Capitulus 53

Quis credidit? hic incipit ponere remedia, contra dicta impedimenta: et primo contra peccatum promittit christi passionem; secundo contra depressionem promittit exaltationem, cap. 54: lauda sterilis; tertio contra paupertatem promittit gratuitam rerum fruitionem, (cap. 55), omnes sitientes.

Circa primum duo. Primo ostendit altitudinem mysterii, quia nec auditui facile creditur.

Auditui, de his quae de christo a te audivimus. (Abd.): auditum audivimus, etc., Habacuc 3: domine, audivi auditionem tuam, et timui. Nec facile videtur, et brachium, id est filius dei, dei virtus. Job 40: si habes brachium sicut deus. Secundo prosequitur ordinem facti: et primo proponens similitudinem, quantum ad ipsius exaltationem: et ascendet, ex ventre matris nascendo, ex morte resurgendo, de mundo in caelum ascendendo, et in fidem gentium, sicut virgultum, quod in altum crescit, et in latum multiplicatur.

Supra 11: egredietur virga de radice jesse, et flos de radice ejus ascendet. Et quantum ad ipsius humanitatem: et sicut radix de terra sitienti, idest de terra sine humore, quae prae siccitate indecora videtur; sic etiam ipse ortus est de matre absque virili humore. Apoc. Ult.: ego sum radix David.

Secundo ponit similitudinis expositionem, non est.

Et primo quantum ad humiliationem; secundo quantum ad exaltationem, de angustia. Circa primum duo. Primo describit christi humilitatem; secundo humiliati mansuetudinem, oblatus est.

Circa primum tria. Primo describit humilitatis officium; secundo humiliati contemptum, et quasi absconditus; tertio humiliationis fructum, ipse autem vulneratus.

Circa primum duo. Primo ostenditur ejus humilitas quantum ad absconsionem majestatis: non est ei species, quantum ad affluentiam interiorum bonorum, neque decor, quantum ad affluentiam exteriorum: species enim proprie respicit pulchritudinem quantum ad commensurationem membrorum; sed decor quantum ad convenientiam coloris, et aliorum circumadjacentium.

Habebat siquidem speciem, quia speciosus forma prae filiis hominum, (psalm. 44); sed latebat propter infirmitatem assumptam. Habebat decorem, quia fortitudo et decor indumentum ejus, Prov. Ult.; sed latebat propter paupertatem servatam. Unde Cant. 2: sonet vox tua in auribus meis.

Et ideo nos qui tunc increduli, et postea conversi, in quorum persona loquitur, vidimus eum, corporaliter, et non erat aspectus, magnificus, secundum quod dicitur, quod species Priami digna est imperio. Secundo ostenditur ejus humilitas quantum ad ostensionem infirmitatis: et desideravimus eum, cum desiderio expectantes quasi magnum redemptorem.

Aggaei 2: ecce veniet desideratus cunctis gentibus. Et in dignitate, contra quod vidimus eum despectum, inglorium, novissimum virorum, propter turpissimum genus mortis. Sap. 2: morte turpissima condemnemus eum.

Prov. 30: stultissimus sum virorum. Magnum etiam in prosperitate; contra quod invenimus eum virum dolorum, quasi miserum, doloribus plenum.

Thren. 1: o vos omnes qui transitis per viam, attendite, et videte si est dolor sicut dolor meus. Magnum etiam in potestate; contra quod invenimus eum scientem infirmitatem, per experimentum. 2 Cor. Ult.: nam si crucifixus est ex infirmitate, sed vivit virtute dei. Et quasi absconditus. Hic ostendit humiliati contemptum: et primo quantum ad majestatem absconsam in subtractione honoris, quasi absconditus, latens majestas sub infirmitate carnis. Unde nec reputavimus debitum honorem non impendendo. Supra 45: vere tu es deus absconditus. Secundo quantum ad infirmitatem ostensam, ponens infirmitatis signum: vere, sicut verus homo, languores, infirmitates, sicut famem, sitim, tulit, sustinuit, dolores, sensibiles in passione, et tristitiam, vel languores, peccata, abstulit a nobis, vel loco nostri, poenas sustinuit. 1 Petr. 2: peccata nostra pertulit super lignum. Ponens etiam contemptum: et nos reputavimus quasi leprosum, immundum et peccatorem, et ideo percussum a deo, pro peccatis suis quantum ad poenas, et humiliatum, quantum ad ignominias. Job 22: propter malitiam tuam plurimam, et infinitas iniquitates tuas. Et 39: abominantur etc..

