▾
Constantine, Pars secunda. Conciones. ( Ex Euseb. Hist. Eccl.) ,
⎗←→⎘
▾
Patrologiae Cursus Completus
Elenchus Operum Quae In Hoc Tomo Continentur.
Elenchus Operum Quae In Hoc Tomo Continentur.
Eusebii Pamphili De Vita Beatissimi Imperatoris Constantini
Eusebii Pamphili De Vita Beatissimi Imperatoris Constantini
Caput Primum. Prooemium de morte imperatoris Constantini.
Caput II. Prooemium de filius Constantini imperatoribus
Caput III. De Deo pios principes honorante et tyrannos puniente.
Caput IV. Quod Deus Constantinum honoraverit.
Caput V. Quod XXX quidem annis regnavit: vixit autem plusquam
Caput VI. Quod Dei quidem famulus, gentium autem victor fuerit.
Caput VII. Comparatio ejus cum Cyro Persarum et Alexandro Macedonum rege.
Caput VIII. Quod orbem propemodum universum subegerit.
Caput IX. Quod pii imperatoris filius imperium filiis reliquit.
Caput X. Quod historia haec necessaria, et ad formandos mores utilis sit.
Caput XI. Quod sola Constantini gesta quae ad pietatem pertinent narratarus sit.
Caput XII. Quod Constantinus in tyrannorum aedibus, sicut Moses, educatus sit.
Caput XIII. De patre ejus Constantio, qui Christianos ut Diocletianus et Maximianus persequi noluit.
Caput XV. De persecutione ab aliis concitata.
Caput XVII. De affectu et amore ejusdem Constantii erga Christum.
Caput XIX. De filio ejus Constantino, qui adhuc adolescens una cum Diocletiano in Palaestinam venit.
Caput XX. Constantinus propter Diocletiani et Galerii insidias ad patrem revertitur.
Caput XXI. Mors Constantii Constantinum filium imperatorem relinquentis.
Caput XXII. Quomodo elato Constantio, Constantinus a militibus Augustus appellatus sit.
Caput XXIII. Interitus tyrannorum brevis commemoratio.
Caput XXIV. Quod Constantinus imperium Dei arbitrio sit consecutus.
Caput XXV. Constantini de Britannis et Barbaris victoriae.
Caput XXVI. Quomodo Romam Maxentii tyrannide liberare decreverit.
Caput XXX. Fabricatio ejus signi ad crucis similitudinem.
Caput XXXI. Descriptio signi instar crucis formati quod Romani labarum vocant.
Caput XXXII. Quomodo Constantinus Catechumenus factus sacras Scripturas perlegerit.
Caput XXXIII. De adulteriis a Maxentio Romae perpetratis.
Caput XXXIV. Quomodo uxor praefecti, pudicitiae servandae causa mortem sibi conscivit.
Caput XXXV. Caedes populi Romani jussu Maxentii.
Caput XXXVI. Magicae artes Maxentii, et alimentorum penuria Romae.
Caput XXXVII. Maxentii exercitus in Italia superati.
Caput XXXVIII. Maxentii interitus in ponte Tiberis.
Caput XXXIX. Ingressus Constantini in urbem Romam.
Caput XL. De Constantini statua crucem tenente, et de ejus inscriptione.
Caput XLI. Exultatio provinciarum, et largitiones Constantini.
Caput XLII. Honores episcopis delati, et ecclesiarum extructiones.
Caput XLIII. De Constantini in pauperes beneficentia.
Caput XLIV. Quomodo synodis episcoporum interfuit.
Caput XLV. Quomodo insipientes toleraverit.
Caput XLVI. Victoriae de Barbaris relatae.
Caput XLVII. Mors Maximiani et aliorum quorum insidias Deo revelante Constantinus deprehenderat.
Caput XLVIII. Constantini decennalia.
Caput XLIX. Quomodo Licinius Orientem affixerit.
Caput L. Quomodo Licinius Constantino insidiatus sit.
Caput LI. Licinii insidiae adversus Episcopos, et prohibitio Synodorum.
Caput LII. Christianorum exilia et proscriptiones.
Caput LIII. Edictum Licinii, ne mulieres una cum viris in ecclesiam convenirent.
Caput LIV. Quomodo eos qui sacrificare renuissent, militia solvit: et carcere inclusos, ali vetuit.
Caput LV. De iniquitate et avaritia Licinii.
Caput LVI. Quomodo persecutionem adversus Christianos tandem excitaverit.
Caput LVIII. Qualiter Maximinus christianorum persecutor, fugiens servili habitu sese occultaverit.
Caput LIX. Quomodo vi morbi excaecatus Maximinus, legem pro Christianis dedit.
Caput Primum. Occulta persecutio Licinii, et caedes episcoporum apud Amasiam urbem Ponti.
Caput II. Ecclesiae dirutae, et episcopi trucidati.
Caput III. Quomodo Constantinus Christianorum causa quos Licinius persequi parabat, commotus sit.
Caput IV. Quod Constantinus cum precibus, Licinius vero cum vaticiniis, se ad bellum parabat.
Caput V. Quid de simulacris et de Christo Licinius dixerit, dum in luco sacrificaret.
Caput VII. Ubicumque in praeliis crucis signum adfuit partam esse victoriam.
Caput VIII. Quod quinquaginta viri electi sunt qui crucem portarent.
Caput X. Variae pugnae et Constantini victoriae.
Caput XI. Fuga et magicae artes Licinii.
Caput XII. Quomodo Constantinus orans in tabernaculo, victoriam adeptus est.
Caput XIII. Constantini humanitas in milites captos.
Caput XIV. Iterum de oratione in tabernaculo.
Caput XV. Licinii simulata amicitia et idolorum cultus.
Caput XVI. Quomodo Licinius militibus praeceperit, ne adversus crucis signum impetum facerent.
Caput XVII. Constantini victoria.
Caput XVIII. Licinii caedes et triumphi de illo acti.
Caput XIX. Publica laetitia ac festivitas.
Caput XX. Quomodo pro Confessoribus Constantinus leges sanxerit.
Caput XXI. Quomodo etiam pro martyribus et pro Ecclesiarum praediis leges tulit.
Caput XXII. Quomodo etiam populos recreaverit.
Caput XXIII. Quod Deum bonorum auctorem praedicavit, et de legibus ejusdem.
Caput XXIV. Lex Constantini de pietate in Deum, et de christiana religione.
Caput XLIII. Quomodo Constantinus ea quae legibus sanxerat factis ipsis confirmavit.
Caput XLV. De legibus quibus sacrificia quidem prohibebantur, Ecclesiae vero construi jubebantur.
Caput XLVII. Quod contra idolorum cultum scripserit.
Caput LXI. Quomodo ab urbe Alexandria quaestiones commotae sint propter Arium.
Caput LXII. De Ario et Melitianis.
Caput LXIII. Quomodo Legatum cum litteris misit ad pacem componendam.
Caput LXIV. Constantini Epistola ad Alexandrum episcopum, et Arium presbyterum.
Caput LXXIII. Quod post has etiam Imperatoris litteras perseveravit contentio.
Caput Primum. Comparatio pietatis Constantini cum iniquitate persecutorum.
Caput II. Rursus de pietate Constantini signum crucis libere profitentis.
Caput III. De imagine Constantini, cui crux quidem superposita erat, infra autem draco.
Caput IV. Rursus de controversiis in Aegypto excitatis ab Ario.
Caput V. De dissensione ob festum Paschae.
Caput VI. Quomodo synodum Nicaeae fieri jussit.
Caput VII. De universali Concilio, ad quod ex omnibus provinciis convenerunt Episcopi.
Caput VIII. Quod sicut in Actis Apostolorum dicitur, ex variis gentibus convenerunt.
Caput IX. De virtute et aetate ducentorum quinquaginta episcoporum.
Caput X. Synodus habita in palatio, quo ingressus Constantinus cum episcopis resedit.
Caput XI. Silentium Concilii, postquam Eusebius episcopus pauca quaedam dixisset.
Caput XII. Constantini ad synodum oratio de pace.
Caput XIII. Quomodo episcopos inter se certantes ad concordiam revocarit.
Caput XIV. Concors synodi sententia de fide et de pascha.
Caput XV. Quomodo Constantinus vicennalibus suis episcopos convivio exceperit.
Caput XVI. Munera Episcopis donata et litterae ad omnes scriptae.
Caput XVII. Epistola Constantini ad Ecclesias de synodo Nicaena.
Caput XXI. Episcopis discessuris consilium dat ut concordiam servent.
Caput XXIII. Quomodo ad Aegyptios scripserit, eosque ad pacem hortatus sit.
Caput XXIV. Quomodo episcopis et plebibus religiosas litteras saepius scripsit.
Caput XXV. Quomodo Hierosolymis in sancto Dominicae resurrectionis loco templum exstrui praecepit.
Caput XXVI. Quomodo impii sepulcrum Domini ruderibus et simulacris superpositis obtexerant.
Caput XXVII. Quomodo Constantinus templi materiam ac rudera longissime projici mandavit.
Caput XXVIII. Manifestatio sanctissimi sepulcri.
Caput XXIX. Quomodo de construenda ecclesia ad praesides et ad Macarium episcopum litteras dedit.
Caput XXX. Constantini ad Macarium epistola de aedificatione Martyrii Servatoris nostri.
Caput XXXIV. Descriptio fabricae sancti sepulcri.
Caput XXXV. Descriptio atrii et porticuum.
Caput XXXVI. Descriptio parietum tectique et ornatus atque inaurationis ipsius Basilicae.
Caput XXXVII. Descriptio geminarum utrinque porticuum et trium portarum orientalium.
Caput XXXVIII. Descriptio hemisphaerii et duodecim columnarum cum crateribus.
Caput XXXIX. Descriptio atrii, exhedrarum et vestibulorum.
Caput XL. De numero donariorum.
Caput XLI. De aedificatione Ecclesiae apud Bethlehem et in monte Olivarum.
Caput XLIII. Rursus de Ecclesia Bethlehemitica.
Caput XLIV. De magnitudine animi et beneficentia Helenae.
Caput XLV. Quomodo Helena in ecclesiis religiose versata sit.
Caput XLVI. Quomodo octogenaria, testamento facto, e vita decessit.
Caput XLVII. Quomodo Constantinus matrem deposuit et qualiter illam coluit dum viveret.
Caput XLVIII. Quomodo Constantinopoli martyria construxit, omnemque idolorum cultum abolevit.
Caput XLIX. Signum crucis in palatio, et imago Danielis in fontibus.
Caput L. De ecclesiis quas Nicomediae et alibi exstruxit.
Caput LI. Quod in loco dicto Mambre ecclesiam aedificavit.
Caput LII. Constantini epistola ad Macarium de Mambre.
Caput LIV. Fana et simulacra ubique diruta.
