OPUSCULUM V. TRACTATUS DE PRAEPARATIONE AD MISSAM

PROLOGUS .

Ad honorem gloriosae ac individuae Trinitatis et ad honorem excellentissimi Sacramenti, scilicet pretiosi corporis et sanguinis Domini nostri lesa Christi, describam tibi formam, per quam potes leviter manuduci ad contemplationem tanti mysterii ac congrue disponi ad eius perceptionem ; quam non raptim strepitu verborum legere, sed eius sensum efficaciter cordi imprimere debes et ex intimo affectu singula quaeque in toto vel in parte, prout sonant, sollicite ruminare.

Capitulum I. De praemiltenda quadruplici sui ipsius probatione.

Primo, accessurus ad mensam caelestis convivii, iuxta Apostolum , proba te ipsum et diligenter examina, qua fide, ex quanta caritate, in quali proposito et propter quid accedis.

sig. 1. Primo, quisque se ipsum probare debet, qua fide accedat ad altare.

1. Attende igitur ista quatuor singula per se et primo vide, quam fidem habere debes circa veritatem vel essentiam huius Sacramenti. Credere enim firmiter debes et nullatenus dubitare, secundum quod docet et praedicat catholica fides, quod in hora expressionis verborum Christi panis materialis atque visibilis advenienti vivifico et caelesti pani, velut vero Creatori honorem deferens, locum suum, scilicet visibilem speciem accidentium, pro ministerio et sacramentali servitio relinquit: quo desinente esse, miro et ineffabili modo in eodem instanti ista sub illis accidentibus veraciter existunt: primo, illa purissima Christi caro et sacrum corpus, quod, fabricante Spiritu sancto, tractum fuit de utero gloriosae virginis Mariae, appensum in cruce, positum in sepulcro, glorificatum in caelo. - Secundo, quia caro non vivit sine sanguine, ideo necessario est ibi sanguis ille pretiosus, qui feliciter manavit pro mundi salute in cruce.

Tertio, cum non sit verus homo absque anima rationali, propterea est ibi illa anima gloriosa Christi ,excedens in gratia et gloria omnem virtutem et gloriam et potestatem, in qua repositi sunt omnes thesauri divinue sapientiae.

Quarto, quia Christus est verus homo et verus Deus, ideo consequenter ibi est Deus in sua maiestate gloriosus. Haec omnia quatuor simul et singula, tota simul sub speciebus panis et vini perfecte continentur, non minus in calice quam in hostia nec minus in hostia quam in calice: nec in uno suppletur defectus alterius , sed in ambobus invenitur integrum propter mysterium, de quo est grandis sermo. Sufficit credere, Deum veram et hominem sub utraque contineri specie, cui assistunt Angelorum frequentia et Sanctorum praesentia.

2. Et vide, quam pulcre Christus sub bis duabus speciebus tantum continetur: primo, quia panis et vinum optimum sunt nutrimentum totius hominis. Nam panis nutrit carnem sive corpus , et vinum transit in sanguinem, qui est sedes animae.

Secundo, quia eorum usus principalior et communior est ac mundior et minus fastidiosus habetur, ideo puritas spiritualis refectionis optime per ista significatur.

Tertio, quia optime significant corpus Christi et sanguinem. Nam panis significat corpus illud trituratum, molatum et pistatuin in passione, decoctum et assum igne divini amoris in camino et ara crucis. Vinum vero significat sanguinem, qui de uva, scilicet Christi corpore, est in torculari crucis a calcantibus Iudaeis expressus.

Quarto, pulcre significat corpus Christi mysticum, scilicet Ecclesiam collectam ex multis fidelibus praedestinatis ad vitam, tanquam ex multis granis et racemis.