Nota super illo verbo. Et brachium domini cui revelatum est? quod christus est brachium primo ad flagellandum Daemones. Psal. 88: in brachio virtutis tuae dispersisti inimicos tuos. Secundo ad supportandum debiles. Supra 40: in brachio suo levabit agnos. Tertio ad defendendum fideles.

Sap. 5: dextera sua reget eos.

Item super illo, virgultum, quod christus est virga primo ad percutiendum. Num. 24: orietur stella ex Jacob, et consurget virga de Israel; secundo ad sustentandum. Psalm. 22: virga tua et baculus tuus, ipsa me consolata sunt. Tertio ad dirigendum. Psal. 44: virga directionis tuae.

Item super illo radix de terra, quod christus est radix primo propter absconsionem. Eccli. 1: radix sapientiae cui revelata est? secundo propter nutrimenti ministrationem. Jerem. 17: erit tamquam lignum quod ad humorem mittit radices. Tertio propter totius arboris sustentationem.

Rom. 11: non tu radicem portas.

Ipse autem vulneratus.

Hic ponit humiliationis sive passionis fructum: et primo assignat rationem moventem: ipse autem, non sicut putavimus, sed vulneratus spinis, clavis, lancea, propter iniquitates nostras, tollendas. Attritus, flagellis et alapis. Vel vulneratus, quantum ad id quod dicit percussum; attritus, quantum ad id quod dicit humiliatum. Thren. 4: spiritus oris nostri christus dominus.

Secundo ostendit utilitatem consequentem in reconciliatione pacis, disciplina pacis; idest, ipse pro nobis disciplinam correptionis sustinuit: per quam pacem habemus accessum ad deum.

Rom. 5: si enim cum inimici essemus, reconciliati sumus deo per mortem filii ejus, et in restitutione perditae sanitatis, livore, quem ex virgis habuit. 1 Petr. 2: cujus livore sanati estis.

Psalm. 102: qui propitiatur omnibus iniquitatibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas. Tertio ostendit necessitatem imminentem ex parte nostra, quia omnes infirmi: unde omnes medico indigent, et nullus alius sufficiens remedium praebere poterat.

Rom. 3: non enim est distinctio Iudaei et Graeci: omnes enim peccaverunt, et egent paenitentia. Omnes nos quasi oves, 1 Petri 2: eratis aliquando sicut oves non habentes pastorem. Oblatus est.

Hic ostendit patientis mansuetudinem; et primo proponit ipsam mansuetudinem, et primo quantum ad voluntariam sui oblationem: oblatus est, deo patri pro nobis hostia, Psal. 53: voluntarie sacrificabo tibi.

Secundo quantum ad patientem passionem: et non aperuit os suum, quasi contradicens et contendens: etiam coram Herode nihil respondit, Luc. 23. Thren. 4: ex ore altissimi etc..

Secundo ponit similitudinem: sicut ovis ad occisionem, quia sine resistentia occisus, et quasi agnus, sine contradictione injuriam passus. Jerem. 11: ego quasi agnus qui portatur ad victimam.

Nota super illo verbo, novissimum, quod christus fuit novissimus, primo propter doloris acerbitatem.

Thren. 1: o vos omnes qui transitis per viam, attendite, et videte si est dolor sicut dolor meus. Secundo propter mortis turpitudinem.

Sapien. 2: morte turpissima condemnemus eum. Tertio propter impositi criminis magnitudinem. Proverb. 30: stultissimus sum virorum, et sapientia hominum non est mecum.

Item super illo virum dolorum, quod christus fuit plenus doloribus primo propter morbi necessitatem. Supra 1: a planta pedis usque ad verticem non est in eo sanitas. Secundo propter gratiarum effusionem. Joan. 1: de plenitudine ejus omnes accepimus gratiam; tertio propter nostram obligationem. 2 corinth. 5: in hoc christus mortuus est, etc..

De angustia. Posita humilitate passionis, hic incipit ponere exaltationis gloriam, quae est passionis praemium, sicut dicitur Phil. 2: propter quod deus exaltavit illum.

