Patrologiae Cursus Completus
Elenchus Operum Quae In Hoc Quinto Tomo Continentur.
Elenchus Operum Quae In Hoc Quinto Tomo Continentur.
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Sermones Ad Populum.
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Sermones Ad Populum.
Classis IV. De Diversis.
Sermo CCCXLI De eo quod Christus tribus modis in Scripturis intelligitur contra Arianos habitus
Sermo CCCXLII De Sacrificio vespertino In quo explicatur initium Evangelii Joannis.
Sermo CCCXLIII De Susanna et Joseph: cum exhortatione ad castitatem
Sermo CCCXLIV De amore Dei et amore seculi
Sermo CCCXLV De contemptu mundi.
Sermo CCCXLVI . De peregrinatione nostra in hac vita, per fidem.
Sermo CCCXLVIII De timore Dei,
Sermo CCCXLIX De Charitate, et de caeco illuminato,
Sermo CCCLI De utilitate agendae poenitentiae,
Sermo CCCLII De utilitate agendae poenitentiae,
Sermo CCCLIII In die octavarum Infantium: quos exhortatur verbis Petri apostoli, etc.
Sermo CCCLV De Vita et Moribus clericorum suorum,
Sermo CCCLVI De Vita et Moribus clericorum suorum,
Sermo CCCLVIII De pace et charitate.
Sermo CCCLIX De eo quod scriptum est in Ecclesiastico, cap. etc. De lite et concordia cum Donatistis
Sermo CCCLX Ad vigilias Maximiani de quodam Donatista qui reversus est ad Ecclesiam.
Sermo CCCLXI De Resurrectione mortuorum,
Sermo CCCLXII De Resurrectione mortuorum,
Sermo CCCLXIII De cantico Exodi Cap.
Classis V. Sermones Dubii. Quos inter qui visi sunt minus referre Augustinum, typis minutioribus exhibentur.
Sermo CCCLXIV De Samsone Judic. capp.
Sermo CCCLXV De versu 7 Psalmi etc.
Sermo CCCLXVII De verbis Evangelii Lucae, cap. ubi de divité et Lazaro
Sermo CCCLXVIII De verbis Evangelii Joannis, cap. et de verbis Apostoli, ad Ephesios, cap.
Sermo CCCLXXXIV De Trinitate, sive de Scripturis veteribus et novis contra Arianos
Sermo CCCLXXXV De amore hominis in hominem
Sermo CCCLXXXVI De dilectione inimicorum
Sermo CCCLXXXVII De correptione proximi
Sermo CCCLXXXVIII . De faciendis eleemosynis,
Sermo CCCLXXXIX De faciendis eleemosynis,
Sermo CCCXC De faciendis eleemosynis,
Sermo CCCXCIII De poenitentibus
Sermo CCCXCIV . De Natali Ss. Perpetuae et Felicitatis.
Sermo CCCXCV . De Ascensione Domini,
Sermo CCCXCVI . In assumptione episcopi.
Sermo S. Presbyteri Eraclii, Discipuli S. Augustini, Ipso Praesente Habitus .
Sermo S. Presbyteri Eraclii, Discipuli S. Augustini, Ipso Praesente Habitus .
S. Aurelii Augustini Sermonum Quorumdam Qui Adhuc Desiderantur Fragmenta Reperta In Collectaneis Eugypii, Bedae, Flori Ac Joannis Romanae Ecclesiae Di
Ex Sermone contra Pelagianos, in Eugypii tomo 2, cap. 287 aut 288
Ex Sermone de Passione Domini, in Collectione Bedae et Flori ad Rom. V.
Item ex Sermone de Passione Domini, Beda et Florus ad Rom. XII.
Item ex Sermone de Passione, Beda et Florus ad Rom. XV.
Item ex Sermone de Passione, Beda et Florus ad Galat. VI.
Item ex Sermone de Passione, Beda et Florus ad Ephes. IV.
Ex Sermone de Resurrectione Domini, Beda et Florus ad Rom. VI.
Ex Sermone octavarum Paschae, inter Collectanea Joannis diaconi in Genesim nondum vulgata
Ex Sermone de Quinquagesima resurrectionis, Florus ad I Cor.
Ex Sermone de Apostolo Paulo, in conversione cujusdam Fausti pagani, Florus ad Rom. XIV.
Ex Sermone de Natali sancti Quadrati Beda nondum vulgatus ad Cor.
Item ex Sermone de tribus virgis, Beda nondum vulgatus ad I Thess.