3. Cum ergo accedis, cave, ne dubitando vacilles et tanquam caecus manu tentans innitaris baculo arundineo, scilicet argumentis naturalibus et rationibus humanis, quaerendo, quomodo ista fieri possunt, sicut quondam ludaei litigabant, et quidam discipuli scandalizati abierunt retrorsum ; sed subiice te ipsum Deo et captiva mentem tuam sub iugo fidei, quam tantis testibus roboratam vides. Quid enim dubitationis de hoc Sacramento remanet, quod a Christo tam expresse traditum, ab Apostolis praedicatum, a sanctis Patribus orthodoxis tot centenariis annorum frequentatum tantisque caerimoniis, tot miraculis et prodigiis et observantiis quasi testimoniis palpabilibus confirmatum vides ?

Tolle hoc Sacramentum de Ecclesia, et quid erit in mundo nisi error et infidelitas, et populus christianus quasi grex porcorum dispersus et idololatriae deditus, sicut expresse patet in ceteris infidelibus. Sed per hoc stat Ecclesia, roboratur fides, viget christiana religio et divinus cultus: unde inquit Christus: Ecce, ego vobiscum sum usque ad consummationem saeculi .

4. Post etiam notare debes, quod sic decuit, Christum velatum nobis dari. Quid enim valeret fides tua, si Christus in propria forma visibilis tibi appareret ? Certe et coacte eum adorares ; aut quomodo carnales oculi tantam gloriam ferre possent Quis vero insipiens dicat, ut carnem crudam et hominis cruorem in propria forma sua comedere et bibere posset ?

Recedat ergo omnis dubitatio, quia, sicut ofim Divinitas in utero virginali latuit, et Filius Dei sub humanae carnis velamine visibilis mundo apparuit: sic et glorificata humanitas, Divinitati coniuncta sub forma panis et vini latet, ut nobis mortalibus se contemperare possit .

sig. 2. Secundo, quisque se ipsum probare debet, cum quali proposito et dispositione accedat.

8. Secundo proba te ipsum, cum quali proposito et dispositione accedis . Ideo discute et revolve conscientiae domum et vide, ne sit intus forte aliqua turpitudo in mente, vel macula extra in carne, qua offendi possunt oculi illius qui est Sanctus Sanctorum.

Primo ergo, rediens introrsus ad iniquitatem tuae mentis, considera quanta mala ab ineunte aetate commisisti, quanta bona neglexisti, quam brevis vita, quam incerta mors, quam lubrica et periculosa via linius temporis. Maxime autem rumina, ne forte, quod absit, post praecedentem confessionem et poenitentiam aliquod sit in te mortale peccatum vel peccandi propositum, unde mortua sit misera anima tua per hoc a radice Christi et Ecclesiae abscissa , quia ille vivificus panis et divinus cibus non praestat influxum vitae nec nutrimentum membris abscissis et mortuis, teste Scriptura , quae dicit: In malevolam animam non introibit sapientia nec habitabit in corpore subdito peccatis. Unde a talibus sumitur Sacramentum, sed non res Sacramenti, id est Christi gratia et divinitas caritatis eius: comeditur gustu, sed non reficit spiritum; vadit ad ventrem, sed non intrat mentem ; deglutitur tanquam a bruto sine sui laesione et non vivificat animam neque sibi unit et incorporat, sed potius, nausea compellente, talem ipse Christus evomit velut cadaver putridum bestiis et avibus devorandum, cum scilicet infelicem animam tradat satanae cruciandam , sicut de Iuda scriptum est : Quoniam post buccellam introivit in eum satanas. Quapropter, si talibus laqueatus es, cave, ne pro aliqua causa vel necessitate absque debita contritione et proposito poenitendi ac confessione praemissa accedere ad altare praesumas, quia horrendum est incidere in manus Dei viventis.

