SUMMA THEOLOGICA LIBER PRIMUS.
QUAESTIO I. DE DOCTRINA THEOLOGIAE.
CAPUT IV. DE MODO TRADITIONIS SACRAE SCRIPTURAE.
QUAESTIO II. DE COGNITIONE DEI IN VIA.
MEMBRUM I. De cognitione Dei in via ex parte cognoscibilis.
MEMBRUM II. De cognitione Dei in via ex parte cognoscentis.
CAPUT V. DE COGNITIONE NATURALI QUAM DE DEO HABUIT HOMO IN PRIMO STATU.
Articulus I. Utrum homo in primo statu cognosceret per creaturas Deum.
MEMBRUM III. De cognitione Dei in via ex parte medii cognoscendi.
LIBRI PRIMI PARS PRIMA (251,000)
INQUISITIO PRIMA. DE SUBSTANTIA DIVINAE UNITATIS
TRACTATUS PRIMUS. DE DIVINA ESSENTIALITATE IMMUTABILITATE ET SIMPLICITATE
QUAESTIO I. DE DIVINAE SUBSTANTIAE ESSENTIALITATE.
CAPUT II. QUOD NON POTEST COGITARI DEUM NON ESSE.
QUAESTIO II. DE IMMUTABILITATE DIVINAE ESSENTIAE.
CAPUT I. AN DIVINA ESSENTIA SIT OMNINO INCOMMUTABILIS.
CAPUT III. AN SIT PROPRIUM DIVINAE ESSENTIAE QUOD SIT INCOMMUTABILIS.
QUAESTIO III. DE SIMPLICITATE DIVINAE ESSENTIAE.
TRACTATUS SECUNDUS. DE IMMENSITATE DIVINAE ESSENTIAE
QUAESTIO I. DE IMMENSITATE DEI QUANTUM AD SE
CAPUT II. UTRUM SIT PROPRIUM DIVINAE ESSENTIAE QUOD SIT INFINITA.
QUAESTIO II. DE IMMENSITATE DEI QUANTUM AD INTELLECTUM SEU DE INCOMPREHENSIBILITATE EIUS.
QUAESTIO III. DE IMMENSITATE DEI QUANTUM AD LOCUM.
TITULUS I. DE INCIRCUMSCRIPTIBILITATE DIVINAE ESSENTIAE.
TITULUS II. DE LOCALITATE DIVINAE ESSENTIAE.
TITULUS III. DE EXISTENTIA DEI IN REBUS.
MEMBRUM I. De existentia Dei in rebus generaliter.
MEMBRUM II. De existentia Dei in rebus per inhabitantem gratiam.
QUAESTIO IV. DE IMMENSITATE DEI QUANTUM AD DURATIONEM SEU DE AETERNITATE EIUS.
MEMBRUM I. Quid sit aeternitas et quomodo de Deo probetur.
CAPUT I. QUID SIT AETERNITAS SECUNDUM NOMEN.
MEMBRUM II. De proprietatibus aeternitatis.
MEMBRUM III. De comparatione aeternitatis ad aevum.
CAPUT IV. DE COMPARATIONE AEVI AD TEMPUS.
MEMBRUM IV. De comparatione aeternitatis ad tempus.
TRACTATUS TERTIUS. DE DIVINA UNITATE VERITATE ET BONITATE
QUAESTIO I. DE UNITATE DIVINAE NATURAE.
MEMBRUM I. De unitate in genere.
CAPUT IV. QUAE SIT OPPOSITIO UNIUS AD MULTA.
MEMBRUM II. De unitate divina in specie.
MEMBRUM III. De comparatione aliarum unitatum ad divinam.
CAPUT III. DE COMPARATIONE UNITATIS DIVINAE QUANTUM AD REPRAESENTATIONEM.
Articulus ii. An unitas divina magis repraesentetur in unitate universalis quam particularis.
QUAESTIO II. DE VERITATE DIVINAE NATURAE.
MEMBRUM I. De existentia et natura veritatis.
MEMBRUM II. De proprietatibus veritatis.
MEMBRUM III. De falsitate veritati opposita.
CAPUT II. AN CAUSA PROXIMA FALSITATIS SIT IN SENSU VEL IN INTELLECTU.
CAPUT III. AN CAUSA PROXIMA FALSITATIS SIT IN RE AN IN REI SIMILITUDINE.
CAPUT V. AN PRIMAE VERITATI OPPONATUR FALSUM.
QUAESTIO III. DE BONITATE DIVINAE NATURAE.
MEMBRUM I. De bonitate in genere.
CAPUT I. QUID SIT BONUM SECUNDUM RATIONEM SUAE INTENTIONIS.
CAPUT I. DE MODO SPECIE ET ORDINE QUIBUS DETERMINATUR BONUM IN CREATURIS.
CAPUT II. AN BONUM CREATUM SIT BONUM IN QUANTUM EST ET PER ESSENTIAM.
CAPUT V. DE BONO UNIVERSITATIS.
MEMBRUM IV. De oppositione mali ad bonum.
CAPUT II. QUOMODO OPPONITUR MALUM BONO GRATIAE ET NATURAE.
CAPUT III. QUOMODO MALUM HABEAT SUBSISTENTIAM IN BONO NATURAE.
TRACTATUS QUARTUS. DE POTENTIA DIVINA
QUAESTIO I. DE INTENTIONE POTENTIAE.
MEMBRUM I. De intentione potentiae absolute.
MEMBRUM II. De intentione potentiae relative.
QUAESTIO II. DE CONDITIONIBUS DIVINAE POTENTIAE.
MEMBRUM I. De divinae potentiae universalitate.
MEMBRUM II. De divinae potentiae immensitate.
MEMBRUM III. De divinae potentiae perfectione.
MEMBRUM IV. De divinae potentiae invariabilitate. 150
QUAESTIO III. DE POSSIBILI DIVINAE POTENTIAE.
CAPUT II. UTRUM QUOD EST CONTRA NATURAM SIT DEO POSSIBILE.
Articulus ii. Utrum in creatura sit aliqua ratio ad miracula.
QUAESTIO IV. DE DERIVATIONE POTENTIARUM CREATARUM A DEO.
TRACTATUS QUINTUS. DE SCIENTIA DIVINA.
SECTIO I. De scientia Dei absolute spectata.
QUAESTIO UNICA. DE NATURA ET CONDITIONIBUS SCIENTIAE DIVINAE.
MEMBRUM Ii. Per quid sit scientia divina.
MEMBRUM III. Cuius sit divina scientia.
MEMBRUM IV. De modo scientiae Dei.
SECTIO II. De scientia Dei relative spectata.
QUAESTIO I. DE SCIENTIA DEI RELATE AD FUTURA
QUAESTIO II. DE SCIENTIA DEI RELATE AD FACIENDA
CAPUT V. SECUNDUM QUID SIT DISPOSITIO.
QUAESTIO III. DE SCIENTIA DEI RELATE AD REGENDA.
TITULUS I. DE PROVIDENTIA DIVINA.
CAPUT III. QUOMODO SIT PROVIDENTIA.
CAPUT IV. QUORUM SIT PROVIDENTIA.
Articulus II. Utrum providentia sit casualium.
CAPUT V. PER QUID SIT PROVIDENTIA.
CAPUT VII. DE EFFECTU PROVI DENTIAE.
Articulus II. Utrum providentia inducat necessitatem rebus.
CAPUT VIII. DE FIDE PROVIDENTIAE.
CAPUT V. DE CONCORDIA LIBERI ARBITRII ET FATI.
QUAESTIO IV. DE SCIENTIA DEI RELATE AD SALVANDA.
MEMBRUM I. Quid sit praedestinatio.
MEMBRUM II. Quorum sit praedestinatio.
CAPUT III. UTRUM PRAEDESTINATIO POSSIT ESSE REPROBORUM.
CAPUT IV. UTRUM PRAEDESTINATIO SIT RESPECTU BEATORUM ANGELORUM.
MEMBRUM III. An praedestinationis sit causa vel ratio.
CAPUT II. UTRUM ALIENA MERITA SINT CAUSA PRAEDESTINANTIS.
MEMBRUM IV. De causalitate praedestinationis.
CAPUT II. AN PRAEDESTINATIO PONAT ALIQUEM EFFECTUM IN PRAEDESTINATO.
TITULUS II. DE REPROBATIONE DIVINA.
CAPUT V. DE EFFECTU REPROBATIONIS QUI EST OBDURATIO.
Articulus I. Quid sit obduratio.
Articulus II. Cui per se opponitur obduratio.
TITULUS III. DE ELECTIONE DIVINA.
CAPUT II. AD QUID SIT ELECTIO DIVINA EX PARTE NOSTRA.
CAPUT IV. SECUNDUM QUID SIT ELECTIO EX PARTE DEI.
CAPUT V. SECUNDUM QUID SIT ELECTIO EX PARTE NOSTRA.
TITULUS IV. DE DILECTIONE DIVINA.
MEMBRUM I. De dilectione Dei erga creaturas generaliter.
CAPUT III. UTRUM DEUS AEQUE DILIGAT OMNEM CREATURAM.
MEMBRUM II. De dilectione Dei erga rationalem creaturam.
MEMBRUM I. Quid sit liber vitae.
MEMBRUM II. Quid dicatur liber vitae.
MEMBRUM III. Quorum sit liber vitae.
MEMBRUM IV. Quomodo se habeat liber vitae.
CAPUT I. QUOMODO SE HABEAT LIBER VITAE QUANTUM AD SCRIPTIONEM.
CAPUT II. QUOMODO SE HABEAT LIBER VITAE QUANTUM AD DELETIONEM.
CAPUT III. QUOMODO SE HABEAT LIBER VITAE QUANTUM AD LECTIONEM.
Articulus I. Utrum in eo legatur uniformiter et indistincte.
TRACTATUS SEXTUS. DE VOLUNTATE DIVINA
QUAESTIO I. DE INTENTIONE VOLUNTATIS DIVINAE.
QUAESTIO II. DE CAUSALITATE VOLUNTATIS DIVINAE.
QUAESTIO III. DE DIFFERENTIIS VOLUNTATIS DIVINAE.
TITULUS I. DE DIFFERENTIIS VOLUNTATIS DIVINAE IN GENERALI .
TITULUS II. DE DIFFERENTIIS VOLUNTATIS DIVINAE IN SPECIALI.
MEMBRUM I. De voluntate beneplaciti .
MEMBRUM II. De voluntate signi.
CAPUT I. DE PRAECEPTIONE ET PROHIBITIONE DIVINA.
CAPUT III. DE OPERATIONE DIVINA.
QUAESTIO IV. DE SUBIECTIS VOLUNTATI DIVINAE.
QUAESTIO V. DE IMPLETIONE VOLUNTATIS DIVINAE.
QUAESTIO VI. DE CONFORMATIONE HUMANAE VOLUNTATIS AD DIVINAM.
CAPUT I. UTRUM POSSIT ESSE TALIS CONFORMATIO .
CAPUT IV. AN TENEAMUR VELLE QUOD VULT VOLUNTAS DIVINA .
INQUISITIO SECUNDA. DE PLURALITATE DIVINAE TRINITATIS
QUAESTIO I. DE PLURALITATE PERSONARUM.
TITULUS I. DE GENERATIONE FILII A PATRE.
CAPUT II. QUID SIT GENERARE IN DIVINO ESSE
CAPUT III. CUIUS SIT GENERATIO.
Articulus I. An generare vel generari sint essentiae aut personae
Articulus II. Cuius personae sit generare et cuius generari
CAPUT IV. DE QUO SIT GENERATIO DIVINA.
CAPUT V. QUOMODO SIT GENERATIO DIVINA.
TITULUS II. DE PROCESSIONE SPIRITUS SANCTI .
CAPUT II. CUIUS SIT PROCEDERE .
CAPUT III. QUOMODO SIT PROCESSIO SPIRITUS SANCTI.
QUAESTIO II. DE VERITATE PERSONARUM
QUAESTIO III. DE NUMERO PERSONARUM.
QUAESTIO IV. DE ORDINE PERSONARUM.
QUAESTIO V. DE AEQUALITATE PERSONARUM.
LIBRI PRIMI PARS SECUNDA (143,000)
INQUISITIO PRIMA. DE DIVINIS NOMINIBUS IN GENERALI
QUAESTIO I. DE NOMINIBUS DIVINIS ABSOLUTE SPECTATIS.
CAPUT II. QUOMODO DEUS SIT NOMINABILIS.
QUAESTIO II. DE NOMINIBUS DIVINIS COMPARATE SPECTATIS.
CAPUT III. AN IN DEO SIT ACCIPERE INTENTIONES PRAEDICAMENTORUM SUBSTANTIAE ET RELATIONIS.
CAPUT IV. QUALITER CIRCA DIVINA SIT ACCIPERE INTENTIONES ALIORUM PRAEDICAMENTORUM.
INQUISITIO SECUNDA. DE DIVINIS NOMINIBUS IN SPECIALI
TRACTATUS PRIMUS. DE NOMINIBUS ESSENTIALIBUS
QUAESTIO I. DE NOMINIBUS DESIGNANTIBUS ESSE DIVINUM ABSOLUTE.
MEMBRUM I. De nominibus ' essentia' et 'existentia'.
MEMBRUM II. De nominibus ' ens ' et 'qui est'.
CAPUT II. DE NOMINE ''' qui est'.''
MEMBRUM III. De significatione pronominali.
QUAESTIO II. DE NOMINE OPERATIONIS.
MEMBRUM I. De significatione huius nominis 'Deus'
MEMBRUM II. De consignificatione huius nominis ' Deus'.
MEMBRUM III. De suppositione huius nominis 'Deus'.
CAPUT I. UTRUM HOC NOMEN ' DEUS ' SUPPONAT PRO ESSENTIA VEL ETIAM PRO PERSONA.
CAPUT II. UBERIUS EXPONITUR QUOD HOC NOMEN ' DEUS ' SUPPONAT ETIAM PRO PERSONA.
QUAESTIO III. DE NOMINIBUS PRIVATIVIS.
QUAESTIO IV. DE NOMINIBUS CONSEQUENTIBUS NATURAM.
QUAESTIO V. DE NOMINIBUS RESPECTIVIS.
MEMBRUM I. De nominibus connotantibus respectum ad creaturam.
CAPUT IV. UTRUM RESPECTUS CONNOTATUS SIT IN CREATORE VEL IN CREATURA.
MEMBRUM II. De nominibus designantibus respectum personae ad personam.
CAPUT I. DE NOMINIBUS RELATIVE LOGICE DESIGNANTIBU.
QUAESTIO VI. De Nominibus Symbolicis
TRACTATUS SECUNDUS. DE NOMINIBUS PERSONALIBUS
SECTIO I. De nominibus personalibus propriis.
QUAESTIO I. DE NOMINIBUS PERSONALIBUS ABSOLUTIS.
MEMBRUM I. De nomine ' persona'.
CAPUT IV. DE COMMUNITATE HUIUS NOMINIS ' PERSONA '.
CAPUT VII. DE COMPARATIONE ' PERSONAE' AD ' ESSENTIAM'.
MEMBRUM II. De nomine ' subsistentia'.
MEMBRUM III. De nomine ' hypostasis '.
QUAESTIO II. DE NOMINIBUS PERSONARUM PROPRIIS ET RELATIVIS.
MEMBRUM II. De nomine 'Filius'.
MEMBRUM III. De nomine ' Imago'.
CAPUT II. QUID SIT IMAGO IN DIVINIS PERSONALITER.
CAPUT III. QUOMODO IMAGO ESSE CONVENIT SOLI FILIO.
MEMBRUM IV. De nomine 'Verbum'.
CAPUT I. DE SIGNIFICATIONE VERBI.
MEMBRUM V. De nomine ' Spiritus'.
MEMBRUM VI. De nomine 'Donum'.
QUAESTIO III. DE NOMINIBUS PERSONALIBUS DISTINCTIVIS.
CAPUT I. QUAE NOMINA DISTINCTIVA SINT RECIPIENDA IN DIVINIS ET QUAE NON.
CAPUT II. DE NOMINIBUS PARTITIVIS.
CAPUT III. DE NOMINIBUS EXCLUSIVIS.
QUAESTIO IV. DE NOMINIBUS PERSONALIBUS COLLECTIVIS.
MEMBRUM I. De nomine ' Trinitas'.
MEMBRUM II. De nomine ' trinus'.
SECTIO II. De nominibus personalibus appropriatis.
QUAESTIO I. DE APPROPRIATIONE AETERNITATIS, SPECIEI ET USOS.
QUAESTIO II. DE APPROPRIATIONE UNITATIS, AEQUALITATIS ET CONCORDIAE.
