Capitulum I.

Quomodo anima per mentale exercitium debeat radium contemplationis reflectere ad interiora sua, ut videat, qualiter sit formata pernaturam, deformata per culpam et reformata per gratiam.

sig. 1.

Praeambulum.

1. Interrogatio animae. Die, quaeso, o homo, si post devotam invocationem divinae magnificentiae et post humilem implorationem aeternae sapientiae et demum post debilem supplicationem supernae pietatis et clementiae, gratiam exercitandi mentaliter circa hanc quadruplicem materiam, videlicet longitudinis,

latitudinis, sublimitatis et profunditatis, obtinerem: quo ordine inchoem, ne meritum huins exercitationis amittam, si indebito ordine ignoranter procedam? " Ordinis enim ignorantia, secundum beatum Ambrosium , perturbat formam meritorum ": " nec reputatur, secundum eundem, perfecta rei cognitio in nobis existere, cum scimus, quid faciendum, et ignoramus, quo ordine sit procedendum ".

2. Homo. O anima, secundum beatum Bernardum ad Eugenium Papam , " a te tua consideratio inchoet, ne frustra extendaris ad alia, te neglecta ". Idem in Meditationibus : " Multi multa sciunt et se ipsos nesciunt, alios inspiciunt et se ipsos deserunt, Deum quaerentes per exteriora, deserentes sua interiora, quibus interior est Deus. Idcirco ab exterioribus ad interiora redeam et .ab inferioribus ad superiora conscendam: ut possim cognoscere, unde venio aut quo vado, unde sim et quid sim: et ita per cognitionem mei ascendam ad cognitionem Dei ". Item, Chrysostomus super Matthaeum dicit: " Non minima pars philosophiae est cognitio sui ". Item, Ambrosius in Hexaemeron : " Cognosce, quantus sis: attende tibi, ut consideres, quid in te intret in cogitatione, quid exeat in sermone ". - " Vitam igitur tuam, o anima, quotidiana discussione examina. Attende diligenter, quantum proficias et quantum deficias: qualis sis in moribus, qualis in affectionibus: quam similis sis Deo et quam dissimilis, quam prope et quam longe. Illud semper agnosce, quod multo laudabilior et melior es, si te cognoscis, quam si, te neglecto, cursum siderum, vires herbarum, complexiones hominum, naturas animalium cognosceres et scientiam omnium caelestium et terrestrium haberes. Redde ergo te tibi, et si non semper, saltem interdum. Rege tuos affectus, dirige actus, corrige gressus ". Igitur, anima, tene consilia Sanctorum et primo radium contemplationis converte ad regionem orientalem, hoc est ad considerationem tuae conditionis. Diligenter igitur considera, quam generose a summo Artifice sis facta per naturam, quam vitiose a tua voluntate deformata sis per culpam, quam gratiose a divina bonitate saepius reformata sis per gratiam.

8 2.

Quam generose a summo Artifice formata sit anima per naturam.

3. Primo ergo considera, quam generose formata sis per naturam. Generositas tua naturalis consistit in hoc, ut existimo, quia tibi naturaliter ad tui decorem impressa est imago beatissimae Trinitatis. Unde Anselmus in Proslogio : " Fateor, Domine, et gratias ago, quia me creasti ad tuam imaginem, ut tui memor sim, te cogitem, te diligam ". Bernardus in Meditationibus : " Secundum interiorem hominem tria in me invenio, per quae Deum recolo, conspicio et concupisco. Haec tria sunt memoria, intelligentia et voluntas. Cum enim Dei reminiscor, in ipso delector: memoria enim eius super vinum. Intelligentia ipsum intueor, quantum in se sit incomprehensibilis, quia principium est et finis; quantum in Angelis desiderabilis, quia desiderant in eum prospicere: quantum in Sanctisi omnibus delectabilis , quia in eo assidue laetantur; quantum in creaturis omnibus admirabilis., quia omnia potenter creat, sapienter gubernat, benigne dispensat ". Cum haec intueor, ipsum concupisco. " Cum Deum per voluntatem: diligo, me ipsum in eum transformo ". Haec Bernardus . Recognosce ergo, o anima mea, quam mira et inaestimabilis dignitas est, esse non solum vestigium Creatoris, quod est commune omnibus creaturis, sed etiam esse imaginem eius, quod est proprium creaturae rationalis. Lauda igitur, anima mea, Dominum, lauda Deum tuum, Sion . " Expergiscere et lauda, exsulta et gaude, quia insignita es Dei imagine, decorata similitudine, particeps rationis , capax aeternae beatitudinis ".

4. Sed quia haec modica non immerito forte iudicarentur, si morte finirentur: exsulta et lauda, quia cum praedictis dedit tibi naturam immortalem, substantiam incorruptibilem, durationem interminabilem , vitam perpetuam. " Imago enim aeternae Trinitatis non esses, si termino mortis claudi posses ", Augustinus de Trinitate . " O anima, adverte, quod Creator tuus post illud esse dedit tibi pulcrum esse, dedit tibi perpetuum esse, deditque tibi vivere, sentire, discernere, sensibus te decoravit, sapientia illustravit ". " Tuam igitur pulcritudinem attende, ut intelligas, qualem debeas pulcritudinem diligere. Quodsi temetipsam, ut expedit, contemplari non sufficis, cur saltem, quid de te aestimare debeas, ex indicio alieno non perpendis ? Sponsum habes, de cuius pulcritudine, si dubitares, scire posses, quod tam pulcher, tam formosus, tam unicus Dei Filius tuo aspectu captus non esset, si eum singularis decor tuus et ultra ceteros admirandus) non traxisset ". Haec Augustinus .

5. Sed haec fortasse, o anima nimis ingrata, tibi videntur modica: propterea audi tertio dignitatem admirabilem : quod tantae es simplicitatis, quod nihil potest domum mentis tuae inhabitare, nihil potest ibi mansionem facere nisi simplicitas et puritas Trinitatis aeternae. Ecce, quid.dicit sponsus : Ego et Pater meus ad cum veniemus et mansionem, apud eum faciemus: et alibi: Festinans descende, quia hodie in domo tua oportet me manere. Illabi enim menti nulli possibile est nisi soli Deo qui eam creavit. Ipse enim est qui intimior intimo tuo esse perhibetur, sicut Augustinus testatur. Gaude igitur, o felix anima, quod potes esse tanti hospitis hospita. Bernardus : " O felix anima, quae quotidie cor suum mundat, ut inhabitantem Deum suscipiat, cuius hospes nullo bono indiget, quia auctorem omnium bonorum in se habet ". " O quam beata anima, apud quam Deus requiem invenit, quia dicere potest: Qui creavit.me requievit in tabernacula meo ! Negare siquidem ei caeli requiem non poterit ", qui sibi in hac vita requiem praeparavit. Haec Bernardus . O anima, nimis es avara, si non sufficit tibi fanti hospitis praesentia, quia scito, quod tam liberalis est, quod communicabit tibi de bonis suis: quod tam pius est, quod dilabit te donis suis. Nullo enim modo deceret tantum principem, si dimitteret hospitam suam indigentem. "Adorna igitur thalamum tuum et suscipe regem Christum ", de cuius praesentia exsultabit et laetabitur tota familia tua. O vere mira et multum admirabilis sententia ! " Rex, cuius pulcritudinem sol et luna mirantur ", cuius magnitudinem caelum et terra reverentur, de cuius sapientia caelestium spirituum agmina illuminantur, de cuius clementia omnium Beatorum collegia satiantur, talis tuum, o anima, desiderat hospitium, tuum coenaculum plus quam caeleste palatium appetit et exoptat. Deliciae enim suae sunt esse cum filiis hominum .

