Capitulus 22

Onus vallis. Hic comminatur contra illos qui populo dei jungebantur praelationis jure, et ipsum tamen rebus spoliabant: et primo quantum ad illos ad quos pertinebat praelatio in temporalibus; secundo contra illos ad quos pertinebat in spiritualibus: haec dicit dominus. Praelatio autem in temporalibus pertinebat ad reges: et ideo comminatur in prima parte contra jerusalem, quae erat sedes regni: et circa hoc duo facit. Primo ponitur inscriptio, vallis, idest jerusalem, non propter situm loci, cum sit in monte; sed propter vilitatem, quia ad ipsam sicut ad vallem confluebant sordes undique, dum vicinarum gentium actum sequeretur. Ezech. 5: haec est jerusalem; in medio gentium posui eam. Vel dicitur vallis propter infimam partem civitatis, quae a sobna tradita fuit Senacherib. Visionis, propter sanctitatem templi: nam in ipso visiones prophetis fiebant a domino; vel propter eminentiam loci, quia a remotis videri poterat; vel propter nomen quod loco illi imposuit Abraham, sicut dicitur Gen. 22: appellavitque nomen loci illius, in monte dominus videbit. Secundo ponitur ipsa comminatio; et circa hoc tria facit. Primo arguit culpam; secundo comminatur poenam: interfectique tui, tertio ostendit in ipsa poena, obstinationis pertinaciam, et congregastis.

Circa primum duo facit. Primo arguit peccatum duplex. Idolatriae; quidnam tibi, ascendisti in tecta, ad sacrificandum idolis, et tu, quae speciali actu sancti privilegii gaudebas? Oseae 4: si fornicaris, Israel, non delinquat saltem Juda. Et peccatum rixae, clamoris plena. Supra 5: expectavi ut faceret uvas, et fecit labruscas. Secundo ad aggravandum peccatum ponitur dei beneficium duplex: scilicet multitudinis hominum, urbs frequens: Thren. 1: quomodo sedet sola civitas plena populo? et plenitudinis gaudiorum, civitas exultans, quondam tempore Salomonis prae nimia prosperitate. Psalm. 47: fundatur exultatione universae.

Interfecti. Hic ponit poenam: et primo comminatur hominum destructionem quantum ad obsessos qui mortui sunt fame: non interfecti gladio, sed fame et siti. Thren. 4: melius fuit interfectis gladio quam fame. Quantum ad fugitivos principes, scilicet qui comprehensi sunt et ligati, sicut legitur jer. Ult.: cuncti principes. Thren. 1: facti sunt principes velut arietes non invenientes pascua.

Quantum ad comprehensos in civitate, qui similiter captivati sunt: omnes qui inventi sunt, procul, in longinquam terram, in captivitatem ducti. Deut. 28: deducet dominus in gentem longinquam. Secundo ponit prophetae inconsolabilem compassionem: recedite, vos prophetae consolantes, nolite incumbere, more consolantium.

Jer. 9: quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem lacrymarum, ut possim flere interfectos populi mei? tertio ponit poenae modum et ordinem: dies interfectionis, et circa hoc tria ponit.

Primo dei indignationem, dies interfectionis, imminet.

Scrutans, faciens scrutari ab hostibus, magnificus, faciens hostes magnificos: in montibus enim et muris confidebant. Soph. 1: in tempore illo scrutabitur jerusalem in lucernis, et visitabo super viros defixos in faecibus suis. Secundo ponit hostium superationem, et Aelam, civitas persidis, ex qua venerunt pugnatores cum Nabuchodonosor, qui monarchiam orientis tenebat.

Clypeus, portatus contra jerusalem, nudavit parietem, ad quam suspensus erat ad ornatum domus.

Jer. 46: praeparate scutum et clypeum.