QUAESTIO III. DE APPROPRIATIONE POTENTIAE, SAPIENTIAE ET VOLUNTATIS.
MEMBRUM II. De sapientia quae appropriatur Filio.
CAPUT VII. DE INFUSIONE SUMMAE SAPIENTIAE.
QUAESTIO IV. DE APPROPRIATIONE VERBORUM APOSTOLI: EX IPSO ETC.
TRACTATUS TERTIUS. DE NOMINIBUS NOTIONALIBUS
SECTIO I. De nominibus notionalibus in generali.
MEMBRUM I. De positione notionum.
MEMBRUM III. De numero notionum, proprietatum et relationum.
MEMBRUM V. De comparatione notionum.
CAPUT VI. DE COMPARATIONE IN DIFFERENTI ASSIGNATIONE NOTIONUM.
SECTIO II. - De nominibus notionalibus in speciali.
QUAESTIO I. DE NOTIONIBUS NON CONNOTANTIBUS EFFECTUM IN CREATURA.
TITULUS I. DE INNASCIBILITATE.
TITULUS II. DE COMMUNI SPIRATIONE.
CAPUT I. DE INTENTIONE ' PRINCIPII'.
CAPUT II. DE INTENTIONE ' PRINCIPII' DICTA ESSENTIALITER.
CAPUT III. DE INTENTIONE ' PRINCIPII' SUMPTA NOTIONALITER.
QUAESTIO II. DE NOTIONIBUS CONNOTANTIBUS EFFECTUM IN CREATURA.
TITULUS I. DE MISSIONE COMMUNITER DICTA.
TITULUS II. DE MISSIONE ACTIVE DICTA.
TITULUS III. DE MISSIONE PASSIVE DICTA.
MEMBRUM I. De missione invisibili.
CAPUT II. CUIUS SIT MISSIO INVISIBILIS.
CAPUT III. AD QUOS DICATUR FIERI MISSIO.
CAPUT IV. SECUNDUM QUID SIT MISSIO PASSIVE DICTA.
MEMBRUM II. De missione visibili.
TRACTATUS PRIMUS. DE MALO ABSOLUTE CONSIDERATO
QUAESTIO III. A QUO SIT MALUM.
MEMBRUM I. A quo sit malum in genere .
MEMBRUM III. A quo sit malum actionis .
QUAESTIO IV. DE PERMISSIONE MALI.
CAPUT I. UTRUM DEUS PERMITTAT MALA FIERI
QUAESTIO V. IN QUO SIT MALUM .
CAPUT I. UTRUM MALUM SIT IN BONO VEL IN MALO.
CAPUT III. IN QUO SIT MALUM QUOD EST DEFECTUS NATURAE.
QUAESTIO VI. DE DIVISIONE MALI.
CAPUT I. UTRUM MALUM DIVIDATUR PER MALUM CULPAE ET POENAE.
QUAESTIO VIII. DE OPPOSITIONE MALI.
CAPUT I. UTRUM MALUM OPPONATUR BONO INCREATO .
QUAESTIO IX. UTRUM MALUM SIT CAUSA ALICUIUS.
TRACTATUS SECUNDUS. DE TRIPLICI EFFECTU MALI CULPAE
QUAESTIO I. DE SPOLIATIONE GRATUITORUM.
QUAESTIO II. DE VULNERATIONE NATURALIUM .
CAPUT III. DE SINGULIS VULNERIBUS QUAE ENUMERAT BEDA.
QUAESTIO III. DE PRIVATIONE MODI, SPECIEI ET ORDINIS.
TRACTATUS TERTIUS. DE TRIPLICI DIFFERENTIA MALI CULPAE
QUAESTIO I. DE MALO CULPABILI EX GENERE ACTUS .
CAPUT III. DE COMPARATIONE MALITIAE IN PROPORTIONALITATE HABITUS AD ACTUM.
QUAESTIO II. DE MALO CULPABILI EX CIRCUMSTANTIA.
MEMBRUM I. De malo circumstantiae in communi.
CAPUT II. UTRUM MALUM EX GENERE DICATUR MALUM EX CIRCUMSTANTIA.
CAPUT III. DE COMPARATIONE MALI EX CIRCUMSTANTIA RESPECTU MALI EX GENERE.
MEMBRUM II. De malo circumstantias in particulari.
QUAESTIO III. DE MALO EX INTENTIONE.
MEMBRUM I. De intentione in genere.
MEMBRUM II. De intentione bona.
MEMBRUM III. De intentione mala.
INQUISITIO SECUNDA. DE PECCATO ANGELI ET HOMINIS
TRACTATUS PRIMUS. QUID SIT PECCATUM
CAPUT II. EXPLANATIO SINGULARUM DEFINITIONUM PECCATI.
TRACTATUS SECUNDUS. DE PECCATO ANGELI
SECTIO I. De peccato angeli et pertinentibus ad ipsum.
QUAESTIO I. DE PECCATO ANGELI IN SE.
CAPUT III. QUOD FUERIT LUCIFERO MOTIVUM AD PECCANDUM .
CAPUT VII. DE HOC QUOD DIABOLUS DICITUR CAPUT MALORUM .
QUAESTIO II. DE POENA PECCATI ANGELORUM.
MEMBRUM I. De poena daemonum quae est ligatio potestatis.
CAPUT I. DE LIGATIONE POTESTATIS DIABOLI QUOAD TENTANDUM.
CAPUT II. DE LIGATIONE POTESTATIS DIABOLI QUOAD ALIA OPERA.
MEMBRUM II. De poena daemonum quae est obscuratio intellectus.
CAPUT I. DE PRIVATIONE COGNITIONIS DAEMONUM QUOAD DEUM .
CAPUT III. DE PRIVATIONE COGNITIONIS DAEMONUM QUANTUM AD VIRTUTES.
MEMBRUM III. De poena daemonum quae est vermis conscientiae.
MEMBRUM IV. De poena daemonum ex parte voluntatis.
CAPUT I. DE POENA DAEMONUM QUAE EST GAUDIUM.
SECTIO II. - De peccato angeli in comparatione ad hominem seu de tentatione.
QUAESTIO I. DE TENTATIONE IN COMMUNI.
CAPUT VI. DE DIFFERENTIIS SIVE SPECIEBUS TENTATIONUM.
Articulus VI. De sexti membri divisione tentationis.
CAPUT VII. QUO MODO FIAT UNAQUAEQUE TENTATIO.
Articulus I. De tentatione exteriori quae est ab hoste.
Articulus II. De tentatione interiori quae est ex carne.
Articulus III. De tentatione interiori quae fit ab hoste.
CAPUT III. UTRUM DIABOLUS OMNI MOTU SUO PECCET.
Articulus II. De quibusdam motibus diaboli in speciali.
QUAESTIO II. DE TENTATIONE PRIMORUM PARENTUM.
TRACTATUS TERTIUS. DE PECCATO HOMINIS
QUAESTIO I. DE PECCATO PRIMORUM PARENTUM.
CAPUT IV. DE COMPARATIONE PECCATI ADAE AD PECCATUM EVAE .
CAPUT VII. DE GRADIBUS ILLIUS PECCATI.
MEMBRUM I. De poenis generalibus peccati primorum parentum.
Articulus I. Utrum mors sit poena pro peccato inflicta.
MEMBRUM II. De poenis specialibus peccati primorum parentum.
CAPUT II. DE POENIS PECCATI EX PARTE VIRI.
QUAESTIO II. DE PECCATO ORIGINALI.
MEMBRUM II. Quid sit originale peccatum.
CAPUT III. DE VARIIS DEFINITIONIBUS PECCATI ORIGINALIS .
MEMBRUM III. De causa originalis peccati.
MEMBRUM IV. Qualiter traducatur originale peccatum.
MEMBRUM V. In quo sit originale peccatum.
MEMBRUM VI. De deletione originalis peccati.
MEMBRUM VII. De concupiscentia quae est sequela originalis peccati.
CAPUT III. IN QUO SIT CONCUPISCENTIA.
CAPUT VII. DE CESSATIONE CONCUPISCENTIAE SEU FOMITIS.
MEMBRUM IX. De quantitate originalis peccati.
MEMBRUM X. De poena originalis peccati.
Articulus I. Utrum nocturna pollutio sit poena tantum vel etiam culpa.
QUAESTIO III. DE PECCATO ACTUALI.
CAPUT II. EXPLANATIO SINGULARUM DEFINITIONUM PECCATI ACTUALIS.
INQUISITIO TERTIA. DE SPECIEBUS PECCATI ACTUALIS
TRACTATUS PRIMUS. DE PECCATO VENIALI ET MORTALI
QUAESTIO I. DE PECCATO VENIALI IN GENERE.
CAPUT I. QUID SIT PECCATUM VENIALE .
ARTICULUS I. Utrum peccatum veniale sit macula.
CAPUT VIII. CUI OPPONATUR VENIALE PECCATUM.
QUAESTIO II. DE PECCATO VENIALI IN SPECIALI.
MEMBRUM II. De delectatione non morosa .
SECTIO II. - De peccato mortali in genere.
TRACTATUS SECUNDUS DE DELICTO ET COMMISSO
QUAESTIO I. DE DELICTO IN GENERE.
QUAESTIO II. DE DELICTO IN SPECIE.
TRACTATUS TERTIUS. DE PECCATIS CORDIS, ORIS ET OPERIS
QUAESTIO I. DE PECCATO CORDIS PER COGITATIONEM.
QUAESTIO II. DE PECCATO CORDIS PER IUDICIUM.
DISTINCTIO I. DE IUDICIO SUSPICIOSO.
DISTINCTIO II. DE IUDICIO USURPATO.
MEMBRUM I. De usurpatione iudicii divini.
MEMBRUM II. De usurpatione iudicii humani.
CAPUT I. DE USURPATIONE IUDICII AB ILLO QUI NON HABET IURISDICTIONEM.
CAPUT II. DE IUDICIO USURPATO AB EO QUI HABET POTESTATEM DISPARATAM.
CAPUT III. DE IUDICIO USURPATO PROUT EST INTER ECCLESIASTICAS PERSONAS.
ARTICULUS I. De iudicio usurpato in foro poenitentiae.
MEMBRUM II. De triplici differentia acceptionis personarum .
CAPUT I. DE ACCEPTIONE PERSONARUM IN PROMOTIONE AD DIGNITATES.
CAPUT III. DE ACCEPTIONE PERSONARUM CUM EXHIBITIONE HONORIS.
QUAESTIO III. DE PECCATO CORDIS PER CONSENSUM.
CAPUT I. QUID SIT CONSENSUS ET QUAE EIUS DIFFERENTIAE .
CAPUT III. DE IIS QUAE FIUNT CONTRA CONSCIENTIAM RECTAM.
CAPUT IV. DE PERPLEXITATE CONSCIENTIAE.
Articulus II. Casus de perplexitate conscientiae.
SECTIO II. - De peccatis oris.
QUAESTIO I. DE PECCATO TACITURNITATIS.
CAPUT VI. DE MENDACIIS SECUNDUM DIFFERENTIAS PERSONARUM VETERIS TESTAMENTI .
CAPUT VII. DE SPECIEBUS MENDACII .
CAPUT III. DE COMPARATIONE MULTILOQUII AD ALIA PECCATA LOCUTIONIS.
CAPUT I. quid sit contumelia et utrum sit idem quod convitium.
ARTICULUS II. Quae sit differentia istarum rationum.
CAPUT II. AN POSSIT ALIQUIS REVELARE MALUM ALTERIUS OCCULTE SINE PECCATO .
CAPUT VI. UTRUM DETRACTOR TENEATUR AD RESTITUTIONEM .
CAPUT V: DE COMPARATIONE PECCATI BLASPHEMIAE AD QUAEDAM ALIA PECCATA.
SECTIO III. De peccato operis.
QUAESTIO I. DE RISU ET IOCULATIONE.
QUAESTIO III. DE ORNATU CORPORIS.
TRACTATUS QUARTUS. DE SEPTEM CAPITALIBUS PECCATIS
SECTIO I. De ratione divisionis capitalium peccatorum.
SECTIO II. De singulis capitalibus et de filiabus eorum.
QUAESTIO I. DE SINGULIS CAPITALIBUS.
Articulus iv. De comparatione aliarum divisionum superbiae.
CAPUT XI. DE OPPOSITIONE SUPERBIAE.
DISTINCTIO II. DE INANI GLORIA.
CAPUT III. QUID SIT MOTIVUM IN HOC PECCATO.
CAPUT V. DE COMPARATIONE INANIS GLORIAE AD SUPERBIAM ET INFIDELITATEM.
CAPUT VII. DE SUBIECTO INVIDIAE.
CAPUT II. DE DILECTIONE TEMPORALIUM.
CAPUT VII. UTRUM ALIA PECCATA, QUAE SUNT CIRCA AMOREM TEMPORALIUM, SUB AVARITIA CONTINEANTUR.
CAPUT IX. DE MAGNITUDINE PECCATI AVARITIAE.
DISTINCTIO I. DE IMMODERATO APPETITU CIBI.
DISTINCTIO II. DE IMMODERATO APPETITU POTUS SEU DE EBRIETATE.
CAPUT II. UTRUM EBRIETAS SIT PECCATUM MORTALE.
CAPUT VI. DE AGGRAVATIONE PECCATI EBRIETATIS SECUNDUM CONDITIONEM PERSONARUM.
CAPUT II. UTRUM COIRE SIT MALUM SECUNDUM SE ET PECCATUM .
CAPUT IX. DE DIFFERENTIIS PECCATI LUXURIAE .
CAPUT X. de effectu peccati luxuriae.
QUAESTIO II. DE FILIABUS SINGULORUM CAPITALIUM .
CAPUT I. DE FILIABUS INANIS GLORIAE.
CAPUT II. DE FILIABUS INVIDIAE.
CAPUT IV. DE FILIABUS ACIDIAE .
CAPUT V. DE FILIABUS AVARITIAE.
CAPUT VII. DE FILIABUS LUXURIAE .
TRACTATUS QUINTUS. DE PECCATIS EX INFIRMITATE, IGNORANTIA ET INDUSTRIA
SECTIO I. De hac trimembri divisione in genere.
SECTIO II. De hac trimembri divisione in specie.
QUAESTIO I. DE PECCATIS EX INFIRMITATE .
CAPUT III. IN QUIBUS CASIBUS CONTINGAT PECCARE RATIONE HUIUS VEL ILLIUS.
QUAESTIO II. DE PECCATO EX IGNORANTIA
QUAESTIO III. DE PECCATO EX INDUSTRIA SEU IN SPIRITUM SANCTUM.
CAPUT III. DE DIFFERENTIIS PECCATI IN SPIRITUM SANCTUM.
CAPUT VI. DE COMPARATIONE DESPERATIONIS AD ALIA PECCATA ET DE COMPARATIONE PARTIUM INTER SE.
TRACTATUS SEXTUS. DE PECCATIS EX TIMORE MALE HUMILIANTE ET AMORE MALE ACCENDENTE
QUAESTIO I. DE PECCATIS EX TIMORE ET AMORE IN GENERE.
QUAESTIO II. DE PECCATIS EX TIMORE ET AMORE IN SPECIE.
CAPUT II. UTRUM TIMOR MALUS SIT PECCATUM ET QUALE.
TRACTATUS SEPTIMUS. DE PECCATO EX TRIPLICI CONCUPISCENTIA
QUAESTIO I. DE CONCUPISCENTIA GENERALITER DICTA.
QUAESTIO II. DE TRIPLICI CONCUPISCENTIA IN SPECIE.
CAPUT II. DE CONCUPISCENTIA OCULORUM.
CAPUT III. DE SUPERBIA VITAE .
SECTIO I. - De peccatis in Deum.
QUAESTIO I. DE PECCATIS QUIBUS DEHONORATUR OMNIPOTENTIA DIVINA.
CAPUT VI. DE TEMPORE IDOLOLATRIAE ET CESSATIONE EIUS.
MEMBRUM I. De observantia ritus iudaici.
MEMBRUM II. De conversatione Christianorum cum Iudaeis et paganis.
CAPUT II. UTRUM SCHISMA CONTINEAT HAERESIM ET DE COMPARATIONE EIUS IN QUANTITATE.
CAPUT IV. DE SACRAMENTIS SCHISMATICORUM.
CAPUT VII. DE POENA SCHISMATICORUM.
CAPUT II. QUIS DICENDUS SIT APOSTATA.
QUAESTIO II. DE PECCATIS QUIBUS DEHONORATUR DIVINA SAPIENTIA
MEMBRUM II. Quae sint differentiae divinationis .
