CAPUT VIII.

De ostensione insufficientiae dictorum Antiquorum in causa tonitrui et fulguris, et quare coruscatio magis apparet in nocte quam in die.

Dico ergo quod Empedocles et sui qui dixerunt quod coruscatio est ex coar- ctatione radii solis diu collecti in nubibus, dixerunt sine scientia per causam, et absque sufficiente inquisitione naturae rei et signorum ejus. Si enim daretur hoc quod dicit Empedocles, tunc in omni nube esset coruscatio, sive esset parva, sive magna : quia omni nubi advenit radius solis ad minus in elevatione ipsius, et congregatur in ipsa virtus ejus. Nos autem non videmus quod omnis nubes parva et magna tonet et fulguret. Quod autem dixerunt homines quidam quorum princeps fuit Cledimus, ut supra diximus , quod coruscatio non est per ignem, sed est imaginatio, hoc est, apparentia quaedam quae videtur et non est secundum veritatem, eo quod coruscatio non est nisi illuminatio quaedam quae provenit ex eo quod aqua quae est in nube reverberat radium solis, aut etiam fulget per seipsam ex hoc quod agitatur et movetur in nube : quia dicunt quod aqua videtur lucere sicut ros terraque luminosa quando lata est, et circumvolvitur in tenebris, sicut apparet in speculo circumducto de nocte : et ideo etiam dixerunt quod coruscatio majoris luminis videtur de nocte quam de die, quia tunc magis apparet id quod reflectitur super tersionem aquae de lumine stellarum, quam in die, quia tunc offuscatur lumen ejus lumine solis : et ideo minor est claritas in aspectu nostro in coruscatione diei quam noctis. Iste quidem sermo Cledimi erroneus est, quia si coruscatio esset id quod apparet ex reflexione luminis super aquam politam et tersam motam in nube, tunc non deberet apparere in colore ignis subrubei, sed potius pallidum, et divaricatum deberet habere splendorem, et hoc non videmus. Adhuc autem coruscatio habet ignis operationoem, quia incendit corpora super quae cadit : quod non faceret, si esset lumen divaricatum super aquam motam in nube. Adhuc autem talis splendor ex aqua non provenit in die : eo quod tunc lumen solis regit ipsum, et ideo super mare non apparet : sed si in

ciciat radius solis super aquam in domo ubi sunt tenebrae, et lumen tenue ibi apparet : sed nos videmus coruscationem frequenter per diem cum radio solis lucere : omnia ergo ista significant nobis quod non est ita sicut illi dixerunt, sed quod potius ventus disrumpit nubem cum impetu velociter, et inflammatur ignis ex agitatione ejus in nube : et tunc micat ignis : et non est ex causa quam dederunt quidam philosophi qui causam veram ignoraverunt. Quod au- tem per noctem magis apparet quam in die, duae sunt causae. Una generalis, quae est ex hoc quod opposita juxta se posita magis elucescunt : et ideo splendor coruscationis major videtur in tenebris quam in lumine quod est fortius ipso. Secunda autem causa est, quia frigus noctis adjuvat condensationem nubis : et quando nubes fortius condensatur, vapor siccus in nube magis agitatur et comprimitur, et etiam magis inflammatur : et tunc efficitur flamma majoris et fortioris luminis et coruscationis.