6. Sed si haec adhuc te non movent ad laudandum Creatorem tuum, converte contemplationis radium ad quartum beneficium et recognosce, quod tantae capacitatis es, quod nulla creatura infra Deum sufficit satiare tuum desiderium. Hugo de S. Victore : " Omnis iucunditas, omnis suavitas, omnis pulcritudo creaturarum afficere cor humanum potest: satiare non potest ". Anselmus : " Omnis copia, quae Deus non est, mihi inopia est". " Et quia revera, secundum Gregorium in Moralibus , anima humana ad Deum appetendum facta est, quidquid infra Deum appetit, minus est, ideoque iure ei non sufficit quod Deus non est ".

7. Iam, ut aestimo, anima, sufficienter vidisti tuam nobilitatem, quae est valde laudabilis: converte nunc radium contemplationis ad tuam super ceteras creaturas potestatem, quae revera est admirabilis. Hugo de Arrha animae : " O anima mea, quid dedit tibi sponsus tuus? Respice mundum istum: omnis natura ad hunc finem cursum suum dirigit, ut tuis utilitatibus deserviat tuisque oblectamentis secundum distributionem temporum indesinenter occurrat ". Vide iam, anima mea, et diligenter considera,

quod Creator tuus, rex tuus, sponsus et amicus, totam machinam mundialem ad tuum ordinavit ministerium .- Ecce, Angeli purgant et inflammant tuum affectum, illuminant et informant tuum intellectum, perficiunt et custodiunt tuum subiectum. Magna enim est dignitas habere tales doctores, tales consolatores, tales conservatores. Et Bernardus : "O anima, si videre posses, quanto gaudio quantoque tripudio assistunt orantibus, intersunt meditantibus, quanto studio nos in bono conservant, quanto desiderio nos et salutem nostram aeternam exspectant "! - Caelum tibi deservit per suum motum, luminaria caeli per suum influxum, sol causat tibi diem, luna illuminat tibi noctem, ignis temperat aeris frigiditatem, aer tibi mitigat ignis internam caliditatem, aqua tibi mundat foetorem, mitigat tibi sitis ardorem et fecundat terrae vigorem. Terra vero te sustentat sua soliditate, recreat sua fertilitate, delectat sua amoenitate. - Ecce, anima, breviter discurristi per singula ab inferioribus ad superiora et invenisti, quod " omnis creatura ad hunc finem ex divina ordinatione cursum suum dirigit, quatenus tuis utilitatibus deserviat tuisque oblectamentis indesinenter occurrat ". "Sed cave, anima mea, ne non sponsa, sed adultera dicaris, si munera dantis plus quam affectum amantis diligis ". Augustinus in libro Confessionum : " Vae tibi ! si oberras in vestigiis suis, si nutus suos pro eo amas, ut temporalia lucra recipias, et non advertis, quid innuat illa lux beatissima, quae est purgalae mentis intelligentia, cuius vestigia et nutus sunt omnium creaturarum decus ". Adhuc, si forte ignoras te, o pulcherrima mulierum, egredere et abi post vestigia gregum , id est irrationabilium creaturarum, quae sunt vestigium Creatoris tui, tu vero speculum beatissimae Trinitatis. Ergo omnibus his dignior et excellentior comprobaris. Et pasce hoedos tuos iuxta tabernacula pastorum, id est, converte cogitationes tuas ad choros Angelorum, quibus quodam modo similis es in natura et concivis eris in gloria.

8. Anima. Iam satis silui diuque tacui: iam nunc cum verecundia et rubore compellor dicere et confiteri, quod ad hanc dignitatem modicum converti amorem meum: heu ego infelix et misera ! nimis indigne et irreverenter me prostitui, vane et negligenter vixi. Et ut verum fatear, secundum Bernardum , " quanto perfectius dignitatem meam aspicio, tanto magis vitam degenerem me duxisse confundor et erubesco ". Timeo etenim, quod tanto gravior sit culpa, quanto dignior et nobilior est natura . Formido, quod tanto gravior sit offensa, quanto maior est illius qui offenditur excellentia. Pertimesco, quod tanto peior est iniuria, quanto maiora fuerunt illius cui iniuria irrogatur, beneficia. Heu, heu Domine Deus meus ! ex dignitate substantiae iam perpendo vilitatem malitiae, ex speciositate naturae cognosco deformitatem culpae, ex recordatione beneficiorum acceptorum intelligo ingratitudinem factorum meorum , Vae mihi miserae! iam video, iam cognosco, quod " quidquid a summo datore accepi ad usum vitae transitoriae, miserabiliter inflexi ad abusum pravitatis et culpae. Tranquillitatem humanae pacis ad usum converti vanae securitatis; peregrinationem terrae pro inhabitatione dilexi patriae; salutem et sanitatem corporis redegi in servitutem perversae voluptatis ; ubertatis abundantiam non ad necessitatem corporis, sed ad superfluitatem expendi miserae cupiditatis: ipsa serena blandimenta aeris ad amorem mihi servire coegi terrenae delectationis. Timeo heu et valde pertimesco, ut simul me omnia ferire puniendo debeant quae vitiis meis male subiecta serviebant ". Haec Gregorius in Homilia .

9. Homo. O anima, aliqualiter iam perpendo, quod bona est tua cognitio. Ex verbis enim tuis sentio, quod non fuit frustra mea admonitio. Videtur mihi, quod lumine divino aliqualiter sis illustrata,

tacta veri luminis mota: quia, secundum beatum Gregorium in Moralibus , " unusquisque, dum tactu veri luminis illustratur, sibi ipsi ostenditur, ut, unde cognoscit, quid sit iustitia, inde erudiatur, quid sit culpa, qua excaecatur. Unde sancti viri, quo altius apud Deum virtutum dignitate proficiunt, eo subtilius indignos se esse deprehendunt, quia, dum proximi luci fiunt, quidquid eos in se ipsis latebat, inveniunt ". Haec Gregorius.

8 3.

Quam vitiose a voluntate deformata sit anima per culpam.

10. Igitur, o anima, si luce veritatis tacta dignitatem tuam, quam hactenus non attendisti, cognoscis, si culpam, qua Creatorem tuum offendisti, intelligis et vidisti, quam generose formata sis per naturam: vide nunc, quam vitiose deformata sis per culpam. - a Reduc igitur, anima aerumnosa et misera, ad memoriam enorme delictum tuum, perduc usque in caelum rugitum et lamentum. Cogita, anima perfida Dei, adultera Christi, quid feceris. Dereliquisti in caelo castum amatorem tuum, comtempsisti faetorem tuum, repudiasti sponsum tuum, turbasti Deum tuum, irreverenter tractasti sanctum Angelum custodem tuum. Eras templum Dei, sponsa Christi, sacrarium Spiritus sancti. Quae est ista subita conversio et repentina mutatio? De Dei virgine facta es corruptio satanae, de sponsa Christi scortum exsecrabile, de habitaculo Spiritus sancti facta es tugurium diaboli ". Haec Anselmus de Planctu virginitatis aroissae . Recordare, o anima, propter quid vendideris decorem tuum, propter quid abieceris honorem tuum, pro quo tam turpiter foedaveris vultum tuum, quae tanta bona pro tam vili pretio vendidisti.