Ex Sermone de bono Nuptiarum, Beda et Florus ad I Cor.
Ex Sermone de verbis Apostoli, Non est nobis collucatio, etc. Beda et Florus ad Ephes.
Ex Sermone de Sabbato, Florus ad II Cor.
Ex Sermone de Calendis Januariis contra Paganos, Joannes diaconus in Leviticum.
Item ex Sermone de Calendis Januariis contra Paganos, Joannes diaconus, ibid.
Appendix tomi quinti Operum S. Augustini Complectens Sermones Supposititios, In Quatuor Classes Subjecto Nunc Primum Ordine Digestos. Prima Classis Co
Classis Prima. De Veteri Et Novo Testamento.
Classis Prima. De Veteri Et Novo Testamento.
Sermo Primus . De ligno dignoscentiae boni et mali. Gen.
Sermo II . De vocatione Abrahae, etc. Gen.
Sermo IV . De vacca, ariete vel capra trium annorum, turture quoque et columba. Gen.
Sermo V . De tribus viris qui beato Abrahae apparuerunt. Gen.
Sermo VI . De immolatione Isaac,
Sermo VII . De immolatione Isaac,
Sermo VIII . De puero Abraham, qui missus est ad Rebeccam
Sermo X . De conceptu Rebeccae. Gen.
Sermo XVI . De eo quod scriptum est, etc. Exod.
Sermo XVII . De colluctatione Aegyptiorum et Israelitarum
Sermo XX . De decem plagis Aegyptiorum. Exod. cap.
Sermo XXI . De decem Plagis et decem Praeceptis. Exod. cap. et cap.
Sermo XXII . De eo quod scriptum est, Exod. cap.
Sermo XXIII . De Pharaonis saevitia et submersione. Exod. capp.
Sermo XXIV . De via trium dierum. Exod.
Sermo XXV . De amara aqua et manna. Exod. capp.
Sermo XXVI . De Raphidin, de petra percussa, et de Amalec. Exod.
Sermo XXVII . De filiis Israel
Sermo XXVIII . De exploratoribus et de botro
Sermo XXXII . De serpente aeneo et de virga Moysi
Sermo XXXIII . De Balaam et Balac
Sermo XXXVII . De David et Isai patre suo, et de Golia
Sermo XXXVIII . De plaga populi propter David, et de altaris aedificatione in area Areuna Jebusaei
Sermo XXXIX . De judicio Salomonis inter duas meretrices: contra Arianam haeresim
Sermo XLIV . De Elisaeo et Giezi puero
Sermo XLV . De Elisaeo, et securi in gurgite lapsa
Sermo LII . De beato Job, et de verbis Psalmi etc.
Sermo LIII . De verbis Psalmi etc.
Sermo LIV . De eo quod Propheta dicit in Psalmo
Sermo LV . De eo quod scriptum est in Psalmo
Sermo LVI . De verbis Psalmi etc., necnon Proverbiorum, cap. etc.
Sermo LVII . De muliere forti et de Ecclesia, in Proverbiorum cap.
Sermo LVIII . In eumdem locum Proverbiorum, cap.
Sermo LIX . De tribus pueris missis in fornacem ignis
Sermo LXI . De Pace, in illud Evangelii Matthaei cap. etc.
Sermo LXII . De verbis Evangelii Matthaei, cap. et cap. etc.
Sermo LXIII . De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXIV . De verbis Evangelii Matthaei, etc. et de Oratione dominica, cap.
Sermo LXV . Rursum in Matthaei cap.
Sermo LXVI . De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXVII . De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc., deque duabus viis, arcta et lata.
Sermo LXVIII . De eisdem verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXX . De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXXI . De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc., deque aliis locis, exhortatorius ad bona opera
Sermo LXXIII . De verbis Evangelii Matthaei, cap.
Sermo LXXIV . De verbis Evangelii Matthaei, cap. deque adulterino habitu virorum ac mulierum
Sermo LXXV . De verbis Evangelii Matthaei, capp. etc.
Sermo LXXVI . De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXXVII . De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXXVIII . Rursum in Matthaei cap. etc., exhortatorius ad faciendas eleemosynas.
Sermo LXXIX . De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc., de lapsu Petri
Sermo LXXXI . De verbis Evangelii Marci, cap. etc.
Sermo LXXXII . De verbis Evangelii Lucae, cap. etc.
Sermo LXXXIII . De verbis Evangelii Lucae, cap.
Sermo LXXXIV . De verbis Evangelii Lucae, cap. etc., cum expositione Orationis dominicae
Sermo LXXXV . De verbis Evangelii Lucae, cap. etc. deque Joannis cap. etc.
Sermo LXXXVI . De verbis Evangelii Lucae, cap. etc.
Sermo LXXXVII . De verbis Evangelii Lucae, cap. etc.
Sermo LXXXVIII . Rursum de verbis Evangelii Lucae, cap. etc.
Sermo LXXXIX . De verbis Evangelii Lucae, cap. et de verbis Apostoli ad Rom., cap. etc.
Sermo XC . De verbis Evangelii Joannis, cap. etc.
Sermo XCI . Rursum in Joannis cap. de sex hydriis aquae mutatae in vinum in nuptiis Cana Galilaeae.
Sermo XCII . Item in Joannis cap. de nuptiis in Cana Galilaeae
Sermo XCIII . De verbis Evangelii Joannis, cap. etc., et de non differendo Baptismo
Sermo XCIV . De verbis Evangelii Joannis, cap. etc. necnon cap. etc.
Sermo XCV . De verbis Evangelii Joannis, cap. etc.
Sermo XCVI . Rursus in Evangelii Joannis cap. de suscitatione Lazari
Sermo XCVII . De verbis Evangelii Joannis, cap.
Sermo XCVIII . De iisdem verbis Evangelii Joannis, cap.
Sermo XCIX . De verbis Actuum, cap. etc.
Sermo C . De verbis Actuum, cap.
Sermo CI . De verbis Actuum, cap. etc.
Sermo CII . De verbis Apostoli, Rom. cap.
Sermo CIII . De verbis Apostoli, Rom. cap. etc.
Sermo CIV . De verbis Apostoli, Cor. cap. etc.
Sermo CV . De verbis Apostoli, Cor. etc.
Sermo CVI . De verbis Apostoli, Cor. cap.
Sermo CVIII . De verbis Apostoli, Cor. cap.
Sermo CIX . De verbis Apostoli, Cor. cap. De resurrectionis futurae certitudine
Sermo CX . De eisdem verbis Apostoli, Cor. cap.
Sermo CXII . De verbis Apostoli, Tim. cap.
Sermo CXIII . De verbis Apostoli, ad Hebr. cap.
Sermo CXIV . De verbis Apostoli, ad Hebr. cap. etc.
Appendicis Classis II. Sermones De Tempore.
Appendicis Classis II. Sermones De Tempore.
Sermo CXV . De Adventu Domini, I
Sermo CXVI . De Adventu Domini, II
Sermo CXVII . In Natali Domini, I
Sermo CXVIII . In Natali Domini, II
Sermo CXIX . In Natali Domini, III
Sermo CXX . In Natali Domini, IV
Sermo CXXI . In Natali Domini, V
Sermo CXXII . In Natali Domini, VI
Sermo CXXIII . In Natali Domini, VII
Sermo CXXIV . In Natali Domini, VIII
Sermo CXXV . In Natali Domini, IX
Sermo CXXVI . In Natali Domini, X
Sermo CXXVII . In Natali Domini, XI
Sermo CXXVIII . In Natali Domini, XII
Sermo CXXIX . De Calendis Januariis, I
Sermo CXXX . De Calendis Januariis, II
Sermo CXXXI . In Epiphania Domini, I
Sermo CXXXII . In Epiphania Domini, II
Sermo CXXXIII . In Epiphania Domini, III
Sermo CXXXIV . In Epiphania Domini, IV
Sermo CXXXV . In Epiphania Domini, V
Sermo CXXXVI . In Epiphania Domini, VI
Sermo CXXXVII . In Epiphania Domini, VII
Sermo CXXXVIII . In Epiphania Domini, VIII
Sermo CXXXIX . In Epiphania Domini, IX.
Sermo CXL . In Quadragesima, I
Sermo CXLII . In Quadragesima, III
Sermo CXLIII . In Quadragesima, IV
Sermo CXLIV . In Quadragesima, V
Sermo CXLV . In Quadragesima, VI
Sermo CXLVI . In Quadragesima, VI
Sermo CXLVII . In Quadragesima, VIII
Sermo CXLVIII . In Quadragesima, IX
Sermo CXLIX . In Coena Domini. De eo quod scriptum est in Evangelio Joannis, cap. etc.