Caput LV. Eversio fani apud Aphaca in Phoenice, et impudicitiae abolitio.
Caput LVI. Destructio templi Aesculapii Aegis.
Caput LVII. Quomodo gentiles damnatis simulacris Deum agnoverunt.
Caput LVIII. Quomodo apud Heliopolim destructo Veneris fano, primus ecclesiam construxit.
Caput LIX. De tumultu Antiochiae propter Eustathium excitato.
Caput LXIII. Quomodo haereses exscindere studuerit.
Caput LXIV. Constantini constitutio adversus haereticos.
Caput Primum. Qualiter donis ac promotionibus plurimos cohonestavit.
Caput II. Remissio quartae partis censuum.
Caput III. Peraequatio ac relevatio censuum.
Caput IV. Quomodo in pecuniariis causis, iis qui causa ceciderant, ipse de suo largiebatur.
Caput V. Scytharum per signum crucis devictorum subactio.
Caput VI. Sarmatae subacti, cum servi adversus dominos rebellassent.
Caput VII. Variorum Barbarorum legationes et munera eis ab Imperatore donata.
Caput XIV. Quomodo assiduis Constantini precibus pax data est Christianis.
Caput XV. Quod in nummis et imaginibus precantis habitu effingi se jussit.
Caput XVI. Quod imagines suas in templis idolorum poni lege lata prohibuit.
Caput XVII. Precationes in palatio, et recitatio sacrarum Scripturarum.
Caput XVIII. Diem Dominicum et sextam feriam honorari praecipit.
Caput XIX. Quomodo etiam gentiles milites diebus dominicis orare docuerit.
Caput XX. Forma precationis a Constantino militibus tradita.
Caput XXI. In armis militum signum dominicae crucis exprimi jubet.
Caput XXII. Studium precandi et cultus festi paschalis.
Caput XXIII. Quomodo idolorum cultum prohibuit, martyrum autem festa honoravit.
Caput XXIV. Quod rerum externarum quasi episcopum se esse dixit.
Caput XXVI. Correctio legis adversus orbos, et legis de testamentis.
Caput XXVIII. Dona in Ecclesias collata, et pecuniae virginibus ac pauperibus erogatae.
Caput XXIX. Lucubrationes et declamationes Constantini.
Caput XXX. Quod cuidam avaro sepulcri modum delineavit, ut ei pudorem incuteret.
Caput XXXI. Quod ob nimiam clementiam irrisus est.
Caput XXXII. De Constantini oratione, quam ad Sanctorum coelum scripsit.
Caput XXXIII. Quomodo Eusebii de Servatoris sepulcro panegyricas orationes stans audierit.
Caput XXXIV. Quod de Pascha et de sacris codicibus ad Eusebium scripsit.
Caput XXXVII. Quomodo confecti fuerint codices.
Caput XLI. Quod inter haec synodum Tyri haberi constituit ob quasdam in Aegypto controversias.
Caput XLII. Epistola Constantini ad synodum Tyri congregatam.
Caput XLV. Episcoporum in conventibus sermones, et ipsius qui haec scripsit Eusebii.
Caput XLVIII. Quomodo immodicas cujusdum laudes aegre tulerit.
Caput XLIX. Nuptiae Constantii Caesaris, ejus filii.
Caput L. Legatio et munera ab Indis missa.
Caput LII. Quomodo eos virilem aetatem ingressos pietatem docuerit.
Caput LIV. De iis qui eximia ejus humanitate ad avaritiam et pietatis simulationem abusi sunt.
Caput LV. Qualiter ad ultimum usque vitae diem orationes scripsit.
Caput LVII. Quomodo susceptis Persarum legatis, festo Paschae die cum aliis pernoctavit.
Caput LVIII. De constructione martyrii apostolorum Constantinopoli.
Caput LIX. Descriptio ejusdem Martyrii.
Caput LX. Quod etiam in eo templo sepulcrum sibi aedificavit.
Caput LXI. Imperatoris aegritudo, et orationes Helenopoli. Item de ejus baptismo.
Caput LXII. Quibus verbis Constantinus postulavit ab episcopis ut baptismum sibi conferrent.
Caput LXIII. Quomodo post baptismum Deum laudavit.
Caput LXIV. Constantini mors die festo Pentecostes, circa meridiem.
Caput LXV. Militum et tribunorum planctus.
Caput LXVI. Quomodo funus Nicomedia Constantinopolim deductum est in palatium.
Caput LXVII. Quomodo etiam post mortem a comitibus et reliquis, perinde ac vivus, honoratus est.
Caput LXVIII. Quomodo exercitus judicio, filii ejus Augusti sunt nuncupati.
Caput LXIX. Romae luctus ob mortem Constantini, et imagines ei decretae.
Caput LXX. Quomodo funus Constantinopoli depositum sit a Constantio.
Caput LXXI. Missa in apostolorum Martyrio celebrata in exequiis Constantini.
Caput LXXIII. Quomodo in nummis, Constantinum velut in coelum ascendentem expresserint.
Caput LXXIV. Quod cum Deum coluisset, merito etiam a Deo honoratus est.
Caput LXXV. Quod Constantinus superiores omnes imperatores pietate superavit.
Constantini Magni Scriptorum Omnium Pars prima, Complectens Omnia Quae Exstant Decreta Et Constitutiones. (Omnia Ex Code Theod. Optimi Ed. Gust. Haene
Anno Domini 312. Constantino A. II et Licinio A. Coss.
De Appellationibus Et Poenis Earum Et Consultationibus
Anno Domini 313. Constantino A. III et Licinio A. Coss.
De Petitionibus Et Ultro Datis .
De Actoribus Et Procuratoribus Et Conductoribus Rei Privatae.
De Testimoniali Ex-Tribunis Et Protectoribus.
De Officio Proconsulis Et Legati.
De Episcopis, Ecclesiis Et Clericis .
Quorum Appellationes Non Recipiantur .
Edictum Pro Religionis Libertate. ( Ex Euseb. Hist. Eccl.
Anno Domini 314. Volusiano et Anniano Coss.
De Curatoribus Kalendarii Et Fide Jussoribus Eorum.
De Administratione Et Periculo Tutorum Et Curatorum .
De Ingenuis Qui Tempore Tyranni Servierunt.
De Privilegiis Eorum Qui In Sacro Palatio Militarunt.
De Concussionibus Advocatorum Sive Apparitorum .
De Longi Temporis Praescriptione Quae Pro Libertate Et Non Adversus Libertatem Opponitur.
De Acquirenda Et Requirenda Possessione.
Anno Domini 315. Constantino IV et Licinio Aa. Coss.
De Cursu Publico Angariis Et Parangariis
Quorum Appellationes Non Recipiantur.
De Diversis Officiis Et Apparitoribus Et Probatoriis Eorum.
Si Petitionis Socius Sine Haerede Defecerit .
De Cohortalibus, Principibus, Corniculariis Et Primipilaribus
De Alimentis Quae Inopes Parentes De Publico Petere Debent.
De Officio Rectoris Provinciae.
De Centonariis Et Dendrophoris .
De Judaeis, Coelicolis Et Samaritanis .
De Fundis Emphyteuticis, Et Eorum Conductoribus.
Anno Domini 316. Sabino et Rufino Coss.
De Longi Temporis Praescriptione.
De Adm. Et Peric. Tut. Et Cur.
De Temporum Cursu Et Reparationibus Denuntiationum .
De Accusationibus Et Inscriptionibus .
Anno Domini 317. Gallicano et Basso Coss.
Ad Legem Juliam De VI Publica Et
De Murilegulis Et Gynaeciariis Et Monetariis Et Bastagariis.
Si Quis Solidi Circulum Exteriorem Inciderit, Vel Adulteratum In Vendendo Subjecerit.
Ubi Senatores, Vel Clarissimi Civiliter, Vel Criminaliter Conveniantur.
Anno Domini 318. Licinio C. et Crispo C. Coss.
Ubi Causae Fiscales Vel Divinae Domus.
Anno Domini 319. Constantino A V. et Licinio C. Coss.
De Maleficis Et Mathematicis, Et Caeteris Similibus
De Denuntiatione Vel Editione.
De Filiis Militarium Apparitorum Et Veteranorum.
De Pactis Et Transactionibus .
Tit. V. De Sponsalibus Et Ante Nuptias Donationibus.
Sine Censu Vel Reliquis Fundum Compa Rari Non Posse.
De His, Qui A Non Domino Manumissi Sunt.
De Privilegiis Eorum Qui In Sacro Palatio Militarunt.
De Pistoribus Et Catabolensibus .
De Extraordinariis Sive Sordis Muneribus .
Ad Legem Juliam De VI Publica Et Privata.
De Tutoribus Et Curatoribus Creandis.
De Officio Rectoris Provinciae.
De Officio Proconsulis Et Legati.
Si Ex Pluribus Tutoribus Vel Curatoribus Omnes Vel Unus Agere Pro Minore Vel Conveniri Possint.
De Mancipiis Et Colonis Patrimonialum, Saltuensium Et Emphyteuticorum Fundorum.
Anno Domini 320. Constantino A. VI et Constantio C. Coss.
De Infirmandis Poenis Caelibatus Et Orbitatis .
De Praetoribus Et Quaestoribus.
Si Quis Eam Cujus Tutor Fuerit Corruperit.
De Officio Proconsulis Et Legati.
De Paganis, Sacrificiis Et Templis .
De Castrensi Omnium Palatinorum Peculio.
Anno Domini 321. Crispo II et Constantino Caess. Coss.
De Bonis Proscriptorum Seu Damnatorum .
De Susceptoribus, Praepositis Et Arcariis .
De His, Qui Veniam Aetatis Impetrarunt .
De Collatione Fundorum Patrimonialium Vel Emphyteuticorum Et Rei Privatae.
De Manumissionibus In Ecclesia .
Si Pendente Appellatione Mors Intervenerit
De Vectigalibus Et Commissis .
De Sententiam Passis Et Restitutis Et Liberis Eorum .
Anno Domini 322. Probiano et Juliano Coss.
De Denuntiatione. Vel. Edictione. Rescripti.
De Constitutionibus Principum Et Edictis
De Hraedii Minorum Sine Decreto .
Anno Domini 323. Severo et Rufino Coss.
De Distrahendis Pignoribus, Quae Tributorum Caussa Tenentur .
Lex Constantini De Pietate In Deum, Et De Christiana Religione.
Victor Constantinus Maximus Augustus, provincialibus Palaestinae.
Νικήτης Κωνσταντῖνοε Μέγιστος, Σεβαστὸς, ἐπαρχεώταις Παλαιστίνης.
Exemplum A Vetustis Temporibus.
De Iis Qui Persecutionem Passi Sunt, Et De Persecutoribus.
