COLLATIO XLVII.

(Vers. 32.). Ego si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad me ipsum.

1. In verbis istis duo praedicit Dominus: primo, passionis suae modum, cum dicit: Cum exaltatus fuero: secundo, passionis suae fructum, cum dicit: Omnia traham ad me ipsum.

Ait ergo: Cum exaltatus fuero a terra.

Nota, quod multiplex est exaltatio. Est enim exaltatio hominis-Christi - et hominis iusti - et hominis mali. - De exaltatione Christi nota, quod Christus fuit exaltatus in passione, in ascensione et in Apostolorum praedicatione. - In passione fuit exaltatus in poena: de qua hic: Cum exaltatus fuero etc.: et Ioannis tertio : " Sicut exaltavit Moyses serpentem in deserto, ita exaltari oportet Filium hominis ".

In ascensione fuit exaltatus in gloria. Tunc enim "Deus exaltavit illum et dedit illi nomen, quod est super omne nomen, ut in nomine Iesu omne genu flectatur caelestium, terrestrium et infernorum, et omnis lingua confiteatur, quia Dominus Iesus in gloria est Dei Patris", ad Philippenses secundo.

In Apostolorum praedicatione fuit exaltatus in fama: de quo in Psalmo: " Exaltabor in gentibus et exaltabor in terra "; et iterum: " Exaltare super caelos Deus"; quod factum est in ascensione: " et in omnem terram gloria tua"; quod factum est in Evangelii promulgatione.

2. Sequitur de exaltatione hominis iusti, quae multiplex est. Exaltat enim Deus hominem iustum in gratia, in gloria et in fama.

In gratia exaltat, quando de culpa ad gratiam vocat: unde Psalmus : " Qui exaltas me de portis mortis". Portae mortis, quibus intratur ad mortem, peccata sunt: portae vero vitas, gratia et virtutes. Tunc ergo exaltatur homo de portis mortis, quando revocatur de statu peccati ad statum gratiae. De bac exaltatione Lucae decimo octavo: " Omnis, qui se exaltat, humiliabitur ".

In gloria exaltat, cum de miseria ad regnum vocat, secundum illud Psalmi : "Cornu eius exaltabitur in gloria ". De hac exaltatione Lucae decimo quarto: " Omnis, qui se humiliat, exaltabitur, et qui se exaltat humiliabitur". - In fama exaltat, quando eius gloriam in Ecclesia manifestat, cum facit, ut " exaltent eum in ecclesia plebis et in cathedra seniorum laudent eum ", secundum quod dicitur in Psalmo et Matthaei vigesimo tertio:" Omnis, qui se humiliat, exaltabitur " etc.: ubi praedicat Dominus de non quaerenda fama in praesenti sive gloria.

3. Nota, quod meretur quis exaltari per tria. Solet enim exaltari servus, quia est officiosus in domo; solet exaltari amicus, quia est familiaris in consilio: solet etiam exaltari miles, quando probatus est in proelio. Ista tria genera hominum solent reges exaltare, videlicet fideles servos, amicos familiares et probatos milites: primos propter suum obsequium, secundos propter suum consilium, tertios propter suam fortitudinem.

4. Nota igitur, quod activi exaltabuntur, sicut servi, ratione obsequii: Isaiae quinquagesimo secundo : " Ecce, servus meus intelliget et exaltabitur et elevabitur et sublimis erit valde "; Matthaei vigesimo quinto: " Euge, serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis" etc.

Exaltantur amici, scilicet contemplativi, propter suam sapientiam: Proverbiorum quarto: " Arripe sapientiam, et exaltabit te, et glorificaberis ab ea, cum eam fueris amplexatus ".

Exaltantur perfecti, sicut Martyres, quasi propter suam militiam, secundum illud Psalmi : "De torrente in via bibet, propterea exaltabit caput".

Omnibus istis dicitur primae Petri quinto: Humiliamini sub potenti manu Dei, ut vos exaltet in tempore visitationis ".

5. Sequitur de exaltatione hominis mali, quae multiplex est. Exaltantur enim mali in corde per superbiam

in ore per iactantiam

in conversatione per pompam.

Exaltantur ergo in corde per superbiam, quod prohibetur in Psalmo : " Qui exasperant non exaltentur in semetipsis "; et Iob decimo quinto: " Quid te elevat cor tuum, et quasi magna cogitans attonitos habes oculos " ?

