi, principes tui. In plebe duo arguit, aggravans per comparationem ad priorem statum: scilicet venalitatem per comparationem ad priorem fidelitatem: unde quomodo facta est meretrix? jer. 2: sub omni ligno frondoso et in omni colle sublimi tu prosternebaris meretrix: et crudelitatem per comparationem ad justitiam et judicium, quod est justitiae executio.

Psal. 93: quoadusque justitia convertatur in judicium.

Unde dicit: nunc autem homicidae. Oseae 4: maledictum et mendacium et homicidium et furtum et adulterium inundaverunt, et sanguis sanguinem tetigit.

Peccatum sacerdotis in duobus arguit.

In corruptione veritatis doctrinae: unde dicit: argentum tuum, versum est in scoriam. Psal. 11: eloquia domini eloquia casta, argentum igne examinatum, probatum terrae, purgatum septuplum.

Jer. 5: prophetae prophetaverunt mendacium.

Secundo in remissione severitatis disciplinae, quae significatur in vino: hoc enim est vinum quod infudit Samaritanus: Luc. 10. Unde dicit: vinum tuum.

Ezech. 13: vae qui consuunt.

Principes tui. Hic arguit peccatum principum: et primo ostendit eos infideles in officii executione, quod ad suam utilitatem et non populi exequuntur. Amos 6: unguento optimo delibuti, bibentes in phialis vinum.

Ezech. 34: vae pastoribus Israel, qui pascunt semetipsos. Nonne greges pascuntur a pastoribus? et propter hoc dicit, infideles. Secundo ostendit eos transgressores in malefactorum receptione: socii furum, eos defendendo et patrocinium praestando: Oseae 6: quasi fauces virorum latronum principes sacerdotum. Proverb. 1: fili, ne ambules cum eis. Tertio ostendit eos corruptos in munerum receptione. Infra 5. Vae qui justificatis impium pro muneribus, et justitiam justi aufertis ab eo. Unde dicit: diligunt munera, recepta, sequuntur promissa vel sperata. Quarto, ostendit eos iniquos in pauperum repulsione, dicens pupillo non judicant, jer. 5: causam viduae non judicaverunt, causam pupilli non direxerunt. Propter hoc haec dicit dominus.

Hic comminatur poenam: et primo praelatorum; secundo subditorum, ibi, et convertam. Circa primum ponit tria. Primo punientis potestatem in auctoritate, dicens, dominus. Malach. 1: si ego dominus, ubi est timor meus? dicit dominus.

In ministrorum multitudine: exercituum. Job 25: numquid est numerus militum ejus? in fortitudine, fortis. Job 9: sapiens corde est, et fortis robore: quis resistit ei, et pacem habuit? secundo ponit punientis voluntatem. Heu, scilicet eis, consolabor, quia consolatio erit punitio eorum. Infra 63: dies ultionis in corde meo, annus retributionis meae venit. Tertio ponit poenae crudelitatem: ibi et vindicabor de inimicis: quasi: sicut hostes puniam vos. Deut. 32: reddam ultionem hostibus meis, et his qui oderunt me retribuam.

Et convertam. Hic comminatur poenam subditorum. Et primo ponitur punientis praeparatio, ibi, et convertam manum meam ad te puniendum, quam parcendo quasi plicatam tenueram. Job 19: manus domini tetigit me.

Secundo poenae perfectio: excoquam, igne tribulationis, ad purum, quousque aliquid purgandum sit. Matth. 5: non exibis inde donec reddas novissimum quadrantem. Tertio poenarum multitudo: auferam omne stagnum tuum: quia pro omni peccato, infra 40: recepit de manu domini duplicia pro omnibus peccatis suis. Et restituam. Hic ponit poenae sequelam: et primo quantum ad correptos, renovationem; secundo quantum ad obstinatos, consumptionem, ibi, et conteret. Eodem enim igne (ut dicit Augustinus) aurum probatur, et palea fumat. Circa primum tria facit.

Primo promittit renovationem quantum ad praelatorum emendationem; secundo quantum ad famae restitutionem, ibi, post hoc vocaberis; tertio quantum ad justitiae observationem, ibi, sion in judicio.

