Capitulus 37

Et factum est cum audisset etc.. In parte ista ostendit quomodo ezechias contra blasphemias humilitate et orationibus pugnavit: et circa hoc tria facit. Primo recitat quomodo adiit orationis locum, assumens humilitatis habitum, obvolutus est etc.. Jonae 3: surrexit de solio suo etc.. Secundo non praesumens per se orationem deo effundere, petit orationis suffragium per nuntios a propheta; ubi recitat nuntiorum missionem, et misit eliacim etc.. Supra 8: numquid non populus a deo suo etc.. Exponunt nuntii tribulationem. Et debet sic legi: et venerunt etc., et dixerunt ad eum: dies tribulationis, quam patimur in exterioribus persecutionibus, angustiae, quantum ad cordis dolores, correctionis, divinae, blasphemiae, hostium. Venerunt filii, idest conceptiones consiliorum, pariendi, explendi.

Vel, ita dolemus sicut parturientes. Sophoniae 1: dies irae dies ista etc.; porrigunt petitionem, ut sic ordinetur: leva ergo orationem etc., si quomodo etc.. Jer. 42: ora pro nobis ad dominum deum etc.. Tertio ponit prophetae responsum: et dixit ad eos: in quo excludit regis timorem: ne timeas. Jer. 1: ne timeas a facie etc., et praedicit regis Senacherib mortem, ecce ego etc.. Apoc. 13: qui in gladio occiderit, in gladio etc..

Reversus est etc.. Hic ponit reditum rapsacis ad Senacherib. Et planum est. Et audivit de terancha. Hic recitat quomodo offendit eos comminando per epistolas; et circa hoc tria facit. Primo ponit superbam illius comminationem, et audivit de terancha, qui egressus in auxilium Aegyptiorum, quod cum audisset, occurrit ei obviam, dimittens Judaeam; et antequam recederet, scripsit verba haec.

Postmodum vadens, et obsidens Pelusium in Aegypto, veniente rege Aethiopiae, noluit cum eo pugnare, dicens eum esse sacerdotem Plutonis, derisorie propter nigredinem: vel quia mures cordas arcuum corrodentes exercitum ejus inermem dimiserunt. Supra 10: quomodo invenit manus etc.. Secundo ponit ezechiae orationem, praemittens receptionem epistolae: in qua oratione confitetur dei potentiam, per subjectionem Angelorum: domine deus exercituum.

Job 25: numquid est numerus etc., per cultum Judaeorum; deus Israel, qui sedes super cherubim: quia propitiatorium, quod erat quasi sedes dei, et etiam dabat responsa, erat super alas cherubim. Ps. 79: qui sedes super cherubim etc..

Sed cum tabernaculum sit dispositum secundum exemplar caelestis ecclesiae, ut sumitur Exod. 25; videtur quod male dicatur sedere super cherubim, sed magis super thronos.

Et ad hoc dicendum, quod sedet super cherubim idest trans, quia super seraphim, qui sunt ultra eos.

Vel secundum Gregorium et dionysium, nihil possidetur ibi singulariter; sed quod est inferiorum, attribuitur etiam superioribus eminenter. Unde proprietatem thronorum etiam eminentius habent cherubim.

Vel dicendum, quod sedet super thronos, sicut super sedem judicii; super cherubim, sicut supra cathedram magistri: quia interpretantur fusio scientiae. Et ideo congrue inde dicebantur dare responsa. Etiam ostendit dei potentiam per dispositionem regnorum: tu es deus solus etc., Dan. 5: donec cognosceret quod potestatem habet etc.; probat etiam per productionem creaturarum, tu fecisti etc.. Ps. 145: qui fecit caelum etc.; accusat etiam Senacherib blasphemiam, inclina domine etc.; Judith 6: domine deus caeli etc., probans cum hoc blasphemiae stultitiam: vere enim domine etc., Ps. 113: simulacra gentium etc.. Petit etiam tertio in hac oratione salutis misericordiam, et nunc domine etc..

Judith 9: omnes gentes cognoscant etc.. Tertio propheta promittit orationis exauditionem per nuntios: et misit Isaias etc., et circa hoc duo facit.

Primo promittit hostium destructionem; secundo civitatis liberationem, propterea haec dicit etc.. Circa primum tria. Primo comminatur ei destructionis interitum; secundo ponit signum, tibi autem hoc erit etc., tertio ostendit destructionis fructum, et emittet id quod salvatum etc.. Circa primum duo. Primo comminatur poenam confusionis contra contemptum Judaeorum, despexit, etc., quando tibi noluit respondere; movebit, in futuro, quando aliis occisis, cum paucis fugies. Supra 33: qui spernis alias etc., job 22: videbunt justi etc.. Secundo comminatur poenam destructionis contra culpam quam in deum commiserat: et circa hoc tria facit. Primo proponit culpam; secundo assumit divinam potentiam, numquid non audisti etc., tertio concludit poenam: ponam ergo etc.. Circa primum arguit ipsum de duobus peccatis. Primo de blasphemia: cui exprobrasti? verba ezechiae ad Senacherib; quasi: non mihi, sed deo. Infra 57: super quem lusistis, etc., secundo arguit ipsum de superbia, quam conceperat ex magnitudine rerum factarum. Et dixisti.