Exaltant se in ore per iactantiam, sicut ille Pharisaeus, de quo dicitur Lucae decimo octavo: " Quia omnis, qui se exaltat, humiliabitur ". Iactabat enim se de bonis suis.

Exaltantur in conversatione per pompam, licet non diu: unde in Psalmo: " Inimici Domini mox, ut honorificati fuerint et exaltati, deficientes, quemadmodum fumus deficient".

6. Talis exaltatio fugienda est, quia ignomi-

, momentanea et periculosa.

Ignominiosa, quia, quanto magis exaltantur, tanto magis eorum crimina conspectius videntur, secundum illud :

Omne animi vitium tanto conspectius in se Crimen habet, quanto maior qui peccat habetur.

Exemplum de simia, quae, quanto plus ascendit, tanto plus apparent posteriora eius. Et hoc probatur, Isaiae decimo quarto , de lucifero, qui dixit:

" Conscendam, super astra caeli exaltabo solium meum " etc.; et sequitur statim, quomodo apparuerunt posteriora eius.

Item momentanea, quia non habet permanentiam secundum illud :

Invidia latorum flumini summisque negatum Stare diu.

Et ideo dicitur in Psalmo: " Vidi impium elevatum et superexaltatum sicut cedros Libani"; et statim sequitur: " Transivi, et ecce, non erat". Exemplum de fumo, qui quanto magis ascendit, tanto magis dispergitur et evanescit ; unde Psalmus : " Mox ut honorificati fuerint et exaltati, deficientes , quemadmodum fumus deficient ".

Item, periculosa, quia sic exaltati descendunt cum praecipitio, secundum quod descendit lucifer, qui dixit : " Exaltabo solium meum "; et statim dictum est ei: usque " ad infernum detraheris "; Abdiae primo: " Si exaltatus fueris ut aquila, et si inter sidera posueris nidum tuum; inde detraham te"; et in Iob dicitur in persona talium: " Elevasti me, et quasi super ventum ponens, elisisti me valide ". Exemplum de stulto, qui dixit, quod bonum erat volare, sed occidebat eum residere .

Annotatio 48.

(Vers. 24.). Nisi granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit, ipsum solum manet etc. Require supra undecimo , de morte gratiae.

Annotatio 49.

(Vers. 28.). Qui amat animam suam perdet eam.

Nota, quod anima aliquando accipitur pro vita naturali: Ioannis decimo : " Animam meam pono pro ovibus meis".

Aliquando pro vita, spirituali: unde in Psalmo: " Qui diligit iniquitatem odit animam suam ".

Aliquando pro vita carnali sive animali ; Ecclesiastici decimo octavo: "Si praestes animae tuae concupiscentias eius, faciet te in gaudium inimicis tuis "; et hic: Qui amat animam etc.

Annotatio 50.

(Vers. 28.). Venit ergo vox de caelo. Nota, quod vox Patris ter fuit audita super Christum, scilicet in baptismo, Matthaei tertio :

et in monte, Matthaei decimo.septimo; et in via ad Ierusalem, secundum quod hic habetur. In quo significatur, quod Deus Pater perhibet testimonium tribus generibus hominum, scilicet innocentum, qui adhuc habent innocentiam baptismalem: activis incedentibus per viam bonae actionis ; et contemplativis existentibus in monte contemplationis.

Annotatio 51.

(Vers. 46.). Ego lux veni in mundum.

Nota, quod Christus venit ut lux ad dirigendum: unde hic: Ego lux veni in mundum, ut

omnis, qui credit in me, in tenebris non maneat.

Venit ut mediator ad liberandum: unde Ioannis duodecimo : " Non veni in mundum, ut iudicem mundum, sed ut salvificem mundum "; et Lucae nono: "Non venit Filius hominis animas perdere, sed salvare ". - Venit ut amicus ad convivandum: Lucae undecimo: " Amicus meus", id est Christus, " venit de via ad me". - Venit ut sponsus ad cohabitandum: Matthaei vigesimo quinto : " Ecce, sponsus venit: exite obviam ei". - Venit ut rex ad praesidendum: Zachariae nono: " Ecce, Rex tuus veniet ". - Venit ut iudex ad retribuendum; Isaiae tertio: "Dominus ad iudicium veniet cum senioribus populi et iudicibus eius".

Capitulum XIII. Ante diem festum Paschae.