John Duns Scotus, Collationes Seu Disputationes Subtilissimae

Catholic Library Home

▾

John Duns Scotus, Collationes Seu Disputationes Subtilissimae

COLLATIONES SEU DISPUTATIONES SUBTILISSIMAE

COLLATIO PRIMA.

Sed contra rationem primam arguitur sic : Quandoque aliqua plura habent aliquam unam rationem ad quam conveniunt, et diversas rationes formales, quibu

Contra secundam rationem positionis arguitur sic : si propter hoc est tantum una prudentia secundum speciem respectu omnium agibilium, quia est unum p

Contra rationem tertiam positionis arguitur : sub eadem ratione sub qua prudentia dictat de agibili, sub eadem ratione virtus moralis inclinat in illu

Praeterea, ad principalem quaestionem arguitur sic : alia a voluntate sunt sufficiens causa agens per modum naturae cujuscumque intelleetionis igitu

Contra intentum duarum primarum rationum, nempe intellectum esse tantum occasionem, seu causam sine qua non electionis, arguit primo, quia quando volu

Ad quaestionem dicebatur, quod habitus non est principium activum respectu actus, nec quantum ad substantiam actus, nec quantum ad moralitatem in actu

Secundum principale, scilicet quod habitus non sit causa moralitatis in actu, probatur sic : actus praecedentes habitum virtutis non secundum rectam r

Ad primam rationem principalem dicendum, quod prudentia dicitur activa et ars factiva, non quia sit principium agendi, aut faciendi proprias actiones

Arguitur quod non: intellectus agens non potest pati: ergo nec intellectus possibilis potest agere. Consequentia probatur ex 3. de Anima, sicut intell

Praeterea, arguitur sic ad principale : si intellectus esset activus, qui dicitur possibilis, tunc intellectus possibilis posset sibi fabricare specie

Praeterea, quod dicitur, quod intellectus, licet sit activus, non tamen est tota causa actus, sed species, inquantum tenet vicem objecti, ita quod int

Videtur quod sic : actus distinguuntur per objecta sua ex 2. de Anima

Quod non videtur : per rationem naturalem cognoscimus quod Deus est intellectivus, et natura intellectualis, et per consequens quod sit natura volitiv

Praeterea, non major certitudo in actu credendi per habitum infusum potest haberi de aliquo objecto credibili, quam per actum credendi fidei acquisita

Praeterea, secundo ad principale arguitur: positis principiis concurrentibus quae sufficiunt ad actum intelligendi, necessario ponitur actus intellige

Praeterea tertio ad propositum arguitur sic : quandocumque aliqua duo extrema habent ad invicem connexionem aliquam naturalem per aliquod medium conne

Resolutio secundum mentem Doctoris, quod Deus non movet ullum intellectum naturaliter nisi suum: ab aliis autem si vult videtur, si non vult videtur e

Respondetur quod non : quia nihil potest quietare intellectum ex se perfecte, nisi habeat rationem objecti simpliciter, et primo primi sed relatio no

Posita opinione Philosophi, quod non potest haberi scientia quid est de Deo, vel substantia, ponit modum dicendi, quod Deus relucet in creatura, et su

Contra, in priori per naturam, quo Beatus videt Deum, ante velle effraenatum habet velle ideo prior est impossibilitas peccandi, quameffraenatio fere

Dicitur quod sic : quia illud in se habet omnem rationem appetibilis, et nullam rationem fugibilis ergo necessario appetitur a voluntate : nam ideo

Praeterea, arguitur contra rationem positionis, quod non concludat : quia si voluntas ideo non potest non velle finem ultimum sibi ostensum, quia in i

COLLATIO XVIII.

Dicitur quod per objectum, qui est finis ultimus sibi clare ostensus, necessitatur voluntas ad eliciendum actum volendi circa illud objectum, ita quod

Contra positionem quaestionis arguitur sic : Intelligens communissimum debet habere objectum communissimum sub ratione communissima, talis est essenti

Ad principale, quod Deitas sit primum objectum intellectus : quia operatio intelligendi non tantum est circa entia, sed circa non entia, ita intellect

Praeterea : arguitur quod Beatus videns essentiam divinam videat infinita, et per consequens videat essentiam sub ratione infinita, quia sub ratione,

Ad primum: perfectio simpliciter potest dici ut universaliter perfectio, et est in quolibet melius ipsum quam non ipsum, sic sapientia est perfectio s

Contra arguitur : intellectus Dei in primo signo aeternitatis, aut intelligit distincte istas perfectiones, aut non : si sic, cum intelligit eas in se

COLLATIO XXIII.

Contra ista: quando dicunt, quod essentia indeterminata indeterminatione sua determinat se ad actum, arguitur : aut intelligunt, quod determinatur sic

Resolutio hujus collationis, juxta Doctorem, et communem, 1. d. 26. a n. 4. personae constituuntur relationibus, et explicatur et probatur ibi usque a

COLLATIO XXVII.

Quod sic, probatur ex creaturis. Licet eminenter sint in causis, quae sunt creatorum, tamen non omnia, quae in creaturis sunt, possumus attribuere Deo

Contra, quasi in materia est, quasi in potentia respectu formalis termini productionis, similiter personae distinguerentur specie sicut relationes.

Ad primam, quando arguitur, quod non includit imperfectionem, est in Deo, concedo : sed ratio subjecti non includit imperfectionem, nego. Ad probation

COLLATIO XXVIII.

Quod speculativa : quia Theologia ejus est nobilissima : aliqua speculativa est nobilior omni practica, 1. Metaphysicae ergo, etc.