In multitudine, quasi mea, et non dei virtute. Juga Libani, summitates montium, idest potentum. Deut. 32: manus nostra excelsa, etc.; ex magnitudine propositorum: et succidam excelsa, potentes in Judaeis, altitudinem, domum domini; saltum, populum. Zachar. 11: aperi Libane portas etc.; ex multitudine pugnatorum, ego fodi; quasi: tantum habeo exercitum quod non sufficit mihi aqua quam invenio, nisi puteos fodiam. Vel metaphorice: consolationes omnium gentium ego siccavi. Joel. 2: quasi hortus voluptatis etc..

Numquid non audistis etc.. Hic assumit divinam potentiam, loquens in persona ipsius dei. Et primo quantum ad aeternam praeordinationem: quae olim, ab aeterno, fecerim, proposuerim facere et de exaltatione et de destructione, illud, malum poenae, quod per ipsum infertur praevidi et praeordinavi, Eccli. 23: domino deo nostro antequam etc..

Secundo quantum ad aeterni propositi temporalem executionem, et nunc adduxi. Collium, principum, compugnantium, ad invicem. Breviata, idest retracta, manu mea ab auxilio eorum; vel diminuta manu ipsorum a sui auxilio. Ps. 128: fiant sicut fenum tectorum etc.. Tertio quantum ad omnium factorum cognitionem, habitationem, idest sedem regni. Introitum, in terram Judaeorum. Job 34: oculi ejus super vias etc..

Ponam ergo.

Hic concludit poenam. Circulum sicut bubalo, frenum sicut equo, idest potentia divinitatis meae refrenando. Job 30: pharetram suam aperuit etc..

Tibi autem.

Hic ponit signum. Venerat autem exercitus Assyriorum imminente messe.

Unde fructus non potuerunt tunc recolligere, et fuerunt in terra usque post tempus seminationis: unde nec seminare potuerunt. Sic ergo eis dicitur, quod illa anni parte residua, eunte Senacherib in Aegyptum, comedant: comedant quae sponte nascuntur, scilicet ex granis conculcatis ungulis equorum et quadrigis. Vel quaecumque repereris, ut 4 Reg. 20, in horreis prius ad obsidionem congregata.

Vel quae severas, secundum septuaginta, idest quae remanserunt conculcata in agris. Et in secundo anno, adhuc existente eo in Aegypto, quia per annum stetit, quia nihil recolliges, cum nihil seminaveris, pomis vescere, vel quae sponte nascuntur, ut in libr. 4 Reg. 20. Et in illo secundo anno destruetur Assyrius; et sic in tertio anno habebis liberam potestatem seminandi et congregandi. Vel, secundum Andream, hoc est consilium: et hoc erit signum: refertur ad praecedentia. Et emittet.

Hic ponit destructionis fructum: primo ponens similitudinem arboris, quae multos fructus affert, si in terra profundat radices. Jer. 17: erit quasi lignum etc.; secundo ponit expositionem: quia de jerusalem. Infra 46: dabo in sion etc.; tertio assignat rationem: zelus enim etc., supra 9 idem. Propterea haec dicit.

Hic promittit liberationem. Non intrabit sicut proposuit. Supra 8: inite consilium, etc., et assignat rationem: et protegam. Propter me. Infra 48: propter me faciam etc., et propter David. Psal. 131: propter David servum tuum etc..

Egressus est autem etc..

Hic ponit poenam quam a deo sustinuit. Et primo quantum ad exercitus occisionem, et percussit.

Supra 33: a voce Angeli etc.; secundo quantum ad residuorum perturbationem et fugam, et surrexerunt. Supra 17: ecce turbatio etc.; tertio quantum ad ipsius occisionem: et factum est cum adoraret...p adramelech, et Sarasar, primogeniti, invidentes fratri minori, quem substituere volebant, ex alia matre natum.

Et sic justus de angustia etc.. (collationes cap. 37)p levatur oratio: per eminentiam contemplationis, Ps.: levavi oculos meos etc.; per fervorem affectionis, Thren. 3: levemus corda nostra etc.

Per lacrimas compunctionis, Ps.: levabo per singulas noctes, Ioel. 1: levate fletum etc.; per studium bonae operationis, Ps.: elevatio manuum mearum etc..

Frenum: humanae discretionis, Iac. 3: si quis in verbo non offendit etc.; divinae gubernationis, infra 48: infrenabo te laude mea etc.; diabolicae deceptionis, supra 30: frenum erroris etc.; temporalis afflictionis, iob 30: pharetram suam etc.; aeternae damnationis, Ps.: in freno et camo maxillas etc..