Articulus 1

Utrum beatitudo sanctorum per prius consistat in intellectu quam in affectu, vel e converso.

Ad primum sic proceditur: videtur quod beatitudo sanctorum praecipue consistat in intellectu.

Argumentum 1

Sicut enim dicit Augustinus, X confess., beatitudo est gaudium de veritate. Sed veritas pertinet principaliter ad intellectum. Ergo et beatitudo.

Argumentum 2

Praeterea, Ioan. XVII, 3: haec est... Vita aeterna: ut cognoscant te solum deum verum, et quem misisti iesum christum. Cognitio autem ad intellectum pertinet. Ergo et vita aeterna, sive beatitudo.

Argumentum 3

Praeterea, Augustinus dicit, I de Trinit., quod visio est tota merces. Merces autem est beatitudo. Ergo pertinet principaliter ad visionem intellectus.

Sed Contra

Sed contra, praemium respondet merito.

Sed meritum principaliter consistit in voluntate.

Ergo et beatitudo, quae est praemium.

Corpus

Respondeo. Dicendum, quod felicitas sive beatitudo in operatione consistit, et non in habitu, ut philosophus probat in I ethic., unde beatitudo hominis potest comparari ad aliquam potentiam animae dupliciter.

Uno modo sicut obiectum potentiae: et sic beatitudo praecipue comparatur ad voluntatem; nominat enim beatitudo ultimum finem hominis, et summum bonum ipsius. Finis autem et bonum sunt obiectum voluntatis.

Alio modo sicut actus ad potentiam: et sic beatitudo originaliter et substantialiter consistit in actu intellectus; formaliter autem et completive in actu voluntatis; quia impossibile est ipsum actum voluntatis esse ultimum finem voluntatis. Ultimus enim finis hominis est id quod est primo desideratum. Non autem potest esse quod primo volitum sit actus voluntatis. Prius enim est potentiam ferri in aliquod obiectum, quam quod feratur super actum suum: prius enim intelligitur actus alicuius potentiae quam reflexio eius super actum illum. Actus enim terminatur ad obiectum: et ita quaelibet potentia prius fertur in obiectum quam in actum suum; sicut visus prius videt colorem quam videat se videre colorem. Et ita etiam voluntas prius vult aliquod bonum quam velit se velle: et sic actus voluntatis non potest esse primo volitum, et per consequens nec ultimus finis.

Sed quotiescumque aliquod bonum exterius est desideratum quasi finis, ille actus noster est nobis quasi finis interior, quo primo perfecte attingimus ad ipsum; sicut dicimus, quod comestio finis est et beatitudo eius qui ponit cibum finem suum, et possessio eius qui finem suum ponit pecuniam.

Finis autem nostri desiderii deus est; unde actus quo ei primo coniungimur, est originaliter et substantialiter nostra beatitudo.

Primo autem deo coniungimur per actum intellectus; et ideo ipsa dei visio, quae est actus intellectus, est substantialiter et originaliter nostra beatitudo.

Sed quia haec operatio perfectissima est, et convenientissimum obiectum; ideo consequitur maxima delectatio, quae quidem decorat operationem ipsam et perficit eam, sicut pulchritudo iuventutem, ut dicitur X ethic..

Unde ipsa delectatio quae voluntatis est, est formaliter complens beatitudinem. Et ita beatitudinis ultimae origo est in visione, complementum autem in fruitione.

Ad

Tres ergo primae rationes concedendae sunt, quia ostendunt quod beatitudo substantialiter consistat in actu intellectus.

Resp. ad Sed Contra

Ad illud autem quod contra obiicitur, dicendum, quod meritum consistit in agendo, praemium autem in recipiendo. Actio autem primo pertinet ad voluntatem, quia ipsa movet omnes alias vires; sed receptio primo pertinet ad intellectum quam ad voluntatem; unde praemium per prius attribuitur intellectui, meritum autem voluntati.