MEMBRUM VI. De quibusdam pertinentibus ad aliquas differentias divinationis.
QUAESTIO III. DE PECCATIS QUIBUS DEHONORATIO DIVINA BONITAS.
CAPUT III. DE MOTIVO PECCATI HYPOCRISIS.
CAPUT V. DE GRAVITATE ET COMPARATIONE PECCATI HYPOCRISIS.
CAPUT VI. UTRUM ALIQUIS POSSIT SIMULARE SE ESSE MALUM VEL HYPOCRITAM.
CAPUT III. QUIBUS MODIS SIMONIA CONTRAHATUR
Articulus I. De munere a manu.
ARTICULUS II. De munere ab obsequio.
Articulus iii. De munere a lingua.
CAPUT IV. DE MATERIALIBUS DIFFERENTIIS SIMONIAE.
ARTICULUS I. De ipso spirituali.
ARTICULUS II. De annexo spirituali.
Articulus III. De iis quae sunt spiritualia et annexa spiritualibus.
CAPUT II. QUAE SINT DIFFERENTIAE SACRILEGII .
CAPUT III. QUANDO COMMITTITUR SACRILEGIUM.
SECTIO II. - De peccatis in proximum.
CAPUT VI. QUID SIT DIMITTENDUM PROPTER SCANDALUM
INQUISITIO PRIMA. DE CREATURA IN COMMUNI
TRACTATUS PRIMUS: DE CREATURA SECUNDUM FIERI
SECTIO I. - De creatura secundum causam.
QUAESTIO I. DE CAUSA PRIMA SECUNDUM SUBSTANTIAM.
CAPUT I. SI EST PRINCIPIUM PRIMUM .
CAPUT II. QUID SIT PRINCIPIUM PRIMUM .
CAPUT III. UTRUM SINT PLURA PRINCIPIA.
ARTICULUS I. Utrum sint duo principia, unum boni et alterum mali
Articulus II. Utrum sint duo principia, unum boni spiritualis et alterum boni corporalis.
ARTICULUS III. Utrum boni corporalis sint duo principia
QUAESTIO II. DE CAUSA PRIMA SECUNDUM RATIONEM CAUSAE.
TITULUS I. DE CAUSA PRIMA UT CAUSA HABITUALITER DICTA.
MEMBRUM I. De ratione causae habitualiter dictae in communi.
CAPUT I. UTRUM RATIONES EFFICIENTIS, EXEMPLARIS ET FINALIS SINT AB AETERNO .
CAPUT II. UTRUM HAE RATIONES SINT IN EADEM ESSENTIA AN DIFFERENTES.
CAPUT III. DE ORDINE ISTARUM RATIONUM INTER SE .
MEMBRUM II. De causa exemplari.
CAPUT I. UTRUM CAUSA EXEMPLARIS SIT DE NECESSITATE.
CAPUT II. SI EST UNA CAUSA EXEMPLARIS AUT PLURES.
CAPUT III. UTRUM CAUSA EXEMPLARIS DICATUR RESPECTU POSSIBILIUM.
CAPUT IV. UTRUM CAUSA EXEMPLARIS DICATUR RESPECTU MALORUM.
CAPUT V. QUID SIT ESSE VITAM IN IPSO.
CAPUT I. UTRUM SIT UNA CAUSA FINALIS PRIMA .
CAPUT II. UTRUM ISTA CAUSA FINALIS SIT IDEM QUOD ESSENTIA DIVINA.
MEMBRUM IV. De causa efficiente.
TITULUS II. DE CAUSA PRIMA UT CAUSA ACTUALITER DICTA.
MEMBRUM I. De ratione causae in actu prout dicitur: Ex ipso etc.
MEMBRUM II. De ipsa actione qua causa est in actu suo primo.
SECTIO II. - De creatura secundum proprietates.
QUAESTIO I. DE PROPRIETATIBUS CREATURAE RELICTIS EX RATIONIBUS CAUSARUM.
MEMBRUM I. De mensura, numero et pondere.
QUAESTIO II. DE IPSO FIERI ET CONCOMITANTIBUS ILLUD.
MEMBRUM I. De ipso fieri seu creari.
CAPUT V. UTRUM CREARI CONVENIAT REBUS QUAE FIUNT A NATURA ET A VOLUNTATE CREATA.
CAPUT VII. UTRUM CREARI CONVENIAT UNI REI PRIUS QUAM ALII.
MEMBRUM II. De concomitantibus ipsum fieri.
CAPUT II. QUALITER ACCIPIATUR HOC IPSUM ' NIHIL '.
TRACTATUS SECUNDUS DE CREATURA SECUNDUM ESSE
QUAESTIO I. DE CREATURA SECUNDUM SUBSTANTIAM.
QUAESTIO II. DE CREATURA SECUNDUM QUANTITATEM.
TITULUS I. DE UNITATE ET MULTITUDINE CREATI.
TITULUS II. DE SIMPLICITATE ET COMPOSITIONE CREATI.
CAPUT III. DE COMPOSITIONE PRIMA EX ' QUOD EST' ET 'QUO EST '.
TITULUS III. DE MUTABILITATE CREATI.
TITULUS IV. DE TEMPORALITATE CREATI.
CAPUT I. UTRUM AETERNITAS CONVENIAT MUNDO .
TITULUS V. DE LOCALITATE CREATI.
QUAESTIO III. DE CREATURA SECUNDUM QUALITATEM
CAPUT III. CUI REI CONVENIT PULCRUM.
CAPUT VI. QUAE CONFERANT AD PULCRITUDINEM UNIVERSI.
QUAESTIO IV. DE CREATURA SECUNDUM RELATIONEM
QUAESTIO V. DE PERFECTIONE UNIVERSI.
CAPUT III. UTRUM ALIQUIBUS BONIS DEFICIENTIBUS SIT PERFECTIO.
INQUISITIO SECUNDA. DE ANGELIS
TRACTATUS PRIMUS DE ANGELIS SECUNDUM FIERI
CAPUT I. UTRUM ANGELI PRIUS CREATI SINT QUAM ALIAE CREATURAE
CAPUT II. UTRUM ANGELI CONDITI SINT IN NATURALIBUS TANTUM VEL ETIAM IN GRATUITIS.
CAPUT III. DE LOCO IN QUO ANGELI CREATI SUNT.
TRACTATUS SECUNDUS. DE ANGELIS SECUNDUM ESSE SUBSTANTIALE
CAPUT II. QUID SIT ANGELUS GENERE.
CAPUT III. QUID SIT ANGELUS SECUNDUM RATIONEM.
CAPUT IV. DE PERSONALITATE ANGELI.
CAPUT VI. DE DIFFERENTIA ANGELORUM INTER SE.
TRACTATUS TERTIUS. DE ANGELIS SECUNDUM POTENTIAS ET ACTUS
SECTIO I. - De angeli potentia in genere.
SECTIO II. - De angeli potentiis et actibus in specie.
QUAESTIO I. DE ANGELI POTENTIA COGNITIVA ET HUIUS ACTU PROPRIO.
TITULUS I. DE POTENTIA COGNITIVA ANGELI.
TITULUS II. DE ACTU PROPRIO POTENTIAE COGNITIVAE ANGELI.
MEMBRUM I. De modis cognoscendi.
MEMBRUM II. De differentiis cognoscibilium.
CAPUT V. UTRUM ANGELI PRAESCIERINT SUAM CONFIRMATIONEM VEL CASUM.
CAPUT VII. QUAM COGNITIONEM HABUERINT ANGELI DE REBUS ORDINIS NATURALIS.
TITULUS III. DE POTENTIA COGNITIVA ANGELI IN ACTU CONSEQUENTI SEU DE LOCUTIONE.
CAPUT II. UTRUM LOCUTIO DICATUR MULTIPLICITER.
QUAESTIO II. DE POTENTIA MOTIVA ANGELI.
TITULUS I. DE POTENTIA MOTIVA INTERIORI ANGELI ET EIUS ACTU.
DISTINCTIO I. DE DIFFERENTIIS MOTIVAE INTERIORIS ANGELI.
MEMBRUM I. De motiva secundum naturam.
MEMBRUM II. De motiva secundum electionem.
CAPUT I. DE LIBERO ARBITRIO IN SE.
DISTINCTIO II. DE ACTU VIRTUTIS MOTIVAE INTERIORIS.
MEMBRUM I. De dilectione naturali angeli.
CAPUT I. DE DILECTIONE NATURALI IN PRIMO STATU.
Articulus ii. De ordine diligendorum.
Articulus III. De ratione naturalis dilectionis in angelo.
MEMBRUM II. De dilectione electiva angeli.
TITULUS II. DE ACTU POTENTIAE MOTIVAE EXTERIORIS ANGELI.
MEMBRUM I. De motu angeli in se, non assumpto corpore.
CAPUT I. DE LOCALITATE ANGELI.
CAPUT II. DE MOTU LOCALI ANGELI.
Articulus I. Utrum angelus moveatur localiter .
MEMBRUM II. De motu angeli assumpto corpore.
CAPUT I. DE ASSUMPTIONE CORPORIS.
Articulus VI. Utrum angelus assumat corpus ad omnem actum corporis
CAPUT II. DE ACTIBUS ANGELI PER CORPUS ASSUMPTUM.
TITULUS III. DE MISSIONE ANGELI.
QUAESTIO III. DE PRAESIDENTIA ANGELORUM.
TITULUS I. DE PRAESIDENTIA ANGELI SUPER ANGELUM.
CAPUT II. DE ACTU ANGELORUM PRAESIDENTIUM QUI EST REVELARE.
MEMBRUM I. De praesidentia angeli super partem sensitivam animae.
MEMBRUM II. De praesidentia angeli super partem intellectivam animae.
MEMBRUM III. De praesidentia angeli super motivam sive de custodia angelica.
CAPUT III. UTRUM ANGELUS SUPERIOR HABEAT POTESTATEM CUSTODIENDI ANGELUM INFERIOREM .
CAPUT IV. UTRUM CUSTODIA ANGELICA SIT CIRCA OMNES HOMINES.
CAPUT VI. UTRUM ALIQUANDO ANGELUS PECCET CIRCA CUSTODIAM HOMINIS.
CAPUT II. CUI CONVENIAT RATIO MIRACULI.
CAPUT V. DE RATIONIBUS SECUNDUM QUAS FIUNT MIRACULA f.
CAPUT VI. DE IMPETRATIONE MIRACULORUM.
MEMBRUM II. De miraculis magorum.
INQUISITIO TERTIA. DE CREATURA CORPORALI
TRACTATUS PRIMUS. DE RERUM CORPORALIUM CREATIONE
QUAESTIO I. DE CORPORALIUM CREATIONE IN COMMUNI.
QUAESTIO II. DE CORPORALIUM CREATIONE IN SPECIALI.
TRACTATUS SECUNDUS. DE RERUM CORPORALIUM DISTINCTIONE ET ORNATU SEU DE OPERE SEX DIERUM
QUAESTIO I. DE CORPORALIUM DISTINCTIONE ET ORNATU IN COMMUNI.
CAPUT V. SECUNDUM QUID FIEBAT TUNC DIES ET QUARE TOT
QUAESTIO II. DE RERUM CORPORALIUM DISTINCTIONE IN SPECIALI.
TITULUS I. DE DISTINCTIONE LUCIS A TENEBRIS
CAPUT I. DE LUCE CORPORALI SPARSA IN CAELO EMPYREO.
CAPUT II. DE LUCE CORPORALI COADUNATA.
MEMBRUM II. De luce spirituali .
CAPUT II. DE ORDINE VERBORUM GENESEOS 1,1.
TITULUS II. DE DISTINCTIONE AQUARUM SUPERIORUM AB INFERIORIBUS
CAPUT VI. DE ORDINE VERBORUM GENESEOS.
QUAESTIO III. DE RERUM CORPORALIUM ORNATU IN SPECIALI.
TITULUS I. DE ORNATU FIRMAMENTI
CAPUT II. AD QUEM USUM FACTA SINT LUMINARIA.
MEMBRUM I. De animantibus terrestribus irrationalibus.
MEMBRUM II. De animante rationali.
CAPUT VI. DE ORDINE VERBORUM GENESEOS 1,1.
QUAESTIO I. DE GUBERNATIONE RERUM CORPORALIUM.
QUAESTIO II. DE MULTIPLICATIONE ET COLLOCATIONE RERUM CORPORALIUM.
CAPUT III. DE MULTIPLICATIONE ANIMANTIUM RATIONALIUM .
CAPUT IV. DE MULTIPLICATIONE ANIMANTIUM IRRATIONALIUM.
TRACTATUS PRIMUS. DE ANIMA RATIONALI
SECTIO I. - De anima secundum substantiam.
QUAESTIO I. DE ANIMA SECUNDUM ENTITATEM ET QUIDDITATEM.
QUAESTIO II. DE ANIMA SECUNDUM CAUSAS.
MEMBRUM II. Utrum anima sit de materia spirituali.
CAPUT III. UTRUM ANIMA SIT EX ANIMA.
TITULUS II. DE CAUSA FORMALI, EFFICIENTE ET FINALI ANIMAE.
QUAESTIO III. DE PROPRIETATIBUS ANIMAE.
TITULUS I. DE PROPRIETATIBUS ANIMAE SECUNDUM ESSE ABSOLUTUM.
CAPUT IV. DE LOCALITATE ANIMAE.
CAPUT V. DE ANIMA UT EST AD IMAGINEM DEI.
CAPUT I. DE ANIMA QUANTUM AD CONIUNCTIONEM.
SECTIO II. - De anima secundum potentias.
QUAESTIO I. DE ANIMAE POTENTIIS IN GENERE.
CAPUT II. DE POTENTIARUM DISTINCTIONE.
TITULUS I. DE VI SENSIBILI COGNITIVA.
MEMBRUM I. De vi sensibili cognitiva exteriori.
MEMBRUM II. De vi sensibili cognitiva interiori.
CAPUT IV. DE DISTINCTIONE VIRIUM SENSITIVARUM INTRINSECUS COGNOSCENTIUM .
TITULUS II. DE VI SENSIBILI MOTIVA.
MEMBRUM I. De vi sensibili motiva irrationali.
QUAESTIO III. DE VI RATIONALI.
TITULUS I. DE VI RATIONALI COGNITIVA.
MEMBRUM I. De comparatione harum divisionum.
MEMBRUM II. De singulis divisionibus et earum differentiis.
CAPUT II. DE DIVISIONE ARISTOTELIS.
Articulus iii. De intellectu possibili.
CAPUT III. DE SECUNDA DIVISIONE AUGUSTINI.
CAPUT IV. de divisionibus damasceni.
MEMBRUM III. De sensu interiori.
TITULUS II. DE VI RATIONALI MOTIVA IN GENERE.
TITULUS III. DE LIBERO ARBITRIO.
MEMBRUM II. Quid sit liberum arbitrium.
CAPUT I. QUID SIT LIBERUM ARBITRIUM SECUNDUM REM.
CAPUT II. QUID SIT LIBERUM ARBITRIUM SECUNDUM DEFINITIONEM .
Articulus I. De singulis definitionibus.
CAPUT III. QUID SIT LIBERUM ARBITRIUM SECUNDUM NOMEN.
MEMBRUM III. In quibus sit liberum arbitrium.
MEMBRUM IV. De aequalitate liberi arbitrii et de coactione.
MEMBRUM VI. Respectu quorum actuum sit liberum arbitrium.
CAPUT IV. QUORUM ACTUUM SIT PROPRIE LIBERUM ARBITRIUM.
TITULUS IV. DE SYNDERESI ET CONSCIENTIA.
TRACTATUS SECUNDUS. DE CORPORE HUMANO
SECTIO I. - De corpore humano quoad fieri.
QUAESTIO I. DE CAUSA EFFICIENTE CORPORIS ADAE.
CAPUT II. UTRUM CORPUS ADAE POTUIT FORMARI A CREATURA SPIRITUALI .
QUAESTIO II. DE CAUSA FORMALI CORPORIS ADAE.
QUAESTIO III. DE CAUSA MATERIALI CORPORIS ADAE.
TITULUS I. DE CORPORE ADAE QUOAD COMPOSITIONEM EX ELEMENTIS.
TITULUS II. DE CORPORE ADAE QUOAD AEQUALITATEM ELEMENTORUM IN COMPOSITO.
MEMBRUM II. De aequalitate virtutis et potentiae elementorum in corpore Adae.
CAPUT II. DE AEQUALITATE QUALITATUM CONSEQUENTIUM, SCILICET GRAVITATIS ET LEVITATIS.
MEMBRUM III. De aequalitate a iustitia in corpore Adae.