6. Sed heu, quot sunt hodie sacerdotes miseri et suae salutis improvidi, qui Christi corpus in altari velut carnes pecudum manducant, et involuti et contaminati abominationibus, de quibus dicere fas non est, sceleratis manibus et pollutis labiis contingere non verentur et osculari Filium Dei et Mariae virginis ! Verum si horum sacrificium suscipit Deus, audeo dicere, mendax est et socius peccatorum. Insuper, quod deterius est, ad tantam pervenerunt temporibus istis perversitatem et stultitiam quidam, ut putent infelicissimi, sua scelera et immunditias peccatorum, quae quotidie iterant et iterare proponunt, absque paenitentia et confessione per sacram communionem quotidie celebrantes expiare. Tales non sunt sacerdotes, sed sacrilegi ; non Christiani, sed haeretici. Profecto, si rectam fidem haberent, aut peccare timerent, aut celebrare cessarent.

7. Secundo, non tantum mentis , sed et corporis est attendenda munditia. Ideo cave, ne immundus accedas: nec tantum dico de immunditia voluntaria, quae mortalis est, sed etiam de nocturiiali sive casuali macula, quae impedit celebrationem, ubi non est magna necessitas vel iussio praeceptorum. Ubi ergo praedicta interveniunt, et dictae maculae non dederis occasionem vel causam per praecedentem concupiscentiam vel inordinatam crapulam, nec secuta est notabilis mentis inquinatio per reminiscentiam et illusionem carnalium phantasmatum ; credo, quod accedere posses, salvo meliori iudicio, maxime si singularis devotio ratione solemnitatis vel alterius similis causae te traheret ad celebrandum.

Custodire etiam debes pudicitiam manuum, quantum potes, et omnium membrorum tuorum puritatem. Unde tibi consulo, ut prae celeris hominibus omni tempore, maxime dum Missam celebraturus es, caveae ab omni tactu non solum turpi et immundo, qui fit cum peccato, sed etiam a quolibet indecenti et inquinata. Totum te recolligas, ut nec actus nec cogitatio ad aliquod aliud dispergatur.

Et insuper curam habeas diligentem de munditia et nitore paramentorum altaris et sacrorum vasorum, ut cum omni honore et diligentia tractetur ille qui est Angelis et Archangelis tremendus et honorandus.

sig. 3. Tertio, quisque se ipsum probare debet, ex quanta caritate et quali fervore accedat.

8. Tertio proba te ipsum, ex quanta caritate et quali fervore accedas. Non solum enim mortalia , sed etiam venialia peccata per negligentiam et otium multiplicata et etiam per inconsiderationem ac per distractionem dissolutae vitae et malae consuetudinis

licet non occidant animam

tamen quandoque reddunt hominem tepidum, gravem, obnubilatum et indispositum et ineptum ad celebrandum, nisi dicti pulveres et stipulae venialium per afflatum Spiritus et flammam caritatis ventilentur et consumantur ex ardescente igne cordis et ex consideratione proprias vilitatis. Ideo cave, ne nimis tepidus et inordinatus accedas et inconsideratus, quia indigne sumis, si non accedis reverenter, circumspecte et considerate. Unde Apostolus primae ad Corinthios undecimo : Judicium sibi manducat et bibit; quod apertius insinuat, cum subdit dicens: Ideo inter vos multi imbecilles , scilicet per fidei inconstantiam, et infirmi, id est gravi peccato sauciati, et dormiunt multi, per torporem et desidiam.

9. " O quam graves angustiae, o quantae angustiae me undique affligentes ! Accedere indigne horrendum est iudicium, non accedere ex notabili negligentia vel contemptu damnabilis culpa ". Beda . -Nam cum sacerdos est absque mortali peccato et in proposito bono, non habens legitimum impedimentum, et non ex reverentia, sed ex negligentia celebrare omittit: tunc, quantum in ipso est, privat sanctam Trinitatem laude et gloria, Angelos laetitia, peccatores venia, iustos subsidio et gratia, in purgatorio existentes refrigerio, Ecclesiam Christi spirituali beneficio

et se ipsum medicina et remedio contra infirmitates et quotidiana peccata: quia, sicut ait Ambrosius , si, " quotiescumque effunditur sanguis Christi, toties in remissionem peccatorum effunditur: debeo illum semper accipere, ut semper mihi peccata dimittantur: qui semper pecco, semper debeo habere medicinam ".

