COLLATIONES SEU DISPUTATIONES SUBTILISSIMAE

 COLLATIO PRIMA.

 Sed contra rationem primam arguitur sic : Quandoque aliqua plura habent aliquam unam rationem ad quam conveniunt, et diversas rationes formales, quibu

 Contra secundam rationem positionis arguitur sic : si propter hoc est tantum una prudentia secundum speciem respectu omnium agibilium, quia est unum p

 Contra rationem tertiam positionis arguitur : sub eadem ratione sub qua prudentia dictat de agibili, sub eadem ratione virtus moralis inclinat in illu

 

 COLLATIO II.

 Praeterea, ad principalem quaestionem arguitur sic : alia a voluntate sunt sufficiens causa agens per modum naturae cujuscumque intelleetionis igitu

 

 COLLATIO III.

 Contra intentum duarum primarum rationum, nempe intellectum esse tantum occasionem, seu causam sine qua non electionis, arguit primo, quia quando volu

 

 COLLATIO IV.

 

 COLLATIO V.

 

 COLLATIO VI.

 Ad quaestionem dicebatur, quod habitus non est principium activum respectu actus, nec quantum ad substantiam actus, nec quantum ad moralitatem in actu

 Secundum principale, scilicet quod habitus non sit causa moralitatis in actu, probatur sic : actus praecedentes habitum virtutis non secundum rectam r

 Ad primam rationem principalem dicendum, quod prudentia dicitur activa et ars factiva, non quia sit principium agendi, aut faciendi proprias actiones

 COLLATIO VII.

 Arguitur quod non: intellectus agens non potest pati: ergo nec intellectus possibilis potest agere. Consequentia probatur ex 3. de Anima, sicut intell

 Praeterea, arguitur sic ad principale : si intellectus esset activus, qui dicitur possibilis, tunc intellectus possibilis posset sibi fabricare specie

 Praeterea, quod dicitur, quod intellectus, licet sit activus, non tamen est tota causa actus, sed species, inquantum tenet vicem objecti, ita quod int

 

 COLLATIO VIII.

 Videtur quod sic : actus distinguuntur per objecta sua ex 2. de Anima

 

 COLLATIO IX.

 

 COLLATIO X.

 Quod non videtur : per rationem naturalem cognoscimus quod Deus est intellectivus, et natura intellectualis, et per consequens quod sit natura volitiv

 Praeterea, non major certitudo in actu credendi per habitum infusum potest haberi de aliquo objecto credibili, quam per actum credendi fidei acquisita

 

 COLLATIO XI.

 Praeterea, secundo ad principale arguitur: positis principiis concurrentibus quae sufficiunt ad actum intelligendi, necessario ponitur actus intellige

 Praeterea tertio ad propositum arguitur sic : quandocumque aliqua duo extrema habent ad invicem connexionem aliquam naturalem per aliquod medium conne

 Resolutio secundum mentem Doctoris, quod Deus non movet ullum intellectum naturaliter nisi suum: ab aliis autem si vult videtur, si non vult videtur e

 COLLATIO XII.

 Respondetur quod non : quia nihil potest quietare intellectum ex se perfecte, nisi habeat rationem objecti simpliciter, et primo primi sed relatio no

 

 COLLATIO XIII.

 Posita opinione Philosophi, quod non potest haberi scientia quid est de Deo, vel substantia, ponit modum dicendi, quod Deus relucet in creatura, et su

 

 COLLATIO XIV.

 COLLATIO XV.

 Contra, in priori per naturam, quo Beatus videt Deum, ante velle effraenatum habet velle ideo prior est impossibilitas peccandi, quameffraenatio fere

 COLLATIO XVI.

 

 COLLATIO XVII.

 Dicitur quod sic : quia illud in se habet omnem rationem appetibilis, et nullam rationem fugibilis ergo necessario appetitur a voluntate : nam ideo

 Praeterea, arguitur contra rationem positionis, quod non concludat : quia si voluntas ideo non potest non velle finem ultimum sibi ostensum, quia in i

 COLLATIO XVIII.