Dicit ergo: restituam judices, quantum ad saeculares principes, quorum est judicare populum, et consiliarios tuos, idest sacerdotes, quorum est consilia dei ministrare populis: Malach. 2: labia sacerdotum custodiunt scientiam, et legem exquirunt ex ore ejus, quia Angelus domini exercituum est: ut fuerunt prius, sicut Moyses et Josue qui deo placuerunt. Jerem. 3: dabo vobis pastores juxta cor meum, qui pascent vos scientia et disciplina. Et vocaberis, idest recuperabis famam, ut dicaris talis qualis ante fueras, civitas justi, idest in qua servatur justitia.

Infra 62: non vocaberis ultra derelicta, nec vocaberis ultra desolata; sed vocaberis voluntas mea in ea. Sion in judicio, per executionem justitiae, redimetur, a calumniantibus; et reducent eam in justitia; quia judicium est reducere ad aequalitatem, in qua consistit justitia. Psal. 71: judicare populum tuum in justitia, et pauperes tuos in judicio. Jerem. 23: regnabit rex...

Et faciet justitiam et judicium in terra. Et conteret. Hic ponitur obstinatorum destructio; et circa hoc tria facit. Primo praedicit destructionem; secundo destructionis modum, ibi, confundentur; tertio aufert evasionis spem, ibi, et erit fortitudo tua.

Et quia poena ordinatur contra culpam, ideo circa primum tangit culpam dupliciter. Ex parte conversionis, quantum ad scelus idolatriae: unde dicit. Scelestos; et quantum ad peccatum voluptatis et luxuriae: unde dicit, peccatores: quia ad talia homines maxime proni sunt; contra quod ordinat poenam contritionis, in qua notatur poena pro inflictione. Jerem. 17: duplici contritione contere eos; quasi pro duplici peccato. Secundo ex parte aversionis, quia dereliquerunt dominum; contra quod ordinat poenam consumptionis, dicens, consumentur; in quo designat poenam desertionis: quod enim consumitur, in nihilum vadit, et omnia in nihilum deciderent, nisi manus domini ea contineret; ut dicit Gregorius. Jer. 17: domine, omnes qui te derelinquunt, confundantur; recedentes a te in terra scribentur: quoniam dereliquerunt venam aquarum viventium dominum.

Confundentur. Hic ponit modum destructionis: et primo quantum ad confusionem peccati; secundo quantum ad subtractionem boni, ibi, cum fueritis.

Circa primum contra idolatriam ordinat confusionem, dicens: confundentur ab idolis, idest propter idola. Psalm. 96: confundantur omnes qui adorant sculptilia: contra voluptatem erubescentiam, cum dicit: erubescetis super hortis id est voluptuosis locis, quos elegeratis, luxuriae vestrae. Rom. 6: quem fructum habuistis in illis in quibus nunc erubescitis? confusio enim magis respicit malum; sed erubescentia culpam. Peccata enim carnalia (ut dicit Gregorius) sunt minoris culpae et majoris infamiae. Et ratio est, quia sunt secundum potentias ignobiliores, et maxime materiales: et tamen sunt innatae et connaturales et passibiles. Cum fueritis. Hic ponitur subtractio boni: et primo ejus quod pertinet ad protectionem et ornatum, quod significatur in ablatione foliorum; secundo ejus quod pertinet ad fructum, ibi, velut hortus qui sine aqua sterilis.

Et contra dicitur de viro justo, psalm. 1: erit tamquam lignum quod plantatum est secus decursus aquarum. Et erit. Hic aufert eis evasionis spem: et ponit tria. Primo aufert ab eis propriae fortitudinis firmamentum: unde dicit: erit fortitudo tua ut favilla stupae, quae cito consumitur.

Eccl. 21: stupa collecta synagoga peccantium.

Secundo idolorum auxilium, dicens: opus vestrum, scilicet idolorum, quod manus vestrae operatae sunt, quasi scintilla, quae nullius momenti est. Deuter. 32: ubi sunt dii eorum, in quibus habebant fiduciam? et tamen comburitur: unde sequitur, et succendetur. Infra 50: ambulate in lumine ignis vestri. Tertio hominum succursum: et non erit qui extinguat. Ezech. 20: non extinguetur flamma succensionis, et comburetur in ea omnis facies ab Austro usque ad Aquilonem; et videbit omnis caro.