Caput I. Coelii Sedulii vita, et gesta.

0435A

1 1. Intuenti mihi in varias rerum humanarum vicissitudines, ac diu multumque consideranti calamitosa, in quae nunc incidimus, tempora, ad coercendos improborum hominum conatus utile in primis visum est veterum Patrum scripta per omnes ubique partes, quoad ejus fieri possit, propagare, eorumque lectionem frequentiorem reddere. Graviter Cellarius, quamvis heterodoxus homo, ad suam Sedulii editionem in hunc fere modum praeloquebatur: In ea sane tempora incidimus, quibus ima summis, sacra profanis commiscentur, aut haec illis anteferuntur. De augustissimis enim mysteriis quam multi sunt, qui si non negent, frigide tamen sentiunt, quasi otiosae 0435B quaestiones sint, et minorem fructum ad mores et officium hominis conferant! quae perniciosa opinio cum ex causis aliis, tum maxime ex neglecta notitia priorum Ecclesiae temporum suborta est. Quam illustrior ardentiorque fides majorum erat! Quam divine distincteque Sedulius tam Sabellium quam Arium sub finem primi libri ex ore Salvatoris repressit, confixit, pessumdedit! Quid, si Cellarius ad nostra pervenisset tempora, quibus multi non jam per occultos cuniculos, sed 2 aperte non minus quam impudenter religionem ac cultum Dei omnem evertere conantur?

2. Sed ad neglectam notitiam priorum Ecclesiae temporum quod attinet, perspicuum est, impios quosdam homines nihil antiquius habuisse quam ut 0435C probatis quibusvis scriptoribus, atque adeo linguae ipsi Latinae bellum indicerent. Ita enim fieri posse sperabant, cum ut sua ipsorum eloquentia, longissime sane a mascula veterum eloquentia distans, magis probaretur, tum ut sui errores difficilius possent refelli. Simile quiddam est, quod de Seneca Philosopho narrat Quintilianus, libr. X, cap. 1: Tum autem solus hic fere in manibus adolescentium fuit. Quem non equidem omnino conabar excutere, sed potioribus praeferri non sinebam, quos ille non destiterat incessere, cum diversi sibi conscius generis placere se in dicendo posse iis, quibus illi placerent, diffideret.

3. Profecto nonnulli sanctissimae religionis aeque ac linguae Latinae hostes jam obtinuerunt, ut multi 0435D mortalium, antiquitatis studio neglecto, fucatum dicendi genus unice ament, commissiones scilicet meras, et arenam sine calce, quod non inepte Caesar Cangula de scriptis Senecae dicebat (Apud Suetonium, cap. 53) , in quo orationis genere concisae et saepe obscurae instar oraculorum periodi de rebus alioquin vulgatissimis ita congeruntur, ut eas commiscere et inter se commutare queas, quin ulla sententiarum connexio depereat: neque enim magis inter se connexae 0436A sunt, quam numeri qui in ludo, Lotto quem dicunt, ex urna temere extrahuntur. Est tamen aliud aliquid quod corruptis hominum mentibus in impiis istis scriptoribus placeat: temeraria dicacitas saepe insulsa, sed quae depravatis animis alte insidet, quod aut contra bonos mores, aut contra legitimam potestatem, aut contra ipsam Divinitatem verba aculeata proferantur. Quantum inde mali consequatur, quid attinet explicare? Non immerito viri pii queruntur, quod, sicut lingua Latina dici solet lingua doctorum, ita lingua Gallica, qua tot scelerati libri prodierunt, lingua facta sit impiorum. Addunt alii, quod de romanis sui temporis ac Syris venalibus M. Cicero senex dicebat (De Oratore, t. II) , 3 uno verbo vel adverbio leviter mutato, repeti nunc 0436B posse: Nostros homines similes esse Syrorum venalium; ut quisque optime Graece sciret, ita esse nequissimum.

