πτερυσσόμενος, ὄρνις μεγαλοπτέρυξ, τοῖς πτέρυξιν ἀνέκαιε τὸ πῦρ ἀναρριπίζων. ἀλώπηξ δέ τις δολερὰ τούτοις ἀντιζηλοῦσα καὶ τοῖς ἀνάπτουσι τὸ πῦρ ἀντιπαλαμωμένη σβεννύειν ἔσπευδεν αὐτὸ καὶ μαρασμὸν ἐπάγειν, τὴν κέρκον διαβρέχουσα λιβάσι ποταμίοις καὶ ταύτῃ διαρραίνουσα τὴν ξυλοφάγον φλόγα. ποτὲ μὲν οὖν οἱ θέλοντες ἀνάπτειν ἐπεκράτουν, ποτὲ δ' ἐκείνων περιῆν ἡ θέλουσα σβεννύειν· τέλος οἱ μὲν ἐνίκησαν, ἡ δ' ᾤχετο φυγοῦσα. ταῦτ' οὖν Αἰνείας κατιδὼν ἐπίφθονον τὴν πόλιν γενέσθαι προεφοίβασε, πολλὰ δὲ κυκηθεῖσαν μόλις ποτὲ καὶ σὺν μακροῖς καμάτοις ἐπαλλήλοις καθυπερτέραν ἔσεσθαι τῶν ἐπιβουλευόντων. Καὶ ταῦτα μὲν ἐπράχθησαν Αἰνείου περιόντος· ἐπεὶ δ' ἐκεῖνος ἔλιπε τὸν ταραχώδη βίον, υἱὸς ἐκείνου γνήσιος, Ἀσκάνιος τὴν κλῆσιν, ἀπὸ Κρεούσης γεγονὼς τῆς θυγατρὸς Πριάμου, τὴν πόλιν Ἄλβαν ᾤκισε σὺν τοῖς περιλειφθεῖσι. καὶ ταύτης ἐβασίλευσεν Ἀμούλιος μετ' ἄλλων, Νεμέτορι προσήκοντι τὰ σκῆπτρα παραρπάσας. ἦν δ' ἀδελφὸς παλαίτερος Νεμέτωρ Ἀμουλίῳ, οὗ παντελῶς βουλόμενος τὸ γένος ἀφανίσαι τὸν μὲν υἱὸν προσαναιρεῖ, τὴν δέ γε θυγατέρα ἱέρειαν πεποίηκε ναοῦ τοῦ τῆς Ἑστίας. νενομοθέτητο δ' ἁγνὰς τὰς ἱερείας μένειν, παρθενικὰς καὶ καθαρὰς καὶ γάμων ἀπειράτους. ταύτην ποτὲ πρὸς Ἄρεος ἄλσος πορευομένην φυλάξας τις ἐπέθετο, καὶ συμφθαρεὶς τῇ κόρῃ ἐγκύμονα πεποίηκεν. ὡς δ' ἐπεγνώσθη τοῦτο τῷ πατραδέλφῳ βασιλεῖ, τότε μὲν ἐτηρεῖτο μέχρις ὠδίνων καὶ καιροῦ τοῦ τῆς βρεφοτοκίας· ἐπεὶ δ' ὁ χρόνος ἐπιστὰς ὃν ὥρισεν ἡ φύσις γαστρὸς τὸ βάρος ἔλυσε, δίδυμα δ' ἦν τὰ βρέφη, τὴν μὲν καθείρξας ἀσφαλῶς ὁ βασιλεὺς κατεῖχε, τῶν δ' ἀρτιτόκων θάνατον κατέγνω βρεφυλλίων, καὶ δίδωσι τὰ δύστηνα ῥιφῆναι καθ' ὑδάτων. ἔρριπτο δὴ τὰ δυστυχῆ σκάφης ἐντὸς τεθέντα. ἐνταῦθα, θεία πρόνοια, κατάδηλος ὑπῆρξεν ἡ δραστική σου δύναμις, τὸ τῆς χειρός σου κράτος. ἡ σκάφη περιτρέπεται, ῥιπτεῖται καὶ τὰ βρέφη. ἔκειτο δὲ κνυζούμενα καὶ τετελματωμένα. φαίνεται λύκαινά ποθεν σπαργῶσα νεοτόκος, βαρυνομένη τοὺς μαστοὺς τοῦ γάλακτος τοῖς ῥείθροις, καὶ τὰς θηλὰς τοῖς στόμασι τοῖς τῶν βρεφῶν προσῆγε, καὶ τὸν πηλὸν ἀπέλειχε τῇ γλώσσῃ φιλανθρώπως· ἦσαν γὰρ σφῶν κατάπηλα τὰ κάλλη τῶν προσώπων. βλέπει ποιμὴν τὸ γεγονός, τὰ βρέφη περισώζει, ἀπάγει πρὸς τὴν γαμετήν, εὑρίσκει δυσθυμοῦσαν ὅτι νεκρὸν ἀπέτεκε, παραμυθοῦται τούτοις, καὶ δίδωσιν ὡς ἴδια ταῦτα τὰ βρέφη τρέφειν. ἔτρεφε ταῦτα μητρικῶς ἐκείνη καὶ γνησίως, καὶ παρ' ἐλπίδας μήτηρ ἦν διδύμων βρεφυλλίων ἡ πρὸ μικροῦ μηδ' ἐφ' ἑνὶ τοῦτο συγχωρηθεῖσα. ἄλλοι δ' οὐ λύκαινάν φασιν ἐκθρέψαι τὰ παιδία, αὐτὴν δὲ τὴν ὁμόλεκτρον Φαυστύλου τοῦ ποιμένος, ἥτις κοινὸν τοῦ σώματος τὸ κάλλος ποιουμένη λοῦπα κατωνομάζετο τῇ γλώττῃ τῇ πατρίῳ ἤτοι κατὰ διάλεκτον Ἑλληνικὴν ἑταίρα· ἐπεὶ δὲ καὶ τὴν λύκαιναν σύνηθες λοῦπαν λέγειν, τὴν ὕβριν τὴν τῆς γυναικός τινες ἠγνοηκότες λύκαιναν εἶπον τοῖς μασθοῖς τὰ βρέφη διαθρέψαι. ὡς δ' οὖν καὶ διετράφησαν, τέως εἰς αὔξην ἦλθον καὶ Ῥῶμος ὠνομάσθησαν οἱ παῖδες καὶ Ῥωμύλος, καὶ βίον εἶχον συφορβῶν ἀγροίκων καὶ βουκόλων. ἀγνοίᾳ δὲ Νεμέτωρος μανδρεύματα κακοῦντες, ὃν ἔφθη μητροπάτορα τούτων εἰπὼν ὁ λόγος, ἑάλωσαν λῃστεύοντες τινῶν ἐνεδρευσάντων. τῷ πάππῳ προσαχθέντες δὲ καὶ γνόντες καὶ γνωσθέντες τῆς βασιλείας Ἀλβανῶν Ἀμούλιον γυμνοῦσιν, καὶ ξίφει κατασφάττουσιν ἀφύλακτον εὑρόντες, τῷ σφῶν δὲ μητροπάτορι χαρίζονται τὰ σκῆπτρα. τούτοις ὁ πάππος δεδωκὼς χρημάτων ἀφθονίαν καὶ πᾶν τὸ συμβαλλόμενον πέμπει πρὸς ἀποικίαν. ὁ γοῦν Ῥωμύλος παρελθὼν ἐπί τινα πολίχνην ἀπὸ τοῦ κτίστου Πάλαντος Παλάτιον κληθεῖσαν τὸ σχῆμα τὸ τῆς πόλεως ἐκεῖσε διαγράφει, ἄρρενα ταῦρον καρτερὸν καὶ δάμαλιν συζεύξας, ὧν ὁ μὲν ταῦρος ἔνευεν ἔξω πρὸς τὸ πεδίον, ἡ τούτῳ συζυγοῦσα δὲ δάμαλις πρὸς τὴν πόλιν. συμβολικῶς δ' ἐπηύχετο Ῥωμύλος διὰ τούτων τοὺς ἄνδρας μὲν τοῖς ἔξωθεν γίνεσθαι φρικαλέους, τὰς δὲ γυναῖκας ἔσωθεν γονίμους

20