Item, privat se omnibus talibus provenientibus ex sacra communione, quae sunt peccatorum remissio, fomitis mitigatio, mentis illuminatio, interior refectio, Christi et corporis eius mystici incorporatio, virtu tum roboratio, contra diabolum armatio, fidei certitudo, elevatio spei, excitatio caritatis, augmentatio devotionis et conversatio Angelorum .

Item, non complet sibi iniunctum magnae dignitatis obsequium nec officium exercet debitae servitutis Dei, et tamen scriptum est : Maledictus homo, qui facit opus Dei negligenter.

Item, contemnit Christi praeceptum de observantia huius Sacramenti: ideo Christus comminatur: Nisi manducaveritis carnem Filii hominis etc.

Item, abiicit viaticum suae peregrinationis, exponens se periculo mortis, quia, nisi recipiat alimentum corporis Christi et vitae vegetationem, efficitur sicut aridum membrum, ad quod non transmittitur corporalis cibi nutrimentum.

Ultimo, quantum in se est, evacuat divinum cultum etlatriam Creatori debitam sicut ingratus de beneficiis Dei. Unde Numerorum nono capitulo : Si quis mundus est, scilicet a mortali peccato, ei in itinere non fuerit, scilicet aliter impeditus, et tamen non fecerit phase ;exterminabitur anima illa de populo suo, quia sacrificium non obtulit Domino tempore suo.

Ergo, quantum potes, toto conatu per exercitium boni operis, lacrymarum contritionem et devotionis flammam expelle a te omnem torporem et negligentiam, ne inveniaris respuere tantorum charismatum dona.

10. Si autem vis accendi ad amorem, considera tota mente ista duo: primo illius summae caritatis incendium, quo summa bonitas pro te vermiculo foetido tam poenose sustinuit crucis opprobrium ; secundo illius nobilissimi corporis cibationem dulcissimam sanguinisque potionem.

Primo attendas illam beatissimam mortem, discutiens causam. Causa autem alia non fuit nisi necessitas nostrae redemptionis. Omnis autem lex pro laesae maiestatis offensione offendentem iudicat reum mortis. Huius rei causa, cum, peccatis exigentibus, essemus rei mortis, pro recompensatione tanti debiti miserans Deus humanae miseriae et parcens nostrae morti, providit et concessit prioribus , pro hominum morte caedem fieri animalium, et offerri sibi hostias et sacrificia placationis: et quoties quis peccaret, toties erat pro eo necesse hostiam immolari. Quae omnia figurae erant et umbrae, donec Christus, caput humani generis, mitteretur, viva et rationabilis hostia, absque peccato, qui pro omnibus hominibus se ipsum ex amore offerret ad mortem pro nostrae mortis redemptione. Sed quia non debuit pluries mori , eo quod illa una mors satisfecit pro peccatis omnibus factis et fiendis; ideo sufficit, quod illam unam hostiam sui corporis, quondam pro nobis semel immolatam, moriens relinqueret quotidie a nobis pro residuis delictorum mystice offerendam Deo Patri pro commutatione nostrae mortis, cui quotidie sumus obnoxii per peccatum. Unde Augustinus : " Iteratur quotidie haec oblatio, licet Christus semel passus sit, quia quotidie peccamus peccatis, sine quibus mortalis infirmitas vivere non potest: et quia quotidie labimur, quotidie Cbrislns pro nobis immolatur mystice ".

Propter hoc quidquid agitur in Missa et omnis ornatus et caerimoniae nihil aliud repraesentant nisi Christi passionem. Ob hoc super omnia est necessaria Christi mortis memoria in Missa: unde ipse Christus Lucae vigesimo secundo : Hoc facite in meam commemorationem: et Apostolus primae ad Corinthios undecimo: Quotiescumque manducabitis panem hunc et calicem Domini bibetis, mortem Domini annuntiabitis, donec veniat, scilicet ad iudicium. Dum ergo accedis , dic ex toto corde:

Oratio.