4. Huic malo maxima ex parte occurri potest, si mordicus retineatur et accurate explicetur doctrina cum aliorum Patrum, tum poetarum christianorum, quos quasi alia quadam lingua locutus multi non audent attingere, nisi explanatio aliqua adhibeatur. Igitur Prudentio, Dracontio, et Juvenco Sedulium nunc adjungimus. Ac recte quidem Juvenco, proxime a nobis edito, comes nunc additur Sedulius: de quibus in titulis bibliothecae Isidori sic legimus:

Ambo pares lingua, florentes versibus ambo:
Fonte evangelico pocula larga ferunt.
De Sedulio ergo more institutoque nostro ea prius 0436C disseremus, quae ad ejus vitam et scripta potissimum cognoscenda pertinere maxime videbuntur.

5. Codex Vaticanus Palatinus, num. 242, quem in Prolegom. ad Prudentium num. 79, et in nota descripsi, ut aliorum poetarum, sic etiam Sedulii vitam breviter exponit: Laicus fuit gentilis, sed in Italia Philosophiam didicit; dein ad Dominum conversus, et a Macedonio presbytero baptizatus, in Arcadiam venit, ubi hunc librum composuit. Videtur haec esse praefatio alicujus ad carmen paschale Sedulii, quod ab hoc codice abest. Haec tamen, quae sic narrata in hoc codice saeculi circiter XII exstant, solum ea parte admitti possunt, qua vetustioribus monumentis confirmentur. Ad alios igitur codices deveniamus.

0436D 6. Codex Vaticanus reginae Sueciae, quem Reg. 1 appellare volui, post epigramma Asterii de Sedulio, et quaedam alia verba de prologo metrico Sedulii, num. 66 proferenda, sic pergit: Hieronymus in catalogo scriptorum dicit: Sedulius versificus, primo laicus, in Italia philosophiam didicit, postea cum aliis metram heroicum Macedonio consulante (corrigo consulente) docuit in Achaia: libros suos scripsit tempore Valentiniani et Theodosii. Mabillonius Analect. 0437A veter. tom. I, pag. 363, similem notationem profert ex mss. codice Corbeiensis bibliothecae: 4 Hieronymus in catalogo: Sedulius, etc. Pro metrum est metrorum, et Mabillonius supplet metrorum (generibus) heroicum, etc. Postea scripsit in tempore. Error illico deprehenditur in Hieronymi nomine: nam Sedulii Hieronymus in suo scriptorum catalogo non meminit, neque meminisse potuit, quippe qui eum longe aetate praecesserit.

7. Librarius igitur, ejus notationis auctor, aut exscriptor, pro Gennadio Hieronymum posuit: quae hallucinatio apud alios etiam observatur, inde, ut puto, exorta, quod Gennadius catalogum scriptorum S. Hieronymi continuaverit, et uterque catalogus in unum volumen saepe compactus fuerit. Gennadium 0437B ipsum Toletanum antistitem sibi finxit Notkerus Balbulus, quod, ut conjicere libet, Ildefonsum Toletanum antistitem, in aliquo Gennadii codice continuatorem istiusmodi catalogi scriptorum illustrium reperisset. Verba Notkerii sunt, cap. 7, de interpr. S. Scripturae: Si tamen antiquos auctores nosse volueris, lege librum beati Hieronymi de illustribus viris a S. Petro usque ad seipsum, et Gennadii Toletani episcopi ab Ambrosio usque ad eumdem Gennadium. Idem fere repetit cap. 11.

8. Refert Sirmondus, ad Ennodium lib. I, epist. 24, ex integris Gennadii exemplaribus se didicisse, Sedulium diem suum obiisse, Theodosio juniore, cui opus dicavit, et Valentiniano regnantibus. Verba Gennadii ex integris exemplaribus Sirmondus non 0437C profert: sed, ut arbitror, apud Gennadium in exemplaribus integris legit, obiisse Sedulium, Theodosio juniore et Valentiniano regnantibus: quod autem Sedulius Theodosio juniori opus suum dicaverit, id ex praeconcepta sua opinione adjicere videtur Sirmondus; qua de re alius postea erit disserendi locus. In vulgatis Gennadii libris nihil legimus de Sedulio, neque videtur quidquam apud eumdem Gennadium reperisse Isidorus, qui in libro de Scrip. eccles. Sedulium recenset, et eos tantum recensere solet, qui a Gennadio praetermissi sunt. Fortasse jam tum imperfecta plura erant exemplaria Gennadii: sed optandum maxime fuisset, ut Sirmondus integrum Gennadii exemplar nobis non invidisset. Alii exemplaria Gennadii, quae perfecta dicuntur, interpolata 0437D potius esse putant.