Vel aliter. Clypeus, potentia chaldaei, nudavit parietem templi auro quo vestiebatur. Tertio ponit damni illationem quantum ad quatuor. Primo quantum ad possessionum vastationem. Erunt electae; quadrigarum. Babylonis, jer. 49: quid gloriaris in vallibus? defluxit vallis tua, filia delicata. Secundo quantum ad civitatum captionem, equites in porta, ne quis effugiat. Jer. 39: ingressi sunt omnes principes Babylonis, et sederunt in porta media. Tertio quantum ad sanctorum profanationem: et revelabitur, nudabitur, operimentum, idest sancta prius operta, quae nulli nisi sacerdoti licebat videre. Thren. 1: viderunt gentes ignominiam tuam. Quarto quantum ad armamentarii destructionem, videbis armamentarium, idest domus saltus, in quo arma recondebantur, eversum; de cujus aedificio 3 regum 7. Civitatis David, fortissimae; vel ipsa jerusalem cum forti muro in pluribus locis. Cant. 4: turris David aedificata est cum propugnaculis.

Et congregastis aquas. Hic ponit obstinationis pertinaciam: et primo arguit obstinationis culpam; secundo proponit contra eos divinam sententiam, et revelata est. Arguitur autem eorum pertinacia quantum ad duo. Primo quantum ad divinum auxilium quod non invocabant, de suis viribus et ingeniis confidentes: congregastis; in unum locum intra civitatem per occultos meatus, aquas piscinae inferioris, quae habebat aquas de terra fluentes, quae tamen ab hostibus prohiberi poterant. Numerastis, ut numero et mensura dispensaretur aqua; destruxistis domos, quae erant juxta murum, ut non impedirent defensores; lacum, piscinae inferioris, fecistis, fluere, inter duos muros, quibus cingebatur civitas, et aquam scilicet restaurastis, eum, scilicet deum, eam, aquam. Ps. 13: deum non invocaverunt. Secundo quantum ad divinum consilium, quod contemnebant, et vocabit. Et circa hoc tria ponit. Primo ipsum consilium: ad fletum oculorum, ad planctum, manuum, ad calvitium, secundum morem antiquum, qui in tristitia opera haec faciebant. Joel. 2: convertimini ad me in toto corde vestro, in jejunio, fletu, et planctu. Secundo ponit consilii contemptum, et ecce gaudium, supra 6: cythara et lyra in conviviis vestris. Tertio contemnendi animum, comedamus. 1 corinth. 15. Sapien. 2: umbrae enim transitus est tempus nostrum.

Et revelata. Hic ponitur sententia; et possunt legi ex persona domini; haec blasphemia vestra revelata, idest ego audivi. Si dimittetur: quasi dicat, non credatis supra 2: ne ergo dimittas. Vel ex persona prophetae: haec vox domini est revelata. Et haec omnia quae dicta sunt pertinent ad captivitatem per Nabuchodonosor imperantem facta. Haec dicit dominus. Hic ponitur comminatio contra illos ad quos pertinebat praelatio in spiritualibus: et primo contra sacerdotem qui tunc erat; secundo contra totum sacerdotalem ordinem, in die illa dicit dominus.

Circa primum duo facit. Primo praedicit illius depositionem, qui civitatem terrore concussus tradidit Senacherib, idest inferiorem partem; secundo alterius substitutionem, et erit in die illa. Circa primum tria facit. Primo describit personam ex officio, qui habitat in tabernaculo.

Sacerdotis erat excubare in tabernaculo, ut habetur Num. 1. Praepositum, summum super decem. Secundo arguit culpam triplicem: indignae habitationis: quid tu hic facis in domo mea, indignus tali habitatione? jerem. 11: quid est quod dilectus meus in domo mea fecit scelera multa? de se superbae praesumptionis: aut quasi quis hic? aestimas te ac si esses alicujus valoris, cum nihil sis? Zach. 11: o pastor, et idolum. Curiosi sepulcri aedificationis: excidisti, hic in jerusalem juxta templum, memoriale, idest epitaphium, in excelso, idest in supremo situ sepulcri; vel ad litteram, in alto sepulcrum suum collocaverat ad memoriam suam, sicut habetur 1 Mach. 13. Tertio comminatur poenam: ecce dominus, triplicem: primo captivationis, sicut asportatur, ligatus, et sine labore, gallinaceus, qui pullos ad modum gallinae nutrit, castratus existens, qui capones dicuntur; et quasi amictum, leviter super humerum levatus. Jerem. 20: tu Phassur, et omnes habitatores domus tuae, ibitis in captivitatem et in Babylonem venies, et ibi morieris, ibique sepelieris tu et omnes amici tui. Secundo confusionis: coronans, idest, loco coronae qua utebaris cultu pontificali, habebis tribulationem, quasi pilam, quae non invenit altam stationem.

