Capitulus 56

Haec dicit dominus.

Hic postquam promiserat liberationem a malis, incipit promittere salutem in collatione bonorum.

Et dividitur in partes tres. In prima ponitur salutis praeparatio; in secunda salutis promissio, cap. 60: surge illuminare; in tertia salutis collatae multa discretio, cap. 63: quis est iste.

Prima in duas. In prima ponitur praeparatio ex parte salutem suscipientis; in secunda ex parte ipsius salvantis, c. 59: ecce non est abbreviata. Prima in duas. In prima dat praeparationis salubre consilium; in secunda excludit inane remedium, (c. 58): clama, ne cesses. Prima in duas. In prima ponit consilii recipientium diversitatem, quantum ad constitutionem praemiorum; in secunda quantum ad evasionem periculorum, cap. 57: justus perit.

Prima in tres. In prima ponit consilium; in secunda in recipientibus consilii fructum, beatus vir qui facit; in tertia in contemnentibus salutis defectum, omnes bestiae. Circa primum duo. Primo consulit debitam praeparationem: custodite judicium, vos praelati, quorum est judicare; facite justitiam, vos subditi, idest omnem virtutem, secundum quod ad alterum conformatur praeceptis legis. Michaeae 6: indicabo tibi, o homo, quid sit bonum.

Secundo promittit salutis propinquitatem: quia juxta, idest prope, salus mea, quia a me salvabimini post captivitatem, et justitia mea, quantum ad hostes, de quibus vos vindicabo. Supra 46: prope feci justitiam meam. Beatus vir. Hic ponit fructum consilii in his qui suscipiunt: et primo ponit utilitatem, ponens impletionis fructum: beatus vir qui facit, opere explens, apprehendet, strenue aggrediens.

Psalm. 111: beatus vir qui timet dominum; et implendi modum, quantum ad caeremonialia, custodiens sabbatum: sabbati namque observatio erat moralis quantum ad hoc quod quies in deo ponetur, et quod aliquando divinis rebus vacetur ab aliis abstinendo; sed caeremonialis quantum ad temporis determinationem.

Fuit autem determinatus eis dies septimus, propter opus creationis, quo adhuc nullum dignius praecesserat. Nobis dies primus, sive octavus, propter mysterium resurrectionis, quo natura condita in melius reparatur. Exod. 20: memento ut diem sabbati sanctifices.

Ier. 17: custodite animas vestras. Et quantum ad moralia, custodiens manus. Ps. 25: lavabo inter innocentes manus meas. Secundo ponit utilitatis universalitatem, et non dicat: et primo excludit quorumdam, qui videbantur indigni, desperationem, vel propter defectum generis, quia non erant de genere Israel. Qui adhaeret, servans praecepta ejus. Separatione, non faciens me participem salutis eis promissae. Roman. 10: non enim est distinctio Judaei et Graeci: nam idem dominus omnium. Vel propter defectum generativae virtutis: et non dicat eunuchus: lignum aridum, impotens ad generandum, sicut lignum aridum ad germinandum. Prov. 11: justi quasi virens folium. Secundo ponit promissionem: quia haec dicit dominus. Et primo ipsis specialiter quantum ad eunuchos: custodierint, quantum ad cultum religionis, elegerint, quantum ad obedientiam legis, tenuerint, quantum ad observantiam promissionis abstinendi a malis: in muris, idest habitationem in muros civitatis meae, nomen melius, quod servi mei et sancti vocabuntur, et filiis, idest quasi multos filios generassent.

Sap. 3: spado qui non operatus est. Et quantum ad extraneos: et filiis, idest dabo privilegia in quibus Judaei gloriantur, ut colant, quantum ad specialem cultum, et diligant, quasi filii, ut sint in servos, et glorientur in ipsius dominio.

Supra 19: colent dominum.

Et haec quidem fuerunt impleta in reversione populi de captivitate; sed plenius in conversione gentium ad fidem christi, sicut exponit Glossa.