5 9. Ex Gennadio, sive alius sit auctor, corrigendus est codex Palatinus, quem num. 5 excitavi, in quo asseritur, Sedulium in Arcadiam venisse. Legi enim debet in Achaiam venit; quamvis enim Arcadia pars sit Achaiae, tamen Achaiae nomen praeferendum est. Consentit codex Ottobonianus, num. 35, quem Ott. 1 nomino, qui post elegiam Sedulii, Cantemus, sic refert: Incipit ars Sedulii poetae, qui primo laicus in Italia philosophiam didicit, postea cum aliis metrorum generibus heroicum metrum, Macedonio consulente, docuit in Achaia. Libros suos scripsit in tempore imperatorum minoris Theodosii, filii Arcadii, et Valentiniani, filii Constantii. Pax . . . Desunt reliqua, 0438A deficiente membrana hoc loco disrupta, in cujus tergo legitur, Incipit glossa de prosa Sedulii; et paucae lineae glossarum subjiciuntur. Georgius, in not. ad. Baronium, anno 494, refert verba hujuscemet codicis, quem inter Ottobonianos notat, num. 553, olim in bibliotheca reginae Suecorum num. 1396: interpungit autem, et legit, docuit. In Achaia libros suos scripsit in tempore imperatorum minoris Theodosii filii Arcadii, et Valentiniani. Constantii pax. Sed in codice ita scriptum est, ut ego descripsi: de quo iterum. Scribitur autem Archadii et, mendose, Valetiani, vel Valentiani, pro Valentiniani. Mabillonius loc. cit. Analect., ex vetusto exemplari monasterii Lirensis, verba eadem quae sunt in Ott. 1 describit: Incipit ars, etc., sed exhibet consulante pro consulente, 0438B et omittit in post scripsit, et verbum postremum pax.

10. Nonnihil ab his differunt duo alii codices, alter Almeloveenianus, quem Arntzenius laudat; alter Britannicus, quem 500 annorum dicit Cellarius, ex Usserio, de Brit. eccles. primord. cap. 16. Codex Almeloveenianus sic habet: Sedulius versificus primo laicus, in Italia philosophiam didicit; postea cum aliis metrum eroicum Macedonio esulante, in Achaia libros suos scripsit in tempore Valentini et Theodosii. Emendatior est codex Britannicus, qui sic refert: Sedulius versificus primo laicus in Italia philosophiam didicit: postea cum aliis consociis heroicum metrum, Macedonio consulente, didicit. In Achaia libros conscripsit tempore Theodosii et Valentiniani. His 6 addo 0438C codicem quemdam meum chartaceum, qui in fine Sedulii sic habet: Sedulius poeta, consulibus Theodosio et Valentiniano, in Italia philosophiam didicit. Inde ad fidem catholicam conversus, a Macedonio presbytero baptizatus est, et in Achaiam profectus librum hunc contra errorem, et in christianae fidei commendationem carmine composuit. Pro Valentiniano, in nexu litterarum, legi potest Valentino.

