Lectio 1

Et factum est in diebus Achaz, filii ioatham.

Hic ponitur comminatio contra hostes duarum tribuum; et dividitur in duas. In prima ponitur comminatio contra persecutores populi; in secunda contra contemptores prophetarum, vaticinium, cap. 28: vae coronae superbiae. Prima in duas.

In prima comminatur hostium dejectionem; in secunda ponit gratiarum exultationem, cap. 25: domine deus meus es tu. Prima in duas. In prima singulorum in speciali; in secunda omnium in generali, 24 cap.: ecce dominus dissipabit. Prima in tres: in prima contra hostes corporaliter persequentes; in secunda contra hostes potestatem praebentes, cap. 17: onus Damasci: in tertia contra hostes in rebus calumniantes, cap. 21: onus deserti maris. Prima in duas: in prima contra persecutores ejusdem gentis; in secunda contra alienigenas, cap. 10: vae qui condunt leges iniquas.

Prima in duas. In prima comminatur ipsi frustrationem, per liberationem duarum tribuum; in secunda ipsorum destructionem, cap. 8: et dixit dominus ad me. Prima pars, quae continetur in hoc capitulo, dividitur in tres. In prima describitur imminens periculum; in secunda promittitur liberationis beneficium, et dixit dominus ad Isaiam; in tertia confertur liberationis signum, ibi, et adjecit.

Ad evidentiam autem primae partis sciendum est, quod Achaz fuit impius et idolatra, sicut legitur 4 regum 16, et 2 Paralip. 27. Et ideo dominus tradidit eum in manu regis syriae et Samariae, qui primo venerunt contra eum, et obsidentes jerusalem, tandem devincentes ipsum, magnam partem exercitus sui ceperunt et principem exercitus ejus. Iterum ex illa victoria confisi, venerunt ut omnino privarent eum regno, et substituerent alium loco ejus; et in hoc secundo adventu consolatur eum Isaias. Tria ergo ponuntur in prima parte. Primo describitur hostium congregatio: unde dicit: et factum est in diebus Achaz. Reducit autem genealogiam usque ad Oziam, quia forte in percussione Oziae qua percussus est lepra a domino, 2 Paral. 26, qui tamen justus fuerat, acceperunt audaciam invadendi, quasi contemnentes divinum auxilium. Ascendit. Hoc dicitur propter situm terrae, quia Judaea in montanis est.

Phacee, qui interfecit Phacejam regem Israel, cujus princeps militiae erat, et regnavit pro eo: et non potuerunt, in prima vice, quamvis regem in campo devincerent. Vel loquitur per anticipationem, quantum ad secundam ascensionem.

Secundo ponit denuntiationem: et nuntiaverunt, sui exploratores, domui David, idest domui regiae, dicentes: requievit syria super ephraim, idest rex syriae cum rege decem tribuum, quae ephraim dicuntur, propter primum regem, qui de ephraim fuerat: 3 Reg. 13. Vel propter dignitatem sunt amicitia juncti qui tamen fuerunt prius inimici, sicut legitur 3 Reg. Ult. Et penult.: et dicit, syria super ephraim ut notetur principalitas in regno syriae, quia fortius erat. Tertio ponitur denuntiationis effectus, perturbatio scilicet regis et suorum. Et commotum est cor populi eius vel cor ejus, scilicet regis. Eccl. 22: sic et cor trepidum in cogitatione fatui. Prov. 21: et pavor operantibus iniquitatem. Matth. 2: audiens autem Herodes rex turbatus est, et omnis jerosolyma cum illo. Et dixit dominus ad Isaiam. Hic promittitur liberatio: et primo ponitur promissionis modus; secundo ipsa promissio, et dices ad eum. Modus autem ponitur primo quantum ad personam nuntiantem: dixit dominus ad Isaiam, interius inspirando, vel loquens per subjectam creaturam: egredere in occursum Achaz, qui forte propter timorem hostium iverat ut praepararet se ad resistendum. Secundo quantum ad testem: et qui derelictus est Jasub, tibi; alio fratre, scilicet rapsace, ex matre nobiliore nato, fugiente ad regem Assyriorum, quia non bene receptus fuit ab Achaz; de quo infra 36. Deut. 19: in ore duorum aut trium stabit omne verbum.

Tertio quantum ad locum, ad extremum. Ad cujus evidentiam sciendum est, quod quia jerusalem in montanis est, non abundat aquis fluentibus, et ideo habebant aquas collectas in piscinis vel ex pluviis, vel ex longinquis fontibus per aquaeductus. Erant autem tres piscinae in jerusalem. Una quae erat ad usum sacerdotum et sacrificiorum, quae dicitur probatica piscina, de qua joan. 5: secunda erat inferius in civitate, quae munda servabatur ad communem usum civitatis. Tertia erat extra civitatem, quae habebat aquam immundam, in qua fullones lavabant lanam, et erat ad hujusmodi usus; et ab illa piscina dicitur totus fullonis ager. Et sic patet quod dicitur in littera. Et dices ad eum. Hic ponit promissionem: et primo ponit confortationem; secundo confortationis rationem, a duabus caudis; tertio incredulorum condemnationem, ibi, si non credideritis.

Confortat autem prohibens timoris signum: vide ut sileas; idest, cave ne timorem cordis exterius prodas. Infra 30: in silentio, et in spe erit fortitudo vestra. Eodem 32: et erit opus justitiae, pax et cultus justitiae, silentium et securitas usque in sempiternum. Et etiam ostendit timoris transitum: noli timere, mala futura, et cor tuum ne formidet, propter memoriam malorum quae passus es. Infra 43: noli timere, quoniam ego tecum sum; ab oriente educam semen tuum, et ab occidente congregabo te. A duabus caudis.

Hic ponit confortationis rationem: et primo ostendit proponentium vanitatem, qui magna proponunt, qui tamen nihil vel parum possunt subsistere.

Duabus caudis, quia in eis finitum est regnum.

Rasin enim interfectus est a teglathphalasar, 4 regum 16, et sui in captivitatem ducti; sed Phacee subjugatus fuit, et postea interfectus ab hoste, qui postmodum captus est a rege Salmanasar, et decem tribus captivatae: 4 regum 17. Fumigantium: tunc enim sunt vicini extinctioni. Et suscitemus eum, quasi somno quiescentem, et avellamus, trahamus in potestatem nostram. Filium tabeel: ad litteram quemdam hominem, vel idolum dei nostri. Tabeel, bonus deus. Secundo quantum ad propositi frustrationem: haec dicit dominus, qui omnia potest: non erit istud, quia non perducetur ad effectum, et non stabit, quia non diu durabunt in tali proposito, majoribus malis in eos irruentibus.

Infra 8: inite consilium, et dissipabitur; loquimini verbum, et non fiet: quia nobiscum deus.

Tertio quantum ad hostium destructionem: et primo quantum ad Assyrios: sed caput syriae; quasi dicat: sed interim, et antequam destruantur, caput syriae Damascus, quasi: erunt Damasceni et rex eorum contenti suis finibus. Et adhuc sexaginta et quinque anni, quia captivabuntur.

Isti anni non debent computari a tempore hujus prophetiae, sed a tempore quo Ozias percussus est lepra, quia tunc assumpserunt audaciam, vigesimo sexto anno regni ejus. Et ex tunc joathan filius ejus regnavit, vivente patre, 27 annis, et postea 16, et postea Achaz 16, et postea ezechias, cujus sexto anno captus est populus: 4 Reg. 18. Et hi omnes collecti, sunt 65 anni. Et caput ephraim, ut supra.

Si non credideritis. Hic ponit incredulorum condemnationem. Si non credideritis, scilicet promissis domini, etiam vos non permanebitis in terra vestra, sed captivabimini. Habac. 2: ecce qui incredulus est, non erit recta anima ejus in semetipso.

Et dicit hoc, quia 4 Reg.: 16 Achaz non credens prophetiae, invocavit auxilium regis Assyriorum teglathphalasar, ut adjuvaret eum: qui ad petitionem ejus venit, et destruxit Damascum et regem interfecit; et cum dedisset sibi munera, tamen nihil sibi profuit, sicut dicitur 2 Paral. 28.