QUAESTIO IV. DE CAUSA FINALI CORPORIS ADAE.
SECTIO II. - De corpore humano quoad esse.
QUAESTIO I. DE CORPORE VIRILI.
TITULUS I. DE CONDITIONIBUS INTRINSECIS CORPORIS ADAE.
MEMBRUM I. De unitate corporis Adae.
MEMBRUM II. De veritate corporis Adae.
CAPUT II. DE VERITATE PROPAGATA CORPORIS ADAE.
MEMBRUM III. De dignitate et nobilitate corporis Adae.
MEMBRUM IV. De animalitate corporis Adae.
TITULUS II. DE CONDITIONIBUS EXTRINSECIS CORPORIS ADAE.
MEMBRUM Ii De tempore conditionis corporis Adae.
MEMBRUM II. De loco conditionis corporis Adae.
CAPUT I. UTRUM CORPUS ADAE FUERIT CONDITUM IN PARADISO .
QUAESTIO II. DE CORPORE MULIEBRI.
TRACTATUS TERTIUS. DE CONIUNCTO HUMANO
QUAESTIO I. DE PASSIBILITATE NATURAE.
TITULUS I. DE QUATUOR PRIMIS MODIS PASSIBILITATIS.
TITULUS II. DE PASSIBILITATE PER ANIMAE SEPARATIONEM.
CAPUT II. QUID EST VITA SECUNDUM REM.
Articulus III. Utrum vita sit aliquid animae.
CAPUT I. A QUO SIT VITA EFFECTIVE.
ARTICULUS I. De causa efficiente vitae rationabilium.
CAPUT II. A QUO SIT VITA ORIGINALITER.
MEMBRUM III. Cuius est vita ut subiecti proprii.
DISTINCTIO II. DE MORTALITATE PRIMI HOMINIS.
QUAESTIO II. DE PROLIS PROPAGATIONE.
MEMBRUM I. De modo propagationis.
MEMBRUM II. De prole propagata.
CAPUT I. QUALES FILIOS GENUISSENT PRIMI PARENTES QUANTUM AD IUSTITIAM.
QUAESTIO III. DE PRIMO HOMINE QUANTUM AD GRATIAM
TITULUS I. DE GRATIA PRIMO HOMINI IN CONDITIONE DATA.
CAPUT II. UTRUM PRIMUS HOMO POTERAT STARE EX ACCEPTO IN SUI CONDITIONE.
CAPUT III. UTRUM PRIMUS HOMO EX ACCEPTO IN PRIMA CONDITIONE PROFICERE POTUIT IN BONUM.
TITULUS II. DE GRATIA HOMINI POST CONDITIONEM SUPERADDITA.
MEMBRUM II. De quantitate gratiae et virtutum primi hominis.
CAPUT I. DE QUANTITATE DONORUM, VIRTUTUM ET GRATIARUM QUANTUM AD NUMERUM.
CAPUT II. DE QUANTITATE GRATIARUM ET VIRTUTUM QUANTUM AD EFFICACIAM.
QUAESTIO IV. DE PRIMO HOMINE QUANTUM AD SCIENTIAM.
MEMBRUM II. De cognitione primi hominis quantum ad cognoscibilia.
CAPUT I. DE COGNITIONE CREATORIS.
CAPUT II. DE COGNITIONE CREATURARUM.
QUAESTIO V. DE PRIMI HOMINIS DOMINIO PRAESIDENTIAE.
LIBRI TERTII PARS TERTIA DE GRATIA ET VIRTUTIBUS
TRACTATUS PRIMUS. DE GRATIA GRATUM FACIENTE
QUAESTIO I. DE EXISTENTIA ET NECESSITATE GRATIAE.
CAPUT II. QUID SIT GRATIA SECUNDUM RATIONEM .
QUAESTIO III. DE DIFFERENTIIS GRATIAE.
MEMBRUM II. De differentiis gratiae in specie.
CAPUT III. DE DIFFERENTIA ORATIAE QUANTUM AD VARIOS STATUS.
QUAESTIO IV. DE SUBIECTO GRATIAE.
CAPUT II. QUO MODO GRATIA SIT IN SUBIECTO.
MEMBRUM II. Utrum prima gratia cadat sub merito.
CAPUT I. UTRUM ALIQUIS POSSIT SIBI MERERI PRIMAM GRATIAM.
QUAESTIO VI. DE EFFECTIBUS GRATIAE.
QUAESTIO VII. DE COGNITIONE GRATIAE.
CAPUT III. DE COGNITIONE GRATIAE IN PARTICULARI.
QUAESTIO VIII. DE GRATIA COMPARATIVE SPECTATA.
TRACTATUS SECUNDUS DE GRATIA GRATIS DATA
QUAESTIO I. DE GRATIA GRATIS DATA IN GENERALI.
QUAESTIO II. DE GRATIIS GRATIS DATIS IN SPECIALI.
MEMBRUM V. De effectu fidei informis in hominibus.
CAPUT II. DE FIDEI INFORMIS EFFECTU IN OPERE EXTERIORI.
ARTICULUS I. Utrum fide informi bonis operibus mereatur quis bona temporalia.
CAPUT III. DE ACTU ET CERTITUDINE SPEI INFORMIS.
INQUISITIO SECUNDA. DE FIDE FORMATA
TRACTATUS PRIMUS DE FIDE QUA CREDITUR
CAPUT IV. DE ACTU MATERIALI FIDEI, QUOD EST COGNOSCERE.
MEMBRUM VII. De obiecto fidei.
MEMBRUM VIII. De subiecto fidei.
MEMBRUM IX. De consequentibus fidem.
TRACTATUS SECUNDUS. DE EO QUOD FIDE CREDITUR SEU DE ARTICULIS FIDEI
QUAESTIO I. DE ARTICULIS FIDEI IN GENERE.
CAPUT III. DE SUFFICIENTIA CREDIBILIUM SECUNDUM DISTINCTIONES TEMPORUM.
CAPUT IV. DE SUFFICIENTIA ARTICULORUM QUANTUM AD FIDEM SIMPLICIUM.
QUAESTIO II. DE DISTINCTIONE ET EXPOSITIONE ARTICULORUM .
LIBRI TERTII PARS SECUNDA DE LEGIBUS ET PRAECEPTIS
INQUISITIO PRIMA. DE LEGE AETERNA
QUAESTIO UNICA. DE EXISTENTIA ET CONDITIONIBUS LEGIS AETERNAE.
CAPUT VII. DE DERIVATIONE LEGUM A LEGE AETERNA.
CAPUT VIII. DE SUBIECTIS LEGI AETERNAE.
INQUISITIO SECUNDA. DE LEGE NATURALI
QUAESTIO I. AN SIT LEX NATURALIS.
QUAESTIO II. QUID SIT LEX NATURALIS.
QUAESTIO III, QUO MODO SIT LEX NATURALIS.
QUAESTIO IV. QUORUM SIT LEX NATURALIS.
MEMBRUM I. De differenti assignatione eorum quae ponuntur esse legis naturalis.
MEMBRUM II. An lex naturalis habeat praecepta ordinantia rationalem creaturam ad Deum.
MEMBRUM III. De iis per quae ordinat lex naturalis ad proximum.
CAPUT I. DE MATRIMONIO IN LEGE NATURALI.
INQUISITIO TERTIA. DE LEGE MOYSI
TRACTATUS PRIMUS. DE LEGE MOYSI IN GENERALI
QUAESTIO I. DE LATIONE LEGIS MOSAICAE.
QUAESTIO II. DE CONTINENTIA LEGIS MOSAICAE.
CAPUT II. DE CONTINENTIA LEGIS QUANTUM AD QUALITATEM CONTENTORUM.
QUAESTIO III. DE IMPLETIONE LEGIS MOYSI PER CHRISTUM.
QUAESTIO IV. DE ONERE OBSERVANTIAE LEGIS MOSAICAE.
QUAESTIO V. DE IUSTIFICATIONE PER LEGEM.
TRACTATUS SECUNDUS. DE LEGE MOYSI IN SPECIALI
SECTIO I. De praeceptis moralibus Decalogi.
QUAESTIO I. DE PRAECEPTIS MORALIBUS IN GENERALI.
CAPUT IV. DE RADICE VIRTUTUM ET PRAECEPTORUM MORALIUM IN COMPARATIONE.
MEMBRUM I. De numero praeceptorum Decalogi.
MEMBRUM II. De distinctione praeceptorum Decalogi.
QUAESTIO II. DE SINGULIS PRAECEPTIS DECALOGI.
DISTINCTIO I. DE ADORATIONE DEI.
MEMBRUM I. Quid dicatur adoratio Dei.
MEMBRUM III. De unitate et differentia adorationis.
CAPUT II. DE DIFFERENTIA ADORATIONIS.
DISTINCTIO III. DE ADORATIONE CREATURAE.
CAPUT I. DE ADORATIONE CREATURAE ANGELICAE.
CAPUT II. DE ADORATIONE HOMINIS.
CAPUT III. DE ADORATIONE CREATURAE IRRATIONALIS.
DISTINCTIO I. DE SECUNDO PRAECEPTO GENERALITER.
CAPUT II. DE CONTINENTIA ET INTENTIONE SECUNDI MANDATI.
DISTINCTIO II. DE SECUNDO PRAECEPTO QUANTUM AD IURAMENTUM .
MEMBRUM IV. An licitum sit iuramentum recipere.
MEMBRUM VII. De forma iuramenti.
CAPUT II. DE FORMA IURANDI NON CONCESSA.
CAPUT III. DE FORMA IURANDI PARTIM CONCESSA, PARTIM NON CONCESSA.
MEMBRUM VIII. De comitibus iuramenti et obligatione.
CAPUT IV. DE OBLIGATIONE IURAMENTI.
CAPUT III. DE CIRCUMSTANTIIS TERTII PRAECEPTI.
CAPUT V. DE OBSERVANTIA SABBATI.
CAPUT V. DE OBSERVANTIA DIEI DOMINICAE.
CAPUT II. QUANTUM AD QUID INTELLIGATUR HONOR IN HOC PRAECEPTO.
CAPUT III. DE FORMA HUIUS PRAECEPTI.
CAPUT IV. DE OBLIGATIONE HUIUS PRAECEPTI.
MEMBRUM I. Quid prohibeatur occidi.
MEMBRUM II. Quis prohibeatur occidere.
CAPUT II. AN NON HABENTES POTESTATEM UNIVERSALITER PROHIBEANTUR MALEFICUM OCCIDERE.
CAPUT VII. UTRUM HIC PROHIBEATUR BIGAMIA.
CAPUT VIII. DE COITU CONIUGALI .
CAPUT IV. UTRUM HIC PROHIBEATUR USURA.
CAPUT V. QUALITER FURTUM ET RAPINA INTERPRETATIVA SINT HIC PROHIBITA.
SECTIO II. - De praeceptis iudicialibus.
QUAESTIO I. DE PRAECEPTIS CIRCA IPSA IUDICIA.
DISTINCTIO I. DE PRAECEPTIS CIRCA PERSONAM ET OFFICIUM IUDICIS.
MEMBRUM I. De persona iudicis.
MEMBRUM II. De officio iudicis.
CAPUT I. DE OFFICIO IUDICIS IUXTA ILLUD ' IUDICES ET MAGISTROS CONSTITUES '.
CAPUT II. DE OFFICIO IUDICIS IUXTA ILLUD ' UT IUDICENT POPULUM '.
CAPUT III. DE OFFICIO IUDICIS IUXTA ILLUD: 'NEC IN ALTERAM PARTEM DECLINENT'.
DISTINCTIO II. DE PERSONA REI.
CAPUT IV. UTRUM INNOCENTES ET INVOLUNTARII CIRCA ACTUS SINT IUDICANDI.
CAPUT III. DE INQUISITIONIBUS ET PURGATIONIBUS.
DISTINCTIO I. DE LEGIBUS PERMISSIONIS.
DISTINCTIO II. DE LEGIBUS PUNITIONIS.
MEMBRUM III. De lege impugnationis seu bellorum.
CAPUT II. DE CIRCUMSTANTIIS BELLI.
MEMBRUM IV. De lege occisionis.
MEMBRUM V. De legibus punitionis per damnum rerum.
QUAESTIO II. DE PRAECEPTIS IUDICIALIBUS AD CONSERVATIONEM IUSTITIAE.
MEMBRUM I. De legibus circa personam regis et sacerdotis.
CAPUT III. DE COMPARATIONE POTESTATIS REGALIS AD SACERDOTALEM.
MEMBRUM II. De legibus circa servos.
MEMBRUM III. De legibus circa virum et uxorem.
QUAESTIO III. DE PRAECEPTIS IUDICIALIBUS CIRCA DECIMAS, PRIMITIAS ET OBLATIONES.
CAPUT IV. DE QUIBUS DEBEAT DARI DECIMA.
CAPUT IV. QUIBUS DANDA SIT DECIMA.
CAPUT VII. QUINAM TENEANTUR DARE DECIMAM.
CAPUT VIII. DE EMPTIONE ET REDEMPTIONE DECIMARUM.
SECTIO III. - De praeceptis caerimonialibus.
QUAESTIO I. DE INTELLECTU PRAECEPTORUM CAERIMONIALIUM.
QUAESTIO II. DE RATIONE CAERIMONIALIUM PRAECEPTORUM.
QUAESTIO III. DE NUMERO ET DIFFERENTIA PRAECEPTORUM CAERIMONIALIUM.
CAPUT I. DE NUMEROSITATE CAERIMONIALIUM.
QUAESTIO IV. DE OBSERVANTIA CAERIMONIARUM DE IMMUNDITIIS .
CAPUT I. QUID DICATUR ORIGO IMMUNDITIAE.
CAPUT II. DE IMMUNDITIIS SECUNDUM DIFFERENTIAM STATUUM.
QUAESTIO V. DE RITU SACRIFICIORUM LEGALIUM .
CAPUT I. UTRUM SACRIFICIA LEGALIA FUERINT VERA SACRIFICIA .
CAPUT VI. DE PERSONIS OFFERENTIUM.
CAPUT VIII. DE DIFFERENTIIS SACRIFICIORUM.
QUAESTIO VI. DE CESSATIONE CAERIMONIALIUM PRAECEPTORUM.
CAPUT I. UTRUM CAERIMONIALIA SEMPER SINT IN PRAECEPTO.
CAPUT II. DE CESSATIONE SACRIFICIORUM, CIRCUMCISIONIS ET SABBATI.
INQUISITIO QUARTA. DE LEGE EVANGELICA
TRACTATUS PRIMUS. DE LATIONE ET CONDITIONIBUS LEGIS EVANGELICAE
QUAESTIO I. AN UNA SOLA LEX SIT DANDA RATIONALI CREATURAE.
QUAESTIO II. UTRUM PRAETER LEGEM MENTI INDITAM SIT PONERE LEGEM SCRIPTAM.
QUAESTIO III. UTRUM PRAETER DICTAS LEGES REQUIRATUR LEX EVANGELII.
QUAESTIO IV. UTRUM LEX EVANGELII SIT EADEM CUM LEGE NATURAE.
QUAESTIO V. UTRUM LEX EVANGELII SIT EADEM CUM LEGE MOYSI.
QUAESTIO VI. DE DIFFERENTIA LEGIS ET EVANGELII.
CAPUT IV. DE DIFFERENTIA LEGIS ET EVANGELII QUANTUM AD BONITATEM.
QUAESTIO VII. DE CONTINENTIA EVANGELII IN LEGE.
QUAESTIO VIII. DE ADDITIONE EVANGELII AD LEGEM .
QUAESTIO IX. DE IMPLETIONE LEGIS PER EVANGELIUM.
QUAESTIO X. DE LATIONE LEGIS ET EVANGELII.
CAPUT I. DE LATORE NOVAE LEGIS.
TRACTATUS SECUNDUS. DE PRAECEPTIS LEGIS EVANGELII
QUAESTIO I. DE PRAECEPTIS CIRCA MOTUM IRASCIBILIS.
CAPUT I. UTRUM ORDINE PRIUS SIT PRAECEPTUM ORDINANS IRASCIBILEM.
CAPUT IV. DE PRAECEPTIS RECONCILIATIONIS ET CONCORDIAE.
QUAESTIO II. DE PRAECEPTIS CIRCA MOTUM CONCUPISCIBILIS.
QUAESTIO III. DE PRAECEPTIS CIRCA MOTUM RATIONALIS.
CAPUT II. DE PRAECEPTIS PATIENTIAE RESPECTU ABLATIONIS RERUM.
MEMBRUM I. De praecepto erogationis.
CAPUT I. QUID PRAECIPIATUR DARI.
MEMBRUM II. De praecepto mutui.
MEMBRUM I. De rectitudine intentionis.
MEMBRUM II. De simplicitate intentionis.
MEMBRUM III. De discretione intentionis.
CAPUT II. DE OBLIGATIONE HUIUS PRAECEPTI.
INQUISITIO UNICA. DE VERBO INCARNATO
TRACTATUS PRIMUS. DE INCARNATIONE ET ASSUMPTIONE
QUAESTIO I. DE NECESSITATE INCARNATIONIS.
CAPUT I. UTRUM HUMANA NATURA SIT LAPSA AB ILLO STATU IN QUO FUIT CONDITA .
CAPUT II. UTRUM HUMANA NATURA SIT LAPSA REPARABILITER VEL IRREPARABILITER.
CAPUT V. UTRUM HUMANA NATURA POSSIT REPARARI PER SE AN PER ALIUM .
Articulus I. Utrum possit homo satisfacere de aliquo peccato
Articulus II. Utrum homo possit per se satisfacere pro originali peccato
CAPUT VI. UTRUM SATISFACTIO POSSIT FIERI PER ALIAM CREATURAM.
Articulus I. Utrum satisfactio possit fieri per angelicam naturam
CAPUT VII. UTRUM REPARATIO HUMANI GENERIS DEBEAT FIERI PER HOMINEM DEUM .
QUAESTIO II. DE CONVENIENTIA INCARNATIONIS.
DISTINCTIO I. DE CONVENIENTIA INCARNATIONIS A PARTE UNIBILIUM IN GENERAUI.
DISTINCTIO II. DE CONVENIENTIA INCARNATIONIS A PARTE UNIBILIUM IN SPECULI.
MEMBRUM I. De convenientia unibilitatis ex parte divinae naturae.
CAPUT II. UTRUM ABSTRACTIS PERSONIS SIT UNIBILIS DIVINA NATURA .
CAPUT IV. IN QUA PERSONA DIVINA NATURA SIT UNIBILIS HUMANAE.
MEMBRUM II. De convenientia unibilitatis ex parte humanae naturae.
CAPUT II. DE UNIBILITATE PER COMPARATIONEM AD UNIVERSUM .
CAPUT III. UTRUM HUMANITAS ASSUMPTA DEBUIT ESSE NOSTRI GENERIS .
QUAESTIO III. DE PRAEDESTINATIONE INCARNATIONIS .
QUAESTIO IV. DE ACTU INCARNATIONIS.
DISTINCTIO II. DE IPSO ASSUMPTO.
DISTINCTIO III. DE COASSUMPTIS.
MEMBRUM I. An Christus assumpserit humanam naturam cum passibilitate et defectu.
MEMBRUM II. Quos defectus Christus assumpserit et quos non.
CAPUT I. DE DEFECTIBUS EX PARTE ANIMAE.
ARTICULUS I. Utrum Christus assumpserit ignorantiam ex parte intellectus
MEMBRUM III. Ad quid Christus assumpserit defectus.
MEMBRUM IV. De constituto per assumptionem.
CAPUT II. DUBITATIONES CIRCA OPINIONEM PRIMAM.
CAPUT III. DUBITATIONES CIRCA OPINIONEM SECUNDAM.
Articulus v. Utrum in Christo sit ponere intentionem totius et partis.
CAPUT VII. DE EFFECTU UNIONIS.
TRACTATUS SECUNDUS. DE CONCEPTIONE ET NATIVITATE
QUAESTIO I. DE CONCEPTIONE CHRISTI.
MEMBRUM I. De tempore incarnationis.
MEMBRUM III. De principio et ratione conceptionis.
QUAESTIO II. DE SANCTITATE CONCEPTIONIS.
MEMBRUM I. Quorum sit sanctificatio.
MEMBRUM II. De sanctificatione B. Virginis in conceptione sua.
CAPUT I. IN QUO STATU POTUERIT B. VIRGO SANCTIFICARI.
MEMBRUM III. De sanctificatione B. Virginis in conceptione filii.
CAPUT II. A QUO B. VIRGO FUERIT SANCTIFICATA.
MEMBRUM IV. De sanctitate conceptionis ex parte concepti filii.
QUAESTIO III. DE NATIVITATE CHRISTI.
CAPUT VI. DE FILIATIONE PER ADOPTIONEM.
TRACTATUS TERTIUS. DE GRATIA SCIENTIA ET POTESTATE CHRISTI
QUAESTIO I. DE GRATIA CHRISTI.
CAPUT II. DE GRATIA UNIONIS COMPARATIVE CONSIDERATA.
MEMBRUM II. De gratia Christi secundum quam est caput.
CAPUT I. SECUNDUM QUAM RATIONEM CHRISTUS DICITUR CAPUT.
CAPUT II. QUORUM CHRISTUS SIT CAPUT.
CAPUT III. DE UNIONE CAPITIS AD MEMBRA.
ARTICULUS I. De unione capitis ad corpus.
Articulus II. De influentia capitis ad corpus.
QUAESTIO II. DE SCIENTIA CHRISTI.
QUAESTIO III. DE POTENTIA CHRISTI.
TRACTATUS QUARTUS. DE VOLUNTATE ORATIONE ET MERITO CHRISTI
QUAESTIO I. DE VOLUNTATE CHRISTI.
QUAESTIO II. DE ORATIONE CHRISTI.
CAPUT I. UTRUM CHRISTUS ORAVERIT SECUNDUM AFFECTUM RATIONIS VEL SENSUALITATIS .
CAPUT II. UTRUM CHRISTUS IN OMNI ORATIONE SUA FUERIT IN OMNIBUS EXAUDITUS .
QUAESTIO III. DE MERITO CHRISTI.
MEMBRUM I. Utrum proprie ponendum sit in Christo meritum .
MEMBRUM II. De tempore merendi quantum ad Christum.
MEMBRUM III. De causa merendi.
MEMBRUM IV. De effectu meriti Christi.
CAPUT I. QUID SIBI PER PASSIONEM MERUIT CHRISTUS.
CAPUT II. QUID CHRISTUS MERUIT NOBIS ET MAXIME PER PASSIONEM.
TRACTATUS QUINTUS. DE PASSIONE ET MORTE CHRISTI
QUAESTIO I. DE PASSIONE CHRISTI.
MEMBRUM II. De generalitate passionis Christi.
CAPUT I. DE GENERALITATE PASSIONIS CHRISTI RESPECTU PASSIBILIUM.
CAPUT II. DE GENERALITATE PASSIONIS CHRISTI RESPECTU PASSIONUM.
MEMBRUM III. De necessitate passionis Christi.
MEMBRUM IV. De convenientia passionis Christi.
CAPUT I. DE CONVENIENTIA PASSIONIS QUOAD DEUM.
MEMBRUM V. De quantitate passionis Christi.
MEMBRUM VI. De causalitate et effectu passionis Christi.
CAPUT I. DE EFFECTU PASSIONIS CHRISTI.
Articulus ii. De effectu reconciliationis ad Deum.
QUAESTIO II. DE MORTE CHRISTI.
CAPUT V. DE QUIETE CHRISTI IN SEPULCRO .
TRACTATUS SEXTUS. DE RESURRECTIONE CHRISTI ET DEMONSTRATIONE RESURRECTIONIS
QUAESTIO I. DE RESURRECTIONE CHRISTI.
MEMBRUM I. De veritate resurrectionis Christi.
MEMBRUM II. De causalitate et effectu resurrectionis.
CAPUT IV. DE MODO CAUSANDI RESURRECTIONIS.
MEMBRUM III. De tempore resurrectionis Christi.
QUAESTIO II. DE DEMONSTRATIONE RESURRECTIONIS CHRISTI.
MEMBRUM I. De argumentis apparitionis in generali.
MEMBRUM II. De argumentis apparitionis in speciali.
CAPUT II. DE ARGUMENTO APPARITIONIS QUANTUM AD TACTUM.
TRACTATUS SEPTIMUS. DE ASCENSIONE CHRISTI AD CAELOS ET AD DEXTERAM PATRIS SESSIONE
QUAESTIO I. DE ASCENSIONE CHRISTI.
CAPUT VI. DE TERMINO ASCENSIONIS.
CAPUT VII. PROPTER QUID SIT ASCENSIO.
Articulus II. Quis fuit fructus ascensionis quantum ad nos.
QUAESTIO II. DE SESSIONE CHRISTI AD DEXTERAM PATRIS.
MEMBRUM I. De signis praecedentibus adventum Christi ad iudicium.
CAPUT I. DE SIGNIS PROXIMIS ADVENTUS CHRISTI AD IUDICIUM.
MEMBRUM II. De loco et tempore iudicii.
MEMBRUM III. De persona venturi iudicis.
UTRUM AD IDEM PRAECEPTUM PERTINEAT PROHIBITIO VOLUNTATIS ET OPERIS.
Postmodum quaeritur I. utrum ad idem praeceptum pertineat prohibitio voluntatis et operis .
Ad quod sic: a. Rom. 1,29: Repletos omni iniquitate et homicidiis etc, Glossa : " Bene dicit ' ''homicidiis ' ''pluraliter, quia plura sunt homicidia, voluntatis scilicet et operis ". Ergo ad plura praecepta pertinet prohibitio homicidii voluntatis et operis .
b. Item, Psalmus : Appone iniquitatem super iniquitatem eorum, Glossa : "Qui malum opus addit voluntati, iniquitatem addit iniquitati".
c. Item, circa moechiam et furtum diversae sunt prohibitiones operis et voluntatis, quia propter opus dicitur : Non moechaberis, non furtum facies; propter voluntatem vero dicitur : Non concupisces uxorem, non concupisces rem proximi.
d. Item, diversa sunt voluntas et actio exterior ergo diversis debent prohiberi praeceptis.
Contra: 1. Actio exterior non est culpabilis nisi a malitia voluntatis, quia, sicut dicit Ioannes Damascenus , actus involuntarii non sunt culpabiles; et dicit Augustinus quod "peccatum adeo est voluntarium, quod, si non sit voluntarium, non est peccatum ". Ergo una est transgressio voluntatis et operis: ergo una erit prohibitio.
2. Item, idem est finis malus voluntatis et operis et idem principium movens, scilicet libido: ergo idem malum.
3. Item, unus est contemptus Dei in voluntate et opere; ergo idem reatus transgressionis ; ergo eadem prohibitio.
4. Item, si dicatur idem praeceptum, erit superflua prohibitio, qua dicitur: Non concupisces uxorem , et non concupisces rem proximi , ex quo dictum est: Non moechaberis, non furtum facies.
5. Item, si voluntas pro facto reputatur, ut dicit auctoritas , quia quod vis pro facto tibi reputat Deus, si non potes, et hoc in bonis, ergo et in malis voluntas pro facto reputabitur; ergo idem reputabitur reatus: ergo eadem erit prohibitio utriusque.
Solatio: Dicendum quod refert, cum voluntatem sequitur opus et cum non sequitur. Cum autem opus sequitur, duplex est consideratio: aut enim voluntas et opus referuntur ad radicem aut considerantur in se. Contingit ergo peccatum esse in voluntate, non sequente opere. Ne ergo Iudaei carnales et rudes aestimarent solum culpam esse, cum opus coniungitur voluntati, separatim prohibenda fuit mala voluntas. Item, si consideretur voluntas in se et opus exterius in se, aliae sunt circumstantiae boni debitae actui exteriori quam voluntati, quia diversificantur modus, locus, tempus et quaedam aliae circumstantiae, quamvis circumstantia finis sit eadem. Si ergo, ut dicit Augustinus , "peccatum est actus incidens ex defectu boni", alius autem est defectus actus hinc inde, ergo secundum hoc aliud peccatum; geminanda ergo erat prohibitio voluntatis et operis, ut istud iudicaretur .
Si autem attendantur voluntas et opus sequens in radice, scilicet libidine et intentione, idem erit. Lex igitur Dei secundum rationem lationis perfecta utrumque docuit. Nam in aliquibus propter unitatem radicis, qua unum sunt voluntas et opus, una sola prohibitione utrumque interdixit, ut in homicidio et falso testimonio: in aliquibus vero differenti praecepto propter defectum et inordinationem in utroque differentem utrumque prohibuit, ut in moechia et furto. Quae autem sit ratio quare ista plus quam alia, dictum est supra, Quaestione De distinctione praeceptorum Decalogi .
Respondendum igitur est quod peccatum voluntatis et operis unum sunt in radice et intentione, sed duo peccata in defectu inordinationis: et ideo, cum voluntatem sequatur opus, magis duplex peccatum dicitur quam duo vel unum, nec superfluit prohibitio, sicut ostensum est . Et quod dicitur 'voluntas pro facto reputatur' hoc non intelligitur nisi de voluntate plena: plena autem voluntas est, quae, quantum in ipsa est, exiret in opus, si daretur facultas . Praeterea, etsi reputatur pro facto talis voluntas quantum ad reatum radicis, non tamen omnino idem est quantum ad defectum inordinationis, ex hoc quod non est cum debitis circumstantiis.
II. Deinde quaerendum esset utrum esset maior reatus voluntatis quam operis. Sed istud determinatum est in Tractatu de vitiis, Quaestione De comparatione peccatorum . Quaeritur tamen'' , si hic prohibetur actus cordis, cum dicitur ' non concupisces', ''in quo superabundat Evangelium a Lege.
Item, si haec non est vera differentia quam posuerunt, quod Lex cohibet manum, non animum, Evangelium vero animum.
[Solutio]: Ad quod intelligendum quod Lex prohibet hic actum cordis. Nisi enim esset in Lege prohibitum, putaretur esse concessum: Concupiscentiam enim nesciebam esse peccatum nisi Lex diceret, non concupisces, Rom. 7,7. Superabundat tamen Evangelium a Lege in generalitate prohibendi et expressione. In generalitate, quia inordinatio secundum actum cordis in proximum generalius prohibetur in Evangelio quam hic. Enim Matth. 5,28, prohibetur actus cordis inordinatus et secundum vim irascibilem et secundum vim concupiscibilem: hic autem tantum secundum vim concupiscibilem: unde abundat Evangelium in generalitate prohibendi In expressione etiam abundat, quia expressius prohibetur inordinatio cordis in Evangelio quam in Lege. In Lege enim non prohibetur nisi inordinatio affectionis, cum dicitur ' ''non concupisces'; in Evangelio vero prohibetur intentio cogitationis , Matth. 5,28, ubi dicitur: Si videris mulierem etc, hoc est, si oculum habeas intentione cordis in mulierem cogitando, ut concupiscas eam, iam moechatus es etc. Et hoc infra plenius declarabitur . ''
TITULUS X. BREVIS EXPLANATIO PRAECEPTORUM AD INSTRUCTIONEM SIMPLICIUM.
Quoniam, secundum Apostolum , docendo sumus sapientibus et insipientibus debitores, post disputationem praeceptorum Decalogi, quae pertinet ad studium sapientum, dicenda est breviter explanatio praeceptorum ad instructionem simplicium. Ad quorum explanationem quaedam praeambula sunt dicenda, ut cetera clarius videantur, scilicet:
Quid sit praeceptum et quae divisio praecepti generaliter;
quae divisio praeceptorum legis naturae ;
quae divisio praeceptorum Legis scriptae;
quae differentia praeceptorum legis naturae et scriptae;
quae divisio praeceptorum legis Mosaicae;
qualis intelligentia singulorum praeceptorum Decalogi.
395 I. Quid sit praeceptum et quae divisio eius.
Circa primum notandum quod praeceptum est iussio vel imperium faciendi aliquid vel non faciendi. Faciendum autem dicitur quod est debitum fieri, ut honorare patrem non faciendum autem quod est debitum non fieri, ut moechari. Iussio vel imperium est superioris, sicut obedire minoris. Unde sic potest describi: iussio est voluntatis superioris expressio de faciendo vel non faciendo ei qui inferior est. Patet ergo generaliter posita ratio praecepti: praeceptum est etc.
Nota autem quod praeceptorum aliud est affirmativum, quod est de'' faciendo, ut 'honora patrem ' ; aliud est quod est negativum, quod est de non faciendo, ut 'non occides' . Et datur ista divisio secundum rationem causae formalis praecipiendi. Differunt ergo effectu praeceptum affirmativum, quod restricto nomine solet dici praeceptum, et praeceptum negativum, quod prohibitio dicitur, quia affirmativum obligat semper, id est in omni tempore, sed non ad semper, id est non ad omne tempus; negativum autem obligat semper et ad semper. Et hoc intellige in praeceptis Decalogi et iuris naturalis. Verbi gratia ' honora patrem ', praeceptum est affirmativum, quod obligat me semper, quia semper teneor ad honorandum patrem, sed tamen non ad semper honorandum: non enim est possibile nec expediens ut semper honorem eum, sed cum tempus requirit Negativum praeceptum semper obligat et ad semper, sicut ' non moechaberis ''', quia semper teneor et quocumque tempore non moechari.