Anima. Recognosco, o homo, quod verum loqueris, et non humerito me de tanta transgressione reprehendis.

11. Homo. O anima, quare te tot bonis spoliasti ? Quare frustra tantis te honoribus privasti ? Quare tot bona opera neglexisti? Quare tot annos, tot dies, tot horas sine fructu vixisti? Nam dicit Bernardus : "O Domine, Deus meus, quot tempora effluxerunt, in quibus sine fructu, ut aspicio, vixi. Quomodo coram te subsistam ? Quomodo ad te levare potero faciem meam in illo magno et terribili examine, quando numerari iusseris omnes dies meos, quaerens fructum in eis? O Domine Deus, cur intermisi te ullo tempore versare in corde meo, te tota mente amplecti, in tua dulcedine delectari? Omnia interiora mea ubi tunc erant, quando tecum non erant, cum a te habeat omnis creatura quidquid habet desiderabile, laudabile et delectabile "? Haec Bernardus .

12. Anima. Heu Domine, nunc intelligo, sed confiteri erubesco, species et decor creaturarum decepit oculum meum, et non adverti, quia speciosior omnibus creaturis tu es, quibus tantummodo unam guttam tuae inaestimabilis pulcritudinis communicasti. Quis enim ornavit caelum sideribus, aerem volucribus, aquam piscibus, terram plantis et floribus ? Nonne tu, clementissime Pater? Per te illa caelestium spirituum agmina variis donis sunt ornata. Nonne per te Seraphim ardent dilectione, Cherubim lucent cognitione, tais donis iudicant Throni , de tuis muneribus dominantur Dominationes inclytae, ex tua virtute praesunt Principatus, ex tua potestate Potestates daemonum malitias arcent, et ex tua profunda potentia miracula faeiunt Virtutes, ex tuo praecepto Archangeli magnis nuntiant maiora, Angeli vero minoribus significant minora? Sed quid sunt haec omnia nisi tuae pulcritudinis modica scintilla? O bone Iesu, fons universae pulcritudinis ! ignosce mihi miserae, quod tuam pulcritudinem tam sero cognovi, tam tarde amavi ; propterea miserabiliter oberravi.

13. Dulcedo etiam creaturarum decepit gustum meum, et non adverti, quod melle dulcior es. Tu enim melli et omni creaturae dulcedinem suam, immo tuam commodasti, et non est aliud in creatura dulcedo vel delectatio qualiscumque, nisi tuae dulcedinis, quam abscondisti timentibus te , modica demonstratio. Unde dulcedo omnium creaturarum, si quis iuste advertat, nihil aliud facit, nisi quod ad tuam dulcedinem aeternam invitat. O Iesu, fons universae dulcedinis et pietatis ! ignosce mihi, quod tuam inaestimabilem dulcedinem et mellifluam pietatem in creatura tua non cognovi nec interno mentis amore deguslavi: propterea miserabiliter oberravi et animam meam usque modo siliquis porcorum saturavi . Sed heu, nunquam, ut timeo, de pane filiorum tuorum manducavi; ideo semper in deliciis mundi ieiuna et famelica permansi. Gregorius : " Quia intus gustare nolumus paratam dulcedinem, propterea ieiuni et famelici amamus miseri famem nostram ". O dulcissime Iesu! modo agnosco, quod omnis dulcedo tibi contraria fuit mihi afflictio et magna miseria. Augustinus in libro Confessionum : "Tu enim, misericordissime Deus, etiam in peccatis meis semper mihi aderas piissime saeviens, omnes iniquas delectationes meas et malas amarissimis respergens amaritudinibus, docensque per flagella, si vellem sine amaritudine delectari, non posse nisi in te, Domine ". Haec Augustinus. Sed heu, hanc doctrinam non intellexi, propterea oberravi, semper tamen in omnibus deliciis iniquis timui proditorem, timui accusatorem, timui reprehensorem, formidavi aliquoties conscientiam, expavi multoties infamiam, nonnunquam abhorrui gehennam, et tamen, heu ego misera, inter tot tormenta non mutavi voluntatem propriam.

14. Decepit etiam odor creaturae olfactum meum, et ignoravi, quod odor tuus, o bone Iesu, super omnia aromata . O bone Iesui fons odoris, . cuius suavitas faciat me indesinenter post te in odorem unguentorum tuorum currere.

13. Decepit etiam sonus fallax creaturarum aur titium meum, et nescivi, quam dulcia faucibus electorum tuorum eloquia tua , quam suavia auribus amicorum tuorum consilia tua, quam levia manibus Sanctorum tuorum mandata tua. O Iesu ! fons sapientiae, auctor scientiae, seminator casti consilii,

fac me saltem modo audire vocem tuam, sonet vox tua in auribus meis . Cum quanta amaritudine recogitandum mihi est, quod fefellit me miseram illa vox cantantium et dicentium : Venite, fruamur bonis, quae sunt: coronemus nos rosis, antequam marcescant, et non praetereat nos flos temporis. Vino pretioso et unguentis optimis nos impleamus, ubique relinquamus signa laetitiae. Hanc vocem audivi et non intellexi nec adverti, quoniam omnia vana sunt et risu digna. Omnia enim haec et his similia cito pertranseunt et velut umbra evanescunt. Quid enim vana haec omnia amatoribus suis profuerunt? Quid haec stulta dilectoribus suis contulerunt? Quem enim fructum habuerunt in illis, in quibus nunc erubescunt et confunduntur ?

16. Sed inter haec omnia tu, amantissime Deus, mihi semper aderas, vocem tuam frequenter audivi, sed non exaudivi, inspirationem tuam salutiferam sensi, sed non consensi. O quoties mihi illud salutiferum consilium inspirasti: Peccasti, quiesce, desine et erubescet! Ad quae ego misera, morem secuta beati Augustini in libris Confessionum , verba somnolenta aliquando respondi: " Domine, ecce modo, sine paululum, modo a vanitate quiescam, cito de malignitate erubescam, omnia vana et mundana derelinquam. Sed heu, illud modicum et modo non habebat modicum et modum, et paululum in longum ibat Augustinus : " Multi aetemaliter damnantur et finaliter in peccatis detinentur, qui se ad vocem Domini non corrigunt. Vocem quidem occultae inspirationis audiunt, sed vitam non corrigunt, dicentes: Cras, cras, et subito ostium clauditur, remanetque peccator foras extra arcam caelestis patriae cum voce corvina, quia pro peccatis gemere noluit cum columba ". Gregorius : " Heu, quam multos in peccatis eorum peius sua felicitas prostravit, multos diuturna pax inertes reddidit, eoque illos mox malignus hostis gravius perculit, quo longius quietis usu negligentes invenit"! Item, Gregorius : " Quos enim Deus, ut convertantur, diutius tolerat, non conversos durius damnat ".

17. Sed, o homo, ut tibi meae infelicitatis historiam perfectius manifestem, profiteor, quod haec omnia meae infelicitati non sufficiebant, sed ad cumulum damnationis, heu, carnis mollitiesIaccum meum nimis miserabiliter decipiebat: et ignoravi, quod tam suavis, o bone Iesu, esset amplexus tuus, tam honestus attactus tuus, tam deliciosus convictus tuus. " Cura enim te amavero, munda sum: cum tetigero, casta sum ; cum accepero, virgo sum ". Tuus, O dulcissime Iesu ! amplexus non maculat, sed mundat: tuus attactus non inquinat, sed sanctificat. O Iesu, fons universae dulcedinis et suavitatis ! quantum habes deliciositatis et honestatis et iucunditatis, quando laeva tuae aeternae sapientiae et cognitionis est sub capite, id est sub ratione, et dextera tuae divinae clementiae et dilectionis amplexabitur me , in voluntate. Heu me miseram ! quis unquam tam dulce, tam suave tamque deliciosum experiri poterit quam inter brachia tanti sponsi requiescere, inter oscula tanti regis et amici feliciter obdormire? Hanc dulcedinem senserat anima devota, quando optabat dicens : Osculetur me osculo oris sui etc. Quis milii det te fratrem meum, sugentem ubera matris meae, ut inveniam te solum foris et deosculer te, et iam me nemo despiciat? Apprehendam te et ducam te in domum patris mei et in cubiculum genitricis meae. Ibi me docebis praecepta Domini.

18. Sed, O Domine Deus, si haec tam dulcia sunt cogitanti, quam dulcia esse possunt degnstanti ? Si tam suavia sunt legenti, quam dulcia erunt per affectum sentienti? Augustinus : " Fac me, dulcissime Iesu ! intus gustare per amorem quod extra gusto per cognitionem: fac me sentire per affectum quod sentio per intellectum ": Eia, dulcissime Iesui transfige saluberrimo vulnere amoris tui medullas animae meae, ut vere ardeat, langueat et liquefiat et solo tuo desiderio deficiat, cupiat dissolvi et esse tecum . Te solum semper esuriat, panem vitae caelestis, qui de caelo descendisti. Te sitiat, fontem vitae, fontem aeterni luminis, torrentem verae voluptatis. Te semper ambiat, te quaerat teque inveniat, in te dulciter requiescat . Sed quae vesania, quae infernalis furia tanto tempore a me prohibuit talia et tanta mentis meae solatia, tam divina gaudia et melliflua convivia? - Die, quaeso, o homo, quae est tanti mali causa , quae tanti periculi ratio, quae tanti damni occasio?

19. Homo. Video, O anima, quod iam fatigata laboribus, iam vexata doloribus, invenire non valeas, cui tantum damnum illatum ascribas. Peto igitur, ut cum diligentia audias, si tibi tanti mali causam demonstra vero, si tibi tanti damni occasionem ostendero. Habes, O anima mea, inimicum domesticum, hostem amicum, adversarium propinquum, qui tibi mala pro bonis reddidit , et sub specie amicitiae crudelior existens inimicus, his omnibus et aliis infinitis bonis te privavit. Hic hostis, salva tua reverentia, est caro tua infelix et misera, multum tamen tibi dulcis et dilecta . Hanc cum pavisti, inimicum pessimum contra te erexisti. Hanc cum honorasti, hostem contra te crudelissimum armasti. Hanc cum foris variis et pretiosis indumentis decorasti, omnibus interioribus ornamentis te spoliasti, nesciens quod dicit beatus Gregorius in Homiliis : " Unde caro ad tempus suaviter vivit, inde spiritus in aelcrnum torquebitur et ingemiscet "; econtra, " quo plus caro premitur, eo plus de spe caelesti animus laetatur ".

Unde pro tanta iniuria nobis per te illata continere amplius me non valeo, quin tantum malum hucusque sub silentio periculose pertransitum durius reprehendam. " Scio,-inquit Bernardus , o anima, quendam, qui per plures annos tecum vixit, ad mensam tuam sedit, cibum de manu tua sumsit et in sinu tuo dormivit: cum voluit, tecum colloquium habuit, hic iure hereditario servus tuus est. Sed quia delicate nimis enutristi eum et virgae pepercisti, levavit calcaneum suum super caput tuum et te in servitutem redegit ". Et subdit : " O anima miserabilis et misera ! quis te liberabit de vinculo improperii huius? Exsurgat Deus, et cadat armatus et conteratur inimicus, Contemptor Dei, amicus mundi, cultor diaboli. - Quid tibi videtur de illo? Si recte sentis, puto, quod mecum dices: Reus est mortis, crucifigatur ! Noli ergo dissimulare, noli differre, noli parceres crucifige, crucifige eum ! Sed in qua cruce ? In cruce Domini nostri Iesu Christi, in qua est salus, vita et resurrectio nostra ". Haec Bernardus. Becole igitur secundum Bernardum in Meditationibus , o anima, primordia tua: attende, quod es "insignita Dei imagine, decorata similitudine , desponsata fide, dolata spe, pracelecta caritate, redempta sanguine, particeps rationis, capax aeternae beatitudinis. Quid tibi cum carne, unde ista pateris? Si diligenter omnes conditiones eius advertis, quid per nares, quid per alios corporis meatus egreditur: nunquam vilius sterquilinium vidisti. Si eius miserias enumerare velis, quam onusta sit peccatis , pruriens concupiscentiis, occupata passionibus, polluta illusionibus, confusione plena, ignominia repleta ; quid de ea habes aliud quam cogitationes foedas et immundas "? Haec Bernardus. Idem : " C anima, imago divinae similitudinis, erubesce in similitudinem porci commutari, erubesce volutari in coeno, quae es de caelo ". Idem super Cantica Canticorum : "O anima, donec in carne es, inter spinas versaris, et necesse est, ut tentationum tribulo et impugnationum aculeos graviter patiaris. Undi dicitur tibi in Canticis: Sicut lilium inter spinas.

sic amica mea inter filias. O candens lilium, o tener et delicate flos ! increduli et subversores sunt tecum et cum scorpionibus habitas: vide ergo, quomodo caute ambules inter spinas. Caro et mundus pleni sunt spinis; conversari in his et non laedi divinae potentiae est et non virtutis humanae ". Haec Bernardus.

20. Est et alius inimicus, fortis et crudelis, qui mira calliditate " omnium discutit consuetudines, ventilat curas, scrutatur affectus et ibi semper quaerit causam nocendi, ubi quemquam viderit studiosius occupari. Novit enim hic hostis antiquus, ab initio humani generis inimicus, cui illecebras gulae ingerat, cui virus invidiae infundat, cui blandimenta luxuriae obiiciat, cui vana superbiae incitamenta promittat: novit, quem metu opprimat, quem gaudio fallat, quem admiratione seducat. Habet etiam aliquos sibi obligatos, quorum ad alios decipiendos ingeniis utitur et linguis ". Haec Leo Papa. O anima fragilis ad resistendum, facilis ad cadendum, difficilis ad surgendum, qualiter istius crudelis adversarii laqueos evadere poteris, quem tantis subtilitatibus praeditum agnoscis?

21. Anima. Nunc video, quod " non facile peccatum ab illo cognoscitur, qui ab eo premitur: sed mox cum inceperit se quis ab illo alienare, tunc demum cognoscit, in quanta foeditate iacuerat ". Igitur, quia iam aliqualiter me ipsam a peccato alienare incipio, et per hoc me et peccatum meum agnosco, me amplius a planctu continere non valeo. Anselmus : " O Pater, Deus mens ! tu impressisti mihi amabilem imaginem tuam, et ego superindnxi odibilem imaginem diabolicam. Heu, heu miser homuncio , quod daemonis imaginem superimpressi super imaginem Dei ! Cur non odi eius imitationem, cuius abhorreo nomen ? Ille sponte cecidit, ego volens corrui. Ille, nulla praecedente vindicta, peccavit superbiens, ego visa eius poena peccavi contemnens. Ille semel in innocentia est constitutus, ego multoties restitutus. Ille se erexit contra eum qui se fecit, ego me erexi contra eum qui me refecit. Ille Deum dereliquit promittentem, ego fugi Deum prosequentem. Ille persistit in malitia, Deo reprobante; ego curro ad eum, Deo misericorditer revocante. Etsi ambo contra Deum, ille tamen contra non requirentem se, ego vero contra morientem pro me. Ecce, cuius imaginem abhorreo, cum in multis me inveniam horribiliorem ".

Homo. " Fuge, fuge a me, o horribilis substantia, fuge te ipsam, exterrita a te ipsa; non igitur sine rugitu cordis tui toleres horrorem tuum. Si toleras, non te agnoscis: non enim est haec fortitudo, sed mentis hebetudo: non est sanitas, sed obdurata iniquitas ".

22. Anima. " Si me videro, est horror intolerabilis: si non videro, est mors inevitabilis. O quam infelix, qui sibi est horribilis: sed tamen multo infelicior , cui mors aeterna est sensibilis"! Haec Anselmus . Idem in Orationibus: " O Pater patientissime, o Rex clementissime ! tegere non valeo, excusare nequeo, et tamen confiteri non modicum erubesco. Iam causam tantorum malorum invenio, iam quod prius male latuit agnosco ". Bernardus in Meditationibus : "Cor enim meum miserum, dum futurum non curavit gaudium nec divinum quaesivit consilium, a se ipso fuit elongatum et in amore terrestrium occupatum, dumque elapsum fuit ab illis et involutum in istis, vanitas ipsum decepit, luxuria polluit, curiositas abduxit, cruciabatur invidia, torquebatur iracundia, dividebatur avaritia, anxiabalur accidia, sicque immergebatur omnibus vitiis, quia unum bonum, quod sibi sufficere potuit, dereliquit ". Haec Bernardus . Abeant ergo, mitissime Deus, in oblivionem coram te omnia male consumta mea tempora, et concede, ut hoc temporis mei residuum , forte nimis breve et momentaneum, sit tibi honorificum, mihi fructuosum et proximo aedificatorium . Iam, piissime Deus, propter magnitudinem damni, quod ego infelix et misera miserabiliter incurri, video et recognosco, quod me ipsam et peccatum meum sufficienter, ut merui, deplangere non valeo, si tanta debet esse non immerito peccati detestatio , quanta fuerit in misera voluntate delectatio .

23. Homo. O anima, si per te, ut asseris, delictum tuum non sufficis deplangere: necesse habes te ad aliquem Sanctorum convertere. An ignoras, quod secundum Bernardum " securum habes accessum ad Deum, ubi Matrem habes ante Filium, Filium ante Patrem ? Mater pro te ostendit Filio pectus et ubera, Filius Patri latus et vulnera. Puto, quod nulla potest ibi esse repulsa, ubi tot sunt caritatis indicia ". " In periculis ergo et in angustiis ac in rebus dubiis Mariam cogita, Mariam invoca. Non recedat a corde tuo, non discedat ab ore tuo. Ipsam sequens, non devias: ipsam rogans, non desperas: ipsa tenente, non corruis: ipsa protegente, non metuis: ipsa duce, non fatigaris: ipsa propitia, ad veniam pervenis ". Haec Bernardus . Dic igitur, o anima , magnam in ipsam habens fiduciam: " O Domina, si tuus Filins per te factus est frater meus, nonne tu per ipsum facta es mater mea 1 Exsultabo igitur et laetabor in te, quia quidquid iudicabitur de me, pendet ex sententia Matris et Fratris mei ". Haec Anselmus .

24. Anima. Cum peccavi in Filium, irritavi Matrem: ipsam offendere non potui sine iniuria Filii. Quid ergo, o homo, faciam? Quis reconciliabit me Filio, inimica Matre? Quis mihi placabit Matrem, irato Filio?

23. Homo. " O anima, non dubites, etsi ambo sint offensi, ambo tamen sunt clementes, ambo piissimi. Fugiat ergo reus iram iusti Dei ad piam Matrem, refugiat reus, offensa Matre, ad benignum Filium et dicat: Deus, qui factus es filins feminae propter nostram miseriam: femina, quae facta es mater Dei propter misericordiam, aut miseremini mihi impiae peccatrici, aut ostendite mihi magis misericordem, ad quem ego misera fagere valeam ". Haec Anselmus .

26. Anima. O homo, quam sanum est consilium tuum, quam consolatorium est mihi miserae verbum tuum! quia, quando peccatum meum recte aspicio, tunc invenio, tunc agnosco, quod elementa peccatis meis pollui, caelos inquinavi, astra caeli obfuscavi, damnatos in inferno cruciavi, Sanctos in caelo perturbavi, Angelos mihi ad custodiam deputatos irreverenter tractavi: unde ab omnibus his auxilium petere pertimesco. Et quia iusti iuste mihi indignati sunt, ad ipsos confugere non praesumo.

27. Homo. O anima, nimia est trepidatio tua, quamvis placita sit humiliatio tua. An ignoras, quod multi de Sanctis peccaverunt, qui, qualiter nobis peccantibus misereri debeant, in suis magnis peccatis didicerunt? Cogita Moysen, Prophetam eximium, de divina potentia desperantem . Cogita David, regem sanctissimum, contra divinam legem adulterio et hor micidio peccantem. Agnosce Salomonem sapientissimum, idcla vana et pessima adorantem. Agnosce Manassen, regem iniquissimum, qui plus quam omnes reges Israel peccaverat, qui dicebat : Peccavi super numerum arenae maris, et non sum dignus videre altitudinem caeli prae multitudine iniquitatum mearum. Hos semper cogita veniam impetrasse. Sed quid plura de Sanctis veteris testamenti? Vide Matthaeum sedentem ad telonium, peccatorem et publicanum et assumtum in discipulum . Vide Paulum lapidantem Stephanum et electum in Apostolum. Vide Petrum Christum abnegantem et mox veniam impe-Irantem. Vide militem Christum crucifigentem, et tamen de divina misericordia pracsumentem . Vide latronem in cruce pendentem et veniam impelrantem. Postremo cogita, o anima, quod illa famosa et immunda peccatrix, Maria Magdalena facta est tam specialis Christi amatrix. Omnes enim, quotquot modo cum Deo regnant, vel olim sicut nos peccaverunt, vel saltem peccare potuissent, si eos divina clementia a peccato non praeservasset; quia, cuicumque donatum est, ut peccare penitus non potuerit, non est hoc naturae, sed caelestis gratiae .

28. Anima. Iam nunc secure Prophetas et reges implorabo ; iam nunc audacter Apostolos et Martyres invocabo, Confessores, Virgines et Viduas et omnes Sanctos constanter interpello; sed tamen prae omnibus his sacratissimam Dei genitricem Virginem Mariam ardentius adorans invocabo. Scio enim, quod " tam pia, tam dulcis et tam suavis est Maria, quod nec nominari potest, quin accendat, nec cogitari, quin recreet affectum diligentium se". "Haec est enim illa quae salutem omnibus impetravit et totius mundi reparationem obtinuit ". Haec Bernardus . Anselmus: " O femina mirabiliter singularis et singulariter admirabilis ! per quam elementa renovantur, infirma remediantur, homines salvantur et Angeli redintegrantur ! O femina gratia plena, de cuius plenitudinis abundantia respersa reviviscit omnis creatura "! Bernardus : "O benedicta inventrix gratiae, genitrix vitae, mater salutis) per te accessum.habemus ad Filium tuum, ut per te nos suscipiat qui per te datus est nobis. Excuset apud ipsum integritas tua culpam corruptionis nostrae, humilitas tua Deo grata, o beatissima, veniam impetret vanitati nostrae. O benedicta ! per gratiam, quam invenisti, per praerogativam, quam meruisti, per misericordiam, quam genuisti, fac, ut qui mediante te dignatus est fieri particeps infirmitatis et miseriae nostrae, te intercedente nos participes faciat gloriae et beatitudinis suae Haec Bernardus.

sig. 4.

Quam gratiose a divina bonitate reformata sit anima per gratiam.

29. Homo. Iam nunc, ut aestimo, o anima, aliqualiter convertisti radium contemplationis ad videndum, qualiter formata sis per naturam et quomodo deformata sis per culpam ; converte nunc radium contemplationis ad intuendum, qualiter sis reformata per gratiam. Scire tamen debes, quod quanto perfectius per contritionis lavacrum caligo mentis detergitur, tanto lucidius divinae reparationis beneficium speculatur. Peccatum enim, secundum Augustinum , est " tenebra, qua intellectus obtunditur, et interior homo totus obtenebratur ". Unde necesse est, ut tanto sollicitius mentales oculi a peccati tenebra per compunctionis lacrymas continue expurgentur, quanto amplius per hanc contemplationis radius obtenebratur . Iam igitur, o anima, in affectionibus serenata, dirige radium contemplationis ad intuendum, quam profunda Dei clementia, quam alla Dei sapientia, quam mira Dei potentia sis per gratiam reformata.

30. Considera primo, qualiter per beneficium redemptionis te a peccato originali liberavit. An ignoras, quod per peccatum originale eras bonis naturalibus et spiritualibus exspoliata, potestati principis tenebrarum subiugata, a patria tua repulsa et alienata ? Sed secundum Bernardum , " singularis illa Maiestas mori voluit, ut viveremus, servire, ut regnaremus, exsulare, ut repatriaremus, et ad servilissima opera inclinatus est, ut nos constitueret super omnia opera sua ". Venit enim Filius hominis quaerere et saluum facere quod perierat . Venit, inquam, ut te superbum humiliaret. Gregorius : " Ad hoc unigenitus Dei Filius formam infirmitatis nostrae suscepit, ad hoc invisibilis non solum visibilis, sed etiam despectus apparuit, ad hoc contumeliarum ludibria, illusionum opprobria, passionum tormenta toleravit, ut superbum non debere esse hominem doceret humilis Deus ". Augustinus : " Omnia bona terrena contempsit Christus, ut contemnenda monstraret: et omnia terrena mala sustinuit, ut sustinenda doceret, ut nec in illis quaereretur felicitas, neque in istis timeretur infelicitas".

31. Venit secundo, ut te Patri aeterno reconciliaret. Augustinus : " Cum inimicus esses Patri, ego reconciliavi te: cum longe esses, ego veni, ut reducerem te: cum inter montes et silvas errares, quaesivi te, inter lapides et ligna inveni le; in humeris meis portavi te, Patri meo reddidi te, laboravi, sudavi, caput meum spinis exposui, manus meas clavis obieci, lancea latus meum aperire permisi, sanguinem meum pro te fudi, totque non dicam iniuriis, sed asperitatibus laceratus sum propter te: et tu heu per peccatum tuum te dividis a me "!

32. Venit tertio, ut te venditum repararet. Angustinus : " Admiremur, gratulemur, amemus, laudemus, adoremus, quoniam per Redemptoris nostri mortem de morte ad vitam, de tenebris ad lucem, de exilio ad patriam, de corruptione ad incorruptionem , de miseria ad gloriam, de luctu ad gaudium vocali sumus ". Gregorius Nazianzenus : " O mira et inaudita permixtio ! Qui Creator est fit creatura, qui immensus est capitur, qui dives est in omnes pauper efficitur. Suscepit imaginem carnis nostrae, ut imaginem, quam fecerat, repararet, ut carnem mortalem immortalitate dolaret ".

33. Expergiscere nunc, o anima mea, respice in faciem Christi tui. Vide, inquam, faciem illam quondam splendore nimio luminosam propter te velatam contra claritatem; decore speciosam, inflatam contra speciositatem; dulcore gratiosam, corisputam contra gratiositatem: amore desiderabilem, abominabilem contra desiderabililatem. Vide et considera, quae fecit Dominus super terram . Deus illuditur, ut honoreris: flagellatur, ut consoleris: crucifigitur, ut libereris: Agnus immaculatus occiditur, ut epuleris: sanguis et aqua de latere eius lancea emittitur, ut poteris. Respice igitur ad pretium redemptionis , inspice exemplum informationis. Inspice, o anima, et considera, quod Christus Dominus et amicus tuus affligitur omni genere paenarum, in omni parte sensuum, ab omni statu hominum. Rex illusit, praeses iudicavit, discipulus tradidit, Apostoli reliquerunt, pontifices, scribae et Pbarisaei tradiderunt, gentiles flagellaverunt, turbae condemnaverunt ac milites crucifixerunt Bernardus : " Caput illud angelicis tremendam spiritibus, densitate spinarum pungitur, facies pulcra prae filiis hominum sputo Iudaeorum deturpatur: oculi lucidiores sole caligant in morte: aures, quae audierunt angelicos cantus, audiunt peccatorum insultus: os, quod docet Angelos, felle et aceto potatur: pedes, quorum scabellum adoratur, quoniam sanctum est, cruci clavo affiguntur; manus, quae formaverunt caelos, sunt in cruce extensae et clavis aflixae; corpus verberatur, latus lancea perforatur. Et quid plura ? Non remansit in eo nisi sola lingua, ut pro peccatoribus exoraret et Matrem discipulo commendaret ". Haec Bernardus . O fidelis anima, Salvator noster nullis adversantium hostium tentamentis potuit a nostrae salutis cura revocari. Sed quo magis eius nobis ostenditur dilectionis aemulatio, eo gravior nos sequitur, si hanc speramus , damnatio.

