10 Caput II. Majores mundum in tres partes divisisse, quarum situm, regiones, locaque celebriora succincte admodum describit.

0672B

Majores nostri orbem totius terrae, Occani limbo circumseptum, triquadrum statuere: ejusque tres partes, 0673A Asiam, Europam, et Africam vocaverunt: quamvis aliqui duas, hoc est, Asiam, ac deinde Africam in Europam accipiendam putarint. Asia tribus partibus Oceano circumcincta, per totam transversi plagam orientis extenditur. Haec occasum versus, a dextra sui, sub axe septentrionis incipientem contingit Europam: a sinistra autem Africam 11 dimittit: sub Aegypto vero et Syria mare Nostrum, quod Magnum generaliter dicimus, habet. Europa incipit, ut dixi, sub plaga septentrionis, a flumine Tanai, qua Riphaei montes, Sarmatico aversi oceano, Tanaim fluvium fundunt: qui praeteriens aras ac terminos Alexandri Magni, in Roxolanorum finibus sitos, Maeotidas auget paludes: 0674A quarum immensa exundatio juxta Theodosiam urbem Euxinum Pontum late ingreditur. Inde juxta Constantinopolim longae mittuntur angustiae, donec eas mare hoc quod dicimus Nostrum, accipiat. Europae in Hispania occidentalis oceanus terminus est, maxime ubi apud Gades insulas Herculis columnae visuntur, et Tyrrheni maris faucibus Oceani aestus immittitur. Africae principium est a finibus Aegypti urbisque Alexandriae, ubi Paraetonium civitas sita est, 12 super hoc mare Magnum, quod omnes plagas terrasque medias interluit. Unde per loca quae accolae Catabatmon vocant, haud procul a castris Alexandri Magni, et super lacum Caleartium, deinde juxta superiorum fines 0675A Avasitarum, missa in transversum per Aethiopica deserta meridianum contingit oceanum. Termini Africae ad occidentem iidem sunt qui et Europae, id est, fauces Gaditani freti. Ultimus autem finis ejus est mons Atlas, et insulae quas Fortunatas vocant. Et quia breviter generales tripartiti orbis divisiones dedi, ipsarum quoque partium regiones, sicut pollicitus sum, significare curabo. Asia ad mediam frontem orientis habet in Oceano Eoo ostia fluminis Gangis, a sinistra promontorium Caligardamna, 13 cui subjacet ad Eurum insula Taprobane: e qua oceanus Indicus vocari incipit, a dextra habet Imai montes, 0676A ubi Caucasus deficit, promontorium Samaram: cui ad aquilonem subjacent ostia fluminis Octorogorrae: ex quo oceanus Sericus appellatur. In his finibus India est, quae habet ab occidente flumen Indum, quod Rubro mari excipitur: a septentrione montem Caucasum: reliqua (ut dixi) Eoo et Indico 14 Oceano terminatur. Haec habet gentes quadraginta quatuor, absque insula Taprobane, quae habet decem civitates: et absque reliquis insulis habitabilibus plurimis. A flumine Indo, quod est ab oriente, usque ad flumen Tigrim, quod est ad occasum, regiones sunt istae: Aracosia, Parthia, Assyria, Persis 0677A et Media: situ terrarum montoso et aspero. Hae a septentrione habent montem Caucasum, a meridie mare Rubrum et sinum Persicum: in medio autem sui, flumina praecipua Hydaspem et Arbim. In his sunt gentes triginta duae. Sed generaliter Parthia dicitur, quantumvis Scripturae sanctae universam saepe Mediam vocent. A flumine Tigri, usque ad flumen Euphratem, Mesopotamia est, incipiens a septentrione inter montem Taurum et Caucasum: cui ad meridiem succedit Babylonia, deinde Chaldaea, novissime Arabia Eudaemon: quae inter sinum Persicum et sinum Arabicum angusto terrae tractu orientem versus extenditur. In his sunt gentes 15 viginti et octo. A flumine Euphrate, quod est ab oriente, usque ad mare Nostrum, quod est ab 0678A occasu, deinde a septentrione, id est a civitate Dacusa, quae in confinio Cappadociae et Armeniae sita est, haud procul a loco ubi Euphrates nascitur, usque ad Aegyptum et extremum sinum Arabicum, qui est ad meridiem, longo angustoque sulco saxis insulisque creberrimo, a Rubro mari, id est, ab Oceano, occasum versus extenditur Syria, quae sic generaliter nominatur, habetque maximas provincias, Commagenam, Phoeniciam et Palaestinam, 16 absque Saracenis et Nabataeis, quorum gentes sunt duodecim. In capite Syriae Cappadocia est, quae habet ab oriente Armeniam, ab occasu Asiam, ab aquilone Themiscyrios campos et mare Cimmericum: a meridie Taurum montem, cui subjacet Cilicia et Isauria usque ad Issicum sinum, qui spectat contra 0679A insulam Cyprum. Asia regio, vel (ut proprie dicam) Asia Minor, absque orientali parte quae ad Cappadociam Syriamque progreditur, undique circumdata est mari: a septentrione Ponte Euxino, ab occasu Propontide atque Hellesponto, a meridie mari Nostro, ubi est mons Olympus. Aegyptus inferior ab oriente habet Syriam Palaestinam, ab occasu Libyam, a septentrione mare Nostrum, a meridie montem, qui appellatur Climax, et Aegyptum superiorem, fluviumque Nilum, qui de littore incipientis maris Rubri 17 videtur emergere in loco, qui dicitur Mossylon emporium: deinde diu ad occasum profluens, 0680A faciensque insulam nomine Meroen in medio sui: novissime ad septentrionem inflexus, tempestivis auctus incrementis, plana Aegypti rigat. Hunc aliqui auctores ferunt, haud procul ab Atlante habere fontem, et continuo arenis mergi: inde interjecto brevi spatio, vastissimo lacu exundare, atque hinc Oceano tenus, orientem versus per Aethiopica deserta prolabi, rursusque inflexum ad sinistram, ad Aegyptum descendere. Quod quidem verum est, esse hujusmodi fluvium magnum, qui tali ortu, talique cursu sit, et re vera omnia Nili monstra gignat; 18 quem utique prope fontem barbari 0681A Dara nominant, caeteri vero accolae Nuchul vocant. Sed hic in regione gentis, quae Libya Aegyptia vocatur, haud procul ab illo fluvio, quem a littore maris Rubri prorumpere diximus, immenso lacu acceptus absumitur: Nisi forte occulto meatu in alveum ejus, qui ab oriente descendit, eructat. Aegyptus superior in orientem per longum extenditur, cui est a 19 septentrione sinus Arabicus, a meridie Oceanus. Nam ab occasu ex inferiore Aegypto incipit, ad orientem Rubro mari terminatur, ubi sunt gentes vigintiquatuor. Et quoniam meridianam partem universae Asiae descripsimus, superest ut ab oriente ad septentrionem pars, quae restat, expediatur. Mons Caucasus inter Colchos, qui sunt super Cimmericum mare, et inter Albanos, qui sunt ad mare 0682A Caspium, primum attollitur: cujus quidem usque in ultimum orientem unum videtur jugum, sed multa sunt nomina: et multi hoc ipsum jugum Tauri montis