CAPUT V.

Et est conclusio universalis, quod omnia quae sustinent dictas passiones, sunt composita ex terra et aqua, et sunt vel magis aquea, vel magis terrea, vel utrumque utriusque terrae et aquae.

Si ergo sic est, quod horum homiomerorum omnia humida per mollitiem et liquefactionem et impinguationem et omnia coagulata eorumdem sunt in dictis passionibus, non potest inveniri subjectum humidum medium inter ea quae dicta sunt, quae sunt terreum vel aqueum vel commune ex utrisque, ad quod dictae passiones referantur,tunc procul, dubio jam diximus satis omnia ex quibus dignoscere habemus naturalem naturam homiomerorum, scilicet utrum plurium sit terrea, vel aquea, vel communiter plurium elementorum : et per easdem passiones satis habemus dignoscere ex quibus constent et inspissentur partes naturales homiomerorum, utrum videlicet coagulentur ab igne vel ab algore vel ab ambobus. Si enim consideremus omnia homiomera, invenimus ea per istas passiones esse aut terrea, aut aquea, aut communia, et per calidum, vel frigidum, vel utrumque coagulata. Aquea enim duplicia sunt : aut enim sunt in essentia aquea, et per frigidum coagulata et sicca : aut sunt in speciebus aquae, quae etiam in essentia sunt humida fluida et in actu. Et primo quidem modo scimus ex praehabitis aquea esse aurum, et argentum, et aes, et stannum, et plumbum, et vitrum artis, et multa genera lapidum aqueorum innominatorum, qui sunt quasi vitrum naturae : omnia enim haec calido liquantur : et si quid illorum non liquatur, contingit hoc per accidens, scilicet prop- ter clausuram pororum universaliter ab ipso remoto calido, sicut illiquabiles sunt lapides pretiosi perspicui. Amplius si consideraverimus fluida, sic vinum, urina, acetum, et lixivium, et serum, et nascentiae quae sunt humores saniosi indigesti, omnia sunt aquea, quod ex hoc scimus quoniam coagulantur frigido coagulatione congelationis ad minus. Similiter ducit eadem consideratio ad terrea cognoscenda, sive habeant aliquid aquae admixtum, per quod possint mollificari, sive non : ferrum enim, et later, unguis, et os, et nervus, et lignum, et crines, et folia plantarum, et cortex, sunt magis ferreae naturae, licet differenter : ferrum enim mollificabile est, et etiam liquabile forti igne, tamen plurimum terrae habet : et admirabile accidit in terrestreitate sua, quia cum aqua facilius patiatur ab igne quam terra, tamen in ferro citius solvitur a mixto et aduritur terra, quam substantia magis aquea. Adhuc autem cum terra sit durior quam aqua, tamen chalybs in ferro, quae est substantia magis aquea, durior est quam ferrum, quae est substantia magis terrea. Causa autem hujus absque dubio est, quoniam terreum quod est in compositione ferri, est lutulentum non bene depuratum neque bene commixtum, et signum hujus est, quod de facili contrahit rubiginem : et quando aduritur in igne, cadunt ex ipso multa terrestria adusta : quoniam terrestre ejus est porosum, et ignis potest undique perurere ipsum. Aqueum autem magis est compactum, et continetur quasi scabrositate ferrei ejus, et ideo ignis perurens terreum, consumit in ipso humiditatem viscosam qua ligabatur id quod purius aqueum erat in ferro, et illa consumpta resolvitur et distillat id quod est magis aqueum ab ipso. Est autem illud durius, eo quod magis est adustum et compactum, sicut diximus in antehabitis. Later autem consumptam habet humiditatem quando est coctus : et unguis est sicut cornu in terrestreitate, quia mollificatur calido. aes autem est magis

