CAPUT XVIII. -

Quid sit homothes, et qua de causa habet fieri, et de quibus dicitur multipliciter.Homothes autem est indigestio contraria pepansi: est ergo homothes indigestio ejus alimenti quod est fructiferis plantis : alimentum autem hoc est humiditas indiffmita, eo quod ipsa completa et in fine digestionis et maturitatis non est deducta per calorem naturalem. Humiditas autem omnis aut est spiritualis quae est aerea, vel corporalis quae est aquea, vel commixta ex ambobus : non autem ita est spiritualis vel aquea, quod sit tantum habens humidum aeris vel aquae, quia sic non esset humiditas naturalis alicujus mixti corporis : sed quia quaedam sunt quae sunt plus aerea et spiritualia, sicut pinguia, ut oleum : quaedam autem plus aquea, sicut vinum : et quaedam habent humidum non fluens, sicut ligna et lapides : ideo dicimus aerea, vel aquea, vel ex ambobus. Cum ergo pepansis sit circa tale humidum, et opposita sint nata fieri circa idem, erit homothes circa tale humidum : quoniam necesse est privationem in omnibus deficere ad habitum, et pepansis est completio quaedam, eo quod ipsa digestio est, oportet homothem esse incompletionem quamdam : haec autem incompletio est propter defectum agentis causae quae est calor naturalis : indigentia autem sive defectus caloris attenditur in hoc quod non proportionaliter mensuratur in humido naturali, quam

saepe supra determinavimus, et est secundum proportionem geometricam sumpta : incommensuratio autem hic rursus fit ex una duarum causarum : aut enim humidum proportionatur naturae, sed calidum non proportionatur humido, sed est minus eo, et tunc non potest vincere ipsum : aut ita est, quod humidum excedit naturam mixti, sed calidum proportionatur naturae, sed non humido, et tunc non fit digestio, quia humidum nimis abundat : non autem potest esse tertia causa defectus ex abundantia calidi improportionaliter super humidum, quia hoc non causat indigestionem sed exsiccationem : nec potest esse quarta causa defectus ex diminutione humidi sub calido, quia hoc causat idem : quia ergo sic deficit digestio in homothe ex defectu calidi, ideo crudorum quae homothem patiuntur, humores sunt subtiles, quia ibi subtile non est eductum, nec grossum cum grosso permixtum : et ideo tales humores sunt frigidi magis quam calidi, quia calidum non egit in eos nisi imperfecte alterando et non maturando : ideo sunt incommestibiles si grossi sunt, impotabiles si sunt humidi. Hoc autem signum invenitur in pomis, in quibus dulciora sunt grossiora et sicciora propter humidi maturitatem : et acida sunt humida valde nimis grossa in commixtione sua, propter quod sunt indigesta omnia poma acida : et si elixentur, fiunt dulcia propter humidum per ignem decoctum : quia autem humidum naturale mixtorum corporum non simplex est, ideo nihil quod est solum humidum secundum seipsum et simplex, potest aliqua digestione maturari : sed mutatur sicut commixtum cum arido sicco : et ideo aqua quae est de numero liquorum, si sola et simplex sit, minime mutatur.

Hujus causa est, quia nunquam inspissatur neque constabunt partes ejus ad spissitudinem aliquam : cum sit simplex et homogenia in omnibus partibus. Causa autem hujusmodi in secundo libro hujus scientiae dicta est, ubi ostendimus diversitatem aquarum.

Diciturque homothes sicut pepansis multipliciter de multis secundum omnes diversitates pepansis secundum speciem et genus et translationem metaphoricam, dicitur esse homothes defectus digestionis si contingat non maturum fieri humidum : unde dicitur urina cruda et secessiones crudae , catarrhi erudi propter unam et eamdem causam in communi. Quaecumque enim non vincuntur a calore proportionaliter, et partes eorum subtiles sunt et non constantes et permixtae, dicuntur crudae. Cruditas autem est homothes in Graeco. Si autem metaphoram extendemus ad ea quae exteriori calore complentur, dicitur Latine crudum quando humidum aqueum mollificans partes ejus non est extractum de ipso: et lac dicitur crudum, quando per calorem ignis et virtute coaguli sunt separatae tres substantiae ipsius, quae sunt semen et butyrum et caseus, et alia multa similia : omnia enim homothem patiuntur et cruda sunt, quando inveniuntur sine passione, hoc est, effectu maturitatis ex calore maturante : . cum tamen possint permutari et couniri sive commixtione inspissari. Si enim non essent nata suscipere maturationem, non possent dici cruda : quia opposita sunt circa idem. Adhuc autem si nihil ageret in eis calor, sed tantum frigus, non dicerentur cruda : quia homothem non patitur aliquid, nisi quod est in aptitudine ad digestionem : hoc autem non est a frigido, sed est ex calido incompleto. Et ideo licet aqua dicatur elixabilis, tamen nunquam dicitur cruda sive indigesta : quia omne crudum natum est inspissari et impinguescere, sed aquam nunquam possibile est inspissari vel pinguescere. Cum autem dicitur aqua elixabilis, non tamen

conceditur esse digestibilis per elixationem, propter eamdem causam : quia scilicet non constant partes ejus : sed dicitur elixari improprie, quia per calidum agens in humido, frigidum amittit et partium suarum inspissationem , quae factae sunt ex frigido.

Est autem alicui fortasse dubium qualiter dicimus laterem crudum et pepanum, cum compleatur ab aliena caliditate sicca : et haec infra optesim passa vel statesim dicuntur. Sed intelligendum quod nihil prohibet in diversis digestionibus vel indigestionibus esse idem : et in una quidem erit metaphorice, et in alia erit magis proprie. Ars in hoc quod imitatur naturam complet humidum continuans opus ejus in latere : et quia ars non potest dare lateri caliditatem naturalem et intrinsecam, sed abundat ei humidum intrinsecum, ideo operatur per extrinsecum calidum, sicut natura per intrinsecum, et quoad hoc metaphorice later dicitur crudus et pepanus. Similiter autem est de completione vel incompletione lactis : sed illa est partim per intrinsecum calidum quod est in lacte, cujus calor excitatur per adhibitum forinsecus ignem, et maturat id quod est in caseo, ut continuet partes casei, et commisceatur partibus terrestribus ejus : et quoad hoc quod illud humidum magis naturale calido, eo quod sic commiscetur, dicitur lac crudum et pepanum. Tantum ergo dictum sit de pepansi et homothe, quid est, et propter quid est utrumque eorum.