11. Ecce, caelestis Pater, recolens mortem illam unigeniti Filii tui, Domini nostri Iesu Christi, offero tibi hostiam hanc, quam ipse tibi olim obtulit pro mea et totius mundi salute. Ecce, ad altare tuae Maiestatis transmitto oblationem vivam, quam tu in miseratione multa misisti ad altare crucis pro nobis immolandam. Recordare ergo illius sacrosancti sudoris quasi gultae sanguinis decurrentis in terram. Respice illam virgineam carnem, verberibus crudeliter flagellatam, colaphis caesam, livoribus tumidam, sputis maculatam, sanguine cruentatam , spinis perforatam, clavis confixam, lancea vulneratam. Illa ergo pietas, quae Filium tuum traxit et vicit, ut in statera crucis totius mundi peccata libraret, ipsa te cogat, Pater, misereri nobis miseris. Respice, obsecro, non nostra peccata, sed in faciem Christi tui. Non enim in iustificationibus nostris preces nostras prosternimus, sed in multitudine miserationum tuarum :

12. Secundo, si vis ad amorem accendi et inflammari, considera illius sacri corporis cibationem dulcissimam, et vide, quam bonus et suavis est

spiritus eius in nobis , quam congrua et utilia providit nobis Pater noster caelestis vivificantia alimenta.

Quia enim rationalis creatura ad hoc facta est, ut sit capax et particeps bonitatis Dei, ex qua participatione vivere et ad beatum esse pervenire debet, sine qua ex se ad nihilum tendit et ad mortem sempiternam, nisi per cibum vivificantem iugiter vegetetur ex participatione divinae virtutis et gratiae

quam participationem ideo comestionem voco, quia, sicut corpus animale per cibum vigoratur et impinguatur, calefit et vivificatur: sic anima rationalis per spiritum Christi, quo frui debet, pleno affectu et intellectu nutritur, vigoratur, inflammatur et vivificatur

et sicut Angeli in patria pleno haustu bibunt de perenni et vivo fonte luminis ac satiantur ab ubertate domus Dei: sic sapientia aeterna providit, ut rationales animas hominum, quas tam care redemit et per gratiam magnificavit ac effecit similes Angelis Dei, cibaret illo pane, quo Angeli nutriuntur, sine quo nec illi nec isti vivere possunt, et hoc per aliquem modum convenientem nobis parvulis ; quia impossibile est nobis cum isto mortali corpore illum panem vitae in soliditate propriae formae, scilicet Divinitatis, degustare: ideo, ut nobis comestibilem cibum praeberet, sub forma convenientiori, scilicet panis et vini corporalis, dedit propter convenientem similitutinem panis ad panem et refectionis ad refectionem, ut, sicut Angelos, viventes spiritus, cibat Verbo increato, sic mortales homines cibaret Verbo incarnato in Sacramento suscepto. Unde dictum est : Panem Angelorum manducavit homo: et: Ego sum panis vivus, qui de caelo descendi. 13. Item nola, quod sicut cura est Deo de corpore animatis cuiuscumque providendo sibi cibum convenientem: sic cura est eidem de nutrimento nobilissimi sui corporis mystici, quod est Ecclesia, cuius Christus Filius Dei est caput: nec aliunde vegetari debet et vivere quam a capite suo, ut omnia membra, scilicet viri iusti, unita et sibi invicem cohaerentia in Christo capite, ipsius spiritu et amore nutriantur per hoc Sacramentum unitatis et pacis: ac per hoc, sicut non est vita corpori absque incorporatione cibi convenientis ei, sic animae rationali non est vita spiritualis sine incorporatione et invisceratione huius cibi spiritualis sibi convenientis ; unde inquit Christus : Qui manducat me vivet propter me.