Ad principale, quod Theologia Dei sit practica : illa scientia Dei dicitur esse practica, cujus primum objectum est operabile, contingens : hujusmodi

Juxta duas primas rationes docet personas divinas cum sint ex se necesse esse, prius habere esse quam creaturas in esse intelligibili. Circa hoc dispu

Contra resolutionem personas prius produci, quam creaturas in esse intelligibili, adducit quinque rationes, quas variis solutionibus et replicis ampli

COLLATIO XXXII.

In hac collatione statim post initium ponit opinionem dicentium Deum nihil ad extra cognoscere posse nisi per respectus superadditos essentiae suae, s

COLLATIO XXXIII.

Disputat subtilissime hac collatione, an creaturae habuerint este aliquod reale ab aeterno, ut tenet Henric. per rationes hic primo positas, dicens il

COLLATIO XXXIV.

Ad quaestionem dico, quod vestigium est impressio derelicta ex transitu gradientis, conformis sibi ex ea parte, qua tangit in gradiendo sed ante mund

JUDICIUM R. P. F. LUCAE WADDINGI

COLLATIO XXXVI.

Licet ubique, et sparsim per universam suam doctrinam Scotus dicat distinctionem hanc formalem inter essentiam divinam, et relationes atque attributa,

COLLATIO XXXVII.

Omnes difficultates, quas hic attingit Doctor, videlicet an essentia sit formalis terminus generationis in Divinis ? et an essentia divina, prout est

Potissima quae hic pertractat Doctor de notitia ingenita in Patre, et de notitia genita per se subsistente in persona distincta, per quam Pater nullo

COLLATIO XXXVIII.

In hac collatione potissimis utitur rationibus Henrici et Goffredi, quibus probant Filium generari de substantia seu de essentia Patris, ut de quasi m

COLLATIO XXXIX.

Quod non, arguitur : quia intellectus divinus non convertit se supra intellectum informatum notitia simplici, nisi ut habet esse particulare in aliqua

Videtur imperfecta haec quaestio, et aliqua adhuc in ea desiderari. Eam novit Doctor contra opinionem Henrici asserentis intellectum paternum, quando

COLLATIONES SEU DISPUTATIONES SUBTILISSIMAE

SCHOLIIS ILLUSTRATAE PER FR. HUGONEM CAVELLUM HIBERNUM, IN COLLEGIO

S. ANTONII PADUANI MINORITARUM HIBERNORUM, REGULARIS OBSERVANTIAE,

APUD LOVANIENSES SACRAE THEOLOGIAE LECTOREM EMERITUM,

ET EJUSDEM ORDINIS HUMILEM DEFINITOREM

GENERALEM.

R. P. F. LUCAE WADDING1 CENSURA.

Opusculum hoc inter reliquas Scoti elucubraliones reponunt Henricus Willotus, et Antonius Possevinus. Miror Joannem Pilsaeum, sollicitum Scoti operum indagatorem, neque inter tot codices MSS. scriptorum hujus Doctoris, quos in Anglia, Lotharingia et alibi se offendisse narrat, reperisse, neque inter alia a se recensita numerasse. Ab initio prodierunt cum reliquis Scoti operibus, sed inculta et corrupta. Correxit primus sub annum 1510, Antonius de Fantis, vir doctissimus in Scoti operibus ultra omnes versatus. Secundus paulo post Romulus Laurenlianus Servita Florentinus, dedicavilque suo Generali Praefecto Angelo Morellio Aretino, quem ob Scolicae disciplinae peritiam Scoti animam appellabant. Tertius Paulinus Berti Lucernis, Eremita Auguslinianus. Quartam et potissimam editionem reliquis mitiorem, et Scholiis illustriorem adhibuit Illustriss. Dom. Cavellus, ipsius opusculi commendatione praefixa, quam hic subjungo.

Porro Collationes has seu Disputationes, habuit Doctor Parisiis, unde et Collationes Parisienses vocat Possevinus, et codex MSS. Vaticanus, infra a me sub finem hujus opusculi citandus. Docta sunt, et maturum faecundumque redolent ingenium. Etsi vero plerasque habeant quaestiones Theologicas aliasque morales, intermixtae tamen sunt et Philosophicae ; qua de causa hic inter alios Physico-Theologicos tractatus reposuimus, ut ejusdem generis opuscula in unum excrescerent volumen.

Tractatus Collatonum, seu Disputationum Doctoris Subtilis vere aureus, inutilis hactenus extitit et paucorum manu tritus, unde a paucissimis, iisque Scotis tis tantum, citatum reperies: Causa hujus duplex fuit, mendarum et errorum multitudo, et resolutio passim omissa. Utrique malo hac castigatione occurrimus ; mendas, quibus ubique scatebat opus detersimus, et resolutionem ex Doctore, maxime in scripto Oxoniensi apposuimus, loca e quibus deprompta est fideliter citantes. Ubi etiam materiam argumentorum, quibus singulas quaestiones in utramque partem agitat, sedulo movemus, nihil hic omittentes eorum, quae in castigatione reliquorum Doctoris Subtilis operum praestita sunt. Argumenta contra illam partem, quam alibi Doctor assertive habet quandoque solvimus, non semper, quia cum brevitate Scholiastis id male cohaereret. Habet in hisce Collationibus Doctor selectas quaestiones in utramque partem acutissime ventila tas, quasi quodlibetice, alteri, ut resolvantur, propositas. Habent hic juniores Theologi quasi armarium bene instructum, unde sine labore in Scholasticis dissertationibus, et veluti ex opere (ut aiunt) operato disputent: habent etiam promptuarium difficultatum et objectionum, quibus Doctoris Subtilis opiniones impugnari possint, quarum perpensis solutionibus ipsius doctrina, solida et perspicua apparet. Lege attente, experieris vera me loqui. Vale.

COLLATIONES SEU DISPUTATIONES SUBTILISSIMAE.