11. Haec pauca ex vetustis Sedulii codicibus de ejus vita colligere licet, neque alia antiquiora adsunt monumenta, ex quibus plura addamus. Sed ut quae de eo vulgo dicuntur, enucleatius explicentur, primum disserendum est de patria. Plerique Sedulium Scotum fuisse affirmant. At Cellarius tenet, illa aetate Hiberniam fuisse Scotiam, et ex illa minori 0438D insula nomen translatum fuisse in majorem, sive in partem Britannicae insulae septentrionibus obversam: ex quo arguit, Sedulium fuisse Hiberniensem. Hanc ipsam opinionem tenuerat Usserius de Britann. eccles. primord. cap. 16: De patria sua Sedulius noster dubitare nos non sinit, cum in epistolarum suarum exordio ut ex Trithemio intelleximus, Sedulium Scotigenam se nuncupet, ejusdemque in epistolas Paulinas annotationes, ex Fuldensi vetustatis adorandae exemplari editae hanc inscriptionem praeferant: Sedulii Scoti Hiberniensis in omnes epistolas Pauli Collectaneum. Dempsterus, in Histor. eccles. Scotor., cum de Sedulio agit, affirmat, hanc vocem Scotus Hiberniensis usurpatam non fuisse Sedulii aevo, sed postea 0439A ad distinguendos Scotos silvestres, seu montanos a mediterraneis. At Usserius contendit, Hibernienses ipsos dictos fuisse Scotos Hibernienses, quod jam Orosii tempore videtur in usu fuisse. Distinctio Dempsteri inter populos ipsos Scotiae posteriorum temporum est, ut ex Diction. geograph. Ferrarii colligitur.

12. Arntzenius, cum Barthio, Dempstero, auctore Notarum ad Gyraldum, Borrichio, Vossio, et aliis censet, Sedulii patriam fuisse partem insulae majoris Britannicae, quae nunc Scotia dicitur. Certe plerique Scotum cum simpliciter vocant Sedulium, id intelligere videntur, quamvis alteram ab altera Scotiam distincte non separent. Huic sane sententiae veluti ex 7 communi traditione vigenti libens accedam: sed vellem, eam validioribus argumentis posse confirmari. 0439B Poterit huc trahi interpretatio Barthii ad vers. 20 libr. I, ubi verba Ridiculove Getae exponit de quodam ridiculo deo veterum Scotorum, cujus genealogiam Asserus describit. Ex quo conjecturam ducet aliquis, Sedulium superstitionem suae gentis notare voluisse. Sed illa Barthii, Asseri etiam, et aliorum explicatio suo loco a nobis rejicietur. Non invenio antiquiorem Trithemio probabilem scriptorem, qui Sedulio Scotiam patriam adjudicaverit. Trithemius autem plura habet aliis ignota: Sedulius presbyter natione Scotus, Hildeberti Scotorum archiepiscopi ab ineunte aetate discipulus, vir in divinis Scripturis exercitatus, et in saecularibus litteris eruditissimus, carmine excellens, et prosa, amore discendi Scotiam relinquens, venit in Franciam, deinde Italiam perlustravit, 0439C et Asiam, postremo Achaiae finibus excedens in urbe Roma mirabili doctrina clarus effulsit.

13. Non est tantae auctoritatis Trithemius, cui sine alio duce fidem praestare debeamus. Quod autem idem Trithemius initium epistolarum Sedulii ad diversos ait esse, Sedulius Scotigena, Sedulioque nostro attribuit Collectaneum in epistolas Pauli, cujus auctor inscribitur Sedulius Scotus Hiberniensis, haec rem multo magis incertam reddunt. Consentiunt enim viri critici, haec opera non esse Sedulii nostri poetae, sed alterius Sedulii junioris, de quo postea dicam. Suspicari ergo quisquam poterit, Sedulium poetam a Trithemio et aliis Scotum natione nuncupari, quia ejus putabant esse opera, quae Sedulii junioris sunt, et nomen Sedulii Scoti praeferunt. Immo 0439D Labbeus, de Script. eccles. tom. II, aperte affirmat, recentiores, homonymia confusos, tres in unum Sedulios confudisse, Sedulium poetam saeculi IV, Sedulium episcopum saeculi VIII, et Sedulium interpretem sacrae Scripturae saeculi IX.