credi volunt: quia re vera Parchoatras, mons Armeniae, inter Taurum et Caucasum medius, continuare Taurum cum Caucaso putatur: sed hoc non ita esse, discernit fluvius Euphrates, qui, de radice Parchoatrae montis effusus, tendens in meridiem, ipsum ad sinistram, Taurum excludit ad dexteram. Itaque ipse Caucasus inter Colchos et Albanos, ubi et portas habet, mons Caucasus dicitur, à portis Caspiis usque ad Armenias pylas, vel usque ad fontem Tigridis fluminis, inter Armeniam et Iberiam, montes Acroceraunii dicuntur: a fonte Tigridis usque ad Carras civitatem, 0683A inter Massagetas 20 et Parthos, mons Ariobarzanes: a Carris civitate usque ad oppidum Cathippi, inter Hyrcanos et Bactrianos, mons Memarmali, ubi amomum nascitur: a quo proximum jugum, mons Parthau dicitur: ab oppido Cathippi usque ad vicum Saphrim, inter Dahas ac Araucas 21 et Parthyenas, mons Oscobares, ubi Ganges fluvius oritur, et Laser nascitur; a fonte fluminis Gangis usque ad fontes fluminis Ottorogorrae, 0684A qui sunt a septentrione, ubi sunt montani Paropamisadae, mons Taurus: a fontibus Ottorogorrae usque ad civitatem Ottorogorram, inter Hunnos et Scythas et Gandaridas, mons Caucasus. Ultimus autem inter Eoas et Pasiadras, mons Imaus, ubi flumen Chrysorrhoas, et promontorium Samara orientali excipiuntur oceano. Igitur a monte Imao, hoc est, ab imo Caucaso, et dextra orientis parte, 22 qua oceanus Sericus tenditur, 0685A usque ad promontorium Boreum et flumen Boreum, inde tenus Scythico mari, quod est a septentrione, usque ad mare Caspium, quod est ab occasu, et usque ad extentum Caucasi jugum, quod est ad meridiem, Hyrcanorum et Scytharum gentes sunt quadraginta duae, propter terrarum infecundam diffusionem late oberrantes. Mare Caspium sub Aquilonis plaga ab Oceano oritur, cujus utraque circa Oceanum littora, et loca deserta incultaque habentur: inde meridiem versus, per longas angustias tenditur, donec per magna spatia dilatatum; Caucasi montis radicibus terminetur. Itaque a mari Caspio quod est ad orientem, per oram Oceani septentrionalis usque ad Tanaim fluvium et Maeotidas paludes, quae sunt ad occasum, per littus Cimmerici 0685B maris, quod est ab africo usque ad caput et portas Caucasi, quae sunt ad meridiem, gentes sunt triginta quatuor. Sed generaliter regio proxima Albania ulterior, sub mari et monte Caspio, Amazonum nominatur.

Expliciti sunt quam brevissime fines Asiae: nunc Europam, 23 in quantum cognitioni hominis conceditur, stylo pervagabor.

A montibus Riphaeis ac flumine Tanai, Maeotidisque paludibus, quae sunt ad orientem, per littus septentrionalis Oceani usque ad Galliam Belgicam et 0686A flumen Rhenum, quod est ab occasu, deinde usque ad Danubium, quem et Istrum vocant, qui est a meridie ad orientem directus, ponto excipitur: ab oriente Alania est, in medio Dacia, ubi et Gothia: deinde Germania est, ubi plurimam partem Suevi tenent: quorum omnium sunt gentes quinquaginta quatuor. Nunc quidquid Danubius a barbarico ad mare Nostrum secludit, expediam. Moesia ab oriente habet ostia fluminis Danubii, ab euro Thraciam, a meridie Macedoniam, ab africo Dalmatiam, ab occasu Istriam, a circio Pannoniam, a septentrione Danubium.

Thracia habet ab oriente Propontidis sinum et civitatem Constantinopolim, quae Byzantium prius dicta est: a septentrione partem Dalmatiae, et sinum 0686B Euxini ponti, ab occasu et africo Macedoniam, a meridie Aegaeum mare. Macedonia habet ab oriente Aegaeum mare, a borea Thraciam, ab euro Euboeam et Macedonicum sinum, a meridie Achaiam, a favonio montes Acroceraunios in angustiis Adriatici sinus, qui montes sunt 24 contra Apuliam atque Brundusium ab occasu Dalmatiam, a circio Dardaniam, a septentrione Moesiam. Achaia undique propemodum cincta est mari: nam ab oriente habet Myrtoum mare, ab euro mare Creticum, a meridie Ionium mare, ab africo et occasu Cephaleniam et 0687A Cassiopam insulas, a septentrione sinum Corinthium, ab aquilone angustum terrae dorsum, quo Macedoniae conjungitur, vel potius Atticae, qui locus Isthmos vocatur, ubi est Corinthus, habens in Attica ad boream non longe Athenas civitatem. Dalmatia habet ab oriente Macedoniam, ab aquilone Dardaniam: a septentrione Moesiam, ab occasu Istriam, et sinum Liburnicum, et insulas Liburnicas: a meridie Adriaticum sinum. Pannonia, Noricus, et Rhetia habent ab oriente Moesiam, a meridie Istriam, ab africo Alpes Penninas, ab occasu Galliam Belgicam, a circio Danubii fontem, et limitem, qui Germaniam a Gallia inter Danubium Galliamque secernit, a septentrione Danubium et Germaniam. Italiae situs a circio in eurum tenditur, habens ab africo 0687B Tyrrhenum mare, a borea Adriaticum sinum: cujus ea pars qua continenti terrae communis et contigua est, Alpium obicibus obstruitur: quae a Gallico mari super Ligusticum sinum exsurgentes, primum Narbonensium fines, 25 deinde Galliam Rhetiamque secludunt, donec in sinu Liburnico defigantur. Gallia Belgica habet ab oriente limitem fluminis Rheni et Germaniam, ab euro Alpes Penninas, a meridie provinciam Narbonensem, ab occasu provinciam Lugdunensem, a circio oceanum Britannicum, 0688A a septentrione Britanniam insulam. Gallia Lugdunensis, ducta per longum, et per angustum inflexa, Aquitanicam provinciam semicingit. Haec ab oriente habet Belgicam, a meridie partem provinciae Narbonensis, qua Arelas civitas sita est, et mari Gallico Rhodani flumen excipitur. Narbonensis provincia, pars Galliarum, habet ab oriente Alpes Cottias, ab occidente Hispaniam, a circio Aquitaniam, a septentrione Lugdunensem, ab aquilone Belgicam Galliam, a meridie mare Gallicum, quod est inter Sardiniam et insulas Baleares, habens in fronte qua Rhodanus fluvius in mare exit, insulas Stechadas. Aquitanica provincia obliquo cursu Ligeris fluminis, qui ex plurima parte terminus ejus est, in orbem agitur. Haec a circio 0688B Oceanum qui Aquitanicus sinus dicitur, ab occasu Hispanias habet, a septentrione et oriente Lugdunensem, ab euro et meridie Narbonensem provinciam contingit. Hispania universa terrarum situ trigona est, et circumfusione Oceani Tyrrhenique pelagi 26 pene insula efficitur. Hujus angulus prior, spectans ad orientem, a dextris Aquitanica provincia, a sinistris Balearico mari coarctatus, Narbonensium finibus inseritur. Secundus angulus circium intendit: ubi Brigantia Calleciae civitas sita, altissimam 0689A pharum, et inter pauca memorandi operis, ad speculam Britanniae erigit. Tertius ejus angulus est, qua Gades insulae intentae in africum, Atlantem montem interjecto sinu Oceani prospiciunt. Hispaniam citeriorem ab oriente incipientem, Pyrenaei saltus a parte septentrionis usque ad Cantabros Asturesque deducunt, atque inde per Vaccaeos et Oretanos, quos ab occasu habet, posita in Nostri maris littore Carthago determinat. Hispania ulterior habet ab oriente Vaccaeos, Celtiberos, et Oretanos: a septentrione Oceanum, ab occasu Oceanum, a meridie Gaditanum 27 Oceani fretum : unde mare Nostrum, quod Tyrrhenum vocatur, immittitur. Et