 Dicitur quod per objectum, qui est finis ultimus sibi clare ostensus, necessitatur voluntas ad eliciendum actum volendi circa illud objectum, ita quod

 

 COLLATIO XIX.

 Contra positionem quaestionis arguitur sic : Intelligens communissimum debet habere objectum communissimum sub ratione communissima, talis est essenti

 Ad principale, quod Deitas sit primum objectum intellectus : quia operatio intelligendi non tantum est circa entia, sed circa non entia, ita intellect

 COLLATIO XX.

 Praeterea : arguitur quod Beatus videns essentiam divinam videat infinita, et per consequens videat essentiam sub ratione infinita, quia sub ratione,

 COLLATIO XXI.

 

 COLLATIO XXII.

 Ad primum: perfectio simpliciter potest dici ut universaliter perfectio, et est in quolibet melius ipsum quam non ipsum, sic sapientia est perfectio s

 Contra arguitur : intellectus Dei in primo signo aeternitatis, aut intelligit distincte istas perfectiones, aut non : si sic, cum intelligit eas in se

 COLLATIO XXIII.

 

 COLLATIO XXIV.

 Contra ista: quando dicunt, quod essentia indeterminata indeterminatione sua determinat se ad actum, arguitur : aut intelligunt, quod determinatur sic

 COLLATIO XXV.

 Resolutio hujus collationis, juxta Doctorem, et communem, 1. d. 26. a n. 4. personae constituuntur relationibus, et explicatur et probatur ibi usque a

 COLLATIO XXVI.

 

 COLLATIO XXVII.

 Quod sic, probatur ex creaturis. Licet eminenter sint in causis, quae sunt creatorum, tamen non omnia, quae in creaturis sunt, possumus attribuere Deo

 Contra, quasi in materia est, quasi in potentia respectu formalis termini productionis, similiter personae distinguerentur specie sicut relationes.

 Ad primam, quando arguitur, quod non includit imperfectionem, est in Deo, concedo : sed ratio subjecti non includit imperfectionem, nego. Ad probation

 COLLATIO XXVIII.

 

 COLLATIO XXIX.

 

 COLLATIO XXX.

 Quod speculativa : quia Theologia ejus est nobilissima : aliqua speculativa est nobilior omni practica, 1. Metaphysicae ergo, etc.

 Ad principale, quod Theologia Dei sit practica : illa scientia Dei dicitur esse practica, cujus primum objectum est operabile, contingens : hujusmodi

 COLLATIO XXXI.

 Juxta duas primas rationes docet personas divinas cum sint ex se necesse esse, prius habere esse quam creaturas in esse intelligibili. Circa hoc dispu

 Contra resolutionem personas prius produci, quam creaturas in esse intelligibili, adducit quinque rationes, quas variis solutionibus et replicis ampli

 COLLATIO XXXII.

 In hac collatione statim post initium ponit opinionem dicentium Deum nihil ad extra cognoscere posse nisi per respectus superadditos essentiae suae, s

 COLLATIO XXXIII.

 Disputat subtilissime hac collatione, an creaturae habuerint este aliquod reale ab aeterno, ut tenet Henric. per rationes hic primo positas, dicens il

 COLLATIO XXXIV.

 

 COLLATIO XXXV.

 Ad quaestionem dico, quod vestigium est impressio derelicta ex transitu gradientis, conformis sibi ex ea parte, qua tangit in gradiendo sed ante mund

 JUDICIUM R. P. F. LUCAE WADDINGI

 COLLATIO XXXVI.

 Licet ubique, et sparsim per universam suam doctrinam Scotus dicat distinctionem hanc formalem inter essentiam divinam, et relationes atque attributa,

 COLLATIO XXXVII.

