CAPUT IX.

De loco proprio aquarum secundum veritatem et secundum opiniones Antiquorum.

Antequam nos inquiramus de salsedine maris, est necessarium nobis inquirere de loco proprio aquarum : quia non sunt salsae nisi in loco proprio, vel qui continuatur illi sicut continuantur Oceano mediterraneo : sic enim necessarium est quaerere de loco proprio terrae et aliorum elementorum, sicut necessarium est quaerere de loco proprio aquarum. Dico autem secundum veritatem, quod maria sunt locus proprius aquae : mediterranea enim recipiunt multa flumina, et mediterranea continuantur ad Amphitricem : Amphitrix est ergo locus proprius et primus omnium aquarum. Non est autem verum quod quidam putaverunt, quod maria non sint proprius locus aquae, utentes tali ratione : quia videbant duas species esse aquae, scilicet aquam dulcem quae levis est, et aquam salsam quae gravis est et grossa : non possunt autem grave et leve habere unum locum natu- ralem proprium : ergo neque aquae omnes habent unum locum. Sed dulces aquae et leves locantur sursum in aere vel in contactu aeris immediate, et istae sunt pluviarum : salsae autem et grossae locantur deorsum : et ita sunt materia et origo fluviorum et fontium. Ratiocinati autem sunt ad hac per simile in mundo minori, scilicet in homine, et in animali : ibi enim duo humores sunt ex cibo, quorum unus grossus est et salsus vel amarus, qui dimittitur in inferiori parte ventris, et est principium urinae et superfluitatis grossae, quae expellitur : alius autem humor est subtilis, qui a calore digestivo elevatur de massa cibi et attrahitur per venas et carnem et pellem, et nutrimentum praestat membris : et hi duo humores non locantur in uno loco, sed unus supra in substantia membrorum nutritorum, alter autem inferius in membris expulsivis superfluitatum : a simili ergo ratiocinantur dicentes, quod neque duo humores qui sunt in genere aquarum hujus mundi, ad unum locum possunt derivari qui sit eis proprius et naturalis.

Videtur autem ista deceptio his contigisse ex duobus, quorum unum est falsum, et alterum est verum. Id autem quod est falsum, est, quod mare sit originatum ex aquis sibi confluentibus et non principium earum, sicut lacus vel stagnum efficitur a fonte vel fluvio, et non efficit eum : quod autem hoc sit falsum, supra sufficienter est monstratum, et ideo isti non respexerunt ad hoc quod mare sit origo aquarum. Alterum autem quod est verum, est, quod illud est proprius locus uniuscujusque secundum naturam, ad quod movetur non prohibitum : et ideo videbatur eis, quod locus levis aquae convenientis ad nutrimentum est sursum in pelle et carne et aliis membris quae nutriuntur: et locus massae grossae est deorsum in membris expulsivis : et similiter, quod locus aquae levis de facili vaporabilis propter multam aeris permixtionem cum ipsa sit sursum, aquae au-

tem grossae dixerunt locum esse deorsum. Non est autem ita, et inconveniens est Philosopho, quod non considerata prima causa, consideret quaedam consequentia causam aliam, sicut isti faciunt : non considerant enim primum locum ad quem movetur cibus ingrediens etiam in animal, qui locus est stomachus : sed considerant loca ad quae derivatur ex stomacho : et ideo proprius et primus locus cibi est stomachus : cibi autem hujus vel illius qui quasdam alias passiones supra rationem cibi in communi sumptam passus est, locus est diversus secundum diversitatem passionis et qualitatum ipsarum inventarum. Et ita est de aquis quarum locus in communi est mare ad quod dulces et amarae aquae concurrunt : sed aquae aliud passae per calorem subtiliantem vel grossum terrestrem gravantem potest esse locus diversus: locus ergo maris communis est aquarum propter profunditatem suam vel longinquitatem profundi sui in terra : est enim profundus propter magnam dimensionem sui a superficie aquae in profundum : longinqua autem est illa profunditas, et pertingit a polo in polum per utrumque punctum Orientis et Occidentis, quemadmodum supra diximus. In illis autem locis leve semper per solem elevatur sursum in aere vel ad superficiem ut effluat supra littus in concavitates fontium vel fluminum, et omne grave dimittit deorsum juxta terram.