34. Anima. O homo, iam diu tacui, quia quae proposuisti cum gaudio pariter et luctu devota mente audivi. Gaudens gaudebo in Domino , quia me tantum dilexit, quod unigenito Filio sno propter me non pepercit. Gregorius: " O inaestimabilis dilectio caritatis ! ut ancillam, immo nec nomine ancillae dignam, redimeres, Filium tradidisti ". O Domine Iesu Christe ! qui propter me tibi non pepercisti, cor meum tuis vulneribus saucia et mentem meam tuo sanguine inebria: ut, quocumque me vertam, semper te videam pro me crucifixum, et quidquid inspexero, mihi appareat tuo sanguine rubricatum: ut sic totus in te tendens, nil valeam praeter te invenire, nil nisi tua vulnera intueri. Haec mihi consolatio sit, tecum, mi Domine, crucifigi: haec mihi sit intima afflictio aliquid praeter te meditari Sed heu, quoties hanc miram circa nos divinae pietatis dignationem adverto, de nimia ingratitudine mea non modicum confundor et erubesco . Unde quanto beneficia magna redemptionis agnosco digniora, tanto peccata ingratitudinis sunt deteriora.

3b. Homo. Vide ergo, o anima, ne sis ingrata, cui tanta et tam mira beneficia sunt collata. Magnum enim est peccatum ingratitudinis, quia, secundum Bernardum , " ingratitudo est quasi ventus urens, siccans rivulos divinae misericordiae, fontem clementiae et fluenta graliae ": Attende ergo, o anima, frequenter volve et revolve in mente diligenter illud horribile verbum, quod contra ingratos profertur in persona Salvatoris : " O anima, vide, quanta pro te patior: ad te clamo qui pro te morior. Vide poenas, quibus afficior: vide clavos, quibus confodior: audi improperia, quibus confundor. Sed cum sit tantus dolor exterior, cruciatus tamen interior est gravior, cum tam ingratum te experior ". Alibi contra ingratos: Popule meus, quid feci tibi, aut in quo contristavi te? Responde mihi: quid causae est, quod inimico meo magis libet servire quam mihi ? Attende ergo, o anima, et semper gratias age, nunquam cessa nnigenitum Dei Filium pro tantis donis benedicere et magnificare .

36. " Totam vitam tuam debes huic, qui vitam suam pro te posuit et cruciatus duros sustinuit, ne tu aeternos cruciatus sustineres ". Cum ergo donaveris ei quidquid es et quidquid potes, nonne erit sicut stella ad solem, sicut stilla ad fluvium et sicut pulvis ad montem " ? Haec Bernardus .

37. Et quia iam, o anima, depurato contemplationis oculo gratiam divinae redemptionis, qua te a peccato originali sponsus tuus liberavit, agnoscis, nunc tibi, qualiter per divinam miserationem a peccato actuali liberata sis, ostendam. - Converte agitur radium contemplationis ad beneficium iustificationis et considera Domini Dei tui gratiam, quam paterne per occultam inspirationem te a peccato actuali revocavit, quam dulciter et quam amicabiliter aliquando per interiorem allocutionem te revocavit, dicens : Revertere, revertere, Sunamitis, id est, anima per peccatum misera effecta.

38. Revertere ad me, quia ego sum creator tuus: revertere, quia ego sum redemptor tuus; revertere, quia ego sum consolator tuus: et si haec modica videntur, revertere ultimo, quia ego sum tam liberalis remunerator tuus. - Revertere igitur ad me, ego sum, qui te tam nobiliter creavi. Revertere, ego sum, qui te tam misericorditer per mortem meam amarissimam de morte aeterna liberavi . Revertere ad me, ego sum, qui te bouis spiritualibus et corporalibus tam multipliciter dilavi. Revertere ultimo ad me, o anima, ego sum, qui te iam per praeparatam felicitatem tam liberaliter remuneravi. - Revertere, inquam, a peccato cogitationis, revertere a peccato locutionis, revertere a peccato actionis, revertere a peccato assuefactionis. Revertere ad me, o anima, te cum magno desiderio exspectant Sancti; revertere, ad tuum adventum exsultant Angeli ; revertere, te exspectat tota curia caelestis paradisi. O anima, revertere, vocat te expansis in cruce manibus Iesus Christus: revertere, tuum reditum praestolatur totius Trinitatis abyssus. O anima, haec vox dilecti te invitantis,

39. Adverte nunc, quae fuerit longanimitas exspectantis. O quanto tempore tuum adventum exspectavit ! heu, quanto tempore te in peccatis tuis toleravit ! O quot et quantos ante tuam conversionem in peccatis damnavit, et te semper peccantem misericorditer exspectavit ! Revertere adhuc, o anima, Christus in cruce te exspectans habet caput inclinatum ad te deosculandam, habet brachia extensa ad te amplexandam, manus apertas ad remunerandum, corpus extensum ad se totum impendendum, pedes affixos ad commanendum, latus apertum ad te in illud intromittendam . " Esto ergo, o anima, iam columba nidificans in foraminibus petrae, in caverna maceriae, pervola ad manus, pervola ad pedes, invola lateri, ibi tuta requies, ibi secura quies ". Haec Bernardus . " O anima, si digne cogitare posses, quot et quales in tui comparatione abiecti sunt, qui tibi datam gratiam consequi non meruerunt. Elegit enim et praeelegit te Sponsus tuus, elegit te in omnibus, assumsit ex omnibus, amavit prae omnibus ". Haec Hugo .

40. Anima. Iam confiteor, iam etiam recognosco, experior et intelligo, multa plura a Deo accepisse, sed pro his omnibus nihil dignum tantis beneficiis Deo retribuisse .

41. Homo. O anima, vidisti longanimitatem exspectantis, iam nunc converte radium contemplationis ad benignitatem iustificantis. Cogita ergo diligenter et considera tam inaestimabilem gratiam a tuo Sponso tibi factam. " Tribuit enim tibi per gratiam, ut sis socia mensae, socia regni, socia thalami ". Bernardus:

" Misericordias Domini in aeternum cantabo, quia septem misericordias in me factas invenio, per quas suam inaestimabilem pietatem evidentissime recognosco. Primo, quod a multis peccatis me conservavit. Secundo, quod me peccantem non statim damnavit, sed me prolongante iniquitatem, ipse prolongavit pietatem. Tertio, quod cor meum immutavit, ut flerent ei dulcia quae prius erant amara. Quarto, quod me poenitentem misericorditer recepit. Quinto, quod continendi et emendandi mihi virtutem prestitit. Sexto, quod dedit mihi gratiam promerendi. Septimo, quod mihi tribuit spem obtinendi ".

42. Anima. Eia, mi Domine Deus, "quantum ego infelix et misera diligere debeo Deum meum, qui me creavit, cum non eram: redemit, cum perieram, et de multis periculis Ubera vit me: quando errabam, reduxit me: quando ignorabam, docuit me: quando peccabam, corripuit me: quando contristabar, consolatus est me; quando iam pene desperabam, confortavit me: quando steti, tenuit me: quando cecidi, erexit me: quando ivi, duxit me: quando veni, suscepit me "Cum enim cunctis praesidens, singulos implens, ubique praesens, cunctorum curam agens et tam singulis quam omnibus providens, ita tamen totum ad custodiam meam occupatum video, quasi omnium oblitus sit et mihi soli intendere velit ".