Sermo CL . De Passione Domini, I
Sermo CLI . De Passione Domini, II
Sermo CLII . De Passione Domini III et de Susanna
Sermo CLIII . De Passione Domini, IV
Sermo CLIV . De Passione Domini, V et de beato Latrone
Sermo CLV . De Passione Domini, VI seu de Cruce et Latrone
Sermo CLVI . De Passione Domini, VII
Sermo CLVII . In Vigilia Paschae, I. De verbis Genesis, cap. etc.
Sermo CLVIII . In Vigilia Paschae
Sermo CLXXI . In Pascha, XIII. De Resurrectione mortuorum
Sermo CLXXII . Dominica in octavis Paschae, ad Neophytos
Sermo CLXXVI . In Ascensione Domini, I
Sermo CLXXVII . In Ascensione Domini, II
Sermo CLXXVIII . In Christo divina et humana natura.
Sermo CLXXIX . In Ascensione Domini, IV
Sermo CLXXX . In Ascensione Domini, V
Sermo CLXXXI . In Ascensione Domini, VI
Sermo CLXXXII . In Pentecoste, I
Sermo CLXXXIII . In Pentecoste, II
Sermo CLXXXV . In Pentecoste, IV
Sermo CLXXXVI . In Pentecoste, V
Sermo CLXXXVII . In Pentecoste, VI
Appendicis Classis III. Sermones De Sanctis.
Appendicis Classis III. Sermones De Sanctis.
Sermo CLXXXVIII . In festo S. Vincentii
Sermo CLXXXIX . In festo Conversionis S. Pauli
Sermo CXC . In Cathedra S. Petri, I
Sermo CXCI . In Cathedra S. Petri, II.
Sermo CXCII . In Cathedra S. Petri, III
Sermo CXCIII . De Annuntiatione Dominica,
Sermo CXCIV . De Annuntiatione Dominica,
Sermo CXCV . De Annuntiatione Dominica,
Sermo CXCVI . In Natali Joannis Baptistae, I
Sermo CXCVII . In Natali Joannis Baptistae
Sermo CXCVIII . In Natali Joannis Baptistae, III
Sermo CXCIX . In Natali Joannis Baptistae, IV
Sermo CC . In Natali Joannis Baptistae, V
Sermo CCI . In Natali apostolorum Petri et Pauli, I
Sermo CCII . In Natali apostolorum Petri et Pauli, II
Sermo CCIII . In Natali apostolorum Petri et Pauli, III
Sermo CCIV . In Natali apostolorum Petri et Pauli, IV
Sermo CCV . In Natali apostolorum Petri et Pauli, V
Sermo CCVI . In Natali sancti Laurentii, I
Sermo CCVII . In Natali sancti Laurentii, II
Sermo CCVIII . In festo Assumptionis B. Mariae
Sermo CCIX . In festo omnium Sanctorum
Sermo CCX . In Natali sancti Stephani protomartyris, I
Sermo CCXI . In Natali sancti Stephani, II
Sermo CCXII * . In Natali sancti Stephani, III
Sermo CCXIII . In Natali sancti Stephani, IV
Sermo CCXIV . In Natali sancti Stephani, V
Sermo CCXV . In Natali sancti Stephani, VI
Sermo CCXVI . In Natali sancti Stephani, VII
Sermo CCXVII . In Natali sancti Stephani, VIII
Sermo CCXVIII . In Natali sanctorum Innocentium I,
Sermo CCXIX . In Natali sanctorum Innocentium II,
Sermo CCXX . In Natali sanctorum Innocentium, III
Sermo CCXXI . In Natali sanctorum Innocentium, IV Et de verbis Apocalypsis, etc., cap. cap.
Sermo CCXXII . De sanctis Apostolis
Sermo CCXXIII . De uno sancto Martyre
Sermo CCXXIV . De Martyribus, I
Sermo CCXXVI . De Martyribus, III
Sermo CCXXVII . De Martyribus, IV
Sermo CCXXVIII . In festivitate Virginum de lectione Evangelica.
Sermo CCXXIX . In Dedicatione ecclesiae vel altaris Consecratione, I
Sermo CCXXX . In Dedicatione ecclesiae vel altaris Consecratione, II
Sermo CCXXXI . In Dedicatione ecclesiae vel altaris Consecratione, III. Et de verbis Regum cap. etc.
Appendicis Classis IV. Sermones De Diversis.
Appendicis Classis IV. Sermones De Diversis.
