CAPUT V.

De improbatione omnium opinionum ponentium ex aqua esse terraemotum.

Aristoteles autem nimis breviter tangit horum improbationem : et Ideo oportet nos addere dictis ejus sicut addebamus ubi enumeratae sunt opiniones. Ponit autem dictus Philosophus duas rationes, quae sunt contra omnes opiniones Istas in communi : quarum una est, quod si ex aqua esset terraemotus, tunc fieret terraemotus in omni terra, quia omnis terra natat super aquas, ut dicit Thales : aut Infunditur aquis, ut dicunt alii : sed hoc est falsum, .quia non In omni terra invenitur terraemotus. Secunda ratio contra omnes praehabitos Philosophos est, quia si terraemotus esset ex infusione aquae sub terra, tunc nun- quam siccus locus humectari posset nisi terra ibi moveretur, quod iterum patet esse falsum, quia locus siccus humectatur et humidus exsiccatur absque eo quod fiat terraemotus. Est autem specialiter contra Democritum : quia si ipse verum dicit, tunc loca fontium saepissime tremere deberent, et hoc non invenitur. Adhuc nunquam terraemotus est sine aqua : et hoc non verum esse ostendetur infra, ubi dicetur quod, tempore Herculis, non aqua sed cinis exivit de terraemotu qui fuit juxta Corinthum. Adhuc autem terraemotus deberet esse semper cum ruinis terrae : quod iterum non semper invenitur, quia nos videmus quod haec aqua cavat et ruit in praeceps et tremit tandem stans in eodem loco. Contra Methodorum autem Chium ideo est, quod terra non est elementum cujus proprium sit natare super aquas, sed. potius terra descendit in aquis : et ideo nihil est quod dicit terram subjectam esse aquis, et secundum aquae cursum declinare. Adhuc autem in loco fixo maxime secundum Methodorum deberet fieri terraemotus, quia ibi plurimas aquas recipit influentes terrae. Sed contrarium hujus invenitur per experimentum, quia locus multarum fixurarum minime tremit. Contrat positionem vero Thaletis est, quod naturalis ordo elementorum est quod aqua sit super terram : ergo aqua non est integraliter nec quantum ad radicem primam in terra. Adhuc subtilioris elementi major est locus : sed aqua subtilius est elementum quam terra : ergo major est locus aquae quam terrae : ergo aqua non est in terra, sicut dicit Thales Milesius. Adhuc autem cum omnis terra sit subjecta aquis secundum Thaletem, omnis terra deberet habere motum qui est terraemotus. Adhuc si motus terrae est sicut motus navigii, non deberet esse terraemotus nisi ad latus unum vel ad utrumque : et hoc non videmus, quia infra ostendemus quod motus terraemotus plurimae materiae est sursum deorsum. Adhuc autem secun-

dum Thaletem aqua exiens a terraemotu, non deberet nisi superfundi lateri uni motu terrae, et aliud deberet elevari ab ipsa, sicut in. navi unum latus deprimitur sub aqua, et aliud elevatur ab ipsa. Ad hoc autem quod inducunt pro signo, dicendum quod non est generale : quia in magnis montibus terrae nulla aliquando apparuit aqua, nec absorpta est quae prius apparuit, sicut in exemplo supra posito de terraemotu juxta Corinthum : apparet tamen aqua aliquando per accidens excussa per vaporem subterraneum, sicut ostendemus in sequentibus. Quod autem juxta aquas sit terraemotus, non cogit quod sit ex aqua, sed potius quod ventus terraemotum faciens, qui aliquando impellit et alit quando impellitur ab ipsa : et quia hoc fit juxta mare, ideo ibi fit frequentius terraemotus : et hujus ratio patebit in sequentibus. Ad hoc quod objicitur de terra Septentrionali, dicendum quod ipsa concava est et plurimum aquis infusa usque in profundum sui, ideo hyeme est tota paludosa, et in aestate generatur in ea spiritus multus et vapor qui modicum coarctatus facit terram tremere : coarctatur autem impulsu currentium super ipsam. Quod autem ventus multus sit in ipsa, dixit experimentator quod ipse foravit terram lancea longa, et exivit ex foramine ventus qui fere diruerat domum. Ad hoc autem quod dicunt, quod inconveniens videtur si corpus tenue moveat, dicendum quod aer cum tonitruo scindit lignum : vapor tamen spissior est quam aer, et ideo fortius impellit : et quod non potest facere per se, facit repercussus, eo quod mobilis sit in omnem partem, quod non facit aqua : et ideo aqua quae simpliciter descendit, non potest facere istud. Ad id quod ulterius inducunt, dicendum quod vapor terrestris in superioribus magis convellet res corporales quam aqua : sed et si aqua facit in sublimi ubi obstaculum non habet, quid consequentiae est ut huc ipsum faciat in profundo terrae ubi plurima habet obstacula ? Ad ultimum autem quod dicunt, quod si sunt duo impulsa, ita necesse est esse duo impelientia, dicendum quod hoc argumentum logicum est in naturis derisorium, et procedit ex falsis, quia natura operatur per pauciora quam potest : et ideo cum sufficiat unum impellens ad aerem et grossa et fortia quae sunt super terram in aere, multo magis idem impellet partes terrae subterraneas : et ideo non oportet quod aliud impellat corporalia in imo quam in supremo, sed potius rationale est quod sit idem, sicut infra probabitur.