quam later humidum, sed. minus quam unguis. Nervus autem in terrestri suo humiditatem habet viscosam. Et lignum est terrestre substantia, multum habens aeris. Crines autem plus terrestres sunt quam ossa : propter quod pilis nullum nutritur animal: aliqua tamen nutriuntur ossibus, sicut struthio. Folia vero arborum eum terrestri humido habent aqueum dilatabile. Cortex autem est in arbore terrestris multum. Omnia tamen in hoc conveniunt, quod plus sunt terrea ista quam alterius alicujus elementi. Amplius etiam terrea sunt, quae magis sunt humida quam quae enumerata sunt, sicut electrum, myrrha, thus, et cuncta alia quae dicuntur resinae sive lacrymae et fruges et fructus arborum, et thcturpa quae est legumen oculatum, quod faseolus dicitur, et alia legumina, et frumentum, et alia talia : licet enim haec differant in hoc quod quaedam eorum sunt magis terrea quam alia, genera enim seminum nominatorum magis sunt terrea quam genera lacrymarum : tamen ista cuncta de natura terrae sunt. Quaedam enim jam dictorum sunt mollificabilia, ut genera lacrymarum. Quaedam autem vaporativa per se, ut genera seminum. Et constat quod mollificabilia plus habent aquae et minus terrae quam ea quae tantum sunt vaporativa. Omnia etiam hujusmodi infrigidatione facta sunt, quia supra habitum est qualiter gummae frigiditate coagulantur. Semina enim non efficiuntur pepana, nisi per frigiditatem humidum vaporabiliter in eis repersum adunetur et comprimatur in terreum, et calidum solis, quod in fructibus, ut dicit Galenus, quasi naturale est, per frigidum expellatur, et superfluum humidum per resudationem educat secum : et ita tam gummae quam semina ultimo complentur per frigus. Sunt nihilominus terrea vitrum, sales, et lapidum genera multa, quae non sunt perspicua, et haec sunt omnia illa quae neque sunt frigida a prima generatione, neque liquantur a calido : probabimus enim in sequenti ca- pitulo infra, quod sola aquea a prima generatione frigida sunt : sed terrea et communia terrae et aquae et aeris, a primis generantibus sunt calida. Eadem autem doctrina quae dicta est , cognoscimus etiam materialem naturam eorum quae communiter sunt terrae et aquae et aeris, sicut est sanguis, et sperma : licet enim in libro de Animalibus dicatur quod sperma est aqueum, et quando evaporat spiritus intra viscositatem ejus contentus, quod tunc amittit albedinem, et defluit ut aqua: tamen communis materia est ex prima compositione sua : oportet enim quod sit terreum, quia est glandulosum et nobilior materia membrorum : cum autem oporteat ipsum esse receptibile figurarum a virtute formativa quae est in ipso, oportet quod sit aqueum, quia aqua bene sigillatur et imprimitur figuris. Cum autem habeat calorem, et virtutem formativam, oportet quod habeat multum spiritum, qui vehiculum et subjectum est virtutis illius quae format, qui spiritus aereus est, et intra viscositatem ejus continetur, ne cito evaporet, propter quem spiritum est multarum ampullarum et spumosum : et quod in libro de Animalibus dicitur, est intelligendum de materia quae magis abundat in ipso. Sanguis etiam ex se generatus est spiritus, et constat per terrestre, et fluit ad membrum per aqueum : et ideo etiam quando parum constat sanguis, vias accipit per poros qui sunt in ipso : ille vero sanguis qui habet vias pororum multas magis est terrens quam alius : et quia multum habet humidum sanguis, propter hoc coagulatur infrigidatione : quia vero etiam multum terrae habet, ideo humido aqueo liquescit. Si qui autem non habent vias pororum in sanguine, illorum sanguis aqueus est multum, sicut saniosi sanguines, in quibus multum est phlegma aqueum subtile indigestum : propter quod etiam talis sanguis non coagulatur calido, nec etiam modico frigido, nisi congelatione forti : sed hoc non vocamus coagulationem,

sed potius illam quae fit terrestri constante quando educitur humidum. Sperma autem per frigidum quod glandulosum est, coagulatur infrigidatione dum frigus expellit calidum, et calidum educit secum humidum quod fuit in ipso abundans : et tunc constat et inspissatur. Patet ergo ex omnibus dictis, quod quaecumquae coagulatorum vel humidorum fuerunt calida vel frigida, oportet ex supra dictis passionibus persequi naturas eorum,