Sermo CCXXXII . De sancta Trinitate
Sermo CCXXXIII . De Fide catholica, I
Sermo CCXXXIV . De Fide catholica, II
Sermo CCXXXV . De Fide catholica, III
Sermo CCXXXVI . De Fide catholica, IV
Sermo CCXXXVII . De Symbolo, I: ac de deitate et omnipotentia Patris
Sermo CCXLII . De Symbolo, VI: ad Competentes
Sermo CCXLIII . De Symbolo, VII
Sermo CCXLIV . De Symboli fide et bonis moribus
Sermo CCXLV . De mysterio Trinitatis et Incarnationis, I
Sermo CCXLVI . De mysterio Trinitatis et Incarnationis, II
Sermo CCXLVII . Quare natus et passus sit Christus
Sermo CCXLVIII . De Sepultura Domini
Sermo CCXLIX . De extremo Judicio, I
Sermo CCL . De Judicio extremo, II
Sermo CCLI . De Judicio extremo, III
Sermo CCLIV . De Confessione peccatorum, et Poenitentia
Sermo CCLXI . Admonitio de illis qui publicam poenitentiam petunt.
Sermo CCLXII . De Poenitentia.
Sermo CCLXIV . Expositio fidei, et interpretatio nominis ejus.
Sermo CCLXV . De christiano nomine cum operibus non christianis
Sermo CCLXVI . Quales sint christiani boni, et quales mali
Sermo CCLXVII . Ad Competentes exhortatorius
Sermo CCLXVIII . De mandatis Dei servandis
Sermo CCLXXII . De diligendis inimicis, I
Sermo CCLXXIII . De diligendis inimicis, II
Sermo CCLXXV . Quare sancti viri et justi in hoc saeculo in peccatoribus vindicaverint
Sermo CCLXXVI . De dilectione parentum, et de decimis.
Sermo CCLXXVII . De reddendis decimis
Sermo CCLXXIX . De Martyribus vel Phylacteriis
Sermo CCLXXX . De Dominica et aliis diebus festis pie celebrandis
Sermo CCLXXXII . Admonitio ut populus ad integrum Missas perexspectet.
Sermo CCLXXXIII . Admonitio orandum esse attente, et de sermonibus otiosis.
Sermo CCLXXXIV . De quadam psallendi consuetudine, in die Epiphaniae
Sermo CCLXXXV . De ritu psallendi, etc.
Sermo CCLXXXVI . Ut genua flectantur in oratione, et de verbis otiosis vitandis.
Sermo CCLXXXVII . De periculo sacerdotis et de raptorum correptione
Sermo CCXCI . De Castitate et Munditia
Sermo CCXCII . De Castitate conjugali
Sermo CCXCIII . De incauta familiaritate extranearnm mulierum
Sermo CCXCIV . Admonitio ut ebrietatis malum totis viribus caveatur
Sermo CCXCV . Admonitio contra ebrietatis malum
Sermo CCXCVII . De Humilitate et Timore Domini
Sermo CCXCVIII . De Adversitate temporali
Sermo CCXCIX . De esuriendo et sitiendo Dei verbo.
Sermo CCC . Qualiter excipiendum Dei verbum
Sermo CCCII . De studio sapientiae, lectione et meditatione legis Dei
Sermo CCCIII Admonitio populi ut lectiones divinas audire studeant, etc.
Sermo CCCIV . De Misericordia, et Indulgentia
Sermo CCCVII . De similitudine ulmi et vitis, seu, quid sibi invicem conferans divers et pauper
Sermo CCCXIV . De erepto energumeno.
Sermo CCCXVI . De sancto Laurentio
Sermo CCCXVII . In Natali Martyrum Massae Candidae
Index Rerum Quae In Hoc Quinto Volumine Continentur.
Index Rerum Quae In Hoc Quinto Volumine Continentur.
S. Augustini Episcopi Sermonum Ordo Novus Cum Ordine Veteri Comparatus.
S. Augustini Episcopi Sermonum Ordo Novus Cum Ordine Veteri Comparatus.
Augustini Sermones De Scripturis.
Appendix. Sermones De Scripturis.
S. Augustini Episcopi Sermonum Ordo Vetus Cum Ordine Novo Comparatus.
S. Augustini Episcopi Sermonum Ordo Vetus Cum Ordine Novo Comparatus.
In fine tomi XI editionis Benedictinae, praeter haud pauca additamenta ad praesentem tomum V pertinentia, quae nos in decursu voluminis loco suo natur
Sermo CCXCVI . Admonitio quae ostendit quod ab initio saeculi omnes Scripturae humiles benedixerint, et eos qui perseverant in superbia maledixerint .
1. Scripturae passim pauperes benedicunt, et maledicunt peccatores. In Scripturis sanctis, fratres charissimi, incessabiliter pauperes benedicuntur, et peccatores maledici videntur. Primum ergo, sicut ipsi frequenter et legendo et psallendo cognoscitis, qualiter Scripturae divinae pauperes benedicunt, paucis sententiis Charitati vestrae suggero; et postea quid de peccatoribus legitur insinuo. De pauperibus enim dicitur, Iste pauper clamavit, et Dominus exaudivit eum (Psal. XXXIII, 7) ; et iterum, Viduae ejus benedicens benedicam, pauperes ejus saturabo panibus (Psal. CXXXI, 15) ; et iterum, Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum (Matth. V, 3) ; et iterum, Tibi derelictus est pauper, pupillo tu eris adjutor (Psal. X, 14, sec. Hebr.) ; et iterum, Quoniam exaudivit pauperes Dominus (Psal. LXVIII, 34) . De peccatoribus vero dicitur, Convertantur peccatores in infernum, omnes gentes (Psal. IX, 18) ; et iterum, Quoniam peccatores peribunt (Psal. XXXVI, 20) ; et iterum, Conteres brachium peccatoris et maligni (Psal. X, 15, sec. Hebr.) ; et illud, Calix in manu Domini vini meri plenus mixto, bibent ex eo omnes peccatores terrae (Psal. LXXIV, 9) ; et iterum, Omnia cornua peccatorum confringam (Ibid., 11) . In omnibus enim Scripturis hujuscemodi sententiae abundanter inveniuntur, quibus pauperes collaudantur, et e contrario in peccatores durae sententiae diriguntur.
2. Quo animo maledicatur in Scripturis. Sed cum haec ita sint, forte aliquis intra se cogitat et dicit: Quomodo nobis in Scripturis divinis praecipitur, Benedicite, et nolite maledicere (Rom. XII, 14) ; et illud, Neque maledici regnum Dei possidebunt (I Cor. VI, 10) ; et, Benedicite persequentibus vos (Rom. XII, 14) ? quomodo ipsae Scripturae divinae, quae nobis hoc prohibent, toties maledicunt? Maledictiones istae, fratres charissimi, non optantis, sed praedicentis animo proferuntur. Non enim volunt ut hoc peccatoribus veniat: sed quia sine dubio venturae sunt, ipsae maledictiones prophetiae esse probantur. Et ideo quicumque peccatores se esse cognoscunt, et per Scripturas sacras magis benedici quam maledici desiderant, cito ad poenitentiae medicamenta confugiant; ne forte si illos in peccatis suis perseverantes mors repentina praevenerit, omnes maledictiones quae ab initio mundi in Scripturis sanctis leguntur, ita in ipsos veniant, ut eos liberari de poena perpetua non permittant.
3. Per peccatores superbi, per pauperes humiles designati. Et tamen, fratres, quando pauperes in Scripturis divinis benedicuntur, et peccatores maledicuntur, qui sensus divinae Scripturae diligenter attendit, non hoc de omnibus peccatoribus, nec de universis pannosis pauperibus dictum intelligit. In peccatoribus enim quos Scripturae divinae maledicere videntur, non omnes peccatores, sed tantummodo superbi intelliguntur; qui non solum mala faciunt, verum etiam mala ipsa fronte impudentissima defensare non erubescunt. 2311 Ipsi enim sunt de quibus scriptum est, Confundantur superbi, quia injuste iniquitatem fecerunt in me (Psal. CXVIII, 78) ; et illud, Tu, inquit, oculos superborum humiliabis (Psal. XVII, 28) ; et illud, Superbi inique agebant usquequaque (Psal. CXVIII, 51) ; et illud, Deus superbis resistit (Jacobi IV, 6) . Innumerabilia sunt hujuscemodi testimonia, quibus superborum arrogantia denotatur. Et ideo quoties auditis in Scripturis peccatores maledici, sicut jam dixi, de superbis, hoc est, peccata sua defendentibus intelligite. Et quoties auditis pauperes collaudari, nolite hoc de omnibus pauperibus accipere, sed de bonis tantummodo christianis, qui miles sunt et humiles corde; de quibus scriptum est, Super quem requiescit spiritus meus, nisi super humilem et quietum et trementem verba mea (Isai. LXVI, 2) ?
4. Pauperes multos nil juvat inopia. Divitibus quibusdam nil nocent opes. Paupertas vana, si superba. Si humilis, benedictionibus est cumulanda. Multi enim sunt pauperes iracundi, cupidi, superbi, luxuriosi; quibus nihil prodest quod facultatibus sunt indigentes, cum vitiis et malis moribus sint locupletes. Et multi sunt divites humiles et mansueti; de quibus dictum est, Beatus vir qui post aurum non abiit, nec speravit in pecuniae thesauris (Eccli. XXXI, 8) ; et illud, Dispersit, dedit pauperibus, justitia ejus manet in saeculum saeculi (Psal. CXI, 9) . Quid enim prodest pauperi divitias non habere, si voluntatem habuerit possidendi; cum Apostolus non habentem divitias sed cupientem condemnaverit, dicens, Qui volunt divites fieri, incidunt in tentationes et in laqueum diaboli (I Tim. VI, 9) ? Aut quid ei prodest non habere facultatem, si ardet cupiditate? Quid, inquam, prodest pauperi quia pauper est, si magis superbus quam humilis esse voluerit? Aut quid nocet diviti copiosa facultas, si in eo fuerit perfecta humilitas; si de divitiis suis non luxuriae servire, sed eleemosynas erogare, et humilitatem ac mansuetudinem toto corde, toto animo voluerit custodire? Denique, sicut jam dixi, omnes Scripturae humiles pauperes laudant, et divites superbos vituperant; pauperibus aeternum promittunt praemium, divitibus superbis perenne minantur supplicium, secundum illud, Redde retributionem superbis (Psal. XCIII, 2) ; et, Perdet Deus memoriam superborum (Psal. XXXIII, 17) ; et, Odibilis est coram Deo superbia (Eccli. X, 7) . Per superbiam angeli ceciderunt de coelo in terram, et facti sunt diaboli in inferno, et qui sunt superbi, similes ejus . Sed si forte est aliquis qui sine humilitate de religione vel quibuscumque bonis operibus gloriatur, diligenter attendat et contremiscat, quia ipsum archangelum superbia de coelo deposuit. Et si tantum ac talem dejecit, tu cum sis terra et cinis, speras te cum superbia in coelum posse conscendere? Et ideo consideret unusquisque conscientiam suam; et si in se superbiae malum dominari cognoscit, ad humilitatis medicamenta confugiat: quia si usque ad exitum vitae suae in superbia voluerit perdurare, necesse habet cum diabolo, cujus imitator est, inferni supplicia sustinere, secundum illud, Qui confidunt in superbia, illuc cadunt (Prov. XI, 28) . Qui vero facultates minores habent, et pauperes sunt, si volunt ut ad ipsos respiciat omnium Scripturarum benedictio, veram humilitatem teneant, et audiant sibi Diminum dicentem, Discite a me quia mitis sum et humilis corde (Matth. XI, 29) ; et timeant illud quod scriptum est, Ante Dominum immundus est omnis qui exaltat cor suum. Secundum haec quae supra suggessi, evidenter agnoscite quia nec pauperes juvat quod pauperes sunt, si humiles esse noluerint; et divitibus nihil noceat quia divites sunt, si humilitatem et misericordiam vel justitiam tenere contenderint.
5. Civitates duae ex humilibus et superbis. Et quia duae partes hominum et quasi duo populi, humilium scilicet et superborum, ab initio mundi in duabus civitatibus 2312 construuntur, et una earum dicitur Jerusalem, quod interpretatur Visio pacis; altera Babylonia, quod interpretatur Confusio; unam aedificat Christus, aliam diabolus: omnes qui persevaturi sunt in superbia, ad Babylonem pertinent; ad Jerusalem vero, qui in humilitate sunt permansuri. Omnes sancti et omnes Scripturae eos qui sunt humiles benedixerunt et jugiter benedicunt, secundum illud, Benefac, Domine, bonis et rectis corde (Psal. CXXIV, 4) , et eos qui sunt superbi maledixerunt et assidue maledicunt. Unde, sicut jam dixi, unusquisque recurrat ad conscientiam suam; et si in se radicem superbiae dominari cognoscit, dum ei licet, et tempus bene faciendi in sua potestate consistit; quanta potest velocitate cum Dei adjutorio exstirpet superbiam, et plantet humilitatem, certissime sciens quod ei, quaelibet bona opera fecerit, prodesse non poterunt, quamdiu in superbiae tumore permanserit. Nec contentus sit quasi per fictam et simulatam humilitatem velut ramos ejus tantummodo tollere: sed radicem ex corde conetur evellere, si vult illi placere qui cor dignatur inspicere. Quam rem qui implere noluerit, maledictis Scripturarum omnium subjacebit; et impletur in eo illud quod scriptum est, Dominus justus concidet cervices peccatorum (Psal. CXXVIII, 4) ; et illud, Pluet super peccatores laqueos ignis (Psal. X, 7) .
6. Quorum peccatorum Deus cervices concidet. Superbi cervicati sunt. Istam sententiam quando audiunt peccatores, contremiscunt et dicunt: Si Dominus justus omnium peccatorum cervices concidet, nos qui peccatores sumus quomodo evadere poterimus? Absit ut de pietate Domini desperetur. Cito enim nos suscipit divina misericordia, si poenitentia et emendatio fuerit subsecuta. Et tamen hoc loco, peccatores superbos intelligi voluit, pro eo quod et ipsi peccatum suum defendunt, et a suis similibus collaudantur, et dicitur eis, Bene et prudenter egistis. Sic respondere, sic te defendere gratularis, quia vicisse videris hominem; et non plangis quia vitio superbiae victus es. Quanto melius tibi erat Christum humilem sequi, quam per superbiam diaboli pedibus conculcari. Dominus, inquit, concidet cervices peccatorum. Quod autem hoc non de omnibus peccatoribus, sed tantummodo de superbis et debeat et possit intelligi, ex illo membro ubi percutiuntur agnoscite. Non dixit, Dominus justus concidet manus vel pedes peccatorum; sed, cervices peccatorum. Quare hoc? Quia omnes superbi cervicati sunt. Et ideo solos superbos ista plaga percutiendos esse cognoscite. Qui ergo humiles sunt, Deo gratias agant, et usque in finem vitae suae in humilitate permaneant: ut Angelorum, et Patriarcharum, et Prophetarum, et Apostolorum, et omnium Scripturarum benedictio, quae omnibus in humilitate perseverantibus datur, super ipsos veniat, et cum ipsis benedictionibus ad praemia aeterna perveniant, et impleatur in illis illud quod scriptum est Benedictio Domini super caput justi (Prov. X, 6) . Illi vero qui superbiae tyrannidem in se dominari cognoscunt, sicut jam supra suggessimus, repudiata elatione arrogantiae, per quam in se ipsis Domini templa destruxerant, fundamentum verae humilitatis in se collocare festinent; ut per humilitatem surgere mereantur ad gloriam, qui per superbiam ceciderant in ruinam.
7. Nec cupiditas sine superbia, nec charitas sine humilitate. Sed dum de exsecrando superbiae malo et appetendo humilitatis bono loquimur, forte aliquis intra se cogitat, et dicit: Quid est quod in hoc sermone de istis duabus tantummodo loquitur, et de fundamento bonorum charitate, et radice malorum omnium cupiditate nihil dicit? Hoc ideo interdum facimus, fratres charissimi, quia illae duae sine istis duabus esse non possunt. Nunquam enim vel cupiditas sine superbia, vel charitas sine humilitate aut potuit esse aliquando aut poterit. Ac sic quicumque humilitatem laudat, cum illa et charitatem, de qua nascitur, praedicat: et e contrario qui superbiam accusat, 2313 simul et cupiditatem, sine qua esse non potest, damnat. Quomodo enim charitas et humilitas velut duae alae sunt, quibus humiles animae elevantur ad coelum; et si una defuerit, alia prodesse nihil poterit: ita et e contrario cupiditas et superbia velut duae compedes esse probantur, cum quibus infelices superborum animae, dum se per elationem in altum erigunt, justo Dei judicio in inferni profunda descendunt. Et ideo quoties in Scripturis divinis aut in quibuscumque praedicationibus audieritis laudes humilitatis, ibi etiam praeconia charitatis agnoscite; sicut e diverso vituperationem superbiae, cupiditatis exsecrationem intelligite. Et quia de cupiditate superbia nascitur, et de charitate humilitas generatur; ita sibi invicem copulantur, ut unaquaeque mater sine filia sua esse non possit. Quicumque ergo se desiderat de malo superbiae liberari, prius in se cupiditatem, de qua nascitur, conetur exstinguere; sicut e contrario qui veram humilitatem concupiscit jugiter obtinere, charitatem matrem ipsius contendat fideliter custodire. Unde totis viribus Dei misericordiam deprecemur, ut nos de malo superbiae vel cupiditatis liberare, et bonum humilitatis et charitatis per suam misericordiam largiri dignetur: ut non superbiae principem diabolum imitando descendamus in infernum; sed sequendo magistrum humilitatis Christum, ascendere mereamur in coelum. Quod ipse praestare dignetur, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in saecula saeculorum. Amen.