Et primo quantum ad evasionem periculorum; secundo quantum ad ultionem hostium, et dabit impios; tertio quantum ad justificationem hominum, si posuerit, quarto quantum ad victoriam rebellium, ideo dispertiam.

Circa primum duo. Primo ponit praemium: de angustia, passionis, de judicio, injusto, quo ab aliis judicatus est, sublatus est, in resurrectione.

Proverb. 11: justus de angustia liberatus est.

Secundo ponit meritum, ponens patientis dignitatem, ut ex conditione personae meritum passionis pensetur: generationem, aeternam qua de patre sine matre, vel temporalem qua de matre sine patre, quis? quasi nullus naturali ratione, etsi aliqualiter inspiratione divina. Eccl. 43: quis vidit eum et enarrabit? ponens etiam illatam passionem: quia abscisus est, per mortem a Judaeis, de terra viventium, de hac vita. Jerem. 12: venite, mittamus lignum in pane ejus, et eradamus eum de terra viventium. Ponens etiam ex parte dei patris passionis acceptationem: propter scelus percussi, percuti permisi. 1 Petri 3: christus semel pro peccatis nostris, etc.. Et dabit impios. Hic ponit secundum, scilicet vindictam persequentium: et primo ponit praemium: et dabit impios. Judaeos in manus Romanorum, pro sepultura, quia ipsum in sepulcro custodiri fecerunt. Prov. 21: pro iusto dabitur, etc.. Secundo ponit meritum quantum ad vitae innocentiam: eo quod iniquitatem non fecit, quantum ad peccatum operis, in ore, quantum ad peccatum oris. 1 Pet. 2: qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus. Et quantum ad mortis obedientiam: et dominus, pater voluit.

Et ipse obediens fuit patri usque ad mortem. Phil. 2: factus obediens usque ad mortem. 1 Cor. 1: quod infirmum est dei, fortius est hominibus.

Si posuerit. Hic ponit tertium, scilicet quod per ipsum completa est hominum justificatio: et primo ponit praemium contra mortis dolorem, si posuerit, propria voluntate: joan. 10: ego pono animam meam: videbit semen longaevum: usque ad finem mundi filios sibi regenerari ex virtute mortis ejus. Joan. 12: nisi granum frumenti cadens in terra mortuum fuerit, ipsum solum manet; si autem mortuum fuerit, multum fructum affert. Et voluntas dirigetur, implebitur, in manu, in opere ejus. 1 thessal. 4: haec est voluntas dei, sanctificatio vestra. Et contra doctrinae laborem: pro eo quod laboravit, praedicando et discurrendo, videbit, gentes ad se conversas, et saturabitur, quasi habens quod intendit. Joan. 4: cibum habeo manducare quem vos nescitis. Secundo ponit meritum quantum ad exercitium praedicationis, in scientia, idest doctrina. Roman. 5: justificati gratis ex fide. Joan. 6: domine, ad quem ibimus? verba vitae aeternae habes. Et quantum ad tormentum mortis, iniquitates, idest poenas pro iniquitatibus. Supra 46: ego feci, ego feram. Ideo dispertiam.

Hic ponit quartum, scilicet victoriam de hostibus: et primo ponit hostium subjectionem: ideo dispertiam, quasi partem suam ei dabo, plurimos, qui credent in ipsum, et spolia fortium, idest captivatos a Daemonibus, dividet, discipulis suis, diversos diversis gentibus praeponens. Oseae 13: ipse diripiet thesaurum omnis vasis desiderabilis.

Ps. 67: rex virtutum, dilecti dilecti, et speciei domus dividere spolia. Secundo ponit subjectionis rationem quantum ad mortem: pro eo quod tradidit: et quantum ad genus mortis, et cum sceleratis. Luc. 23: et crucifixi sunt cum eo duo nequam. Psalm. 87: aestimatus sum cum descendentibus in lacum. Tertio subjectorum salvationem. Non enim quasi tyrannus sibi subdidit ad vexandum, sed ad salvandum. Et ipse peccatum multorum, efficienter, quamvis omnium sufficienter, tulit, abstulit, et pro transgressoribus oravit. Luc. 23: pater, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt.