S. AURELII AUGUSTINI HIPPONENSIS EPISCOPI DE MENDACIO LIBER UNUS .

 CAPUT PRIMUM.

 CAPUT II.

 CAPUT III.

 4. Quanquam subtilissime quaeratur utrum cum abest voluntas fallendi, absit omnino mendacium.

 5. Sed utrum sit utile aliquando mendacium, multo major magisque necessaria quaestio est. Utrum ergo mentiatur quisquis fallendi non habet voluntatem,

 6. Contra, illi quibus placet nunquam mentiendum, multo fortius agunt, utentes primo auctoritate divina, quoniam in ipso Decalogo scriptum est, Falsum

 7. Nec illis quae de veteribus Libris mendaciorum exempla prolata sunt, terreri se dicunt ubi quidquid gestum est, figurate accipi potest, quamvis re

 8. Et ideo de libris Novi Testamenti, exceptis figuratis significationibus Domini, si vitam moresque sanctorum et facta ac dicta consideres, nihil tal

 9. Quod si auctoritas mentiendi nec de antiquis Libris proferri potest, vel quia non est mendacium quod figurate gestum dictumve recipitur, vel quia b

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 CAPUT IX.

 13. In qua propositione ista sunt quae merito quaeri possunt: utrum talis consensio pro facto habenda sit aut utrum consensio dicenda sit quae non ha

 14. Quomodo, inquis, non cum eis facit, quando illi hoc non facerent, si ipse illud faceret? Hoc modo frangimus januam cum effractoribus, quia si non

 15. Totus itaque hujus quaestionis nodus ad hoc adducit, ut quaeratur utrum alienum nullum peccatum, quamvis in te commissum, tibi imputetur, si levio

 16. An aliqua etiam mendacia excipienda sunt, ut satius sit hanc pati, quam illa committere? Quod si ita est, non quidquid factum fuerit ut illa immun

 17. Sed tamen si talis optio proponeretur ei qui thurificare idolis, quam muliebria perpeti maluit, ut si illud vellet evitare, famam Christi aliquo m

 CAPUT XI.

 CAPUT XII.

 20. Sed fortassis exceptionem addendam quis putet, ut sint quaedam honesta mendacia, quae non solum nulli obsunt, sed etiam nonnulli prosunt, exceptis

 21. Quod si absurdum est, quid dicemus? An falsum testimonium non est, nisi cum quisque ita mentitur, ut aut crimen confingat in aliquem, aut alicujus

 22. Quid ergo, si ad christianum homicida confugiat, aut videat quo confugit et de hac re interrogetur ab eo qui ad supplicium quaerit hominem homini

 23. Fecit hoc episcopus quondam Thagastensis Ecclesiae, Firmus nomine, firmior voluntate. Nam cum ab eo quaereretur homo jussu Imperatoris per apparit

 24. Sed venitur aliquando ad hujusmodi articulum, ut non interrogemur ubi sit ille qui quaeritur, neque cogamur ut eum prodamus, si sic occultatus est

 CAPUT XIV.

 26. De qua re patebit aliquis considerationi locus, si prius divinas auctoritates, quae mendacium prohibent, diligenter discutiamus: si enim ipsae nul

 27. Velut cum legimus in Evangelio, Accepisti alapam, para alteram maxillam (Matth. V, 39). Exemplum 0507 Si male dixi, exprobra de malo si autem ben

 28. Scriptum est etiam, Ego autem dico vobis, non jurare omnino. Juravit autem ipse Apostolus in Epistolis suis (Rom. IX, 1 Philipp. I, 8, et Galat.

 29. Sicut illud, Nolite cogitare de crastino et, Nolite itaque cogitare quid manducetis, et quid bibatis, et quid induamini

 30. Item dictum est Apostolis, ut nihil secum portantes in via, ex Evangelio viverent. Et quodam 0508 loco etiam ipse Dominus significavit cur hoc dix

 CAPUT XVI.

 32. Manifeste etiam in Evangelio invenimus os cordis ut uno loco et corporis et cordis os Dominus commemorasse inveniatur, ubi ait: Adhuc et vos sine

 33. Sicut autem quaeritur de quo ore dixerit, Os autem quod mentitur, occidit animam ita quaeri potest, de quo mendacio. Videtur enim de illo proprie

 34. Nam quod alio loco scriptum est, Noli velle mentiri omne mendacium non ad hoc volunt valere, ut nullo mendacio quisquam mentiatur. Itaque cum ali

 35. Item quod scriptum est, Perdes omnes qui loquuntur mendacium: alius dicit nullum hic exceptum esse mendacium, sed omne damnatum. Alius dicit: Ita

 36. Nam de falso testimonio, quod in decem praeceptis Legis positum est, nullo modo quidem contendi potest dilectionem veritatis in corde servandam, e

 37. Item quod scriptum est, Verbum excipiens filius a perditione longe aberit: excipiens autem excipit illud sibi, et nihil falsi de ore ipsius proced

 0513 38. Haec certe omnis disputatio quamvis alternet, aliis asserentibus nunquam esse mentiendum, et ad hoc divina testimonia recitantibus aliis con

 39. Et omnia quidem ista peccata, sive quibus injuria fit hominibus in ipsis vitae hujus commodis , sive quibus se ipsi homines corrumpunt, et nulli i

 CAPUT XIX.

 CAPUT XX.

 CAPUT XXI.

 0517 43. Tanta porro caecitas hominum animos occupavit, ut eis parum sit si dicamus quaedam mendacia non esse peccata, nisi etiam in quibusdam peccatu

37. Likewise, touching that which is written, “A son which receiveth the word shall be far from destruction: but receiving, he receiveth it for himself, and no falsehood proceedeth out of his mouth:”64    Prov. xxix. 27. Lat. Not in the Hebrew, but LXX. xxiv. 23. λόγον φυλασσόμενος υἱὸ·ς ἀπωλείας ἐκτὸς ἔσται δεχόμενος δὲ ἐδέξατο αὐτόν.  Μηδὲν ψεῦδος ἀπὸ γλώσσης βασιλέως λεγέσθω, καὶ οὐδὲν ψεῦδος ἀπὸ γλώσσης αὐτοῦ οὐ μὴ ἐξέλθῃ some one may say, that what is here set down, “A son which receiveth the word,” is to be taken for no other than the word of God, which is truth. Therefore, “A son receiving the truth shall be far from destruction,” refers to that which is written, “Thou wilt destroy all that speak leasing.” But when it follows, “Receiving he receiveth for himself,” what other doth this insinuate than what the Apostle saith, “But let every man prove his own work, and then he shall have glorying in himself and not in another?”65    Gal. vi. 4 For he that receiveth the word, that is, truth, not for himself, but for men-pleasing, keepeth it not when he sees they can be pleased by a lie. But whoso receiveth it for himself, no falsehood proceedeth out of his mouth: because even when the way to please men is to lie, that man lieth not, who receiving the truth not thereby to please them but to please God, hath received it for himself. Therefore there is no reason why it should be said here He will destroy all who speak leasing, but not all leasing: because all lies, universally, are cut off in this saying, “And no falsehood proceedeth out of his mouth.” But another saith, it is to be so taken as the Apostle Paul took our Lord’s saying, “But I say unto you, Swear not at all.”66    Matt. v. 34 For here also all swearing is cut off; but from the mouth of the heart, that it should never be done with approbation of the will, but through necessity of the weakness of another; that is, “from the evil” of another, when it shows that he cannot otherwise be got to believe what is said, unless faith be wrought by an oath; or, from that “evil” of our own, that while as yet involved in the skins of this mortality we are not able to show our heart: which thing were we able to do, of swearing there were no need. Though moreover in this whole sentence, if the saying, “A son receiving the word shall be far from destruction,” be said of none other than that Truth,67    Or “of Him who is Truth itself.” by Whom all things were made, which remaineth ever incommutable; then, because the doctrine of Religion strives to bring men to the contemplation of this Truth, it may seem that the saying, “And no falsehood proceedeth out of his mouth,” is said to this purpose, that he speaketh no falsehood that pertaineth to doctrine. Which sort of lie is upon no compensation whatever to be gone into, and is utterly and before all to be eschewed. Or if the saying, “No falsehood,” is absurdly taken if it be not referred to every lie, the saying, “From his mouth,” should, as was argued above, be taken to mean the mouth of the heart, in the opinion of him who accounts that sometimes one may tell a lie.

37. Item quod scriptum est, Verbum excipiens filius a perditione longe aberit: excipiens autem excipit illud sibi, et nihil falsi de ore ipsius procedit (Prov. XXIX, 27); dicit aliquis, non aliud hic accipiendum esse quod positum est, Excipiens verbum filius, nisi verbum Dei, quod est veritas. Ergo, Excipiens veritatem filius a perditione longe aberit, refertur ad illud quod dictum est, Perdes omnes qui loquuntur mendacium. Quod vero sequitur, Excipiens autem excipit illud sibi, quid aliud insinuat, nisi quod Apostolus dicit, Opus autem suum probet unusquisque, et tunc in semetipso habebit gloriam, et non in altero (Galat. VI, 4)? Qui enim excipit verbum, id est veritatem, non sibi, sed ut hominibus placeat, non eam custodit, cum eis videt placeri posse mendacio. Qui autem excipit sibi, nihil falsum de ore ipsius procedit; quia etiam cum placet hominibus mendacium, non mentitur ille qui veritatem, non de qua illis, sed de qua Deo placeret, excepit sibi. Itaque non est cur hic dicatur, Omnes quidem perdet qui loquuntur mendacium, sed non omne mendacium: quando universaliter omnia mendacia circumcisa sunt in eo quod dictum est, Et nihil falsi de ore ipsius procedit. Sed dicit alius ita esse accipiendum, sicut accepit apostolus Paulus quod ait Dominus, Ego autem dico vobis, non jurare omnino (Matth. V, 34). Nam et hic omnis juratio circumcisa est; sed ab ore cordis, ut nunquam voluntatis approbatione fieret, sed necessitate infirmitatis alterius, id est, a malo alterius, cui non aliter videtur persuaderi posse quod dicitur, nisi jurando fides fiat; aut ab illo malo nostro, quod hujus mortalitatis adhuc pellibus involuti, cor nostrum non valemus ostendere: quod utique si valeremus, juratione opus non esset. Quanquam etiam in hac tota sententia, si quod dictum est, Excipiens verbum filius a perditione longe aberit, de ipsa dictum est Veritate per quam facta sunt omnia, quae incommutabilis semper manet; quoniam doctrina religionis ad eam contemplandam perducere nititur, potest videri ad hoc esse dictum, Et nihil falsi de ore ipsius procedit, ut nihil falsi quod ad doctrinam pertinet dicat. Quod mendacii genus nulla omnino compensatione subeundum, penitusque ac praecipue devitandum est. Aut si quod dictum est, nihil falsi, absurde accipitur, si non ad omne mendacium referatur ; quod dictum est, de ore ipsius, secundum superiorem disputationem os cordis accipiendum esse contendit, qui aliquando putat esse mentiendum.