Haec est autem differentia inter comestionem corporalem et spiritualem, quia ibi cibus comestus transit in substantiam et nutrimentum comedentis, hic vero comedens incorporatur Christo et transit in unitatem et amorem spiritus Christi. Ideo dictum fuit beato Augustino : " Non ego mutabor in te, sed tu mutaberis in me", id est in mei similitudinem, scilicet bonitatem, sanctitatem etc, sicut ignis ferrum in sui similitudinem convertit.

sig. 4. Quarto, quisque se ipsum probare debet, propter quid accedat.

14. Quarto et ultimo proba te ipsum, propter quid et propter quam causam accedis. Et hic dirige aciem mentis ad duo praecipue, scilicet ad purum affectum et desiderium sanctum: secundo ad debitam intentionem et propositum necessarium.

Primo vide, quid desideres, ne forte propter avaritiam, aut timorem , aut vanam gloriam, aut consuetudinem, aut alicuius mundanae complacentiae, aut temporalis favoris causa accedas: sicut multi diebus istis abutuntur ad suam perditionem quod est datum ad salutem. Vae, vae, Domine Deus ! quanti hodie infelices ad sacros ordines et divina mysteria accedunt, non caelestem panem, sed terrenum quaerentes: non spiritum, sed lucrum: non Dei honorem, sed suam ambitionem: non salutem animarum, sed quaestum pecuniarum: non Christo servire mundo corde et corpore in sacris mysteriis, sed deliciari, ditari, superbire et luxuriari de patrimonio Christi et de eleemosynis populi , ac ecclesiasticas dignitates ambiendo multis litigiis et simoniis potius rapiunt, quam assequantur, non vocati a Deo, sed impulsi a diabolo.

13. Tu autem, homo Dei, dirige vota tua et desideria ad Deum et vide, quibus affectionibus et i desideriis trahi debeas ad sacra mysteria celebranda. Primo trahat te conscientia et remorsus delictorum, sperans per eum quasi per hostiam placationis ab omni peccato purgari.

Secundo, tuae infirmitatis intuitus et consideratio, ut eum quasi medicum ad te voces, per quem ab omni infirmitate cureris.

Tertio, pressura alicuius tribulationis, ut per eum qui omnia potest, ob omni adversitate citius libereris et protegaris.

Quarto, desiderium alicuius gratiae vel spiritualis beneficii impetrandi, ut per eum cui Pater nihil negare potest, obtineas.

Quinto, gratiarum actio pro omnibus beneficiis temporalibus et spiritualibus tibi et aliis impensis, cum nihil habeamus Deo retribuere pro omnibus, quae retribuit nobis, aliud quam calicem salutaris accipere et sacrificare hostiam laudis , id est Iesum Christum.

Sexto, caritas et compassio proximorum, erim pro salute vivorum et requie defunctorum nihil efficacius interpellet quam Christi sanguis effusus in remissionem peccatorum .

Septimo, laus Dei et Sanctorum, cum non habeamus, quo possimus Deum et Sanctos pro sua dignitate laudare quam Christum sacramentaliter Deo Patri offerre et immolare.

Octavo, Dei amor et dilectio, ut eum invites ad te ac per inviscerationem spiritualis refectionis in te ipso eum delectabiliter amplexeris.

Nono, sitis et desiderium augendae gratiae , quia hoc Sacramentum fontem continet gratiarum et sanctificationum et auctorem continet salutis, Dominum Iesum Christum: ideo dicitur eucharistia, id est bona gratia. Cetera vero Sacramenta fluenta sunt et rivuli gratiarum, quibus sanctificamur.

Decimo, ardor et suspirium, quo lotis visceribus virtute huius excessivae caritatis et dulcissimae refectionis cupias sanctificari ab omni inquinamento carnis et spiritus et eripi ab omnibus periculis et tentationibus ac inseparabiliter uniri Christo Salvatori et conservari in suo amore. Unde inquit Christus Ioannis decimo septimo: Pater, quos dedisti mihi, volo, ut, ubi ego sum, illic sint mecum, ut sint unum, sicut nos unum sumus: ego in eis, et tu in me, ut sint consummati in unum.