Secundo quantum ad omnes generaliter: omnem custodientem. Et circa hoc duo facit. Primo ponit promissionem, qua promittit sacri loci restitutionem, in montem sanctum. Scilicet sicut supra 1: venite, ascendamus ad montem domini. Et quantum ad sacrificiorum acceptationem, holocausta. Malach. 3: placebit deo sacrificium Judae et jerusalem. Secundo ponit expletionis ordinem: et primo quantum ad templi venerationem: quia domus mea. 2 Mach. 3: templum per universum, joan. 2 et Matth. 21: domus mea domus orationis vocabitur.

Secundo quantum ad populi congregationem: ait dominus, ad eum; Israel congregat, gentes ei adhaerentes. Psal. 146: aedificans jerusalem dominus dispersiones Israelis congregabit.

Nota super illo verbo, et dabo nomen melius, quod sancti habent nomen primo ex praedestinatione.

Supra 49: dominus ab utero vocavit me; secundo ex divina adeptione. 1 joan. 3: videte qualem dilectionem vel caritatem dedit nobis deus pater, ut filii dei nominemur et simus.

Tertio ex gratiae infusione. Apoc. 2: nomen habes et tenes nomen meum.

Quarto ex mentis renovatione. Eodem: Apoc. 2: dabo calculum.

Item nota, quod nomen dei est diligendum, primo quia magnum ad timendum. Malach. 1: magnum est nomen meum in gentibus, dicit dominus.

Secundo quia sanctum ad venerandum. Lucae 1: fecit mihi magna qui potens est, et sanctum nomen ejus. Tertio quia dulce ad meditandum.

Supra 26: nomen tuum et memoriale tuum in desiderio animae. Quarto quia copiosum ad miserendum. Cant. 1: oleum effusum nomen tuum. Quinto quia efficax ad impetrandum.

Joan. 15: quodcumque petieritis patrem in nomine meo, det vobis. Sexto quia virtuosum ad salvandum. Act. 4: non est aliud nomen sub caelo, in quo oporteat nos salvos fieri. Septimo quia occultum ad sciendum. Prov. 30: quod nomen ejus.

Omnes bestiae agri. Hic comminatur contemnentibus salutis defectum: et primo designat occisionis poenam: omnes bestiae ad devorandum, eorum cadavera; Ez. 39: dic omni volucri universis. Secundo ponit culpam: et primo praelatorum quantum ad defectum in regimine et praevisione periculorum. Speculatores: positi sunt enim praelati ad cavendum populo a periculis, sicut speculator ab hostibus: nescierunt, pericula praevidere. Matth. 15: sinite illos: caeci sunt duces caecorum. In correptione vitiorum, universi canes. Latrare, contra vitia. Psal. 37: ego autem tamquam surdus non audiebam, et sicut mutus non aperiens os suum.

In admonitione agendorum, videntes vana, promittentes eis prospera, cum imminerent adversa; et ita in peccatis nutrientes. Ezech. 22: prophetae ejus liniebant eos. In spoliatione rerum, et canes impudentissimi; quasi, sine aliquo pudoris freno subditos bonis suis spoliantes et nunquam satiantur. Psalm. 58: famem patientur ut canes. Et quantum ad defectum in scientiae perfectione: ipsi pastores; intelligentiam, legis et prophetarum. Proverb. 1: intelligens gubernacula possidebit. Psal. 81: nescierunt neque intellexerunt; in tenebris ambulant.

Secundo culpam subditorum, vel communiter omnium: et primo quantum ad propriam voluntatem, quod pertinet ad superbiam: omnes in viam suam, jerem. 16: unusquisque ambulat.

Secundo quantum ad eorum cupiditatem, quod pertinet ad avaritiam: unusquisque, jer. 6: a minimo usque ad majorem omnes avaritiae student.

Tertio quantum ad voluptatem, quod pertinet ad carnis concupiscentiam: venite. Et erit; idest, si hodie laetamur in talibus, cras multo amplius.

Supra 22: et ecce gaudium et laetitia, occidere vitulos et jugulare arietes, comedere carnes et bibere vinum.