43. Nunc ergo, o homo, quia pro his omnibus Deum, ut dixisti, diligere debeo, die, quaeso, quantum, aut quomodo ipsum diligam, quatenus sibi vicissitudinem tantae dilectionis rependam ?

Homo. O anima, quamvis, secundum Bernardum , " causa diligendi Deum Deus sit, modus vero sine modo diligere "; possumus tamen modum aliquem ex ipsis sacrae Scripturae locisinvestigare. Ipse etenim, qui tibi dilectionem tribuit, modum diligendi ostendit, quando dixit : Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, ex tota anima tua et ex tota fortitudine tua. Dilige igitur, anima, amore singulari Deum Patrem, qui te tam nobiliter ex nihilo creavit, Deum Filium, qui te tam inaestimabiliter pro te moriendo reformavit, Deum Spiritum sanctum, qui te tam misericorditer saepius consolando a peccato redemit et in bono confortavit. Dilige igitur Deum Patrem fortiter, ut nullo alieno amore periculose vincaris ; dilige Deum Filium sapienter, ut nullo alieno amore dolose seducaris: dilige Deum Spiritum sanctum dulciter, ut nullo alieno amore venenose inficiaris. Vel aliter, secundum Bernardum :" Disce a Christo, o anima christiana, quemadmodum debeas diligere Christum. Dilige dulciter, prudenter et fortiter: dulciter, ut amore illius omnis amor alius tibi vilescat, et ipse solus sit tibi mel in ore, melos in aure, iubilus in corde. Dilige prudenter, ut amor tuus in eo solo et in nullo alio continue inardescat. Dilige fortiter, ut tua fragilitas omnia dura et aspera gaudenter pro ipso sustineat, ut dicas: Labor meus vix est unius horae, et si amplius est, non sentio prae amore. Et ita Christianus per amorem in Christum iugiter intendat, ut omnia libenter propter ipsum sustineat, donec ad ipsum perveniat ". Haec Bernardus .

44. Anima. Dic quaeso, o homo, salva reverentia tua, non ex curiositate, sed ex humilitate, non ex praesumtione, sed potius ex devotione interrogo: et quid est quod amo, cum Deum meum amo?

Homo. O anima, si tua quaestio esset praesumtuosa, tunc nimis esset vitiosa: sed quia ex devotione originatur, devotam responsionem meretur. Audi, quid dicit ille magnus amator Dei Angustinus in libro Confessionum : " Cum Deum, inquit, amo, non amo speciem corporis nec decus temporis nec candorem lucis istius amicum oculis, non dulces melodias, non unguenta suaviter olentia, non manna aut mella, non membra carnis amplexibus acceptabilia: non haec amo, cum Deum meum amo. Sed quid amo? Amo lucem quandam, quandam vocem, quendam odorem, quendam cibum, quendam amplexum interioris hominis mei: ubi fulget animae meae, quod non capit locus: ubi sonat, quod non rapit tempus: ubi olet, quod non spargit flatus: ubi sapit, quod non minuit edacitas: ubi haeret, quod non divellit satietas ".

45. Anima. Dic quaeso, o homo, vel paululum de caritatis virtute, qua cognita ad diligendum Deum fortius inardescam .

Homo. Revera, o anima, caritatis fructus magnus est, sed occultus. " Ipsa enim caritas, secundum Augustinum , in adversitatibus tolerat, in prosperitatibus temperat, in duris passionibus est fortis, in bonis operibus hilaris, in tentatione tutissima, in hospitalitate liberalissima, inter veros fratres latissima, inter falsos patientissima, inter opprobria secura, inter odia benefica, inter iras placida, inter insidias innocens, in iniquitate gemens, in veritate respirans ". "O felix amor, ex quo oritur strenuitas morum, puritas affectuum, subtilitas intellectuum, sanctitas desideriorum, claritas operum, fecunditas virtutum, dignitas meritorum, sublimitas praemiorum et honorum ". " O dulcedo amoris et amor dulcedinis, comedat te cor meum et nectare tuo repleantur viscera animae meae ". Haec Augustinus . Hieronymus: " Sine amore caritatis quamvis quisque recte credat, ad beatitudinem tamen pervenire non potest ; quia tanta est caritas, ut etiam prophetia et martyrium sine illa nihil esse credantur, nullum praemium caritati compensatur. Caritas enim omnium virtutum obtinet principatum ".- O quam miser est, cuius animus res temporales per amorem complectitur, quae " cum labore acquiruntur, cum timore possidentur, cum dolore amittuntur "!

46. Sed " beatus est qui amat te, Domine, et inimicum propter te et amicum in te; solus enim nullum carum amittit cui omnes in te cari sunt. Te vero nemo amittit, nisi qui te dimittit, qui autem te dimittit quo ibit, nisi a te placido ad te iratum "? Augustinus: " Minus te amat qui aliquid tecum amat, quod propter te non amat. O caritas, quae semper ardes et nunquam exstinguens ; caritas, Deus meus, accende me, ut contineam a concupiscentia carnis, a concupiscentia oculorum et ambitione saeculi". Unde Gregorius in Moralibus : " Quam felix et quam beatus est, qui in solo aeternitatis desiderio per amorem figitur, qui nec prosperitate extollitur nec adversitate quassatur, et dum nihil habet in mundo quod diligat, nihil est in mundo, quod pertimescat ". - Paulus in Epistola : Caritas patiens est, benigna est, non aemulatur, non inflatur, non agit perperam, non est ambitiosa, non quaerit quae sua sunt, non irritatur, non cogitat malum, non gaudet super iniquitate, congaudet autem veritati. Quod Gregorius in Moralibus exponit dicens: " Patiens

quippe est caritas, quia illata mala aequanimiter tolerat. Benigna est, quia pro malis bona largiter ministrat. Non aemulatur, quia per hoc, quod in praesenti mundo nihil appetit, invidere terrenis successibus nescit. Non inflatur, quia, cum praemium aeternae retributionis anxia desiderat, de bonis se exterioribus non exaltat. Non agit perperam, quia, quo se in sblum Dei ac proximi amorem dilatat, quidquid a rectitudine discrepat ignorat. Non est ambitiosa, quia, quo ardenter intus ad sua satagit, foris nullatenus aliena concupiscit. Non quaerit quae sua sunt, quia cuncta, quae hic transitorie possidet, velut aliena negligit, cum nihil esse suum proprium, nisi quod secum permaneat, agnoscit. Non irritatur, quia et iniuriis lacessita, ad nullos se ultionis motus excitat, dum pro magnis laboribus maiora post praemia exspectat. Non cogitat malum, quia, in amore munditiae mentem solidans, dum omne odium radicitus eruit, versari in animo quod inquinat nescit. Non gaudet super iniquitate, quia, quo sola dilectione erga omnes inhiat, nec de perditione adversantium exsultat. Congaudet autem veritati, quia ceteros diligens, per hoc quod rectum est, in aliis conspicit, quasi de augmento proprii profectus hilarescit ". Haec Gregorius in Moralibus.