1551D 1281 (Vers. 26, 27.) Eodem autem tempore missus est Angelus Gabriel a Domino in civitatem Galilaeae, cui nomen Nazareth, ad Virginem desponsatam viro cui nomen erat Joseph, de domo David: et nomen Virginis, Maria.

1. Latent quidem divina mysteria, nec facile juxta Propheticum dictum quisquam hominum potest scire 1552D consilium Dei, sed tamen ex caeteris factis atque praeceptis domini Salutaris possumus intelligere et hoc perpensioris fuisse consilii, quod ea potissimum electa est ut Dominum pareret, quae erat desponsata viro. Cur autem non antequam desponsaretur, impleta est? Fortasse ne diceretur quod conceperat ex adulterio. Et bene utrumque posuit Scriptura, 1553A ut et desponsata esset, et virgo: virgo, ut expers virilis consortii videretur: desponsata, ne temeratae virginitatis adureretur infamia, cui gravis alvus corruptelae videretur insigne praeferre. Maluit autem Dominus aliquos de suo ortu quam de matris pudore dubitare; sciebat enim teneram esse virginis verecundiam, et lubricam famam pudoris: nec putavit ortus sui fidem matris injuriis adstruendam. Servatur itaque sanctae Mariae sicut pudore integra, ita inviolabilis opinione virginitas; 1282 oportet enim sanctos et ab his testimonium habere qui foris sunt: nec decuit sinistra virginibus opinione viventibus velamen excusationis relinqui, quod infamata mater quoque Domini videretur.

2. Quid autem Judaeis, quid Herodi posset ascribi, 1553B si natum viderentur ex adulterio persecuti? Quemadmodum autem ipse diceret: Non veni Legem solvere, sed adimplere (Matth. V, 18) ; si videretur coepisse a Legis injuria, cum partus innuptae Lege damnetur (Deut. XXIII, 17) ? Quinetiam locupletior testis pudoris maritus adhibetur, qui posset et dolere injuriam, et vindicare opprobrium, si non agnosceret sacramentum. Quid quod etiam fides Mariae verbis major adsciscitur, et mendacii causa removetur? Videretur enim culpam obumbrare voluisse mendacio innupta praegnans. Causam autem mentiendi indesponsata habuit, desponsata non habuit; cum conjugii praemium et gratia nuptiarum partus sit feminarum.

3. Non mediocris quoque causa est, ut virginitas Mariae falleret principem mundi: qui cum desponsatam 1553C viro cerneret, partum non potuit habere suspectum. Fallendi autem principis mundi fuisse consilium, ipsius Domini verba declarant, cum apostoli jubentur tacere de Christo (Matth. XVI, 20) , 1283 cum sanati prohibentur gloriari de remedio (Matth. VIII, 4) , cum daemones praecipiuntur silere de Dei Filio (Luc. IV, 35) . Fallendi, ut dixi, principis mundi fuisse consilium etiam Apostolus declaravit dicens: Sed loquimur Dei sapientiam in mysterio absconditam . . . . quam nemo principum istius saeculi cognovit. Si enim cognovissent, numquam Dominum majestatis crucifixissent (I Cor. II, 7 et 8) , hoc est, numquam me redimi Domini morte fecissent. Fefellit ergo pro nobis, fefellit ut vinceret, fefellit diabolum cum tentaretur, cum rogaretur, cum Dei Filius diceretur, 1554A ut nusquam divinitatem propriam fateretur. Sed tamen magis fefellit principem saeculi; diabolus enim etsi aliquando dubitavit, cum diceret: Si filius Dei es, mitte te deorsum (Matth. IV, 6) ; tamen vel sero cognovit, et discessit ab eo. Cognoverunt et daemones qui dicebant: Novimus qui sis Jesu Filius Dei. Quid venisti ante tempus torquere nos (Matth. VIII, 29) ? Et ideo venisse cognoverunt, quia praecognitum habebant esse venturum. Principes autem saeculi non cognovisse, quo majore possumus quam Apostolicae sententiae probare documento: Si enim cognovissent, nunquam Dominum majestatis crucifixissent? Daemonum enim malitia facile etiam occulta deprehendit: at vero qui saecularibus vanitatibus occupantur, scire divina non possunt.