16. Secundo dirige mentem tuam ad debitam intentionem et propositum circa ea quae agere debes. Tria autem snnt, quae celebraturus intendere debes, scilicet Deum per latriam colere, Christi mortem memorari et totam Ecclesiam iuvare.

Primo intendas Deum per latriam colere. Cultus autem latriae soli Deo debitus est honor impensus summo Creatori ex debito servitutis, quo obligamur non solum nostra, sed nos ipsos impendere pro suo honore et pro eo mori, si expedierit, ad recognitionem beneficiorum suorum et suae immensae bonitatis nobis ostensae, et hoc contrito corde et corpore humiliato: et toto affectu, actu et habitu, gestibus et signis prosternentes nos ante oculos suae Maiestatis et sacrificiis et muneribus eum venerantes, referamus ad ipsum omnem spem nostram et desiderium nostrum tanquam in finem ultimum , propter quem omnia, exspectantes ab eo omne meritum et retributionem bonorum nostrorum et malorum secundum retributionem iusti tiae suae suique beneplaciti.

Aliis Sanctis exhibetur honor et devotio, quae dicitur dulia, quae non est cultus nec adoratio, sed subrogatio et invocatio, ut sint apud Deum advocati pro nobis ; et omnis reverentia, quae eis impenditur, propter Deum, cui sunt coniuncti, exhibetur.

17. Deus autem debet a nobis in immensum timeri, honorari et amari.

Primo ex consideratione suae omnipotentiae et iustitiae, qui nos plenissimo iure damnare potest et salvare, est summe timendus. Ex hoc enim timore oritur dolor de peccatis, pudor, suspiria, lacrymae, tunsiones pectoris , supplicationes, ieiunia, disciplinae, peregrinationes et hujusmodi.

Secundo ex consideratione suae sapientiae et maiestatis summe est honorandus. Ex hoc namque honore oritur veneratio et reverentia, genuflexiones et incurvationes, prostrationes, orationes, purificationes, consecrationes, munditia sacrorum vasorum et paramentorum ornatus et decor, festivitates, celebrationes et solemnitates luminarium, cantus psalmorum, hymnorum vel lectionum et hujusmodi.

Tertio ex consideratione bonitatis et clementiae est infinite amandus. Ex hoc autem amore oriuntur gratiarum actiones, laudes, hymni, benedictiones, vota sancta, incensationes et hujusmodi.

18. Intendere debes, ut ex frequentatione divini cultus nomen Dei et in nobis sanctificetur, ut a nobis per sanctitatem vitae glorificetur in mundo, ut crescat in orbe cultus et honor Dei, ut cognoscat totus mundus, nos esse veros cultores unius veri Dei et Salvatoris Iesu Christi.

19. Intendere debes et memorari Christi mortem. Et de hoc dictum est supra .

Item, intendere debes totam Ecclesiam iuvare, ut scilicet proponas Deum orare pro Papa, cardinalibus, patriarchis, archiepiscopis, episcopis, doctoribus, rectoribus, sacerdotibus, clericis, monachis, religiosis, monasteriis et omnibus Christo famulantibus: pro regibus, ducibus, principibus ceterisque nobilibus: pro virginibus, viduis, orphanis, peregrinis, captivis, afflictis, debilibus, infirmis et pro omni populo Dei; etiam pro paganis, schismaticis et haereticis, ut convertantur ad Deum verum et sanctae Ecclesiae unitatem.

Item, in speciali orare debes pro aliquibus causis, caris scilicet parentibus, consanguineis, amicis , devotis et recommendatis tibi ac in tua oratione sperantibus: item, singularissime pro te ipso. Et si aliquem praedictorum fidelium, praecipue propter odium aliquod vel rancorem, excludis, ut non sit particeps tanti beneficii: mortaliter peccas, agens cum odio divina mysteria.

Capitulum II. De contritione et confessione, de praeparatione immediata et de ipsa celebratione.