Quod Persecutio Bellum Gerentibus Malorum Causa Exstiterit.
Quod Deus Constantinum Bonorum Ministrum Elegit.
Piae In Deum Voces Constantini, Et Laus Confessorum.
Lex Solvens Exsilio Et Curia, Et Bonorum Proscriptione.
Item Eos Qui In Insulas Erant Relegati.
Item Eos Qui Ad Metalla Et Ad Publica Opera Ignominiose Damnati Fuerant.
De Confessoribus Qui Militaverant.
De Iis Qui Ad Gynaecea Vel In Servitutem Dati Erant, Liberandis.
Ut Deficientibus Cognatis Ecclesia Haereditatem Capiat, Utque Legata Firma Maneant.
Ut Qui Hujusmodi Loca, Aedes, Hortos Occupaverint, Ea Restituant, Exceptis Fructibus.
Quomodo Super His Libellos Dari Oporteat.
Ut Fiscus Fundos, Aedes Et Hortos Restituat Ecclesiis.
Ut Martyria Et Coemeteria Ecclesiis Reddantur.
Ut Qui Res Ecclesiae Emerunt, Aut Dono Acceperunt, Eas Restituant.
Sedula Exhortatio Ad Colendum Deum.
Victor Constantinus Maximus, Augustus, provincialibus Orientis.
Νικητὴς Κωνσταντῖνος, Μέγιστος, Σεβαστός, ἐπαρχεώταις ἀνατολικοῖς.
De Pio Ac Dei Amantissimo Constantini Patre, Et De Diocletiano Et Maximiano Persecutoribus.
Quomodo Constantinus Adhuc Adolescens Justos Esse Christianos Audivit.
Quot Tormentorum Et Suppliciorum Genera Adversus Christianos Excogitata Sint.
Quomodo Barbari Christianos Exceperunt.
Quomodo Divina Ultione Puniti Sint, Qui Ex Oraculo Persecutionem Commoverant.
Constantinus Deo Gloriam Tribuit, Signum Crucis Confitetur Et Precatur Pro Ecclesiis.
Quomodo Omnes Quidem Christianos Esse Optavit, Neminem Autem Coegit.
Gloriam Tribuit Deo, Qui Per Filium Suum Errantes Illuminavit.
Iterum Deo Gloriam Tribuit Ex Ministerio Totius Mundi.
Deum Laudat, Qui Semper Bona Atque Honesta Docet.
Adhortatio Sub Finem Edicti, Ut Nemo Alteri Molestiam Facessat.
Constantini Constitutio Adversus Haereticos. (Ex Euseb. Vit. Const. III, c. 64, 65.)
Victor Constantinus Maximus, Augustus, Haereticis.
Νικητὴς Κωνσταντῖνος, Μέγιστος, Σεβαστός, αἱρετικοίς.
De Tollendis Conventiculis Haereticorum.
De Magistratibus Municipalibus.
Anno Domini 324. Crispo III et Constantino Caess. Coss.
De His Qui Numero Liberorum Vel Paupertate Excusationem Meruerint
De Exordinariis Sive Sordidis Muneribus.
De Infirmandis His Quae Sub Tyrannis Aut
Si Per Vim, Vel Alio Modo Absentis Perturbata Sit Possessio.
Anno Domini 325. Paulino et Juliano Coss.
De His Quae Ex Publica Collatione Illata Sunt Non Usurpandis.
De Susceptoribus Praepositis Et Arcariis.
De Ponderatoribus Et Auri Illatione.
De Officio Praefectorum Praetorio .
De Fide Testium Et Instrumentorum .
De Erogatione Militaris Annonae .
Anno Domini 326. Constantino A. VII et Constantio C. Coss.
Ad Legem Juliam De Adulteriis .
De Administratione Et Periculo Tutorum.
Ad Legem Juliam De Adulteriis.
Quorum Appellationes Non Recipiantur.
De Mulieribus, Quae Se Servis Propriis Junxerunt
De Infirmandis His Quae Sub Tyrannis Aut Barbaris Gesta Sunt.
Quemadmodum Munera Civilia Indicantur .
De Filiis Militarium Apparitorum Et Veteranorum.
De Testamentis Et Codicillis .
De Tutoribus Et Curatoribus Creandis.
De Agricolis Et Censitis, Et Colonis.
Anno Domini 327. Constantino Caes. V et Maximo Coss.
De Officio Praeffectorum Praetorio.
Anno Domini 328. Januario et Justo Coss.
Anno Domini 329. Constantino A. et Constantino Caes. Coss.
De Exordinariis Sive Sordidis.
De His, Qui Sanguinolentos Umptos Vel Nutriendos Acciperint.
Anno Domini 330. Gallicano et Symmacho Coss.
De Perfectissimatus Dignitate.
Anno Domini 331. Basso et Ablavio Coss.
De Adm. Et Peric. Tut. Et Cur.
De His, Qui Per Metum Julicis Non Appellaverunt .
De Officio Praefectorum Praetorio.
De Officio Rectoris Provinciae.
De Jurisdictione Omnium Judicum.
Anno Domini 332. Pacatiano et Hilariano Coss.
De Libertis Et Eorum Liberis .
De Fugitivis Colonis, Inquilinis Et Servis .
De Servis Fugitivis Et Libertis.
Anno Domini 333. Dalmatio et Zenophilo Coss.
De Administratione Et Periculo Tutorum Et Curatorum.
De Fide Testium Et Instrumentorum.
De Appellationibus Et Consultationibus.
Anno Domini 334. Optato et Paulino Coss.
De Suariis, Pecuariis Et Susceptoribus Vini Caeterisque Corporatis.
De Iis Quae Administrantibus Distracta Sunt Vel Donata.
Haec Lex expositione non indiget
De Fide Testium Et Instrumentorum.
Quando Imperator Inter Miserabiles Personas Cognoscat.
Anno Domini 335. Constantino et Albino Coss.
Haec Lex Interpretatione non eget
Ne Christianum Mancipium Judaeus Habeat .
Anno Domini 336. Nepotiano et Facundo Coss.
De Naturalibus Filiis Et Matribus Eorum .
Anno Domini 337. Feliciano et Titiano Coss.
Quemadmodum Munera Civilia Indicantur.
De Omni Agro Deserto, Et Quando Steriles Fertilibus Imponuntur.
Decreta Sineannis. (Ex Cod. Just.) .
De Omni Agro Deserto. D E Collatione Fundorum Patrimonialium Et Emphyteuticariorum.
De Fundis Rei Privatae Et Saltibus Divinae Domus.
De Patribus Qui Filios Suos Distraxerunt.
De Incestis Et Inutilibus Nuptiis.
De Quadriennii Praescriptione.
De Officio Proconsulis Et Legati.
De Officio Magistri Officiorum.
De Agricolis Et Mancipiis Dominicis, Vel Fiscalibus Rei Publicae Vel Privatae.
De Salgamo Hospitibus Non Praestando.
In Quibus Causis Coloni Censiti Dominos Accusare Possint.
Pars secunda. Conciones. ( Ex Euseb. Hist. Eccl.
Pars secunda. Conciones. ( Ex Euseb. Hist. Eccl.
Constantini Ad Synodum In Palatio Habitam Oratio De Pace.
Cap. II.—Allocutio Ad Ecclesiam Et Auditores, Ut Ignoscant Et Emendent, Si Quid Minus Recte Dixerit.
Cap. IV.—De Errore Eorum Qui Simulacra Venerantur.
Cap. V.—Quod Christus Filius Dei Cuncta Condidit, Et Certum Vitae Spatium Singulis Constituit.
Cap. XI.—De Corporali Domini Adventu, Qualis Et Cur Fuerit.
Cap. XXIV.—De Decii, Valeriani Et Aureliani Calamitoso Vitae Exitu Ob Persecutionem Ecclesiarum.
Pars tertia. Epistolae.
Anno Domini CCCXIII. Conc. t. col. 1429, ed. Coleti.
Constantinus Augustus Melchiadi episcopo Romano hierarchae.
Κωνσταντῖνος Σεβαστὸς Μιλτιάδῃ ἐπισκόπῳ Ῥωμαίων καὶ Μάρκῳ.
Epistola Prima Constantini Et Licinii Ad Anulinum. ( Eus. Hist. Eccl. lib. c.
Epistola Anulini Proconsulis Ad Constantinum. ( Conc. t. col. 1428, ed. Col.
Epistola II Constantiniad Anulinum. ( Eus. Hist. Eccl. lib. c.
Epistola Constantini Ad Caecilianum. ( Eus. Hist. Eccl. lib. c.
Constantinus Augustus Caeciliano, episcopo Carthaginensi.
Κωνσταντῖνος Ἄυγουστος Καικιλιανῷ, ἐπισκόπῳ Καρταγένης.
Anno Domini CCCXIV. Conc. t. col. 1445, ed. Col.
Epistola Constantini Ad Chrestum Episcopum Syracusanum. ( Conc. t. col. 1446, ed. Col.
Epistola Constantini Ad Episcopos Post Concilium Arelatense. ( Conc. t. col. 1454, ed. Col.
Epistola Constantini Et Licinii Ad Probianum. ( Bal. Misc., t. p.
Epistola Constantini Ad Episcopos Donatistas. ( Conc. t. col. 1431, ed. Col.
Epistola Constantini Ad Celsum. ( Conc. t. col. 1471, ed. Col.
Fragmentum Epistolae Constantini Ad Eumalium Vicarium. ( Aug. lib. contra Cresconium.
Epistola Constantini Ad Catholicam. ( Conc. col. 1472, ed. Col.
Anno Domini CCCXXIII. Eus., Vita Const., lib. c.
Epistola Constantini Ad Alexandrum Episcopum Et Arium Presbyterum. ( Euseb. Vit. Const. lib. c.
Quod pro pace continue satagebat.
Quomodo quaestiones in Africa excitatas compressit.
Quod religio ab Orientis partibus coeperit.
Quomodo seditionem moleste ferens pacem suasit.
Unde nata sit controversia inter Arium et Alexandrum, et quod talia non erant disquirenda.
Quod ob leves quasdam voculas pertinaciter certandum non fuit.
Anno Domini CCCXXV. Eus., Vit. Const., l. c.
De consensu in celebratione festi Paschalis et contra Judaeos.
Hortatio ut maximam partem orbis terrarum sequi velint.
Hortatio ut omnes decretis Synodi assentiantur.
Epistola Constantini Ad Ecclesias. ( Socr. Hist. Eccles. l. e.
Epistola Constantini Ad Ecclesiam Alexandrinam. ( Conc., t. p. 62, ed. Labb.
Epistola Constantini Ario Et Arianis. ( Conc. t. p.
Epistola Constantini Ad Nicomedienses, Contra Eusebium Et Theognium. ( Conc. t. p. 277, ed. Lab.