quoniam Oceanus habet insulas, quas Britanniam et Hiberniam vocant, quae in aversa Galliarum parte ad prospectum 0689B Hispaniae sitae sunt, breviter explicabuntur. Britannia 0690A Oceani insula, per longum in boream extenditur. A meridie Gallias habet, cujus proximum littus transmeantibus civitas aperit, quae dicitur Rhutubi portus: unde haud procul à Morinis in austro positos Menapios Batavosque prospectat. Haec insula habet in longo millia passuum octingenta; in lato millia ducenta: a tergo autem, unde Oceano infinito patet, Orcadas insulas habet, quarum viginti desertae sunt, tredecim coluntur. Deinde insula Thule, quae per infinitum a 28 caeteris separata, circium versus medio sita Oceani, vix paucis nota habetur. Hibernia insula, inter Britanniam et Hispaniam sita, longiore ab africo in boream spatio porrigitur. Hujus partes priores intentae Cantabrico oceano, Brigantiam Calleciae 0690B civitatem, ab africo sibi in circium occurrentem, 0691A spatioso intervallo procul spectant, ab eo praecipue promontorio, ubi Scenae fluminis ostium est, et Velabri Lucenique consistunt. Haec propior Britanniae, spatio terrarum angustior: sed coeli solique temperie magis utilis, a Scotorum gentibus colitur. Huic etiam Mevania insula proxima est, et ipsa spatio non parva, solo commoda; aeque a Scotorum gentibus habitatur. Hi sunt fines totius Europae. Africam, ut dixi, cum tertiam orbis partem majores nostri accipiendam descripserint, non spatiorum 29 mensuras, sed divisionum rationes secuti sunt. Mare hoc siquidem Magnum, quod ab occasu ex Oceano oritur, in meridiem magis vergens, angustiorem inter se et Oceanum coarctatae Africae 0691B limitem facit. Unde etiam aliqui, quamvis eam longitudine parem, tamen multo angustiorem intelligentes, inverecundum arbitrati sunt tertiam vocare partem, sed potius in Europam Africam 0692A deputantes, secundae portionem appellare maluerunt. Praeterea cum multo amplius terrae in Africa ardore solis, quam in Europa rigore frigoris incultum atque incognitum sit (quippe cum omnia pene animantia vel germinantia, patientius et tolerabilius ad summum frigoris quam ad summum caloris accedant), ea scilicet causa est, Africam per omnia situ et populis minorem videri: quia et natura sui minus habeat spatii, et coeli inclementia plus deserti: cujus descriptio per provincias et gentes haec est: Libya Cyrenaica et Pentapolis, post Aegyptum in parte Africae prima est. Haec incipit a civitate Paraetonio, et montibus Catabathmon: 30 inde secundo mari usque ad aras Philenorum extenditur. Post se habet usque ad occanum meridianum, 0692B gentes Libyae, Aethiopum et Garamantum. Huic est ab oriente Aegyptus, a septentrione mare Libycum, ab occasu Syrtes majores et Troglodytae, contra quos insula Calypso est: a meridie 0693A Aethiopicus oceanus. Tripolitana provincia, quae et Subventana, vel regio Arzugum dicitur, ubi Leptis magna civitas est, quamvis Arzuges per longum Africae limitem generaliter vocentur, habet ab oriente aras Philenorum inter Syrtes majores et Troglodytas, a septentrione mare Siculum, vel potius Adriaticum, et Syrtes minores, ab occasu Byzacium usque ad lacum Salinarum, a meridie barbaros Getulos, Nothabres, et Garamantas, usque ad oceanum Aethiopicum pertingentes. Byzacium, Zeugis, et Numidia. Zeugis autem prius non unius conventus, sed totius provinciae generale fuisse nomen invenimus. Byzacium ergo, ubi 31 Adrumetus civitas: Zeugis ubi Carthago magna, Numidia ubi Hippo regius et Rusiccada 0693B civitates sunt: habent ab oriente Syrtes minores et lacum Salinarum, a septentrione mare Nostrum, quod spectat ad Siciliam et Sardiniam insulas, ab occasu Mauritaniam Sitifensem, a meridie montes Uzarae: et post eos Aethiopum gentes: pervagantes usque ad oceanum Aethiopicum.