14. Sed abutemurne nos hac conjectura, ut Hispanis nostris Sedulium poetam annumerari posse pronuntiemus? Minime. Veritatis enim amor eo nos ducit, ut fabulosam censeamus narrationem Chronici pseudo—Dextri ad annum 428, num. 1: Foetadio pontifici Toletano succedit Isicius monachus Palestinus, 8 qui Sedulium amicum suum, et Oretanum episcopum praedicationis gratia Toleti detinet, qui dono Dei in poesi oratoriaque praeclarus multos libros componit. Ita 0440A fere commentitius etiam Haubertus in Chronico, ad annum 428. Cellarius de fide istiusmodi Chronicorum videtur dubitare. Nic. Antonius, Bibliot. Vet. Hisp. lib. III, cap. 5, num. 115, plane eam rejicit: Proclivis sum, ut credam, ait, episcopali munere in Hispania tributo, Hispanos quoque natales subindicare voluisse auctorem. Sed tam falsum est ortum apud nos Sedulium, quam episcopum alicubi fuisse. Nic. Antonius in refellendis falsis Chronicis, quae saeculo proxime elapso disseminata per Hispaniam maxime sunt, saepe ultra, quam par est, progressus fuit. Non fuerit Hispanus Sedulius: neque enim id auditum constat ante confictum pseudo-Dextrum. Sed quod alicubi episcopus fuerit, graviori auctoritate comprobatur, ut postea exponam. Hispanos autem natales 0440B Sedulii ex supposititiis Chronicis collegerunt Damianus a Goes, et Sebastianus Munsterus in descript. Hisp., qui nulla distinctione adhibita, ut observat Usserius, Sedulium poetam in Hispanorum numero collocarunt. Bivarius vero commentator pseudo-Dextri dubitat, an duo fuerint Sedulii poetae.

15. Sedulio addi solet praenomen Coelius, sive Coelius, quod, ait Arntzenius, melioris notae codices agnoscunt. Facile credam, praenomen Caelii in multis mss. reperiri: nam et veterrimae editiones illud exhibent. Labbeus, de Script. eccles., confirmat, Sedulii praenomen C., aut Coelii, aut Coecilii apud recentiores esse. Hinc fortasse in Diction. Script. eccles. confictum fuit Gaius Coecilius Sedulius. Dempsterus, in Histor. eccles. Scot., Caium, aut Coecilium dicit. 0440C Meum tamen est profiteri, in codicibus a me visis tale praenomen non apparere, excepto codice Vaticano reginae Suecorum, num. 333, quem Reg. 1, voco, in quo inverso ordine est Sedulius Coelius, et codice etiam reginae, num. 29, quem Reg. 5, appellabo, ubi Coelius, sive Celius Sedulius nominatur. Is autem codex recentissimus est, ac vix pro ms. haberi debet: censeo enim, exscriptum eum esse ex Aldi editione, certe posterior ea quidem est. In quodam Barthii codice acrostichis Liberii dicitur esse de Coelio Sedulio, 9 ut referam in Append. Apud antiquiores Romanos Caelius nomen erat, non praenomen, ut M. Coelius Rufus, L. Coelius Antipater: sed sub imperatoribus magna invecta est perturbatio nominum et praenominum.

0440D 16. Nomen Sedulius occurrit apud Ciceronem, Pro domo sua cap. 30; in inscriptionibus Gruteri, pag. 4, n. 7, P. Sedulius Julianus; et p. 181, n. 9, Q. Sedulius; apud Muratorium, pag. 1213, Sedulia Laeta; et pag. 125, n. 4, haec legitur inscriptio parum correcta, ut videtur:

Q. Sedvlivs. Fil
Sedvli, Maior
Dis. Maris. Ac
Avg. Arcvm
Statvas. Idem
M. D. D

Inter Christianos nonnulli apparent hoc nomine nuncupati. In Dissert. Isagog. Bernardi Pezii, ad tom. I. Thesaur. Aneed. pag. 5 seqq.. recensetur 0441A necrologium ms. Abbatiae S. Petri Salisburgi sub Arnone primo archiepiscopo Salisburgensi scribi coeptum et a coaevis usque ad saeculum XII perductum. In ordine episcoporum et abbatum diversorum locorum designatur Sedolius episcopus: sic enim scribitur. Praeterea anno 721, in primo concilio Romano sub Gregorio II, Sedulius Britanniae episcopus conspicitur. De alio Sedulio saeculi IX agit Hepidannus monachus S. