10 PACTA CONVENTA ETC.

praescriptam contractum esse opportebit. Celebrationi officialis a lege statutus aderit eum tantummodo in finem ut matrimonium publicis tabulis continuo inscribat; excipitur tamen casus celebra- tionis matrimonii in mortis articulo, tum enim si haud facile im- pleri queat huiusmodi iuris solemnitas, praetermitti et subsidiariis probationibus suppleri ipsa poterit. Contrahentium cura erit pro- videre, ut civilis status officialis celebrationi matrimonii praesens adsit, parochi autem opera in id tantum circumscribitur, ut con- trahentibus obbligationem, quam civilis lex ipsis imponit, oppor- tune palam faciat.

Art . 18. Quod matrimonia attinet quae ad-forman in Concilio Tridentino praescriptam quovis tempore celebrata fuerint, quaeque effectus civiles sortiri debent, subsidiariae probationes potissimae habebuntur, quae ab auctoritate ecclesiastica promanant.

Art . 19. Auctoritas ecclesiastica causas quae respiciunt matri- monii vinculum et coniugum cohabitationem, ut etiam sponsalium validitatem, unice cognoscet; civilibus matrimonii effectibus ad iu- dicem saecularem remissis.

Art . 20. Exercitus Reipublicae exemptionibus gratiisque fru- entur, quae sub generali privilegiorum castrensium nomine cogno- scuntur, quasque Sanctitas Sua separatim determinabit.

Ar t . 21 . Post Divina Officia in omnibus Reibublicae templis sic orabitur: Domine salvam fac Rempublicam; Domine salvum fac Praesidem eius, et supremas eius auctoritates.

Art . 22. Reipublicae Gubernium dehinc perpetuo tamquam pu- blicum status nomen et debitum (vulgo : debito consolidato) agno- scit pretium tum censuum in aerarii beneficium redemptorum, tum etiam bonorum publicatorum (vulgo : beni disammortizzati , quae olim ad Ecclesias, pia sodalitia, patronatus, cappellas et instruc- tionis ac beneficentiae instituta ab Ecclesia administrata pertine- bant, quo demum cumque tempore ipsum in publici aerarii nomi- nibus inscriptum fuerit. Huiusmodi nominum sors recognita (vulgo: debito riconosciuto) annuum foenus, quovis onere deducto, trientis cum dimidio reddet cuius quolibet exacto semestri dies cedat.

Art. 23. Redditus qui ex patronatibus, cappellis, sodalitatibus aliisque privatis fundationibus proveniunt, iis directim addicentur et numerabuntur, qui iuxta fundationum tabulas epsdem exigendi iure polleant, vel ab iis legitime delegatis. Illorum solutio, ut praecedenti articulo cautum est, absque ulla subductione fiet, ab insequenti anno 1888 exordio ducto. Casu quo aliquam ex prae-