 Omnes difficultates, quas hic attingit Doctor, videlicet an essentia sit formalis terminus generationis in Divinis ? et an essentia divina, prout est

 Potissima quae hic pertractat Doctor de notitia ingenita in Patre, et de notitia genita per se subsistente in persona distincta, per quam Pater nullo

 COLLATIO XXXVIII.

 In hac collatione potissimis utitur rationibus Henrici et Goffredi, quibus probant Filium generari de substantia seu de essentia Patris, ut de quasi m

 COLLATIO XXXIX.

 Quod non, arguitur : quia intellectus divinus non convertit se supra intellectum informatum notitia simplici, nisi ut habet esse particulare in aliqua

 Videtur imperfecta haec quaestio, et aliqua adhuc in ea desiderari. Eam novit Doctor contra opinionem Henrici asserentis intellectum paternum, quando

COLLATIO II.

Utrum voluntas possit amovere intellec tum habituatum ab uno ad aliud diem , men ?

Alens. 1. p. q. 107. men?b. 1. 2. Scot. 2. d. 42. q 4. D. Thom. 1. 2. q. 20. art. 1. Bonav. 2. dist 42. art. 1. q. 1. Rich. art. 1. quaest. 2. August 1. contra duas. cap. 31.

Videtur, quod sic : quia illa potentia quae secundum actus suos subjicitur imperio voluntatis, potest ex imperio voluntatis mutari de uno actu ad alium actum ; sed intellectus, et aliae potentiae animales omnino secundum actus suos subsunt imperio voluntatis ; ergo ex imperio voluntatis potest intellectus, et aliae potentiae amoveri de uno actu ad alium, et per consequens voluntas potest avertere intellectum ad considerandum de alio objecto. Major patet de se. Minor probatur per Anselmum de Conceptu virginali cap. 4. ubi loquens in persona aliarum potentiarum a voluntate, dicit, Deus nos, et potestatem, quae in nobis est, subjicit voluntati, ut ad imperium ejus non possimus non movere nos, et facere quod vult, imo illa movet nos, sicut instrumenta sua, et facit opera quae videmur facere, nec nos possumus illi per nos resistere, nec quae facit possunt non fieri dominatione, quam nobis Deus dedit, nec debemus, nec possumus non obedire. Haec ille.

Ex quo patet, quod potentiae inferiores moventur ab uno actu ad alium ex imperio voluntatis, et multo magis per consequens ipse intellectus, qui est magis annexus voluntati habet ei obedire, ut ad imperium ejus transferatur ab uno actu dicendi, vel intelligendi ad alium.

Sed contra arguitur, quia secundum Augustinum, invisa diligere possumus, incognita nequaquam ; voluntas ergo non potest velle, nisi prius cognitum ab intellectu ; sed intellectus dum actualiter considerat unum objectum, non intelligit quodcumque objectum; ergo intellectum considerantem unum objectum non potest voluntas convertere ad intelligendum quodcumque aliud objectum: ergo nec ad intelligendum aliud, cum illud simul non intelligat.

Dicitur ad hoc quod sufficit cognitio alicujus objecti in universali, ad hoc quod voluntas possit velle intellectum distincte considerare illud, et intellectus dum considerat unum objectum, habet cognitionem alterius objecti in universali.

Contra : simul duratione, dum voluntas est in actu suo, intellectus est in actu suo, et prius natura intellectus est in actu suo, quam voluntas sit in actu suo, quia prius natura est aliquid cognitum, quam volitum, aliter incognitum posset diligi, et ex hoc arguitur sic : in illo instanti, in quo voluntas avertit intellectum ab una intellectione ad aliam, quaero quid intellectus intelligit, et quam intellectionem habet? aut intellectionem illius objecti, a qua avertitur, aut intellectionem istius objecti, ad quam convertitur. Non primam, tum, quia tunc illa intellectui non inest, cum intellectus sit aversus ab illa intellectione in instanti per conclusionem ; non istam, ad quam convertitur, quia illa naturaliter sequitur actum voluntatis, per quam intellectus convertitur ad intellectionem, cui naturaliter praecedat effectum, et ideo naturaliter actus voluntatis, quo convertit intellectum ad intelligendum aliud, naturaliter praecedit conversionem intelle?tus, et aliam intellectionem ad aliud objectum intelligendum.

