Pars 3

Beata gens, cujus est dominus etc.. Circa illud gloriosum collegium sanctorum, cujus festum hodie celebramus, dictum fuit de sanctorum dignitate et de ipsorum rectore.

Propter temporis brevitatem dicendum est aliquid de ejus dispositione, quae designatur nomine populi. Quid est populus? Augustinus introducit diffinitionem populi talem de civitate dei, Lib. XIX, c. XXXI: populus est coetus multitudinis juris consensu utilitatis communione sociatus.

Et videte, secundum hoc, in nomine populi tria accipi possunt. Numerosa multitudo, ordinata distinctio, et concors unio.

Primo, dico, ad populum requiritur numerosa multitudo, quia unus vel duo non faciunt populum. Ista gens habet ne multitudinem? certe sic. Unde in epistola hodierna: vidi turbam magnam quam nemo dinumerare poterat. Hoc pertinet ad dignitatem regis, et maxime istius regis, quod habeat magnum populum.

Unde in prove. V: in multitudine populi dignitas regis. Et boetius dicit, quod rex gloriatur de civium multitudine.

Terra nihil est in comparatione ad coelum.

Dionysius dicit coelest. Hierarch.

C. XIV: quod multitudo materialium nihil est respectu spiritualium. Et de domino dicitur: millia millium ministrabant ei: et decies millies centena millia assistebant ei, et postea, multitudo omnium sanctorum.

In libro primo regum: Israel Juda innumerabiles quasi arena maris comedentes et bibentes et laudantes. Solus deus scit multitudinem sanctorum, Ps. Cxlvi, 4: qui numerat multitudinem stellarum.

Multitudo igitur populi pertinet ad dignitatem regis.

Item, pertinet ad jucunditatem. Homo est corruptibilis naturae. Multitudo populi pertinet ad magnitudinem gaudii.

Unde Isaias XXII, 2: urbs frequens, civitas exultans.

Item, multitudo numerosa pertinet ad securitatem nostram. Multi sunt sancti nobiscum. Unde in libro judicum V, 20: stellae manentes in cursu suo et ordine, contra sisaram pugnaverunt, idest contra diabolum. Et helisaeus dixit puero suo IV Reg. VI, 16: noli timere; multo enim plures nobiscum sunt, quam cum illis. Multitudo igitur sanctorum in patria est sanctis ad gaudium, deo ad honorem, et nobis ad securitatem.

Dicendum de electione sanctorum. Traditur distinctio sanctorum ex cognitione in epistola: sed ista diversitas est in mundo, non in coelo. Unde apostolus ad Coloss. III, 11, ibi non est barbarus neque Scyta, Judaeus et gentilis. Et beatus Petrus: Act. X, 35: in omni gente qui timet deum, et operatur justitiam, acceptus est illi.

In evangelio ergo dicitur nobis differentia sanctorum, quae erit in patria in populo glorioso. Traduntur nobis aliqui reges. Verum est quod omnes sancti regnant cum deo, sed specialiter regnant apostoli. Unde in Luca XXII, 29: ego dispono vobis regnum, sicut disposuit mihi pater, et sicut fuerunt rectores ecclesiae, ita in patria habent regiam dignitatem.

Et quomodo acquisiverunt ipsi regnum? certe paupertate. Alii acquirunt regnum divitiis. Audiamus Petrum, qui dicit de acquisitione regni: Matth. XIX, 27: ecce, inquit, nos reliquimus omnia.

Et dominus dicit: Matth. V, 3: beati pauperes spiritu; quoniam ipsorum est regnum coelorum.

Sunt novi argumentatores qui nesciunt quid dicunt. Ipsi dicunt, quod virtus consistit in medio, et ita omnia renuntiare et virginitas non sunt de genere virtutum, quia non sunt in medio. Dicit philosophus: inexperti ad pauca respicientes facile enuntiant. Non oportet quod in medio secundum quantitatem, sed secundum rectam rationem. Dicit philosophus in quarto ethicorum, quod magnanimus magnitudine est in extremis, sed eo quod ut oportet est medius, quia est magnanimus, ubi debet secundum quod debet, et propter quod debet. Philosophi omnia sua deposuerunt, ut possent vacare philosophiae et continenter vixerunt. Si hoc fuit apud gentiles, bene debet esse in christianis. Sed si vir vellet continere quando mulier petit debitum, hoc esset vitiosum; sed in virginitate est summa virtus. Igitur apostoli acquisiverunt regnum paupertate.

Invenimus victores martyres qui heb.

XI, 33: per fidem vicerunt regna, et isti sunt beati mites, quia non murmur resonat, non quaerimonia. De ipsis dicitur in evangelio: Matth. V, 4: beati mites; quoniam ipsi possidebunt terram.

Item invenimus quosdam in solatio viventes, ut sunt sancti confessores qui lugebant in mundo et magnam poenitentiam egerant. Vidistis Antonium et benedictum, qui in fletu et magna et austera poenitentia vixerunt, et modo sunt in gaudio et consolatione. Unde in evangelio Matth. V, 5 ipsi consolabuntur.

Item, invenimus in coelo judices justissimos, scilicet prophetas qui justitiam praedicaverunt; et isti fuerunt esurientes justitiam, et ideo modo saturantur. Unde in evangelio Matth. V, 6: beati qui esuriunt et sitiunt justitiam; quoniam ipsi saturabuntur.

Item, in patria invenimus coetum patriarcharum, qui insistebant operibus misericordiarum, et istis servatur adhuc in coelo dignitas recipiendi alios. Unde Abraham, qui omnes in hospitio suo recipiebat, etiam Angelos, Gen. XVIII, 3, habet dignitatem in coelo quod omnes in sinu Abrahae recipiuntur, et ideo dicitur: Heb. XIII, 2 hospitalitatem nolite oblivisci.

Abraham omnes electos in sinu suo recipit. Unde dicitur: Matth. VIII, 11 venient ab oriente (et occidente), et recumbent in sinu Abraham et Isaac et Jacob.

De istis dicitur in ecclesiastico: XLIV, 10 isti sunt viri misericordiae, quorum pietates non defuerunt.

Item, in patria invenimus coetum virginum, quae munditiam servaverunt.

Haec est casta generatio. De istis dicitur in evangelio: Matth. V, 8 beati mundo corde; quoniam ipsi deum videbunt.

Item, invenimus in patria chorum Angelorum qui intendunt paci; de quibus in evangelio: Matth. V, 9 beati pacifici; quoniam filii dei vocabuntur. Patet modo quomodo pauperes acquisiverunt regnum, mites terram, lugentes consolationem, esurientes justitiam adepti sunt satietatem, misericordes consecuti sunt misericordiam, mundi visionem dei, et pacifici vocantur filii dei. Ad illud consortium nos perducat qui cum patre etc..