CAPUT Xl.

De signis concomitantibus terraemotum.

Quod autem ventus subterraneus faciat terraemotum, signis probatur terraemotum concomitantibus et subsequeutibus ipsum et praecedentibus eum, et nos de concomitantibus prius dicemus, eo quod terraeinotui magis sunt conjuncta. Signum autem unum quod frequentius concomitatur terraemotum, est sonus qui non quiescit aliquando donec terra sit scissa : et tunc exit ventus cum sono magno. Hoc autem probant historiae veterum: quia tempore Regis Herculis fuit terraemotus in quibusdam insulis quae nominabantur tunc Aulys et Hyli, quae siccae erant juxta Corinthum, fuitque terraemotus a finibus ultimis illarum insularum : et collectus ventus subterraneus in unum locum, elevavit ipsum ad altitudinem collis : et cum multiplicaretur in colle illo ventorum collectio, tandem tumor collis ruptus est, et exivit idem ventus validus, qui tantum cineris exsufflavit de colle super civitatem vicinam, quod destruxit eam et oppressit, sicut apparuit longo tempore post, quando regnavit Alexander filius Philippi Macedonis. Audiebatur autem tunc sonus ante terraemotum in illo loco et in exitu venti de colle : cujus causa est, quia ventus coilidebatur ex impulsione maris undique percutientis insulas illas, et ex collisione ventorum in cavernis terrae ad corpora solida causabatur sonus ille. Causa vero cineris fuit, quia caliditas quae elevavit vaporem illum et movit, confortata fuit ex repercussione frigiditatis maris : et cum clausa esset et congregata, combussit ea quae erant in circuitu cavernae, et redegit ea in cinerem, et exsufflavit ipsum, ita ut si ibi fuisset materia sulphuris et auripigmenti, fuisset incendium in loco illo : et si fuisset ibi lacuna vel stagnum frigidum, fuisset vehementer spissum et salsum et amarum, sicut Mare Mortuum quod est in Palaestina.

Scias autem, quod sonus qui est in terraemotu, variatur. Sed ut plurimum quatuor habet differentias : aliquando enim est sicut sonus aeris inundantis ex multo vento, et hoc fit quando cavernae sunt magnae, et vapor adhuc non multum se comprimit: aliquando autem sonus

est sublativus, et hoc est quando vapor expressus per parvos rivulos moveri cum impetu compellitur : aliquando autem est sonus collisivus, et hoc fit quando corpora dura forti vento commota se collidunt ad invicem : aliquando autem sonus est fractivus, et hoc fit quando retineri amplius vapor non potest, sed incipit frangere obstantia et quaerere exitum. Primus autem et secundus sonus ante terraemotum sunt. Et primus quidem est in principio motus materiae ventorum, secundus autem in augmento. Tertius autem est in ipso terraemotu, et quartus in consummatione ipsius. Et attendendum est, quod aliquando omnes isti soni sunt in uno terraemotu : aliquando autem non, et tunc aliquando sunt tres ex eis, aliquando autem duo, et aliquando unus.