Epistola Ad Theodotum. ( Conc. t. p. 283, ed. Lab.
Epistola Constantini Ad Macarium. ( Euseb. Vit. Const. l. c.
Quod hanc aedem, maenium, columnarum et marmorum venustate caeteras ecclesias superare voluerit.
Ut de pulchritudine conchae, et de artificibus ac de materia Macarius ad praesides scribat.
Monitum In Epistolas Helenae Et Constantini.
Epistola Helenae Ad Constantinum. ( Bibl. Gall., t. App., p.
Epistola Responsoria Constantini Ad Helenam. ( Indidem.
Anno Domini CCCXXX. Conc. t. col. 1472, ed. Col.
Anno Domini CCCXXXII. Eus. Vit. Const., lib. c.
Epistola II Constantini Ad Eusebium. ( Eus., Vit. Const., lib. c.
Epistola II Constantini Ad Macarium. ( Eus., Vit. Const., lib. c.
Quod Servator noster ibidem visus est Abrahae.
Epistola Constantini Ad Synodum Tyriam. ( Eus., Vit. Const., l. c.
Anno Domini CCCXXXIII. Eus., Vit. Const., l. c.
Contra simulacra, et de glorificatione Dei.
Contra tyrannos et persecutores, et de captivitate Valeriani.
Quod persecutorum ruinam viderit, quodque jam ob Christianorum pacem laetatur.
Exhortatio ut Christianos in Perside agentes benevole complectatur.
Mentio De Litteris Amoebeis Constantini Et Sancti Antonii Monachi. ( S. Ath. Opp. l. c.
Epistola III Constantini Ad Eusebium. ( Eus. Vit. Const. l. c.
Epistola IV Constantini Ad Eusebium. ( Eus., Vit. Const., lib. cap.
Anno Domini CCCXXXV. Athan. Ap. t. p.
Epistola II Constantini Ad Athanasium. ( Indidem.
Epistola Constantini Ad Joannem Meletianum. ( Athan. Apol., p.
Epistola Constantini Ad Catholicos Alexandrinae Ecclesiae. ( Conc. t. p.
Epistola Constantini Honorifice Arium Ad Se Accersentis. ( Conc. t. p.
Νικητὴς Κωνσταντῖνος Μέγιστος, Σεβαστὸς.
Epistola Constantini De Synodo Tyri Celebranda. ( Conc. t. p.
Mentio De Epistola Constantini Ad Dalmatium.
Libellus Fidei Ab Ario Et Euzoio Imperatori Constantino Oblatus. ( Conc. t. p.
Appendix Ad Opera Constantini.
Appendix Ad Opera Constantini.
Epistola Melchiadi Falso Adscripta Conc. t. p.
Anno Domini CCCXXI.
Nazarii Panegyricus, Constantino Augusto Dictus. ( Ex Pan. Vet. la Baume.
Nazarii Panegyricus, Constantino Augusto Dictus. ( Ex Pan. Vet. la Baume.
Appendix Ad Nazarium. Panegyrici Veteres Ab Aliis Constantino Dicti.
Appendix Ad Nazarium. Panegyrici Veteres Ab Aliis Constantino Dicti.
Incerti Auctoris Panegyricus Maximiano Et Constantino Dictus.
Incerti Auctoris Panegyricus Maximiano Et Constantino Dictus.
Eumenii Panegyricus Contantino Augusto.
Eumenii Panegyricus Contantino Augusto.
Synopsis Orationis Pro Restaurandis Scholis Augustoduni .
Synopsis Orationis Pro Restaurandis Scholis Augustoduni .
Eumenii Gratiarum Actio Constantino Augusto Flaviensium Nomine.
Eumenii Gratiarum Actio Constantino Augusto Flaviensium Nomine.
Incerti Panegyricus, Constantino Augusto.
Incerti Panegyricus, Constantino Augusto.
Monumenta Vetera Ad Donatistarum Historiam Pertinentia. Ab Anno Christi CCCIII Ad Annum CCCL.
Monumenta Vetera Ad Donatistarum Historiam Pertinentia. Ab Anno Christi CCCIII Ad Annum CCCL.
Tenor Edicti In Christianos A Diocletiano Et Maximiano Lati Et Promulgati.
Tenor Ejusdem Edicti. ( E x Eusebio, lib. Hist. eccles. cap.
Executio Edicti Praecedentis In Africa.
Acta Sancti Felicis Episcopi. ( Ex Baluzio t. Misc. p.
Monitum Baluzii Ad Acta S. Felicis Episcopi Tubyzacensis.
Admonitio Theodorici Ruinart in acta sancti Felicis Episcopi et Martyris.
Acta Sancti Felicis Episcopi Et Martyris, Ex codd. mss. et editis.
Monitum Baluzii ad acta sanctorum Saturnini, Dativi et sociorum.
Appendix Ad Illa Acta Quibus Continetur Accusatio Donatistarum In Mensurium Et Caecilianum. De qua Optatus lib. I, § 19 et 20, p. 18 et 19. Vide ibi n
Admonitio Theoderici Ruinart In acta ss. Saturnini et sociorum.
Monitum Baluzii Ad Acta Purgationis Felicis Episcopi, Etc.
Proemium Ad Acta Purgationis Caeciliani.
Idem Ex Eodem. ( Lib. contra Gaudentium, cap. 37, n. 47, col
Epistola Constantini Ad Anulinum Africae Proconsulem
Epistola Constantini Imperatoris Ad Anulinum Proconsulem Africae.
Epistola Constantini Imperatoris Ad Caecilianum
Relatio Anulini Proconsulis Ad Imperatorem Constantinum,
Episcoporum partis Majorini preces ad Constantinum.
Epistola Constantini Imperatoris
De Romano Concilio Sub Mltiiade .
Epistola Constantini Imperatoris Ad Ablavium,
Epistola Constantini Imperatoris,
Epistola Arelatensis Synodi Ad Silvestrum Papam,
Epistola Constantini Imperatoris Ad Episcopos
Rescriptum Constantini Ad Valerium seu Verinum.
Epistola Constantini Imperatoris Ad Donatistas,
Epistola Constantini Imperatoris Ad Celsum,
Epistola Constantini Ad Episcopos Numidas,
Epistola Caeciliani Ad Felicem.
Petronius, Annianus et Julianus, Domitio Celso vicario Africae.
De Constantini judicio apud Mediolanum habito, ubi rursum absolutus est Caecilianus.
Epistola Constantini Imperatoris Ad Catholicam.
In Sequentem Sermonem Admonitio.
4. Idus Martii Sermo de Passione Ss. Donati et Advocati.
Annotatio Mabillonii in passionem Marculi.
Incipit Passio Benedicti Martyris Marculi. 8 (al. die 3) kal. decembris.
Ad Donatistas pertinent duo hujus concilii Canones sequentes.
De indulgentia et arbitrii libertate Donatistis concessa a Constantino .
De Pauli et Macarii persecutione quam injusta Donatistarum expostulatio .
Anno Domini 333.
Anno Domini CCCXXXIII. S. Sylvester Papa.
Anno Domini CCCXXXIII. S. Sylvester Papa.
Prolegomena.
§ Primus.— Notitia historica ex libro pontificali Damasi papae.
Ex libello de munificentia Constantini.
§ II.—Quando Et Quamdiu Sederit. ( Ex D. Coustant.
§ III.—De Scriptis Aliis Quae Ad Sivestrum Papam Attinent. ( Ex D. Coustant.
Opera Quae Exstant.
Fragmentum Incogniti Operis Adversus Judaeos. ( Coll. Maii, t. part. p.
Fragmentum Aliud. ( Maii Spicil.
Epistolae Quae ad Sylvestrum I Papam attinent.
Monitum In Epistolam Sequentem. ( Coust., pag.
Epistola I. Arelatensis Synodi Ad Silvestrum Papam. Indidem.
Epistola II Synodi Arelatensis Ad Silvestrum Papam. ( Coust., pag.
Appendix. Varia Dubiae Auctoritatis Scripta.
Appendix. Varia Dubiae Auctoritatis Scripta.
Capitulum Sancti Silvestri Papae. ( Conc. coll. Mansi.
Decretum Sancti Silvestri Papae. ( Indidem.
Censura Duarum Epistolarum Sequentium. ( Coust. Append., p.
Epistola Nicaenae Synodi Ad Silvestrum Papam. ( Indidem.
Epistola Seu Rescriptum Silvestri Ad Synodum Nicaenam. ( Coust. App., p.
Altera S. Silvestri Epistola Ad Nicaenam Synodum. ( Conc. t. p.
Altera S. Silvestri Epistola Ad Nicaenam Synodum. ( Conc. t. p.
Censura Opusculi Sequentis. ( Coust. App., p.
I. Quidquid actum est Nicaeae confirmatur.
III. De conciliis ter in anno celebrandis
IV. Nulli clerico licere causam in publico examinare.
V. De praeficiendis in ordinibus et proficiendis.
VI. De ordinationibus et neophytis non ordinandis.
Epilogus Brevis Alius Concilii Romani Sub Sylvestro Papa Habiti. Conc. t. col.
Canon Vel Constitutio Silvestri Episcopi Urbis Romae, Et Domini Constantini Augusti, Qualiter Ecclesiastici Gradus Custodiantur, Vel Religio. Conc. t.
Censura Constituti Praecedentis. ( Constant. App., p.
Mentio De Alio Concilio Romano Quod Etiam Romae Ante Duo Praecedentia Sub Sylvestro Papa Habitum Est. ( Conc. t. col. 1490, ed. Lab.
Censura epistolae sequentis. ( Const. App., p.
Censura epistolae sequentis. ( Const. App., p.
Epistola De Formatis Ab Episcopo Viennensi Accipiendis. Quae Sint Provinciae Septem Ad Viennensem Ecclesiam Pertinentes. ( Indidem
Anno Christi CCCXXXIV. Sanctus Marcus Papa.
Anno Christi CCCXXXIV. Sanctus Marcus Papa.
Prolegomena.
§ I.—Vita Marci Papae. Ex Labbaeo, tom. conc. p.
§ II.—Quando Et Quamdiu Sederit. ( Ex D. Constant.
§ III.—De Decreto Ipsi Attributo. ( Indidem
Scripta Dubiae Auctoritatis.
Epistola Sancti Athanasii Et Aegyptiorum Episcoporum Ad Marcum Papam. Conc. t. col. 466, ad. Labb.
Rescriptum Marci Papae Ad Athanasium Et Omnes Episcopos Aegyptios. Indidem
Anno Christi CCCXXXVII-CCCLII: Sanctus Julius Papa I.
Anno Christi CCCXXXVII-CCCLII: Sanctus Julius Papa I.
Notitia Historica, Critica Et Litteraria In Sanctum Julium Papam.
Notitia Historica, Critica Et Litteraria In Sanctum Julium Papam.
§ I.—De Vita Julii Papae I. Ex libro pontificali Damasi papae.
§ II.—Quando Et Quamdiu Sederit. ( Ex D. Coustant.
§ III.—De Epistolis, Quae Ad Julium Papam Attinent. ( Ex D. Coustant.
§ IV.—De Decretis Julio Attributis. ( Ex D. Coustant.
§ V.— De scriptis Julii papae (ex Schoenemann).
Monumenta Genuina.
ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΙΟΥΛΙΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΡΩΜΗΣ Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ἑνότητος τοῦ σώματος πρὸς τὴν θεότητα.
Monitum In Epistolam Ad Antiochenos. ( Ex Constantio.
I. Orientales Antiochia contentioso animo rescripse runt.
II. Nihil in litteris suis esse unde juste expostularent.
IV. Nicaenam synodum in causa Pisti Eusebiani temerant Julius illaesam servat.
V. Fucatum illorum pro synodorum decretis studium.
VI. Ne Romam se conferant, frustra obtendunt angustiam temporis praefiniti.
VIII. Inique moventur, quod Julius solus solis Eusebianis scripserit.
IX. Athanasius et Marcellus jure ad communionem admissi.
X. Mareotica gesta ex se irrita, una tantum parte praesente.
XI. Eorumdem gestorum falsitas testibus pluribus confutatur.
XII. Ex ipsis gestis eorum falsitas comprobatur.
XIII. Athanasium insontem probat fiducia qua Romae adversarios exspectat.
XIV. Gregorii ordinatio illegitima, et ejus in suo ingressu gesta.
XV. Alia in Mareoticis gestis reprehensione digna.
XVI Marcellus recte sentire declaratur.
XVIII. Nefanda ab Arianis patrata multi Romam convenientes exponunt.
XIX. Discordiae auctores Eusebiam, non Julius.
XX. Athanasius et Marcellus sine partium studio in communionem recepti.
XXI. Si reos illos putant, Romam conveniant, et ibi eos praesentes convincant.
Julius Presbyteris, Diaconis Et Populo
Ἰούλιος πρεσβυτέροις καὶ διακόνοις, καὶ λαῷ παροικοῦντι Ἀλεξάνδρειαν.
Monitum In Epistolam Marcelli Ancyrani Ad Julium.
Epistola Synodi Sardicensis Ad Julium Urbis Romae Episcopum . Coust. p.
Eadem Epistola Ex Hilario. ( Conc. t. col. 660, ed. Lab.
Appendix. Scripta Suspectae Fidei.
Appendix. Scripta Suspectae Fidei.
Admonitio In Epistolam Julii Ad Dionysium Alexandrinum. ( Coust. App. p.
Epistola Julii Episcopi Romani Ad Dionysium Alexandrinum Episcopum. ( Coust. App. p.
Monitum In Epistolam Sequentem.
((Epistola Julii I Ad Prosdocium.))
Τῷ δεσπότῃ μου τῷ ποθεινοτάτῳ Προσδοκίῳ Ἰούλιος ἐν κυρίῳ χαίρειν.
S. Julii Episcopi Romani In Sermone De Homousio.
Ἰουλίου ἐπισκόπου Ρώμης ἐν τῳ λόγῳ τῳ περὶ ὁμοουσίου.
Fragmentum III . Sanctus Julius.
Observatio. Liturgia sacra Julii nomine a Jacobitis recepta.
Censura Epistolarum Cyrilli Ad Julium Et Julii Ad Cyrillum De Die Natali Domini.
Cyrilli Verba A Joanne Nicaeno Relata.
Decreta Julii Papae I Decem Juxta Gratianum Et Ivonem.
Primum. Turpe lucrum sequitur qui minus emit ut plus vendat, vel quid sit usura.
Secundum. Reus est animarum presbyter, qui poenitentiam morientibus abnegat.
Tertium. Post mortem alicujus nullus de ejus consanguinitate sponsam accipiat.
Quartum. Licet servo matrimonia contrahere
Quintum. Ex propinquitate sui sanguinis vel uxoris, usque in septimum gradum, nullus ducat uxorem.
Sextum. Ecclesia semel Deo consecrata quando est iterum consecranda.
Septimum. De his qui sacrificando varie errabant.
Octavum. ( Ex decreto Ivonis Carnotensis desumptum.) Quid sit Ecclesia.
Nonum. (Ex eodem.) De illis qui ecclesias incenderunt.
Decimum. (Ex eodem.) Libertam domino legitime nubere posse.
Epistola I Increpatoria Julii Conc. t. col.
Venerabilibus fratribus universis orientalibus episcopis Julius.
Epistola Orientalium Conc. t. col.
Epistola II . Sive Rescriptum Julii I Cons. t. col.
Anno Domini CCCLXII—CCCLXXII. C. F. Marius Victorinus Et Candidus Arianus. Galland. Bibl. p. Maii Coll. t. part. p.
Notitia De Victorino Afro.
Marii Victorini Liber Ad Justinum Manichaeum Contra Duo Principia Manichaeorum, Et De Vera Carne Christi.
Victorini De Verbis Scripturae: Factum Est Vespere Et Mane Dies Unus. Coeperitne A Vespera Dies, An A Matutino.
Candidi Ariani Liber De Generatione Divina, Ad Marium Victorinum Rhetorem.
Candidi Ariani Liber De Generatione Divina, Ad Marium Victorinum Rhetorem.
Victorini Liber De Generatione Divini Verbi, Ad Candidum Arianum.
Victorini Liber De Generatione Divini Verbi, Ad Candidum Arianum.
Candidi Ariani Epistola Ad Marium Victorinum Rhetorem.
Candidi Ariani Epistola Ad Marium Victorinum Rhetorem.
Victorini Adversus Arium
Victorini De ΟΜΟΟΥΣΙΩ Recipiendo.
Victorini De ΟΜΟΟΥΣΙΩ Recipiendo.
Victorini De Trinitate Hymni.
Victorini In Epistolam Pauli Ad Galatas Libri Duo.
Victorini In Epistolam Pauli Ad Galatas Libri Duo.
Victorini In Epistolam Pauli Ad Philippenses Liber Unicus.
Victorini In Epistolam Pauli Ad Philippenses Liber Unicus.
Victorini In Epistolam Pauli Ad Ephesios Libri Duo.
Victorini In Epistolam Pauli Ad Ephesios Libri Duo.
Victorini De Physicis Liber. ( Maii Coll. t.
Victorini De Physicis Liber. ( Maii Coll. t.
Monitum libro de Physicis a Maio praepostium.
Anno Domini CCCLVI-CCCLVII. Osius Episcopus Cordubensis.
Anno Domini CCCLVI-CCCLVII. Osius Episcopus Cordubensis.
Prolegomena.
Notitia Historica De Osio Episcopo Cordubensi. ( Ex Galland. Prolegomen., caput
Osii Sententiae In Concilio Sard. Censi. (Conc. t. II, col. 625.)
Osii Sententiae In Concilio Sard. Censi. (Conc. t. II, col. 625.)
Prooemium.— Historia concilii Sardicensis.
Osii Concilium Cordubense. ( Conc. t. col.
Cordubensis Episcopi Epistola Ad Constantium Augustum. Apud Athanasium in hist. Arian. ad Monach. § XLIV, Opp. tom. part. pag. 370, edit. Bb. Paris. G
Osius, Constantio imperatori in Domino, salutem.
Ὅσιος Κωνσταντίῳ βασιλεῖ ἐν Κυρίῳ χαίρειν.
Anno Domini CCCLIII-CCCLXIII. Liberius Papa.
Anno Domini CCCLIII-CCCLXIII. Liberius Papa.
Prolegomena.
§ I.—Notitia Historica. ( Ex libro pontificali.
I. Aegyptiorum ad Liberium litterae circa exitum anni 352 missae.
II. Orientalium ad Liberium litterae circa idem tempus scriptae.
III.— Liberii ad Orientales epistola anno 353 data.
IV.— Liberii ad Aegyptios epistola eodem tempore scripta.
V.— Liberii ad Constantium epistola ann. 353 scripta.
VI.— Legatorum Liberii ex Arelatensi concilio litterae.
VII.— Eusebii Vercell. ad Liberium epistola anno 354 missa.
VIII.— Liberii ad Fortunatianum epistola, eodem tempore data.
IX.— Constantii ad Liberium litterae anno 355.
X.— Liberii ad clerum Rom. litterae anno 357 scriptae.
XI.— Ejusdem litterae ad Constantium eodem tempore.
XII.— Liberii epistola decretalis per provincias missa circa ann. 362.
XIII.— Litterae Lampsacenae synodi et aliarum ad Liberium et Occidentales ann. 365 missae.
XIV.— An Liberius litteras ad Orientales scripserit de Spiritu Sancto.
XVI.— Scripta Liberio supposita.
Decretorum Liberio adscriptorum Censura.
Opera Quae Exstant.
Oratio Marcellinam S. Ambrosii Sororem Dato Virginitatis Velo Consecrantis. ( Ex Biblioth. Galland.
Oratio Marcellinam S. Ambrosii Sororem Dato Virginitatis Velo Consecrantis. ( Ex Biblioth. Galland.
Epistolae Et Dicta. ( Coust. col.
Epistolae Et Dicta. ( Coust. col.
Epistola . Liberii Papae Ad Caecilianum Spoletinum Episcopum. (Eodem tempore.) De eadem re.
Monitum In Duas Epistolas Sequentes.
Domino fratri et consacerdoti Liberio Eustathius, Theophilus et Silvanus in Domino salutem.
Κυρίῳ ἀδελφῷ καὶ συλλειτουργῶ Λιβερίῳ Εὐστάθιος, Θεόφιλος Σιλβανὸς ἐν κυρίῳ χαίρειν.
Appendix.
Gesta Liberii Papae.
Admonitio In Gesta Sequentia. ( Coust. Append., p.
Incipiunt Gesta Liberii Papae. ( Indidem, p.
2. Constantinus a lepra mundatus. Constans Nicomediae baptizatus. Liberius relegatus Noellam.
3. Liberius Damasum vicarium instituit. Petri amor post negationem. Chrisma in nomine Domini.
5. Baptismus in pelve, flumine, palude.
6. Constantii expeditio super Danubium.
7. Liberius ut in basilica S. Petri baptizet rogatur.
8. Damasus pollicetur fontes. Liberius baptizat in Pentecoste.
Censura Epistolae Ad Orientales. ( Coust. Append., p.
Censura Epistolae Ad Orientales. ( Coust. Append., p.
Epistola, Qua Athanasius Romam Citatus Et A Romanae Ecclesiae Communione Separatus Fingitur, Orientalibus Ipsius Adversariis A Liberio In Communionem
Epistolae Amoebeae.
Monitum In Epistolas Amoebeas Liberii Et Athanasii. ( Coust. Append., p. 95.
Epistola Liberii Episcopi Romae Ad Athanasium Episcopum Alexandriae. ( Coust. Append., p.
Decreta Liberii Papae, Desumpta ex codice vetusto 16 librorum, lib. cap.
Ejusdem Capite Decimo. Ut in sacris diebus jejuniorum conjugati a conjugibus se abstineant.
Ejusdem Capite Duodecimo. Si evenerit fames aut inaequalitas aeris, quid agendum.
Anno Domini CCCLXVI. Potamius Episcopus Ulyssiponensis.
Anno Domini CCCLXVI. Potamius Episcopus Ulyssiponensis.
Prolegomena. De Potamio Episcopo Ulyssiponensi. ( Galland., t. Proleg. p.
Prolegomena. De Potamio Episcopo Ulyssiponensi. ( Galland., t. Proleg. p.
Potamii Episcopi Tractatus Duo: Quibus Accessit Epistola Ad S. Athanasium.
Potamii Episcopi Tractatus Duo: Quibus Accessit Epistola Ad S. Athanasium.
Tractatus I. De Lazaro. Gall. t. p.
Tractatus II. De Martyrio Isaiae Prophetae. ( Indidem p.
Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.
Index Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.
Eusebii Pamphilii De Vita Beatissimi Imperatoris Constantini.
Sanctus Marcus Papa.—Prolegomena.
C. F. Marius Victorinus Et Candidus Arianus.
Victorini adversus Arium libri quatuor.
Victorini in Epistolam Pauli ad Galatas libri duo.
Victorini in Epistolam Pauli ad Philippenses.
Victorini in Epistolam Pauli ad Ephesios libri duo.
Appendix. Gesta Liberii papae.—Admonitio in haec gesta.
Appendix. Gesta Liberii papae.—Admonitio in haec gesta.
Cap. XI.—De Corporali Domini Adventu, Qualis Et Cur Fuerit.
0425A Porro, quisquis optima vivendi ratione ac disciplina indignus est, sibique ipse conscius vitae male et nequiter transactae, is tandem resipiscat, et perpurgata mentis acie ad divinum respiciat numen, pristinam vivendi rationem detestatus. Contentus tamen esse debet, si vel provecta jam aetate sapientiam assequatur. At nobis nulla quidem ab hominibus profecta doctrina adjumento unquam fuit. Sed quaecumque in hominum vita ac moribus laudem merentur judicio sapientum, Dei dona sunt ac munera. Caeterum, adversus venenata illa tela quae a malo daemone fabricantur non infirmum habeo scutum quod opponam; scientiam videlicet earum rerum quae acceptae sunt Deo. Qua quidem ex scientia ac disciplina, ea seligens quae ad praesentem sermonem accommodata 0425B sunt, summum omnium parentem laudare aggrediar. Tu vero devotionis nostrae proposito favens, adesto, Servator omnium Christe, et sermonem de potentia tua institutum exorna, laudandi nobis modum rationemque praescribens. Nemo porro existimet auditurum se orationem, eximia quadam verborum elegantia excultam. Quippe compertum habeo eam orationem, quae mollis sit et ad voluptatem ac lenocinium comparata, prudentibus viris displicere, cum is qui dicit plausum potius quam modestam disserendi rationem consectatur. Quidam impii ac dementes homines, aiunt Christum nostrum merito supplicio damnatum fuisse, et eum qui vitae auctor est viventibus vita esse privatum. Ac eos quidem 0428A qui semel pietati nuntium remiserunt, nec timore ullo aut pudore scelerum suorum affici decreverunt, ita sentire minime mirandum est. Illud vero omnem excedit amentiam, quod sibi ipsis persuasisse videntur Deum immortalem vim ab hominibus passum esse, non autem a sua ipsius benignitate, et erga homines benevolentia. Nec animadvertunt magnitudinem animi ac patientiam nec contumelia mutari, nec conviciis de statu suo dimoveri, sed furorem eorum qui ipsam hostiliter invadunt consilio et celsitudine animi frangere. Statuerat quidem divina clementia injustitiam e medio tollere; modestiam vero et aequitatem promovere. Ac propterea sapientissimis hominibus in unum congregatis, pulcherrimam atque utilissimam humano generi doctrinam instituit, ut viri boni ac 0428B beati providentiam ipsius in hujus mundi rebus administrandis aemularentur. Quo quidem bono quodnam majus dici potest, ubi Deus justitiae leges praescribit, eosque qui discipuli ipsius esse meruerint, similes efficit sibi, ut tradita ac diffusa in omnes virtute, sempiterna felicitas hominibus comparetur. Haec est praeclara victoria; haec vera potentia; hoc opus maximum Deoque convenientissimum, omnium scilicet populorum correctio atque ad meliorem frugem conversio. Ac nos quidem hujus triumphi gloriam, cum laudibus et acclamationibus, tibi, o Servator omnium, deferimus. Tu vero, improba ac detestanda blasphemia, quae mendaciis et fama pervulgatisque sermonibus efferri et gloriari soles, tu, inquam, juvenes decipis; adolescentes et viros qui puerili quodam ingenio praediti sunt blanda persuasione in 0428C fraudem inducis, a veri numinis cultu eos abducens, et simulacra constituens, quae adorent, et quibus preces allegent; adeo ut decepti suae ipsorum vecordiae mercedem recipiant. Christum enim omnium bonorum auctorem, qui et Deus est et Dei Filius, 0429A calumniantur. An non, quaeso, hic Deus a modestissimis ac sapientissimis gentibus ac populis jure merito colitur? qui cum omnem potentiam nactus sit, propositi sui semper tenax, de insita sibi clementia nihil imminuit. Abite igitur, impii, id enim vobis licet, quandoquidem sceleri vestro nulla nunc poena irrogatur, abite, inquam, ad victimarum caedes et convivia, festosque dies et compotationes. In quibus religionis specie voluptatibus et intemperantiae indulgetis. Et sacra quidem a vobis celebrari simulatis, re autem vera libidines vestras expletis. Neque enim quicquam boni nostis; ac ne primum quidem summi Dei mandatum, qui et humano generi leges vivendi praescribit, filioque in mandatis dedit, ut vitam hominum moresque formaret; quo videlicet hi qui recte 0429B ac modeste vixerint, alteram vitam beatam ac felicem Filii sui judicio consequantur. Exposui decretum Dei de hominum vita, idque non ignoratione aberrans, ut multi, nec opinione aut conjectura ductus. Sed fortasse dixerit aliquis: Undenam haec Filii appellatio, aut quae ratio gignendi, siquidem unus ac solus est Deus, idemque ab omni commixtione et coitu prorsus alienus? Sciendum vero est duplicem esse gignendi rationem: alteram ex partu, quae omnibus nota est; alteram ex causa sempiterna. Cujus quidem generationis modum ac rationem, divina favente providentia, is inter homines videt, qui Deo carus fuerit. Sapiens enim quivis ordinationis universi causam intelligit. Porro, cum nihil sit quod causam non habeat, ante omnia quae existunt, causa eorum substiterit 0429C necesse est. Cum igitur mundus et cuncta 0432A quae in mundo sunt existant, cumque eorum exstet conservatio, necesse est ut ante omnia quae sunt Servator exstiterit. Adeo ut Christus ipse omnium rerum causa sit, et conservatio sit effectus, quemadmodum Pater quidem Filii causa est, Filius vero est causatum. Et ipsum quidem Christum ante omnia extitisse jam abunde probavimus. At quomodo in terras descendit et ad homines venit? Consilium quidem ipsum, sicut prophetae praedixerant, profectum est ex cura ac sollicitudine quam pro universis rebus gerebat. Opifex enim operum suorum curam gerat necesse est. Cum vero ad terrenum corpus accessurus esset, et inter homines, necessitate sic exigente, aliquandiu moraturus, novam quamdam nascendi rationem commentus est sibi. Nam absque nuptiis fuit 0432B conceptio, et castae virginitatis puerperium; et puella Dei mater; et aeternae naturae temporale principium; et intelligibilis substantiae sensus; et in corporei splendoris materia. Cuncta igitur quae tunc visa sunt his fuere consentanea. Splendidissima columba ex arca Noe devolans in sinum Virginis descendit. Consentanea item sunt reliqua quae illibatum illum et omni castitate puriorem, ipsaque adeo continentia praestantiorem hymenaeum sunt consecuta. Mirabilis ab ipsis incunabilis Sapientia Dei, et Jordanis, qui aquas ad Baptismum praebebat, cum reverentia illum suscipiens. Adhaec regalis unctio cum omnium rerum scientia conjuncta. Doctrina item ac potentia quae res admirabiles perpetravit, et insanabiles morbos curavit. Mira denique celeritas in hominum precibus 0432C exaudiendis. Et generaliter tota ejus vita hominum utilitati inserviens. Praedicatio vero quae non prudentiam, sed sapientiam insinuaret; auditoribus non civiles virtutes, sed viam quae ad intelligibilem mundum perducit, addiscentibus; ejusque naturae quae semper uno eodemque in statu permanet, contemplationem et summi patris notionem assidua 0433A exercitatione scrutantibus. Jam beneficia haudquaquam mediocria. Pro caecitate, visus; pro virium ac nervorum resolutione, firma corporis valetudo; pro morte denique, vita iterum restituta. Praetereo res ad victum necessarias in solitudine large suppeditatas, et paucissimos cibos maximae hominum multitudini longo temporis spatio sufficientes. Hanc tibi gratiarum actionem, prout possumus, persolvimus, Christe, Deus ac Servator, magni Patris summa Providentia, qui et a malis liberas, et doctrinam beatissimam tradis. Neque enim haec a me dicuntur ut laudes tuas celebrem, sed ut gratias agam. Nam quis unquam inter homines te pro dignitate laudaverit? Tu quippe es qui ex nihilo res creasse diceris, et lucem eis accendisse, et confusam elementorum molem 0433B ordine ac ratione distinxisse. Tuae clementiae hoc praecipuum munus est, quod homines bona indole praeditos divinae ac beatae vitae aemulatores reddidisti, ac providisti ut illi optimarum rerum mercatores effecti, sapientiam ac felicitatem suam pluribus aliis impertirent, ipsique immortalem fructum virtutis perciperent; liberati quidem intemperantia, clementiae vero participes: et misericordiam quidem prae oculis habentes, fidei vero promissa sperantes; verecundiam denique et omne genus virtutis amplectentes, loco injustitiae quam prior mortalium vita moribus humanis infuderat, ut ab eo qui omnium rerum curam ac providentiam gerit exscinderetur. Nullus enim alius tantorum malorum et injustitiae quae illa aetate invaluerat medicus idoneus 0433C inveniri potuisset. Igitur providentia, ad terras usque perveniens, cuncta quae per contumeliam et intemperantiam 0433 incomposita erant nullo negotio restituit, idque non clam et occulte. Sciebat enim quosdam esse homines qui virtutem ipsius ac potentiam mentis acie contemplarentur, alios vero, utpote brutis animantibus persimiles, magis sensibus inhaerere. Ideo palam et aperte, ne quis sive bonus, sive improbus dubitare posset, beatitudinem et admirabilem curationem omnium oculis subjecit: mortuis quidem vitam denuo restituens, eos vero qui sensibus orbati essent pristinum usum sensuum recuperare praecipiens. Mare vero solidum reddidisse, et in media tempestate tranquillitatem oriri jussisse; ac postremo cum admiranda opera edidisset, et homines ab incredulitate ad robustissimam fidem traduxisset, in coelum evolavisse; cujus tandem nisi Dei et supremae cujusdam potent iae opus fuit. Sed neque tempus illud quod passioni proximum fuit, admirandis illis spectaculis caruit; tunc cum noctis caligo diurnum splendorem obscurans, solem penitus abscondit. Quippe omnes ubique populos terror pervaserat, mundi exitum advenisse jam credentes, et in pristinum chaos cujusmodi ante orbem conditum fuit cuncta reditura esse. Requirebatur causa tantae calamitatis, et quod tantum scelus adversus Dei numen ab hominibus admissum fuisset. Donec Deus placida animi magnitudine contumelias impiorum despiciens, cuncta restituisset, et consueto siderum cursu coelum omne exornavisset. Itaque totius mundi fac ies, quae luctu ac moerore quodammodo confusa fuerat, pristinum denuo splendorem recuperavit.
0426A Οὐκοῦν εἴ τίς ἐστιν ἀνάξιος χρηστοῦ βίου, σύνοιδέ τε τῷ πλημμελῶς καὶ ἀτάκτως τὸν βίον βεβιωκότι, ἐὰν μετάθηται καὶ πρὸς τὸ θεῖον ἀπίδῇ, τὸ τῆς ψυχῆς ὄμμα καθαρθείς, καὶ ἀλλότριος γενόμενος τῆς πάλαι κακίστης διαίτης. ἀλλ᾽ ὅμως ἀγαπητὸν, εἰ κᾂν ἐν τῇ τῆς ἀκμῆς ἡλικίᾳ τὴν σοφίαν εὐτυχῶσιν· ἡμῖν δὲ παιδεία μὲν ἡ ἐξ ἀνθρώπων οὐδεμία πώποτε συνῄρατο. Θεοῦ δέ ἐστιν ἅπαντα τὰ δωρήματα, ὅσα ἐν ἤθεσι καὶ τρόποις εὐδοκιμεῖ παρὰ τοῖς νοῦν ἔχουσιν· ἔχω δὲ καὶ οἷον προβέβλημαι δηλητηρίων ἄντικρυς ὁπόσα τεκταίνεται ὁ πονηρὸς, οὐ μετρίαν ἀσπίδα, τὴν γνῶσιν τῶν ἀρεσκόντων τῷ Θεῷ. ἐξιστᾷ πρὸς τὸν προκείμενον λόγον χρήσιμα ἐκλεξάμενος, ὑμνὴσω τὸν πατέρα πάντων. αὐτοῦ τε συναιρόμενος τῇ τῆς καθοσιώσεως σπουδῇ, pgr;άριθι, Χριστὲ, σῶτερ ἁπαντων, καὶ τὸν περὶ τῆς ἀρετῆς κατακόσμει λόγον, τὸν τρόπον 0426B τῆς σεμνολογίας ὑφηγούμενος. καὶ μηδεὶς προσδοκάτω, κομψείᾳ τινὶ κεκαλλωπισμένων ὀνομάτων τε καὶ ῥημάτων ἀκούσεσθαι· οἶδα γὰρ ἀκριβῶς τὴν ἔκλυτον καὶ πρὸς ἡδονὴν ἀπειργασμένην δημηγορίαν τοῖς εὐφρονοῦσιν ἀπαρέσκειν· ὅταν οἱ λέγοντες, κρότου μᾶλλον, ἢ σώφρονος διαλέξεως ἐπιμελῶνται. φασὶ δή τινες ἀνόητοι καὶ δυσσεβεῖς ἄνθρωποι, δικαιωθῆναι τὸν Χριστὸν ἡμῶν. καὶ τὸν παραίτιον τοῦ βίου τοῖς ζῶσιν, αὐτὸν τοῦ ζῆν ἐστερῆσθαι. τοὺς δ᾽ ἀσεβεῖν ἅπαξ τολμήσαντας, καὶ μή τε δεδιέναι, μή τ᾽ ἐγκαλύπτεσθαι τὴν ἑαυτῶν πονηρίαν κατανοοῦντας, οὐδὲν θαυμαστὸν τοῦτο λέγειν· ἐκεῖνο δὲ πᾶσαν ὑπερβέβηκεν εὐήθειαν, τὸ δοκεῖν πεπεικέναι ἑαυτοὺς, ὑπ᾽ ἀνθρώπου Θεὸν ἄφθαρτον βεβιᾶσθαι καὶ οὐχ ὑπὸ μόνης τῆς φιλανθρωπίας· μὴ δ᾽ ἐννοεῖν, ὅτι τὸ μεγαλόψυχον, οὔθ᾽ 0427A ὑπὸ ὕβρεως διατρέπεται. οὔθ᾽ ὑπὸ προπηλακισμοῦ, τῆς φυσικῆς στεῤῥότητος ἐξίσταται. ἀλλ᾽ ἀεὶ γίγνεται, τῶν ἐπεμβαινόντων τὴν ἀγριότητα, λογισμοῦ τε καὶ μεγαλοψυχίας φρονήματι θραῦον καὶ διωθούμενον. προῄρητο μὴν ἠ τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπία, ἀδικίαν μὲν ἐξαλεῖψαι, κοσμιότητα δὲ καὶ δίκην ἐπᾷραι· διὸ καὶ τοὺς σοφωτάτους τῶν ἀνδρῶν συναθροίσας, καλλίστην καὶ βιωφελεστάτην διδασκαλίαν συνεστήσατο, ζηλοῦσα τοὺς ἀγαθούς τε καὶ εὐδαίμονας τὴν ἑαυτοῦ περὶ τὰ κόσμια πρόνοιαν· οὗ μεῖζον ἀγαθὸν τί ὶν τις εἴποι. Θεοῦ δικαιοσύνην βραβεύοντος, καὶ ἐξομοιοῦντος ἑαυτῷ τοὺς ἀξίους τῆς αὐτοῦ παιδεύσεως. ὅπως διαδοθείσης εἰς πάντας τῆς ἀγαθότητος, τὸ εὐτυχεῖν τοῖς ἀνθρώποις εἰς ἅπαντα τὸν αἰῶνα περιγένηται. αὕτη ἐστὶν ἡ σεμνὴ νίκη. τόδ᾽ ἀληθὲς κράτος. τὸ μέγιστον ἔργον ἁρμόζον, ὁ τῶν συμπάντων δήμων 0427B σωφρονισμὸς· καὶ τούτων μέν τοι τὰ νικητήρια δίδομεν εὐφημοῦντες, ὦ σῶτερ τῶν ὅλων· σὺ δ᾽ ὦ πονηρὰ καὶ ἐπονείδιστε βλασφημία, ψεύδεσιν ἐπαιρομένη, φήμαις τε καὶ διαβοήσεσιν, ἐξαπατᾶς μὲν νέους, πείθεις δὲ μειράκια, καὶ τῶν ἀνδρῶν τοὺς μειρακιώδη τινὰ τρόπον ἔχοντας. ἀπάγουσα μὲν αὐτοὺς ἀπὸ τῆς θρησκείας τοῦ ὄντος Θεοῦ. συνιστάνουσα δ᾽ ἀγαλμάτων πλάσματα, οἷς εὔχοιντο καὶ προσκυνοῖεν· ὥστε ἐξαπατηθέντας, μένειν τὰ ἐπίχειρα τῆς αὐτῶν ἀναισθησίας. αἰτιῶνται γὰρ τὸν τῶν ἀγαθῶν παραίτιον πάντων, Χριστὸν, Θεόν τε καὶ Θεοῦ παῖδα. ἆρ᾽ οὖν οὐχ ὑπὸ σωφρονεστάτων καὶ φρονιμωτάτων ἐθνῶν τε καὶ δήμων οὖτος ὁ Θεὸς καταξίαν σέβεται· παντοίας μὲν δυνάμεως ἐπειλημμένος. αὐτὸς δ᾽ ἐν τῇ ὀἰκείᾳ προαιρέσει μένων, οὐδοτιοῦν τῆς ἐμφύτου φιλανθρωπίας ἐμείωσεν. ἄπιτε δὴ δυσσεβεῖς. ἐφεῖται γὰρ ὑμῖν διὰ τὴν ἀτιμώρητον ἁμαρτίαν, ἐπὶ τὰς τῶν ἱερείων σφαγὰς, θοίνας 0427C τε καὶ ἑορτὰς καὶ μέθας· προσποιούμενοι μὲν θρησκείαν, ἐπιτηδεύοντες δὲ ἡδονὰς καὶ ἀκολασίας· καὶ θυσίας μὲν ἐπιτελεῖν σκηπτόμενοι. ταῖς δ᾽ αὑτῶν ἡδοναῖς δουλεύοντες. οὐ γὰρ ἴστε ἀγαθὸν οὐδὲν, οὐδὲ τὸ πρῶτον τοῦ μεγάλου Θεοῦ πρόσταγμα, διατάσσοντός τε τῷ τῶν ἀνθρώπων 0430A γένει, καὶ ἐπισκήπτοντος τῷ παιδὶ, τὸν τούτων διακυβερνᾷν βίον. ὅπως οἱ δεξιῶς καὶ σωφρόνως βιώσαντες, κατὰ τὴν τοῦ παιδὸς κρίσιν, δεύτερον βίον μακάριόν τε καὶ εὐδαίμονα λαγχάνωσιν. ἐγὼ μὲν οὖν τὸ τοῦ Θεοῦ δόγμα περὶ τῆς τῶν ἀνθρώπων βιώσεως διεξῆλθον, οὐ μὴν ἀγνοῶν, καθάπερ οἱ πολλοὶ, οὐδὲ ἐξ εἰκασίας, οὐδὲ στοχασμοῦ. τάχα δ᾽ ἄν τις εἴποι, Πόθεν ἡ προσηγορία τοῦ Παιδὸς. ποία δὲ γένεσις, εἴπερ εἷς μόνος ὦν Θεὸς τυγχάνει, πάσης δὴ μίξεως οὗτός ἐστιν ἀλλότριος. ἀλλὰ τὴν γένεσιν διπλῆν τινα νοεῖσθαι χρὴ· τὴν μὲν ἐξ ἀποκυήσεως, τὴν συνεγνωσμένην ταύτην· ἑτέραν δὲ τὴν ἐξ ἀἳδίου αἰτίας, ἧς τὸν λόγον Θεοῦ πρόνοια θεᾶται, καὶ ἀνδρῶν ὃς ἐκείνῳ φίλος ὑπάρχει· σοφὸς γάρ τις τὴν αἰτίαν τῆς τῶν ὅλων διακοσμήσεως εἴσεται. ὄντος τοίνυν ἀναιτίου μηδενὸς, προϋπάρχειν τῶν ὄντων τὴν αἰτίαν αὐτῶν ἀνάγκη. 