Praeterea, si cognitio alicujus in universali sufficiat voluntati ad volendum idem distincte, et determinate, tunc voluntas posset intellectum convertere ad intelligendum aliquod objectum, quod nunquam prius intellexit, cujus species non est in intellectu, nec in phantasmate, nec quod prius fuit phantasiatum, et tunc oporteret voluntatem facere speciem illius objecti in phantasia, aut in intellectu, vel in utroque. Consequentia patet, quia istud objectum cujus species nunquam fuit in intellectu nec in phantasmate, potest esse cognitum ab intellectu in universali, sicut objectum illud cujus species habetur in intellectu, et in phantasmate ; si igitur habita cognitione alicujus objecti in universali, voluntas possit convertere intellectum ad illud intelligendum, sequitur quod prius, scilicet quod voluntas possit facere intellectum intelligere, cujus speciem non habet nec in se, nec in phantasmate, quod est impossibile.

Praeterea, si ad hoc quod voluntas possit convertere intellectum considerantem naturam lapidis ad considerandum de asino, sufficiat cognitio de asino in universali, quando cognoscit lapidem distincte, tunc quaero, an ista cognitio de asino in universali, sit alia cognitio a cognitione distincta, quam habet de lapide, aut non sit alia, sed eamdem realiter? Primum non potest esse verum: quia tunc duo actus intelligendi simul essent in intellectu, et per consequens duo accidentia, quae non differunt specie. Tum, quia tunc sequeretur, quod ad hoc, quod voluntas possit convertere intellectum ad considerationem alterius objecti, quam illius, quod considerat, requiratur quod intellectus habeat duos actus intelligendi simul, cujus oppositum experimur. Si vero dicatur, quod illa cognitio confusa de asino non sit alia cognitio, nee alius actus cognoscendi, quam cognitio distincta de lapide, cum actus intelligendi lapidis non ducat in cognitionem asini, vel alterius disparati, sequitur, quod voluntas potest convertere intellectum ad aliquod objectum cognoscendum, quod simpliciter non cognoscit aliquo actu intelligendi, et tunc sequitur idem quod prius, quod voluntas potest velle considerationem objecti omnino incogniti.

Praeterea, voluntas potest avertere intellectum a consideratione unius objecti ad considerandum aliud objectum omnino et primo diversum, cum quo non convenit nisi tantum in intentione entis, sicut a consideratione substantiae ad considerandum de accidente ; si igitur requiratur cognitio confusa illius objecti in intellectu, ad cujus distinctam intellectionem voluntas convertit intellectum, sequitur quod cognitio confusa de aliquo inquantum ens, sufficit ad volendum illud distincte per voluntatem, quod est falsum ; tunc enim voluntas posset velle quodcumque incognitum habita apprehensione entis, quod primo occurrit intellectui cujuscumque.

Ad primum istorum dicitur, quod licet intellectus distincte non possit plura intelligere, tamen potest intelligere unum in comparatione ad aliud, ut lapidem in comparatione ad asinum, et haec cognitio sufficit praecedens voluntatem. Unde dum intellectus stat in tali cognitione comparativa duorum, voluntas potest avertere intellectum a consideratione unius, ut absolute consideret aliud, dimittendo primum consideratum. Per hoc patet ad formam rationis, quod in instanti, in quo voluntas avertit intellectum a consideratione unius objecti, considerat illud in comparatione ad aliud objectum.

Contra : si in illo instanti, in quo intellectus avertitur a consideratione unius objecti, adhuc consideret illud objectum, quamvis in comparatione ad aliud, nunquam averteretur ab illo objecto per imperium voluntatis, et habetur propositum. Probatio consequentiae: sit objectum a cujus consideratione avertitur A, et objectum ad cujus cognitionem convertitur B, tunc arguitur : in eodem instanti, in quo est aversio intellectus ab intellectione ipsius A, est conversio intellectus ad intellectionem ipsius B, sicut in eodem instanti est generatio et corruptio. Si igitur intellectus consideret A in illo instanti, in quo avertitur ab A; igitur quando convertitur ad intellectionem B, non avertitur ab intellectione A; igitur nunquam avertatur ab ejus intellectione, quia nunquam avertitur ab A, nisi per conversionem ad aliud intelligibile, nisi ponatur omnino intellectum non intelligere, cujus oppositum supponitur.

Praeterea, si talis cognitio comparativa unius objecti ad aliud requiratur ad hoc, quod voluntas avertat intellectum a consideratione unius ad considerationem alterius, tunc sequitur quod voluntas non potest avertere intellectum a consideratione unius objecti, nisi intellectus prius comparet illud objectum ad aliud. Et tunc sequitur quod voluntas non potest convertere intellectum ad considerationem cujuscumque alterius objecti indifferenter, cujus speciem et habitum habet, quod experimur esse falsum : nam voluntas potest avertere intellectum considerantem lapidem ad intelligendum asinum, vel equum, vel quodcumque aliud objectum, cujus species habetur in memoria, cum tamen intellectus non simul comparet lapidem ad quodlibet aliud objectum, cujus species reponitur in memoria.

Praeterea, patet statim esse falsum, quod voluntas non possit avertere intellectum a consideratione unius objecti ibi, nisi prius intellectus illud comparet ad aliud objectum ; post intellectionem enim Romae potest intellectus intelligere Pascha, licet non prius comparet Pascha ad Romam, quae minime comparari possunt ; unde non videtur talis cognitio comparativa duorum necessario praecedere actionem voluntatis, quae vult unum post aliud.

Ad primum istorum dicitur, quod quia intelligimus, et volumus cum continuo tempore, ideo non est dare ultimum instans, in quo ultimo intelligitur A, sicut objectum primo cognitum : sicut nec est dare ultimum instans, in quo aliquid est album, quando aliquid mutatur de albo ad non album, juxta determinationem Philosophi 8. Phys. et ideo in toto tempore praecedenti ultimum instans intelligit A in comparatione ad B, et in ultimo instanti intelligit B, in quo etiam instanti, tunc primo non intelligit A, et in quo etiam instanti avertitur ab A, et convertitur ad B, quia idem est instans utriusque, scilicet conversionis et aversionis. Sed tunc stat argumentum primum; quia quaero quid in instanti conversionis intelligit intellectus? Si dicatur ipsum B, ad quod convertitur per imperium voluntatis : contra, simul duratione currunt actus voluntatis, et actus intellectus, prius tamen secundum naturam est actus intellectus in intellectu, quam actus voluntatis in voluntate ; sed conversio ad intellectionem ipsius B, sequitur secundum naturam actum voluntatis in eo. dem instanti temporis, cum voluntas per imperium suum sit causa conversionis intellectus ad intelligendum in illo instanti, nec potest dici, quod tunc intelligit ipsum A, quia jam ponitur quod intellectus aversus est a consideratione ipsius A.

Confirmatur ratio : agens inducens formam maxime agit in ultimo instanti, in quo inducitur forma ; aliter enim induceretur forma, et nullo agente, unde generans quod intense agit alterando, in ultimo instanti agit, formam substantialem inducens, aliter enim forma substantialis in instanti induceretur, et a nullo. Si igitur per actum voluntatis convertatur intellectus ad intellectionem alicujus objecti in ultimo instanti, in quo intellectus conversus est ad illud intelligendum, maxime voluntas operabitur per actum suum imperandi, et consequens actus voluntatis in illo instanti naturaliter praecedet actum intellectus, quod est impossibile ; sic non videtur, quod per actum voluntatis intellectus possit converti ab uno objecto ad intelligendum aliud objectum.