COLLATIO XXXI.

(Vers. 94.). Nolite iudicare secundum faciem, sed iustum iudicium iudicate.

1. In verbis istis interdicit Dominus iudicium malum, cum dicit: Nolite iudicare secundum faciem

et commendat iustum iudicium, cum subiungit: Sed iustum iudicium etc.

Nolite iudicare secundum faciem. Nota, quod multiplex est iudicium malum. Est enim iudicium temerarium, et hoc est malum propter defectum scientiae: Ioannis septimo : Nunquid Lex nostra iudicat bominem, nisi prius audierit ab ipso et cognoverit, quid faciat"? quasi dicat: iudicaret temerarie, si iudicaret sine causae cognitione.

Est etiam iudicium praesumtuosum, et hoc malum est propter defectum vitae. Non enim debet homo reprehensibilis alium iudicare: ad Romanos secundo : "In quo alterum iudicas, te ipsum condemnas: eadem enim agis, quae iudicas ". - Est etiam iudicium usurpativum, et hoc est malum propter defectum potestatis iudiciariae: quod reprehendit Apostolus ad Romanos decimo quarto: " Tu quis es, qui iudicas alienum servum ? Domino suo aut stat, aut cadit"; et primae ad Corinthios quarto: " Nolite ante tempus iudicare " etc. Et nota, quod hoc triplex iudicium habet defectum ex parte iudicantis.

2. Est etiam triplex iudicium malum, quod deficit ex parte ordinis iudicandi, utpote quando in iudicato non est causa iudicii. Iudicium ergo illud aliquando procedit usque ad suspicionem tantum, et appellatur iudicium suspiciosum, ut quando ex levi coniectura alius iudicat alium: de quo hic: Nolite iudicare secundum faciem.

Aliquando procedit usque ad definitionem, et appellatur iudicium definitivum: de quo Matthaei septimo : " Nolite iudicare, et non iudicabimini: in quo enim judicio iudicaveritis, iudicabimini ".

Aliquando procedit iudicium usque ad punitionem, et appellatur iudicium iniquum: de quo Actuum vigesimo tertio: " Percutiet te Deus, paries dealbate: et tu sedens iudicas me secundum Legem, et contra Legem iubes, me percuti "; et Isaiae quadragesimo nono: " Eos qui te iudicaverunt, ego iudicabo ".

Recollige ergo et attende, quod triplex est iudicium malum, ex eo quod in iudicante non est facultas iudicandi: et triplex est iudicium malum, ex eo quod non est in iudicato causa iudicii.

3. Nolite iudicare secundum faciem.

Nota, quod quatuor inducunt hominem ad male iudicandum. Primum est timor, quem inhibet Scriptura, Levitici decimo nono : " Non consideres personam pauperis nec honores vultum potentis: iuste iudica proximo tuo ".

Secundum est odium, quod detestabatur Iob sexto: " Respondete, obsecro, absque contentione, et loquentes id quod iustum est, iudicate "; Iacobi tertio: " Sapientia, quae " etc. - Tertium est dilectio sive favor popularis, qui prohibetur Exodi vigesimo tertio : " Pauperis non misereberis in iudicio "; et ibidem: " Non sequeris turbam ad faciendum malum, nec in iudicio plurimorum acquiesces sententiae, ut a vero devies ".

Quartum est cupiditas, quae prohibetur Exodi vigesimo tertio: " Non accipies munera, quae excaecant oculos prudentium et subvertunt verba iustorum "; et Ecclesiastici vigesimo: " Exenia et dona excaecant oculos iudicum ".

Quatuor ista continentur his versibus :

Quatuor ista: timor, odium, dilectio, census, Saepe solent hominum rectos pervertere sensus.

4. Sequitur: Sed iustum iudicium iudicate.

Hic commendat Dominus iudicium iustum. Ubi notandum est, quod ad iuste iudicandum quaedam requiruntur in iudice

et quaedam in iudicii ordine. - Ex parte iudicis requiritur iudicis sapientia in cognitione, iustitia in intentione, irreprehensibilitas in conversatione, auctoritas in exsecutione.

5. Primo ergo requiritur sapientia in cognitione, ut ius scilicet noverit et causam sciat, quia sine hoc esset iudicium temerarium. Hanc postulabat Salomon tertii Regum tertio : " Dabis, inquit, servo tuo cor docile, ut possit iudicare populum " etc.; et sequitur in eodem: " Qui timuerunt regem, videntes, sapientiam Dei esse in eo ad faciendum iudicium ".

6. Requiritur etiam iustitia in intentione, ut scilicet iudicet non libidine vindictae, vel irae, vel cuiusque malitiae, sed amore iustitiae, quia sine hoc esset iudicium iniquum: et ad hoc hortatur Scriptura secundi Paralipomenon decimo nono : " Non exercetis, ait, iudicium hominis, sed Dei, et quodcumque iudicaveritis, in vos redundabit": et adiungit: "Non enim est apud Deum nostrum iniquitas nec personarum acceptio nec cupido munerum ". Et ideo dicitur Sapientiae primo: " Diligite iustitiam qui indicatis terram "; et in Psalmo: " Recta indicate, filii hominum ".

7. Requiritur etiam irreprehensibilitas in conversatione: non enim congrue potest qui damnandus est, alium damnare; alioquin iudicium erit praesumtuosum: propter quod dicitur ad Romanos secundo :

"Inexcusabilis es, o homo, qui iudicas. In quo enim iudicas alterum, te ipsum condemnas: eadem enim agis, quae iudicas "; Matthaei septimo: "Hypocrita, eiice primum trabem de oculo tuo" etc.

8. Requiritur etiam auctoritas in exsecutione, ( sine qua esset etiam iudicium usurpatum: propter quod dicitur ad Romanos decimo quarto : " Tu quis es, qui iudicas alienum servum "? et Lucae duodecimo: " Homo, quis constituit me iudicem super vos aut divisorem "? quasi dicat: non debes iudicare non constitutus a superiore. - Haec ergo quatuor requiruntur in iudice.

9. Sunt et alia quatuor, quae requiruntur in iudicii exsecutione, scilicet inquisitio diligens, definitio iusta, exsecutio constans, punitio modesta. -Requiritur inquisitio diligens: unde Iob vigesimo nono : " Causam, quam nesciebam, diligentissime investigabam ": et secundi Paralipomenon decimo nono dicitur iudicibus: " Cum diligentia cuncta facite "; et Ioannis septimo: " Nunquid Lex nostra indicat hominem, nisi prius audierit ab ipso et cognoverit, quid faciat "? - Requiritur definitio iusta: Levitici decimo nono: " Non consideres personam pauperis ": et sequitur: "Iuste iudica proximo tuo".

Requiritur exsecutio constans: Ecclesiastici septimo : " Noli quaerere fieri iudex, nisi virtute valeas irrumpere iniquitatem, ne forte extimescas faciem potentis ".

Requiritur punitio modesta: Ecclesiastae septimo: " Noli esse iustus multum, neque plus sapias, quam necesse est"; et ideo statuitur modus poenae Deuteronomii vigesimo quinto, cum dicitur: " Pro mensura peccati erit et plagarum modus: ita dumtaxat, ut quadragenarium numerum non excedat ".