1. His praemissis, postquam ex ruminatione praedictorum in meditatione tua exardescit ignis in corde tuo, evome et purga faeces peccatorum tuorum, spiritu contrito et humiliato memorans, quanta commisisti cogitatione, verbo et opere, quanta bona omisisti, quae debuisti facere et potuisti, et vadens ad spiritualem medicum et patrem, die peccata tua, non communi et generali confessione, ut quidam duri corde faciunt, palpantes foliis communium verborum in generali confessione sua enormia peccata, et absque verecundia et dolore taliter proferentes, ut etiam in plateis possent taliter absque rubore publice confiteri. Haec non est confessio, sed deceptio et derisio. Sed si vis sanari, aperi vulnera tua et de profundo corde enarra clare et aperte quae post praecedentem confessionem egisti, non solum opera, sed et cogitationes perversas, quarum delectatio mentem maculat, non solum mortalia, sed etiam venialia graviora, quae conscientiam mordent et laedunt. Cetera per modum generalem breviter et clare exprime.

2. Deinde, peracta poenitentia tibi iniuncta, decanta cam devotione illos quinque psalmos: Quam dilecta, Benedixisti, Inclina, Credidi et De profundis, cum suis versiculis et orationibus. Dicas etiam, si tempus suppetit, orationem illam Summe Sacerdos, quae valde efficax est et devota. Postea procedens ad altare recole Christum euntem ad crucem et fige cor ad ea quae in passione gesta sunt; legas clare et distincte ea quae legenda sunt, non multiplicando collectas nimias nec alia legendo ex devotione vel proprio arbitrio, quam quod a sanctis Patribus institutum est.

3. Cum autem perveneris ad sanctum canonem, recolligo mentem, ne per diversa vagetur, et appone diligentiam magnam in signis et actibus, maiorem in verbis, maximam in intentione, primo propter continentiam tam pretiosi corporis, secundo, propter continentiam tam gloriosae animae, tertio, propter continentiam Deitatis immensae.

In Memento vero tam pro vivis quam pro mortuis non fiat cum voce et verbis recommendatio, sed tantam mente discurre per quasdam personas magis intimas ceterasque recolligo sub compendio, referens intentionem ad omnes, pro quibas antea orasti sive orare proposuisti . Dum autem perveneris ad Qui pridie, dirige mentem et intentionem tuam ad faciendum illud quod intellexit Christus in sua coena, et quod intendit sancta Mater Ecclesia. In Communione autem paulisper subsiste et die non lingua vel labiis, sed corde:

Oratio.

4. Domine mi, quis es tu, et quis sum ego, ut praesumam te mittere in latrinam foetidam corporis mei et animae meae? Ut quid me fecisti, ut tibi hanc iniuriam exsecrandam facerem ? Mille enim lacrymarum anni et ponitentiae non sufficerent ad tam nobile Sacramentum digne semel percipiendam: quanto magis ego miser indignus sum, qui quotidie pecco, incorrigibilis persevero et impraeparate accedo: sed in infinitam maior est misericordia tua quam mea miseria: unde de tua pietate confisus te sumere praesumo.

Haec enim duo maxime requiruntur ad congruam perceptionem Sacramenti, scilicet profunda humilitas cam annihilatione sui et compassio mortis Christi.

3. Post communionem si non sentis aliquam spiritualem refectionem, signum est infirmitatis spiritualis vel mortis. Ignem posuisti in sinum, et non sentis calorem, mel in ore, et non sentis dulcedinem. Si vero consolationem sentis aliquam, non tibi tribuas, sed suae bonitati immensae, quae etiam ad malos extenditur et indignos consolatur, et dicas in corde tuo: ad meam miseriam detestandam me convicit beneficiis suis. Si mihi peccatori talia fecit, quid faceret, si vitam meam correxero ? Ideo totis viribus volo me mutare et semper sibi adhaerere.

Hoc autem non reputes posse tua virtute , sed auxilio gratiae eius: quod ipse tibi et mihi praestare dignetur. Amen.