Currus gloriae tuae, qua ferebaris gloriosus, in confusionem tuam versus. Et ignominia domus domini; idest, gloriam quam habuisti in domo domini, vertetur tibi in ignominiam. Oseae 4: gloriam eorum in ignominiam commutabo.

Tertio poenam depositionis, et expellam. 3 regum 2: ejecit ergo Salomon Abiathar, ut non esset sacerdos domini. Et erit. Hic ponit alterius substitutionem; et circa hoc tria ponit.

Electionem, invocabo, unum de vigintiquatuor, ut legitur 1 par. 25, 1 Reg. 2: suscitabo mihi sacerdotem fidelem, qui juxta cor meum sit.

Secundo ipsius consecrationem, et induam eum; quia cum vestibus pontificalibus consecrabatur, sicut patet Levit. 18 de vestibus istis, et Exod. 28.

Tertio confert jurisdictionem. Et potestatem. Et primo quantum ad potestatem quam habebat in populo, ponens potestatem, et potestatem, scilicet dabo.

Psalm. 108: fiant dies ejus pauci, et episcopatum ejus accipiat alter. Et erit quasi pater.

Jerem. 3: dabo vobis pastores juxta cor meum, et pascent vos scientia et doctrina. Secundo quantum ad potestatem quam habebat ad templum: et clavem, quae aurea erat, domus David, idest templi, ad quod aedificandum David impensas praeparavit, sicut patet 1 Paralip. In fine, super humerum, idest suam gubernationem; vel quia ea utebatur quasi quodam ornamento. Aperiet, quia sibi licitum erat intrare semel per annum in sancta sanctorum, ut dicitur Heb. 9. Tertio quantum ad potestatem quam habebat supra totum ordinem ministrantium: et figam illum paxillum, diminutivum de palo: sicut enim super palum aliquem suspenduntur diversa vasa; ita ad curam ipsius pertinebant diversa officia, quae habent usum diversorum vasorum in ministeriis domus domini: in loco fidelium, scilicet templo. De hac potestate dicitur numer. 3 et 4. In die illa.

Hic contra sacerdotium totum, quod destructum est tempore Sedeciae captivante Nabuchodonosor.

Quae enim dicta sunt de sobna pertinent ad tempus Senacherib.

Et vocatur hic paxillus ipsum sacerdotium, quod cessavit tempore captivitatis. Oseae 3: dies multos sedebunt filii Israel sine rege et sine principe, et sine sacrificio et sine altari et sine ephod, et sine therapim.

Nota super illo verbo, qui habitat in tabernaculo, quod est multiplex tabernaculum. Primum carnalis concupiscentiae, quod est porcorum. Heb.

Ult.: habemus altare de quo edere non habent qui tabernaculo deserviunt. Secundum est temporalis et naturalis vitae, quod est hominum. 2 Pet. 1: certus sum enim quod velox est depositio tabernaculi mei. Tertium est militantis ecclesiae, quod est pugnantium. Supra 4: tabernaculum erit in umbraculum diei ab aestu.

Quartum est contemplativae sapientiae, quod est quiescentium. Ps. 131: introibimus in tabernaculum ejus. Quintum est visionis aeternae, vel caelestis patriae: quod est omnium beatorum. Infra 33: oculi tui videbunt jerusalem civitatem opulentam, tabernaculum quod nunquam transferri poterit.