0694A Sitifensis et Caesariensis Mauritania habent ab oriente Numidiam, a septentrione mare Nostrum, ab occasu flumen Malvam, a meridie montem Astrixim, qui dividit inter vivam terram et arenas jacentes usque ad Oceanum: in quibus et oberrant Gangines Aethiopes. Tingitana Mauritania ultima est Africae. Haec habet ab oriente flumen Malvam, a septentrione mare Nostrum usque ad fretum Gaditanum, quod inter Abennem et Calpen, duo contraria sibi promontoria, coarctatur: ab occidente Atlantem montem, et oceanum Atlanticum, sub africo Hesperium montem, a meridie gentes Aulolum, quas 32 nunc Galaulas vocant, usque ad oceanum Hesperium contingentes. Hic est universae terminus Africae. Nunc insularum 0694B quae in Nostro mari sunt, loca, nomina, et spatia dimetiar. Insula Cypros ab oriente mari Syrio, quem Issicum sinum vocant, ab occidente mari Pamphylico, a septentrione Aulone Cilico, a meridie Syriae et Phoenices pelago cingitur: cujus spatium in longo tenet millia passuum centum septuaginta 0695A quinque, in lato millia passuum centum viginti quinque. Insula Creta finitur ab oriente Carpathio mari, ab occasu et septentrione mari Cretico, a meridie mari Libyco, quod et Adriaticum vocant: habet in longo millia passuum centum septuaginta duo, in lato quinquaginta. Insulae Cyclades, quarum est ab oriente prima Rhodos, a septentrione Tenedos, a meridie Carpathos, ab occasu Cythera, ab oriente finiuntur littoribus Asiae, ab occidente mari Icario, a septentrione mari Aegaeo, a meridie mari Carpathio. Sunt autem omnes Cyclades numero quinquaginta tres. 33 Hae tenent a septentrione in meridiem millia passuum quinquaginta, ab oriente in occasum millia ducenta. Sicilia insula tria habet promontoria, unum 0695B quod dicitur Pelorum, et aspicit ad aquilonem, cui Messana civitas proxima est: secundum, quod dicitur Pachynum, sub quo civitas Syracusana, respicit ad euronotum: tertium, quod appellatur Lilybaeum, ubi et civitas ejusdem nominis sita est, dirigitur in occasum. Haec habet a Peloro in Pachynum millia passuum centum quinquaginta 0696A novem, a Pachyno in Lilybaeum centum septuaginta septem. Haec ab oriente cingitur mari Adriatico, a meridie mari Africo, quod est contra Subventanos et Syrtes minores: ab occidente et septentrione habet mare Tyrrhenum: a borea usque subsolanum, fretum Adriaticum, quod dividit Tauromenitanos Siciliae, et Bruttios Italiae. Sardinia et Corsica insula parvo freto, hoc est, millium viginti, dividuntur: ex quibus Sardinia habet a meridie contra Numidiam Caralitanos: contra Corsicam insulam, hoc est, septentrionem versus, habet Ulbienses: cujus in longo 34 spatium tenet millia passuum ducenta triginta, in lato millia ducenta octoginta. Haec habet ab oriente et a borea Tyrrhenum mare, quod spectat ad portum 0696B urbis Romae: ab occasu mare Sardum, ab Africo insulas Baleares longe positas, a meridie Numidicum sinum, a septentrione (ut dixi) Corsicam. Corsica insula multis promontoriis angulosa est. Haec habet ab oriente Tyrrhenum mare, et portum Urbis, a meridie Sardiniam, ab occasu insulas Baleares, longe positas, a circio et septentrione Ligusticum 0697A sinum. Tenet autem in longo millia passuum centum sexaginta, in lato millia viginti sex. Insulae Baleares duae sunt, major et minor, quibus insunt bina oppida: major Tarraconem, Hispaniae civitatem, minor Barcinonem in septentrionem versus contra se habet. Majori subjacet insula Ebusus. Deinde ab oriente Sardiniam, ab aquilone mare Gallicum, a meridie et Africo Mauritanicum pelagus, ab occasu Ibericum pelagus spectat. Hae sunt insulae ab Hellesponto usque ad Oceanum per totum Magnum pelagus constitutae: quae et cultu et memoria magis celebres habentur. 35 Percensui breviter (ut potui) provincias et insulas orbis universi: nunc locales gentium singularum miserias, sicut ab initio incessabiliter exstiterunt, et qualiter quibusque exortae 0697B sunt, in quantum suffecero, proferam.