1554B 4. Bene autem sibi diviserunt Evangelistae, ut sanctus Matthaeus Joseph ab angelo moneri induceret Mariam conjugem accipere (Matth. I, 20) : Lucas illic Evangelista testimonium ferret quod non convenissent: hic ipsa Maria fateretur, cum dicit angelo: Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognovi (Luc. I, 34) ? Et ipse sanctus Lucas virginem declaravit dicens: Et nomen Virginis Maria. Et propheta edocuit qui ait: Ecce virgo in utero accipiet (Esai. VII, 14) . Et Joseph designavit, qui quoniam praegnantem videbat quam non cognoverat, dimittere gestiebat (Matth. I, 19) . Et Dominus ipse in cruce positus manifestavit, cum dixit matri: Mulier, ecce filius tuus. Deinde discipulo: Ecce mater tua (Joan. XIX, 26 et 27) . Etiam uterque testatus est, Discipulus et Mater, quia Ex 1554C illa hora suscepit eam Discipulus in sua (Ibid., 27) . Utique si convenisset, nunquam virum proprium reliquisset, nec vir eam justus passus esset a se discedere. Quomodo autem Dominus divortium praecepisset, cum ipsius sit sententia, quia nemo dimittere debet uxorem, excepta causa fornicationis (Matth. V, 32) ?

5. Pulchre autem (27, quaest. 2, c. Quod autem, § Item si conjuges) docuit sanctus Matthaeus quid facere debeat justus, qui probrum conjugis deprehenderit, ut incruentum ab homicidio, castum ab adulterio praestare se debeat: Qui enim conjungitur meretrici, unum corpus est (I Cor. VI, 16) . Ergo ubique in Joseph justi gratia et persona servatur, ut testis ornetur; os enim justi mendacium nescit, et lingua 1555A ejus loquitur judicium, judicium ejus loquitur veritatem. Nec te moveat quod frequenter 1284 Scriptura conjugem dicit; non enim virginitatis ereptio, sed conjugii testificatio, nuptiarum celebratio declaratur. Denique quam non accepit, nemo dimittit; et ideo qui volebat dimittere, fatebatur acceptam.

6. Simul etiam movere non debet quod ait Evangelista: Non cognovit eam, donec peperit filium (Mat. I, 25) ; illud enim vel idioma Scripturae est, sicut habes alibi: Et donec senescatis, ego sum (Esai. XLVI, 4) . Numquid post illorum senectutem Deus esse desivit? Et in Psalmo: Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis: donec ponam inimicos tuos, scabellum pedum tuorum (Psal. CIX, 1) . Numquid postea non sedebit? Vel quoniam qui causam agit, satis putat 1555B quod causae est dicere, redundantia non requirit; satis enim est ei ut causam susceptam astruat, incidentem differat. Et ideo qui Incarnationis incorruptum susceperat probare mysterium, non putavit uberius prosequendum virginitatis Mariae testimonium; ne defensor magis Virginis, quam assertor mysterii crederetur. Certe quando justum docuit Joseph, satis declaravit quod sancti Spiritus templum, uterum mysterii, matrem Domini violare non potuit.

7. Didicimus seriem veritatis, didicimus consilium: discamus et mysterium. Bene desponsata, sed virgo; quia est Ecclesiae typus, quae est immaculata, sed nupta. Concepit nos virgo de Spiritu, parit nos virgo sine gemitu. Et ideo fortasse sancta Maria alii nupta, ab alio repleta; quia et singulae Ecclesiae Spiritu 1555C quidem replentur et gratia; junguntur tamen ad temporalis speciem sacerdotis.