Item, praeceptorum aliud naturae, aliud disciplinae, aliud Legis scriptae. Praeceptum naturae est necessitatis, disciplinae debiti, Legis scriptae honestatis, sicut patebit .
II. Divisio praeceptorum legis naturae. 396
Praeceptum naturae dicitur duobus modis: vel quod est datum propter naturam, ut' ''crescite et multiplicamini', Gen. 9,1 ; vel quod est secundum dictamen rationis faciendum, ut 'non facias alii quod tibi non vis fieri''', Tob. 4, te. Item, natura differentiam habet: ante peccatum, cum erat bene instituta, et post peccatum, cum est corrupta. Et iterum post peccatum dicitur antequam esset multiplicata et postquam est multiplicata . Secundum hoc praecepta naturae recipiunt divisionem. Nam quaedam respiciunt naturam bene institutam, secundum quod ' omnia esse communia' dicitur esse praeceptum naturae sive iuris naturalis a Sanctis ; quaedam vero respiciunt naturam bene institutam et corruptam ante multiplicationem, ut ''' crescite et multiplicamini '; quaedam naturam secundum omnem statum, scilicet ante corruptionem et post, ante multiplicationem et post ;unde ' non facias alii''' etc.
Dividamus ergo: praeceptum naturae aut est datum aut innatum. Si datum, aut est datum propter naturam conservandam secundum actum nutritivae, ut Gen. 2,16 ''' De omni ligno paradisi comede '; aut propter naturam multiplicandam secundum actum generativae, ut ' Crescite et multiplicamini'. ''Gen. 2 et 9,1.
Si innatum, iuxta illud Rom. 2,14,15: Si gentes naturaliter ea, quae Legis sunt, faciunt, eiusmodi Legem non habentes, ipsi sibi sunt Lex, qui ostendunt opus Legis scriptum in cordibus suis. Haec scriptura innata est cuilibet . Praeceptum ergo insitum est conscientiae cuiuslibet secundum dictamen rationis de faciendo vel non faciendo. Hoc vero recipit divisionem. Nam aliud est ordinativum in Deum, sicut diligere Creatorem super omnia et obedire ei in omnibus et super omnia, quod est insitum cuiuslibet conscientiae . Aliud est manifestativum ordinis in proximum , et hoc duobus modis, scilicet secundum viam innocentiae , ut illud Tob. 4,16: Quod ab alio oderis tibi fieri etc. et secundum viam beneficentiae, ut est illud Matth. 7,12: Quaecumque vultis ut faciant vobis homines , vos eadem facite illis. Haec est igitur differentia praecepti naturae sive legis naturalis.
397 III. Divisio praeceptorum legis scriptae.
Praeceptum vero disciplinae generaliter est praeceptum datum ad probationem, ut homo sciat Deo se debere obedientiam, non tantum in expedientibus vel honestis, sed etiam in indifferentibus Et hoc recipit divisionem. Nam aliquod praeceptum disciplinae datum f est ad probationem obedientiae, ut illud praeceptum negativum datum Adae, Gen. 2,17: De ligno scientiae boni et mali non comedes; quoddam ad probationem fidei, ut illud datum Abrahae, Gen. 22,2: Tolle filium tuum quem diligis, Isaac, et est praeceptum affirmativum.
398 IV. Differentia praeceptorum legis naturae et scriptae.
Praenotanda est differentia praeceptorum legis naturalis et Legis scriptae quantum ad moralia, quia quantum ad alia planum est, quam quidam posuerunt in duobus, scilicet in obligatione et fine. In obligatione , quia praecepta iuris naturalis non tenemur implere ex caritate, praecepta vero legis divinae tenemur implere ex caritate. Et hoc dicunt propter illud I ad Tim. 1,5: Finis praecepti est caritas, et implentibus praecepta promittitur vita aeterna. Ex quo sequitur quod in omni praecepto Legis scriptae includitur motus gratiae, scilicet ex caritate; in praecepto naturae includitur motus'' naturae, scilicet ut fiat ex naturali pietate : nam potest aliquis facere alii quod sibi vult fieri, ex dolo vel proditione. Unde relinquitur quod cointelligitur ' ''ex naturali pietate' in omni praecepto iuris naturalis. Item, motus naturae semper reflectitur in se ipsum, scilicet commodum proprium: unde hae, quae ex lege naturali procedunt , operationes tendunt in bonum expediens et consentaneum naturae ; motus vero gratiae semper est in Deum Nam praecepta Legis scriptae, quorum impletio secundum tenorem suum manat a gratia
quod patet, quia finem habent caritatem
tendunt in bonum quod dicitur honestum secundum se. Et ideo supra , assignata est ratio illius divisionis: praeceptum naturae, disciplinae et Legis scriptae, quia praeceptum naturae secundum se expediens, disciplinae indifferens, Legis scriptae honestum.
In fine etiam differunt, quia praecepta Legis scriptae data sunt ad merendum vitam aeternam primo et per se; praeceptum vero naturae ad habilitandum ad virtutes politicas, ut per virtutes politicas disponatur homo ad virtutes theologicas, quae faciunt dignum vita aeterna. Sic enim est conveniens ordo, ut homo per principia iuris naturalis descripti in conscientia habilitetur et exerceatur ad virtutes politicas, et sic facienti homini quod in se est, sic disposito infundatur gratia et virtutes, quae faciunt gratum Deo. Sed illud disputationis est, ideo potest poni differentia certior. Dicamus ergo quod differunt per explicitum et implicitum'' , sicut praeceptum Legis morale et Evangelii. Nam quod lex naturalis, quae est insita conscientiae cuiusque, habet implicite, Lex scripta Decalogi habet explicite. Verbi gratia, lex naturalis dicit ' non facias alii' etc.; Lex scripta explicat: Non occides ''etc, secundum quod dicit Augustinus .
399 V. Divisio praeceptorum legis Mosaicae.
Distinctio praeceptorum Veteris Legis ponitur, sicut supra ostensum est , in moralia, iudicialia, caerimonialia. Moralia sunt, ut quae in Decalogo: iudicialia sunt, ut quae in decisione causarum instituta sunt, ut ea de quibus Exod. 21,1: Haec sunt iudicia, quae propones eis; caerimonialia in figuram futurorum instituebantur, ut ea omnino quae de compositione tabernaculi et de sacrificiis et huiusmodi.
Cuius divisionis ratio sic potest sumi: quod iubetur, aut iubetur propter significandum quoad intellectum, et sub hac ratione omnia caerimonialia iubentur: aut iubetur propter operandum quoad affectum et hoc duobus modis, quia aut hoc est operandum simpliciter, universaliter et secundum omne tempus, et sic morale. Simpliciter, dico, quia nulla determinatione addita faciendum vel non faciendum est, ut ' ''honora patrem, non occides '; universaliter, dico, quoad omnes, quia secundum dictamen omnis rationis faciendum vel non faciendum est; secundum omne tempus, quia nullum tempus est in quo non obligentur ad faciendum vel non faciendum f, ''quamvis non pro quocumque tempore.
Aut hoc est operandum secundum quid et particulariter et quantum ad aliquod tempus, et ita iudiciale, ut: Qui furatus fuerit, reddet quadruplum aut quintuplum, Exod. 22,1. Secundum quid, dico, quia in casu: nam si contingeret quod aliquis in extrema necessitate furatus fuisset panem aut vestem et hoc constaret cunctis, numquid cum tali huiusmodi iudicium exequendum esset? Constat quod non. Praeceptum ergo iudiciale respicit casum, et ideo secundum quid operandum vel non operandum demonstratur per praeceptum iudiciale. Particulariter , dico, quia non quoad omnes est istud iudicium, immo in terra illa ubi fures sunt latrones, hoc est interfectores hominum, ut eos spolient, iudicium est ut qui furatur suspendatur. Quoad tempus, dico: nam apud eosdem homines, scilicet Iudaeos, de eodem iudicium variatur, ut fur in Lege puniebatur vel quadruplo Exod. 22, 1, vel quintuplo vel quintae partis additione, ut Numer. 5,7; postea vero, crescente malitia hominum, iudicium aggravatum est , ut Prov. 6,31, ubi dicitur quod qui furatur, deprehensus, reddet septuplum.
Distinguuntur Legis praecepta ratione lationis ipsorum praeceptorum sive injunctionis, quia caerimonialia lata sunt principaliter in figuram futurorum, moralia et iudicialia in demonstrationem faciendorum vel non faciendorum. Sed differenter, quia moralia demonstrant facienda secundum se et secundum omne tempus ; iudicialia facienda ex causa et secundum aliquod tempus.
VI. Titulus Decalogi. 400
Nunc restat intendere circa expositionem praeceptorum Decalogi. Et accipiamus ipsa verba prout scripta sunt in Exodo 20,2.
Sciendum ergo quod ipsi Decalogo praeponitur quasi titulus talis : Ego sum Dominus Deus tuus, qui eduxi te de terra Aegypti, de domo servitutis. In quo ostenduntur duo: quis, loquatur in Decalogo et cui loquatur. Loquitur Deus Trinitas, unus'' in essentia, trinus in personis, et hoc est quod dicitur ' ego sum Dominus Deus tuus'. ''Nomine ' Domini' intelligitur potentia, in qua magnificatur Pater ; nomine ' Dei ', qui interpretatur AdminBookmark graece, id est videns, intelligitur sapientia, in qua magnificatur Filius: in pronomine'' possessivo, quod loco determinationis additur, scilicet ' tuus', insinuatur bonitas , per cuius participationem efficitur meus vel tuus, in qua magnificatur Spiritus Sanctus. Insinuatur ergo per ista tria vocabula ' Dominus, Deus, tuus' Pater , Filius et Spiritus Sanctus: unitas vero essentiae per hoc quod singulariter dicitur ' ego sum '. ''Ecce patet quis loquitur.
Cui loquitur insinuatur, quia illi populo qui eductus erat de Aegypto; unde dixit ' qui eduxi te ' etc. In quo attendendum est quod praecepta Decalogi sunt innata consciente cuiuslibet rationalis creaturae; sunt etiam data expressis vocibus, sicut hic dicitur. Sciendum ergo quod praecepta, secundum quod innata, respiciunt omnes: secundum quod data, tantum illum populum, quia tantum illi populo verbis expressis dabantur quem Dominus eduxit de Aegypto, ad litteram
Tamen spiritualiter effectus triplex, respondens appropriatis Trinitatis, tangitur, cum dicitur ''' eduxi' etc. ''Educere enim est potentiae: ' ''de terra Aegypti ', ''sapientiae; ' de domo servitutis ', bonitatis. Aegyptus enim tenebrae interpretatur, in quo error infidelitatis: domus servitutis, reatus peccati: qui enim facit peccatum, servus est peccati. Dicit ergo ' ego Dominus, qui te eduxi ', scilicet'' per potentiam; ' Deus, qui te eduxi de terra Aegypti', ''id est de tenebris erroris et infidelitatis ad intelligentiam veritatis; ' ''ego tuus qui te eduxi de domo servitutis', ''id est reatu peccati et pravorum morum ad libertatem gratiae et affectionem bonitatis.
401 VII. Primum praeceptum.
Sequitur post titulum Decalogus. Primum mandatum est : .Non habebis deos etc, non facies tibi sculptile etc. Et continet duo: praeceptionem et cum comminatione promissionem. In praeceptione vero continentur tres clausulae. Prima est' ''non habebis deos alienos', in qua prohibetur ad litteram idololatria, qua colitur creatura spiritualis. Unde Origenes, in Glossa : " Angelos, quibus gentes commisit Excelsus, deos appellat Scriptura, deos quasi a Deo datos ; unde : Ego dixi dii estis ''".
Secunda clausula est ' non facies tibi sculptile ', in qua prohibetur idololatria, qua colebant imagines alicuius rei naturalis ; et specificat, cum addit ' ''neque eorum quae in caelo sunt', ut solis et lunae; 'et quae in terra', ut hominis, bovis et similium ; ' et quae in aquis sub terra ','' id est piscium.
Sed dubitabit aliquis propter hoc quod dicitur ' aqua sub terra ', cum terra naturaliter, ut gravissima, teneat locum inferiorem mundi, id est centrum, Prov. 25,3: Caelum sursum , terra deorsum. Et intelligitur aquas sub terra dici propter aquas quae recipiuntur in venis terrae, unde erumpunt fontes et flumina, et ratione illarum aquarum dicitur terra super aquas: similiter in Psalmo : Qui firmavit terram super aquas. Respectu autem oceani, qui circuit totam terram et supereminet, ut natura minus gravis, non dicitur.
Dubitabit etiam de hoc quod dicitur ' non facies sculptile nec omnem similitudinem '; ergo christiani qui faciunt imagines sunt idololatrae. Respondeo per determinationem sequentis textus : Non adorabis neque coles, quasi non facies ad adorandum vel colendum. Christiani autem non faciunt ad adorandum vel ad 1. colendum, sed ad memorandum, et omnis ille honor qui exhibetur imagini, ad prototypum refertur, sicut dicit Damascenus , id est principalem formam, id est ad illam rem cuius est repraesentabilis. Honor autem, qui exhibetur sanctis vel B. Virgini, est honor duliae et non latriae. Dulia enim est honor debitus creaturae in quantum est aliquid divinae bonitatis participativa ; latria autem est honor soli Deo debitus, in quantum est principium creans et conservans et principium omnis rei.
Nota differentiam inter colere et adorare. Nam colere est actu interiori, scilicet affectu, adorare est actu exteriori . Unde Glossa : " Potest quis invitus adorare adulando regibus vel tormenti metu, cum sciat quod idolum nihil est ; colere vero est iis affectu et studio mancipari. Utrumque ergo resecat, ut nec affectu colas nec specie adores ". Collige ergo omnem differentiam latriae ex iis clausulis. Idololatria est exhibitio honoris, soli Deo debiti, creaturae. Aut ergo exhibetur actu interiori, propter quod dicitur ''' non coles '; aut exteriori, propter quod dicitur ' non adorabis '. ''Item, honor exhibitus, sive hoc modo sive illo, aut est exhibitus creaturae spirituali: unde ' ''non habebis deos alienos'; aut corporali, et hoc dupliciter: aut imagine ficta , quae nullius rei est repraesentativa: unde ' non facies sculptile'; aut imagine vera, id est alicuius rei repraesentativa: unde dicit ' neque omnem similitudinem caelestium, terrestrium , aquatilium ', et nomine caelestium aves possunt accipi, quia aer caelum dicitur: unde aves caeli, ''Matth. 13,4. Haec secundum superficiem litterae prohibet primum mandatum.
Adhuc amplius video in isto praecepto secundum rationem huius praecepti allegoricam. Prima clausula ostendit Iudaeos et Saracenos idololatras, secunda haereticos, tertia christianos peccatores. Prima est ' ''non habebis deos alienos '. Habent Saraceni et Iudaei deos: Mahumetum Saraceni, Messiam futurum Iudaei, id est Antichristum, Saraceni Mahumetum fuisse suum prophetam credunt; Iudaei suum Messiam maximum fore insaniendo contendunt. Habent ergo deos alienos, id est prophetas; prophetae enim dii dicuntur eo quod ad illos sermo Dei factus sit, Ioan. 10,35: Illos dixit deos, ad quos sermo Dei factus est. ''Convincuntur ergo de idololatria, quia deos habent alienos.
Secunda clausula est' non facies sculptile '. Faciunt haeretici sculptilia, cum fingunt Deum esse quod nihil est: non enim de
Deo credunt nisi quod imaginatione et phantasia confingunt, Isai. 40,18: Cui similem fecistis Deam aut quam imaginem ponetis ei? Numquid sculptile?
Tertia clausula est''' non facies similitudinem eorum quae in caelo sunt' etc. Facit christianus peccator similitudinem, quam colit ut Deum. Sicut enim dicit Hieronymus : " Quod quis plus veneratur et amat, hoc illi Deus est". Colit superbus et ambitiosus similitudinem eorum quae in caelo desuper , quia super omnia diligit praelaturam, Dan. 11,38: Deum Maozim in loco suo venerabitur , dicitur de Antichristo , quoniam ambitiosissimus Maozim habitaculum fortitudinis eorum. Colit cupidus similitudinem eorum quae in terra, Coloss. 3,5: Avaritia est idolorum servitus; colit carnalis similitudinem eorum quae in aquis, id est deliciis, Philipp. 3,19: Quorum Deus venter est , gloria in confusionem. ''Ecce habes primi mandati praeceptionem.