0430B ὄντος ἄρα κόσμου καὶ τῶν ἐν αὐτῷ, οὔσης τε αὐτῶν σωτηρίας, τὸν σωτῆρα τῶν ὄντων προϋπάρχειν ἀνάγκη· ὡς εἶναι τὸν μὲν Χριστὸν, τῆς σωτηρίας αἰτίαν. τὴν δὲ σωτηρίαν, τῶν ὄντων τὸ αἴτιον· καθάπερ αἰτία μὲν υἱοῦ ὁ πατὴρ. αἰτιατὸν δ᾽ ὁ υἱὸς. καὶ τὸ μἐν προϋπάρχειν αὐτὸν, ἱκανῶς ἤδη δεδήλωται· πῶς δ᾽ εἰς ἀνθρώπους καὶ γὴν κατῆλθεν; ἡ μὲν προαίρεσις τῆς καθόλου, καθὼς οἱ προφῆται προεθέσπισαν, κηδεμονίας τῶν ὅλων ἐστὶν· ἀνάγκη γὰρ τὸν δημιουργὸν, τῶν ἔργων αὐτοῦ κήδεσθαι. ἐπεὶ δὲ κοσμικῶ σώματι πλησιάζειν, ἔν τε γῇ χρονίζειν ἔμελλε, τῆς χρείας τοῦτο ἀπαιτούσης, νόθην τινὰ γένεσιν ἑαυτοῦ ἐμηχανήσατο· χωρίς γάρ τοι γάμων, σύλληψις· καὶ ἁλνῆς παρθενίας εἰλείθυια· καὶ Θεοῦ μήτηρ κόρη. καὶ αἰωνίας φύσεως ἀρχὴ χρόνιος. καὶ νοητῆς οὐσίας αἴσθησις. καὶ ἀσωμάτου φανότατος ὕλη· ἀκόλουθα τοιγαροῦν καὶ τὰ 0430C λοιπὰ τοῦ φάσματος· αἰγλήεσσα περιστερὰ ἐκ τῆς Νῶε 0431A λάρνακος ἀποπταμένη, ἐπὶ τοὺς τῆς παρθένου κόλπους κατῆρεν· ἀκόλουθα δὲ καὶ μετὰ τὸν ἀναφῆ, πάσης τε ἁγνείας καθαρώτερον, καὶ αὐτῆς ἐγκρατείας κρείσσονα ὑμέναιον. ἡ ἐκ σπαργάνων σοφία τοῦ Θεοῦ· ἐντρεπόμενός τε αὐτὸν μετὰ αἰδοῦς ὁ τῶν λουτρῶν πάροχος Ἰορδάνης. πρὸς τούτῳ τε βασιλικὸν χρίσμα ὁμόψυχον τῆς πάντων συνέσεως. παιδεία δέ καὶ δύναμις παράδοξα κατορθοῦσα, καὶ τὰ ἀνίατα ἰωμένη. καὶ εὐχῶν ἀνθρωπίνων ταχεῖα καὶ ἀνεμπόδιστος βεβαίωσις. καὶ ὅλως ὁ σύμπας ὑπὲρ ἀνθρώπων βίος· διδασκαλία δὲ οὐ φρόνησιν, ἀλλὰ σοφίαν διδάσκουσα. τῶν φοιτητῶν οὐ τὰς πολιτικὰς λογομένας ἀρετὰς μανθανόντων, ἀλλὰ τὰς εἰς τὸν νοητὸν κόσμον ἀτραποὺς ἀναλυούσας, τήν τε τοῦ ἀεὶ κατὰ τὰ αὐτὰ ἔχοντος γένους ἑποπτίαν πονούντων, καὶ τὴν τοῦ μεγίστου πατρὸς ἔννοιαν ἀσκουμένων. τὰ γάρτοι τῶν εὐεργετημάτων 0431B οὐ μέτρια· ἀντὶ μὲν τῆς ῥώσεως, ὅρασις, ἀντὶ δὲ παρέσεως, εὐεξία. ἀντὶ δὲ θανάτου πάλιν εἰς τὸ ζῆν ἀποκατάστασις. παρίημι γὰρ ἄφθονον τῶν ἀναγκαίων παρασκευὴν ἐν ἑρημίᾳ, καὶ ἐν ὀλίγοις ἐδέσμασι παντοδαπὴν μεγάλοις πλήθεσι πολλοῦ χρόνου περιουσίαν. ταύτην σοι τὴν εὐχαριστίαν κατὰ τὸ δυνατὸν ἀποδίδομεν, Χριστὲ ὁ Θεὸς καὶ Σωτὴρ, μεγάλου πατρὸς μεγίστη πρόνοια. σώζοντί τ᾽ ἐκ τῶν κακῶν, καὶ τὴν μακαριωτάτην διδασκαλίαν διδάσκοντι. οὐ γὰρ ἐγκωμιάζων ταῦτα, ἀλλ᾽ εὐχαριστῶν λέγω. τίς γὰρ ἄν σε κατ᾽ ἀξίαν ὑμνήσοι ἐν ἀνθρώποις; σὲ μὲν γὰρ λόγος ἐξ οὐκ ὄντων τὰ ὄντα γεννῆσαι, τό τε φῶς αὐτοῖς ἀνάψαι. καὶ τὴν ἄτακτον τῶν στοιχείων σύγχυσιν κατακοσμῆσαι τάξει καὶ μέτρῳ· τὸ δὲ φιλανθρωπίας ἐξαίρετον, ἐν τῷ τοὺς εὖ πεφυκότας τῶν ἀνθρώπων, θείου καὶ μακαρίου ζηλωτὰς ποιῆσαι βίου. κατανοεῖν 0431C θ᾽ ὅπως τῶν ὄντως ἀγαθῶν ἔμποροι γεγενημένοι, πλείοσι τῆς ἑαυτῶν σοφίας τε καὶ συντυχίας μεταδιδοῖεν, αὐτοί τ᾽ ἀρετῆς καρπὸν αἰώνιον κομίζοιντο. ἀπηλλαγμένοι μὲν ἀκολασίας, μετέχοντες δὲ φιλανθρωπίας. οἶκτον μὲν πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχοντες, πίστεως δὲ προσδοκίαν ἐλπίζοντες. αἰδὼ δὲ καὶ παντοίαν ἀρετὴν ἀσπαζόμενοι ἣν ὁ προτοῦ βίος ἀνθροπίνων ἠθῶν ἐκβηβλήκει, τὴν ὑπὲρ πάντων 0434A ποιουμένῳ πρόνοιαν· οὐδεὶς γὰρ ἂν τῶν τοσούτων κακῶν, καὶ τῆς ἐπικρατησάσης κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν βίον ἀδικίας, ἰατρὸς ἀξιόχρεως εὑρέθῇ. ἡ γοῦν πρόνοια μέχρι τῶν τῇδε διήκουσα, πάνθ᾽ ὅσα ὑφ᾽ ὕβρεως καὶ ἀκολασίας ἀκόσμητα ἦν, κατεκόσμησε ῥᾷστα. καὶ οὐδὲ τοῦτο ἀποκρύφως. ᾔδει γὰρ τοὺς μὲν τῶν ἀνθρώπων, φρονήσει καὶ νῷ τὴν ἑαυτῶν δὺναμιν θεωροῦντας· τοὺς δὲ, ἅτε τοῖς ἀλόγοις τῶν ζώων ἀπεικασμένους τὴν φύσιν, μᾶλλον ταῖς αἰσθήσεσιν ἐπιβάλλοντας· διὰ φανέρωσιν, ἃ μηδεὶς ἀμφιβάλλοι. μὴ σπουδαῖος, μὴ φαῦλος, τὴν εὐδαιμονίαν καὶ θαυμαστὴν θεραπείαν ὑπ᾽ ὄψιν ἦγε. τοῖς μὲν παυσαμένοις τοῦ βίου, ἀποκαθιστὰς τὸ ζῃν ἐκ δευτέρου, τοὺς δὲ ἐστερημένους τῶν αἰσθήσεων, ὑγιῶς κελεύων πάλιν αἰσθάνεσθαι· στηρίξαι δὲ θάλασσαν, καὶ νηνεμίαν ἐπιτάξαι ἐκ χειμῶνος. καὶ τέλος θαυμαστοῖς ἔργοις ἐπιχειρήσαντα, 0434B καὶ ἐξ ἀπιστίας τοὺς ἀνθρώπους εἰς πίστιν ἰσχυρὰν προκαλλεσάμενον, εἰς οὐρανὸν ἀναπτῆναι, τίνος ἄλλοῦ, πλῆν τοῦ Θεοῦ, τῆς τε ἐξοχωτάτης δυνάμεως ἔργον τοῦτο; οὐ μὴν οὐδὲ ὁ προσηχὴς τοῦ παθήματος καιρὸς, τῶν θαυμαστῶν ἐκείνων θεαμάτων ἀλλότριος ἦν. ἡνίκα νύκτες ἡμερινὸν φῶς ἐπικαλύπτουσαι, τὸν ἥλιον ἠφάνιζον. κατειλήφει γὰρ δέος τοὺς πανταχοῦ δήμους, τὴν τῶν πάντων πραγμάτων συντέλειαν ἥκειν, καί χάος αὖθις, οἷον τὸ πρὸ τῆς τοῦ κόσμου διατάξεως ἐπικρατήσειν· ἐζητεῖτο δὲ καὶ τὸ αἴτιον τοῦ τηλικούτου κακοῦ, καὶ εἴ τι πλημμελὲς ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων εἰς τὸ θεῖον γένοιτο· ἕως ὅτε ἠπίως μεγαλοψυχίᾳ τῆς τῶν ἀσεβῶν ὕβρεως ὑπερφρονήσας, ἀποκαθίστη τὸν οὐρανὸν σύμπαντα τῇ τῶν ἄστρων κατακοσμῶν χορείᾳ. τοιγάρτοι ποσῷ καὶ ἡ τοῦ κόσμου πρόσοψις σκυθρωπῶσα, εἰς τὴν οἰκείαν αὖθις 0434C ἀποκαθίστατο φαιδρότητα.