Sequitur cum comminatione promissio : Ego sum Dominus. Et primo comminatio, cum dicitur ' ''fortis, zelotes', ut aggeneretur timor transgressionis: secundo promissio, ibi : Faciens misericordiam etc, ut aggeneretur timor obeditionis. Comminatio vero est vindictae iniquitatis patrum in filios usque i n tertiam et quartam generationem '' .
De quo dubitabit aliquis propter illud verbum Ezech. 18,20: Filius non portabit iniquitatem patris etc. Ad quod respondetur per sequentem determinationem textus, qua dicitur '''eorum qui oderunt me ' , per imitationem paternae malitiae. Tertiam vero et quartam generationem ponit, quia tantum solent vivere patres Puniuntur ergo in filiis toto tempore vitae suae, ad quos exemplum iniquitatis transmiserunt. Promissio autem misericordiae est 'in millia' , id est in infinitum, diligentibus et custodientibus praecepta. In quo ostenditur quantum misericordia excedat iustitiam. ''
402 VIII. Secundum praeceptum.
Secundum mandatum est : Non assumes nomen Det tui in vanum. Constat quod, sicut supra ostensum est , hoc praeceptum ordinat ad reverentiam Veritatis summae. Ideo prohibetur hic iurare sine causa vel peierare: uterque enim, scilicet pro nihilo iurans et falso iurans, assumit nomen Dei in. testimonium suae locutionis, sed in vanum, quia ille sine causa nominando summam Veritatem, iste nominatam contemnendo. Tamen, quia idem est iurare quod nomen Dei assumere, notandum breviter quod iurare est nomen Dei assumere in testimonium suae locutionis; quod fit duobus modis: vel asserendo de praesenti vel de praeterito vel promittendo de futura. Unde distinguitur iuramentum aliud assertorium, aliud promissorium; in vanum ergo iurare prohibetur hic. Iuramentum autem vanum determinari potest quod caret aliqua illarum trium conditionum quae ponuntur Ierem. 4,2: Iurabitis, vivit Dominus, in veritate et iustitia et iudicio . Dicit ibi Interlinearis : "Hos tres comites debet habere iuramentum ". Et sumitur veritas ex parte iurantis, iustitia ex parte eius quod iuratur, iudicium ex parte circumstantiarum utriusque . Veritas enim debet esse in conscientia iurantis, ut credat ita esse ut iurat, ut in iuramento assertorio, ut ' iuro per Deum me ita vidisse '; vel ut proponat ita facere ut iurat, ut in promissorio, ut iuro per Deum me daturum tibi decem'. Iustitia debet esse in eo quod iuratur. Oportet enim quod tale non repugnet iustitiae, hoc est quod sit licitum: si enim esset contra legem Dei vel contra praeceptum Ecclesiae, iam non esset iustitia in eo quod iuratur. In circumstantiis vero attenditur iudicium, scilicet discretionis, ut diligenter attendatur et causa pro qua iuratur et modus: si enim desit causa, iam deest iudicium discretionis in circumstantiis iuramenti. Determinatur ergo iurare in vanum, iurare vel sine veritate vel sine iustitia vel sine iudicio. Quod planius erit et quid sit in vanum iurare, si ponamus causas propter quas licet iurare .
Notandum quod iuratur causa mali et causa boni. Causa boni multipliciter: vel veritatis vel pacis vel amicitiae vel obedientiae. Causa veritatis dupliciter iuratur: vel causa veritatis summae credendae, cuius causa iurat Paulus, cum dicit : Testis est mihi Deus: et ipse Dominus :
Amen, amen dico vobis, ut veritas credendorum, quam praedicabat, astrueretur in cordibus auditorum. Vel iuratur causa veritatis creatae, sicut iurant testes in causis pro veritate alicuius facti manifestanda Deuter. 19,15: In ore duorum vel trium testium stabit omne verbum.
Ratione vero pacis reformandae iuratur, ut Iacob et Laban, Gen. 31,53: Iuravit ergo Iacob Laban per timorem patris sui Isaac.
Causa vero amicitiae reformandae iuratur, ut Quaritae, Gen. 26,28: Sit iuramentum inter nos, et ineamus foedus.
Ratione obedientiae fit iuramentum triplex vel iuramentum fidelitatis, quod faciunt principes regi et rex principibus cum inungitur, II Reg. 5,3: Venerunt seniores Israel ad Regem in Hebron, et percussit cum eis foedus coram Domino. Vel fit iuramentum subiectionis, sicut abbates episcopis et episcopi metropolitanis pro subiectionis recognitione, Iudic. 11,10: Dominus, qui audit, ipse mediator est ac testis quod nostra promissa faciemus, iuraverunt principes Galaad ad Iephte. Vel iuramentum observationis, ut iurant canonici, cum datur canonia , pro consuetudinibus servandis, Exod. 20, postquam Dominus per Moysen legem promulgavit, iuraverunt se servaturos eam. Et ista tria iuramenta fiunt propter bonum obedientiae servandum. Sic igitur iuratur ratione boni.
Ratione mali iuratur dupliciter: vel ratione mali vitandi vel ratione mali expurgandi. Ratione mali vitandi, sicut quando fit sacramentum de calumnia, quod fit in principio causarum, ne aliqua personarum, inter quas Iis est, calumniose aliam impetat nec altera calumniose se defendat. - Ratione mali expurgandi, ut cum iuratur pro expurganda infamia, Deuter. 21,1-2, 6-7: Si inveniatur in terra cadaver occisi hominis et ignoretur reus, egredientur seniores et maiores natu etc, Iuvabuntque 1. manus suas et dicent: manus nostrae non effuderunt sanguinem hunc etc.
Sic igitur manifestae sunt causae propter quas licet iurare et assumere nomen Dei in testimonium suae veritatis. Iis ergo demptis, iurare est assumere nomen Dei in vanum. Similiter peierare est assumere nomen Dei in vanum , quod tamen fit tripliciter: vel iurando contra conscientiam vel iurando illicitum vel veniendo contra iuramentum.
Nota istud praeceptum non solum intelligi secundum praedictam rationem litteralem, sed etiam secundum extensionem moralem, cum dicitur ' ''non assumes nomen Dei tui in vanum'. ''Assumitur enim nomen Dei multipliciter in vanum: assumitur corde, assumitur ore, assumitur opere.
Corde assumitur dupliciter fide, Rom. 10,8: Prope est verbum in corde tuo, hoc est verbum fidei, quod praedicamus; et sacramenti baptismi perceptione : Quotquot enim baptizati estis, Christum induistis ; unde Augustinus : Ut ab Uncto uncti et a Christo dicamur christiani". Assumitur autem in vanum fide nomen Domini a paganis et haereticis; assumitur in vanum sacramenti perceptione a falsis christianis. Assumit paganus nomen Domini fide, credens quia Deus, sed in vanum, quia divinitatis naturam credit inesse creaturae, et ideo in vanum, Rom. 8,20: Vanitati subiecta est omnis creatura. Similiter haereticus credit esse Dei Filium, qui Dei Verbum et nomen est, Ioan. 1,1 sed credit eum esse puram creaturam, et ideo in vanum, Eccle. 1,2: Vanitas vanitatum et omnia vanitas. Item, assumit malus christianus nomen Dei in sacramenti baptismi perceptione, sed in vanum, quia nec mentem christiani nec vitam gerit, Psalmus : Cor eorum vanum est. Tu autem, fidelis anima, non assumes nomen Dei in vanum, nec fide nec sacramenti perceptione, quemadmodum dictum est .
Item, assumitur nomen Dei ore quadrupliciter: in iurando, in vovendo, in praedicando, in orando '' ; et in vanum totidem modis . In vanum enim assumitur in illa iuratione quae sine causa est sive in ipsius iuramenti violatione, sicut dictum est .
In vanum etiam assumitur in voti transgressione, Deuter. 23,23: Quod semel egressum 1 est de labiis tuis, observabis et facies, sicut promisisti Domino Deo tuo. ''Unde haec est differentia inter votum et promissorium iuramentum, quod in voto assumit quis nomen Domini ut se obliget primae Veritati; in iuramento vero promissorio, ut se obliget cuicumque per illam, scilicet per primam Veritatem.
Assumitur etiam nomen Domini in vanum in praedicatione quae fit vana intentione: unde Matth. 7,22: Nonne in nomine tuo prophetavimus? etc.
Item, in vanum assumitur nomen Dei in indevota oratione: unde Matth. 15, 8: Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me.
Item, assumitur nomen eius in opere, nomen eius secundum proclamationem Seraphim: Sanctus, sanctus, sanctus, Isai. 6,3. Qui ergo ipsam sanctitatis formam in exemplo operis accipit, nomen Dei accipit, sed in vanum hypocrita, qui illud sumit in simulatione operis exterioris, non in puritate cordis; in vanum utique, quia tales, ut dicitur Matth. 6,2, receperunt mercedem suam.
403 IX. Tertium praeceptum.
Memento quod diem sabbati sanctifices . Tertium praeceptum, quod est inductivum ad participium bonitatis Dei. In quo praecepto sunt tres clausulae. Prima praecipit sanctificationem, cum dicitur ' ''memento quod diem sabbati sanctifices ';'' secunda sex dierum operationem, ibi ' sex diebus ' etc.; tertia interdicit omnem operationem in die sabbati, cum dicitur ' non facies ' etc.
Ut autem harum particularum expositio pateat, quaeritur quare huic praecepto additur verbum commemorationis et non aliis praeceptis . Dicendum quod in praecedenti scriptura mentio facta fuerat ipsis Iudaeis de observantia sabbati, Gen. 2,3 et Exod. 16,23, ideo specialiter dicitur de isto ' memento ', et non de aliis.
Item, quaerunt an illud praeceptum sit morale vel caerimoniale. Et ponuntur rationes ad utramque partem, et solventes varia opinantur. Dicamus autem, quamvis plenius supra disputando dictum sit , quod in praecepto isto est quoddam simpliciter morale, quoddam simpliciter caerimoniale, quoddam vero partim morale, partim caerimoniale. Tria enim sunt ibi: sanctificatio, temporis assignatio, observatio. Sanctificatio vero est ipsa quae est ad Deum vacatio orando, colendo, meditando, et hoc est pure morale.
Temporis assignatio, id est septimae diei, pure caerimonialis. Unde Damascenus : " Sabbatum quidem septima dies vocatur, significat autem '' requiem. Hic numerus apud Iudaeos honorabilis est, Deo iubente honorari ipsum "; et sequitur: " Non simpliciter hoc iussit, sed propter quasdam a spiritualibus viris intellectas causas mystice ".
Observantia autem sabbati ''partim moralis, partim caerimonialis, quia, si consideretur causa institutionis, invenietur quod institutum sit ad significandum quietem mentis et pacem animarum. Unde Damascenus : "Gratia, quae est ad Deum, ut vel ibi parvissimam vitae particulam
tribuant et requiescant et servus et subiugale sabbati observatio excogitata est parvulis et sub elementis mundi servis "; et sequitur: " Nos non adhuc sub Lege, sed sub gratia , non adhuc particulariter servientes Deo in timore, sed omne tempus ei offerre debemus ". Unde manifestum est quod ratione institutionis significandi caeremonialis est observatio sabbati: ratione institutionis operandi, quod est in aliquo genere virtutis moralis. Partim ergo moralis est, partim caerimonialis.
Iis ergo intellectis, redeamus ad praedictarum clausularum expositionem ' memento ut diem sabbati ' etc. Prima praecipit sanctificationem sabbati, id est, vacationem ad Deum: sanctum enim, secundum Origenem , dicitur a communi usu ad cultum Dei separatum. Praeceptum ergo sanctificationis est de separando a curis superfluis animum, mancipando cultui divino, et hoc est vacare Deo. Quod facimus tribus modis generaliter, specialiter, specialissime. Generaliter, separando nos a vitiis et intentionem nostram ad sabbatum habentes, et exponit Glossa : Id est ad requiem aeternitatis. Et specialiter, temporibus determinatis, ut horis et diebus, vacationi divinae intendentes, orando, meditando, et separantes etiam nos ab utilibus et necessariis operibus, et hoc est sabbati sanctificatio. Specialissime, ut est in viris contemplativis, qui ab omnibus mundanis se separant, ut totaliter Deo vacent. Prima sanctificatio necessaria, secunda debita, tertia perfecta: in prima separatio fit a vitiis, in secunda a licitis, in tertia a sollicitudinibus.
Secunda clausula praecipit operari, cum dicitur ''' sex diebus operaberis'. Quod est accipere duobus modis : ad litteram, ut praecipiatur hic cuilibet operari tempore determinato, contra otiositatem ; vel spiritualiter, ut praecipiatur operatio secundum sex opera misericordiae, contra immisericordiam. ''
Tertia clausula interdicit operationem in sabbato, cum dicitur ' non facies opus ' etc. Quod est accipere duobus modis: ad litteram, vacare a corporalibus operibus quae impediunt vacationem ad Deum in solemnitatibus, ut negotiatio et hujusmodi; et ideo non tantum de rationalibus, sed etiam de irrationalibus iniungitur ut quiescant, quia non laborant irrationalia sine ducatu rationalium hominum: ideo, ut perfecte interdicatur in solemnitatibus corporalis negotiatio, utrumque interdicitur. Unde sumitur quod ducentes quadrigas in festis sine dispensatione sacerdotis et negotiantes peccant. Vel spiritualiter accipiatur quies ista per designationem quietis a vitiis.
Nota ergo quam mirabiliter istud praeceptum ordinat in summam bonitatem. Prima clausula iniungit conversionem ad summam bonitatem, qua praecipitur sanctificatio. Secunda iniungit imitationem, quae est per opus misericordiae; unde : Estote misericordes, sicut et Pater vester etc.; non enim est illa bonitas otiosa, immo diffundit radios beneficiorum super bonos et malos, Matth. 7 : Solem suum facit oriri etc. Tertia, omnis malitiae declinationem, qua praecipitur quietudo a vitiis.
404 X. Quartum praeceptum.
Honora patrem et matrem . Secunda tabula. Nota quod honor aliquando est actus reverentiae et idem honorare quod revereri ;secundum quem modum exponitur Levit. 19,3: Unusquisque patrem et matrem timeat, id est revereatur, secundum etiam quem modum dicit Apostolus : Honore invicem praevenientes. Aliquando honor est actus obedientiae, et sic honorare idem est quod obedire, secundum quam significationem exponitur hoc praeceptum Deuter. 21,18: Si invenerit homo filium contumacem, qui non audiat patris et matris imperium, et coercitus obedire contempserit, apprehendent eum. Aliquando honorare dicitur actus beneficentiae, secundum quod Dominus exponit illud praeceptum Matth. 15,4, ubi Dominus arguit Scribas, qui filios Iudaeorum docuerant ut voverent res suas Deo, et sic subtraherent a beneficio parentum, cum dicitur : Deas dixit: Honora patrem et matrem; vos autem dicitis: quicumque dixerit patri et matri, munus quodcumque est ex me, tibi proderit: et non honorificaverit patrem suum etc. et irritum fecistis mandatum Dei propter traditionem vestram. Ponit ibi Dominus verbum, quod Scribae et Pharisaei docuerant filios Iudaeorum ut patribus indigentibus responderent, ut postulanti patri beneficium filius responderet: Munus quodcumque
est ex me tibi proderit, quasi diceret: quidquid possum dare ex me, hoc est munus, quod est ex me, tibi proderit, id est ad utilitatem tuam erit et profectum et beneplacitum: hoc autem dicentes subinferebant se nihil posse dare, cum omnia Deo vovissent
Item, nota quod est pater spiritualis temporalis et est pater temporalis saecularis et est pater naturalis. Pater spiritualis temporalis , ut praelatus clericus, cui debetur honor, Rom. 13,7: Cui honorem, honorem: pater temporalis saecularis princeps laicus cui debetur honor, I Petri 2,17: Regem honorificate; pater naturalis'' , qui generat, cui etiam debetur honor, secundum quod dictum est . Tot ergo modis accipitur ' honora patrem'''.
XI. Quintum praeceptum. 405
Non occides . In isto praecepto explicite prohibetur homicidium, implicite vero omnis motus irae contra proximum, secundum quod ipse Dominus explicat, Matth. 5,22; sive in motu cordis tantum: unde ibi dicitur: Omnis qui irascitur fratri suo, reus erit iudicio; sive in motu oris, ut in contumelia, et haec occulta sive non plane expressa, ut racha; vel manifesta vel plane expressa, ut fatue: vel in motu operis, ut in percussione citra mortem sive usque ad mortem.
Sed opponunt haeretici ex isto loco, et ex Matth. 5,39, ubi dicitur: Non resistere malo, et ex hoc quod dictum est Petro : Omnis, qui acceperit gladium, gladio peribit, et ex aliis locis similibus arguentes quod non liceat occidere potestatibus saecularibus in aliquo casu.
Ad quod respondendum quod illud praeceptum tantum prohibet occisionem hominis iniustam. Iniusta autem est tripliciter: vel quia causa iniusta vel quia ordo iniustus vel quia iniustus animus. Iniusta est causa in illo qui occiditur sine merito, quia scilicet non meruit occidi.
Iniustus est ordo, cum ille, qui non est minister legis, occidit, ut si sacerdos evangelicus in aliquo casu occideret; illi enim in persona Petri dicitur: Omnis, qui acceperit gladium etc, omnis, inquam, qui Petrus est officio Nam de principe saeculari illud non accipitur, sicut probatur ex ad Rom. 13,4, ubi dicitur: Non sine causa gladium portat; vindex enim est Dei in iram in iis qui male agunt.
Iniustus est animus, cum minister legis, iudex saecularis, occidit libidine vindictae, non amore iustitiae; sed sic accipitur in expositione Domini, Matth. 5,22, ubi ipse Dominus cum determinatione istius prohibet iram, quasi dicat: non occides ex ira sive ex rancore animi sive ex libidine vindictae. Et istud declaratum est supra disputando .
Ad plenam autem huius intelligentiam nota quod homicidium est occisio hominis ab homine facta: nam, si non esset hominis et ab homine, non diceretur homicidium. Distinguitur autem homicidii duplex genus , verum scilicet et interpretativum. Verum autem homicidium dicitur materiale sive corporale, interpretativum vero spirituale. Interpretativum fit duobus modis: omittendo et committendo. Omittendo , ut cum quis videt alium in extrema necessitate et non subvenit ei, interpretative dicitur eum occidisse. Committendo fit tripliciter: corde, ore, opere. Corde odiendo. Ore dupliciter, scilicet detrahendo et malum consulendo: uterque enim'' , sive detrahens sive malum consulens, interpretatur proximum occidere: sed detrahens occidit eum in aliena conscientia, in qua ille, cui detrahitur, vivebat secundum opinionem per bonam famam: consulens autem malum occidit in propria conscientia, quia faciens eum peccare separat eum a vita sua Deo. Opere vero fit interpretativum homicidium malo exemplo. Qui enim malo suo exemplo praestat alii occasionem peccandi mortaliter interpretatur eum occidisse.
Verum autem homicidium fit tripliciter : casu, necessitate, voluntate. Casu, ut cum 1. aliquis proicit lapidem ad avem, et repercussione interficitur aliquis, nec aliquo modo erat in intentione iacientis; talis occisio fit casu. Necessitate vero fit homicidium, ut cum aliquis, ne interficiatur, interficit. Voluntarie vero fit homicidium, cum fit ex intentione sine aliqua impellente vel cogente causa. ''
406 XII. Sextum praeceptum.
Non moechaberis . Nota quod hoc praecepto non tantum prohibetur adulterium, sicut sonat verbum moechandi
moechari enim est adulterari, omnis moechus adulter est
immo, sicut dicit Augustinus , prohibetur " omnis illicitus coitus et illorum membrorum omnis illegitimus usus ". Omnem autem illicitum concubitum determinat per septem differentias : fornicationem, meretricium, adulterium, stuprum, sacrilegium, incestum, peccatum sodomiticum. Posset autem addi et octava differentia, quae posset per circumlocutionem nominari libidinosus coitus coniugalis. Quae possunt sic definiri Fornicatio est inordinatus concubitus, quo solutus solutam naturali usu cognoscit. Et intelliguntur solutus et soluta a vinculo coniugii et consanguinitatis, Ordinis, religionis seu voti continentiae. Naturalis vero usus intelligitur ad differentiam illius qui est contra naturam.
Meretricium vero dicitur duobus modis, quemadmodum et meretrix. Meretrix enim dicitur uno modo, quae vagam libidinem sequitur et secundum hunc modum meretricium est vagae libidinis insectatio: vaga autem libido dicitur ad differentiam fornicationis, in qua est libido determinata respectu unius personae, ut cum una extra matrimonium adhaeret uni: extra matrimonium dico'' vel quodlibet aliud praedictorum. Alio modo dicitur meretrix, cuius publice venalis est turpitudo, et secundum hunc modum meretricium est mulieris solutae publice venalis concubitus.
Adulterium vero est inordinatus concubitus, quo coniugalis thorus violatur ; unde adulterium dicitur ''quasi accessus ad alienum thorum.
Stuprum vero est'' inordinatus concubitus, quo virginalis integritas corrumpitur.
Sacrilegium vero secundum nomen suum non appropriatur differentiis luxuriae: sacrilegium enim est laesio sacrae rei. Tamen, prout distrahitur ad differentiam luxuriae, dicitur sacrilegium: tamen proprius et melius diceretur sacrilegus concubitus inordinatus concubitus, quo continentia Deo sacrata laeditur sive violatur. Consecratam, dico, continentiam in monialibus et religiosis, in iis qui receperunt sacros Ordines vel emiserunt contineri tiae votum: omnium talium concubitus sacrilegium est.
Incestus vero est inordinatus coitus ,quo vinculum consanguinitatis vel affinitatis vel paternitatis corrumpitur.
Peccatum vero sodomiticum est inordinatus coitus, quo naturalis usus in illum pervertitur qui est contra naturam.
Libidinosus vero coitus coniugalis multipliciter accipitur . ''
Ideo notandum quod , secundum quod distinguunt Magistri, coitus coniugalis alius est licitus, alius fragilis, alius impetuosus . Licitus tripliciter: causa suscitandae prolis ad cultum Dei vel causa reddendi debitum vel causa fornicationis vitandae. Primus est theosebiae, virtutis scilicet pietatis, quae ordinat ad cultum Dei: secundus iustitiae, tertius cautelae; et in iis dicunt nullum esse peccatum. - Fragilis vero determinatur qui ex fragilitate provenit et in uxore coniugalem delectationem quaerit, quia non causa prolis, non causa reddendi debitum nec causa vitandae fornicationis, sed causa delectationis talis in coniuge. Circa hoc distinguunt, quia amor illius delectationis aut praeponitur Deo aut postponitur. Si praeponitur, constat quod mortale peccatum est, hoc est si diligatur plus quam Deus, similiter et concubitus proveniens ex tali amore. Si vero postponatur, ita quod Deus semper plus diligatur, veniale est, et concubitus proveniens ex tali amore venialis, et hoc est propter gratiam sacramenti.
Impetuosus vero est qui ex sola libidine proveniens, metas honestatis et rationis transcendit, et ideo semper mortale. Quod fit quinque modis: primo, cum fit causa satiandae libidinis per meretricias blanditias: secundo, cum fit contra naturalem modum: tertio, cum fit in tempore prohibito; quarto cum in loco prohibito: quinto, cum acceditur ad praegnantem vicinam partui vel quae est in fluxo menstruo, et istud determinatum est prius .
407 XIII. Septimum praeceptum.
Non furtum facies . Nota quod in hoc praecepto prohibetur omnis contrectatio rei alienae ex cupiditate, sicut dicit Augustinus . Ex cupiditate dico: nam est contrectari rem alienam ex obedientia, sicut filii Israel vasa Aegyptiorum, Exod. 12,35; et ex cautela, ut qui furatur gladium furioso ne sibi vel aliis noceat. Contrectatio vero omnis rei alienae ex cupiditate prohibetur, quae determinatur per quinque differentias, quae sunt: beneficii subtractio, rapina, furtum, usura, simonia. Quae sic possunt definiri. Beneficii subtractio est contrectatio rei alienae communicandae tempore necessitatis. Cum enim aliquis, habens substantiam mundi huius, videt proximum in extrema necessitate positum, et non subvenit ei, rem eius contrectat , quia in tali necessitate omnia communia.
Rapina vero est usurpatio rei alienae violenta et manifesta .
Simonia vero est usurpatio rei alienae per venditionem vel'' emptionem spiritualis.
Usura vero est contrectatio rei alienae acquisitae per mutuum ultra sortem .
Furtum vero est contrectatio rei alienae fraudulenta et occulta . ''
XIV. Octavum praeceptum. 408
Non falsum testimonium dices . Sicut praedicto praecepto prohibetur omnis alienae rei contrectatio, ita isto praecepto prohibetur omne genus mendacii, sicut dicit Augustinus . Omne autem genus mendacii determinatur per tres differentias, quia est mendacium perniciosum, officiosum, iocosum. Perniciosum est quod nocet: officiosum, quod iuvat: iocosum, quod delectat. Est autem mendacium generaliter "falsa significatio vocis cum intentione fallendi", sicut dicit Augustinus . Falsa autem significatio dicitur duobus modis: active, et passive. Active, secundum quod est significantis: et tunc falsa significatio est ubi quod dicitur est verum, et tamen a dicente creditur esse falsum, et sic accipitur hic: passive vero secundum quod est ipsius significati, et sic non accipitur hic in praedicta definitione. Aliter distinguuntur ab Augustino genera mendaciorum per octo differentias, sicut dictum est supra .
XV. Nonum et decimum praeceptum. 409
Non concupisces uxorem. Non concupisces domum etc. Solet quaeri quae concupiscentia hic prohibeatur et quare determinetur prohibitio per concupiscentiam carnis et oculorum. Et quamvis pateat ex praedictis , notandum tamen quod concupiscentia dicitur multis modis. Generaliter, appetitus cuiuslibet vis apprehensivae; nam, proprie loquendo, in illis quae non apprehendunt non dicitur esse concupiscentia: generaliter ergo concupiscentia dicitur cuiuslibet vis apprehensivae appetitus sive secundum comprehensionem : unde rationalis dicitur concupiscere verum, concupiscibilis praecognitum bonum, irascibilis gloriosum, sensibilis appetitiva delectabile. - Specialiter vero concupiscentia dicitur multis modis:
nam dicitur appetitus ordinatus et inordinatus vel indifferens. Ordinatus dicitur concupiscentia innata superioris partis sive synderesis, secundum quam dicuntur etiam mali concupiscere beatitudinem. Inordinatus secundum partem inferiorem, quae est sensualitas ex corruptione fomitis, prout dicitur ad Gal. 5,17: Caro concupiscit adversus spiritum. Indifferens large et stricte: stricte appetitus vis concupiscibilis naturaliter motae; large appetitus rationalis, qui est liberi arbitrii. Cum ergo dicitur ' non concupisces ', prohibetur liberum arbitrium ab appetitu illicito, secundum veritatem praecepti, quamvis secundum carnalem intelligentiam Iudaeorum coarctaretur ut diceretur concupiscentia prohiberi quae aliquibus signis et actibus poterat iudicari. Sed istud intelligebatur de concupiscentia quae poterat puniri per iudicium Legis, quod attendebant in iudicio hominis et non Dei.
Quare autem determinetur hic prohibitio concupiscentiae quantum ad illa duo dictum est prius . Nam ad haec duo maxime inclinatur natura corrupta, sicut ostensum est Quaestione De numero praeceptorum . Tamen, secundum regulam B. Augustini , per synecdochen intelligendae sunt praeceptiones et prohibitiones Decalogi, ut curo dicitur ' non moechaberis ', prohibetur omnis illicitus coitus ; ' non furtum facies ', omnis contrectatio '' rei alienae. Similiter, cum dicitur ' non concupisces' , intelligetur universaliter prohiberi concupiscentia voluntatis malae, quamvis ad aliqua determinetur. ''
410 XVI. Quaestiuncula generalis.
Explanatis singulis praeceptis Decalogi, generaliter quaeritur an in praeceptis Decalogi praecipiatur omne faciendum et in prohibitionibus prohibeatur omne non faciendum.
1. Quod si non, non est perfecta ordinatio vitae humanae per praecepta Decalogi ad salutem, et sic non erit verum quod dicit Dominus : Si vis ad vitam ingredi, serva mandata. Si sic, quaeritur quibus praeceptis prohibeantur septem capitalia et non est assignare.
2. Item, quaeritur ubi praecipiantur actus virtutum theologicarum et cardinalium.
3. Item, cum ordinari oporteat non tantum quoad Deum et proximum, sed etiam quoad se ipsum, non sufficienter ordinatur vita hominis per Decalogum, cum nullum praeceptum detur homini propter ordinem ad se ipsum.
(Solutio): Ad quod dicendum quod faciendum vel non faciendum dicitur duobus modis. Est enim aliquid faciendum, quia natura sua bonum, ut diligere Deum, honorare patrem et hujusmodi: est autem aliquid faciendum, quia praeceptum tantum, ut praeceptum de sacrificiis et hujusmodi: facienda Iudaeis, quia praecepta, aliter vero indifferentia. Similiter non faciendum duobus modis. Est enim aliquid non faciendum, quia natura sua malum, ut occidere et moechari, et ista prohibita quia mala; et est aliquid non faciendum, solum quia prohibitum, quia de natura sua indifferens, ut comedere de ligno scientiae, et hoc malum, quia prohibitum. Sciendum ergo quod omne faciendum, quia bonum de natura sua in genere, praecipitur in Decalogo: omne non faciendum, quia de natura sua malum, hoc est secundum rationem generalem qua est ordinari ex caritate, prohibetur.
1. Ad illud vero quod quaeritur ' ubi prohibeantur septem capitalia vitia', dicendum quod non habent determinatas prohibitiones: sicut enim supra dictum est , determinatio praeceptorum non est secundum oppositionem ad vitia capitalia. Quaedam tamen '' manifeste prohibentur, ut avaritia, ibi ' non furtum facies'; ira, ibi ' non occides';'' luxuria, ibi ' ''non moechaberis '. Quaedam sub generali ratione, qua prohibetur omne peccatum in primo praecepto, in quo prohibetur aversio a Deo et conversio ad creaturam, quemadmodum supra expositum est : ideo superfluum est determinatas prohibitiones inquirere respondentes peccatis. ''
2. Similiter dicendum ad illud quod quaerit'' ubi praecipiantur actus virtutum. Nam actus quarumdam virtutum praecipiuntur expresse, ut actus fidei primo praecepto 'non habebis deos alienos ' etc.; et iustitiae secundum actum beneficentiae et innocentiae in multis praeceptis, ut 'honora patrem, non occides' etc.; actus vero temperantiae, ibi ' non concupisces' . Aliarum autem virtutum actus praecipiuntur tertio praecepto, in quo sub generali ratione praecipitur omnis actus virtutis. Actus enim virtutum quibus immediate movemur in Deum, ut fidei, spei et caritatis, praecipiuntur, cum dicitur ' sabbatum sanctifices';'' per has enim virtutes tres quietatur anima secundum suas vires in Deum, sicut patebit suo loco . Et hoc est sabbatum pectoris sive sanctificatio sabbati. Actus vero virtutum cardinalium, secundum quas est operari in iis quae sunt ad finem Deum, praecipiuntur sub ratione perfecta, quae intelligitur in senario, cum dicitur ' ''sex diebus operaberis'. ''Non est ergo quaerere praecepta respondentia virtutibus nec prohibitiones respondentes vitiis: nam secundum aliud et aliud multiplicantur virtutes et vitia et praecepta. Nam numerus virtutum sumitur secundum numerum potentiarum sive virium animae, quas perficiunt et habilitant ad motus in Deum, ut dicetur suo loco . Numerus vero capitalium vitiorum sumitur secundum actus primos virium animae et inordinationem amoris in ipsis. Numerus vero praeceptorum secundum actus consequentes, scilicet compositi, id est hominis,
prout distinguimus actum cordis, oris et operis, prout secundum ipsos est mereri, hoc est prout secundum ipsos est ordinari ex caritate ad Deum et ad proximum.
3. A d ultimum vero dicitur, et bene, quod non est necesse dare praecepta ordinativa hominis ad se ipsum, cum per eadem, per quae ordinatur ad Deum, ordinetur ad se ipsum. Item, ut dicit Augustinus , regula diligendi proximum sumitur a dilectione sui.
In hunc ergo modum terminatur pars de praeceptis moralibus Decalogi, quae sunt moralia necessitatis. De moralibus vero voluntatis, supra quae fundantur leges votorum, de quibus Levit. 27 et Num. 6 et 30, dicetur, Domino concedente, cum de perfectione evangelica disputabitur, ubi plenius inquiretur .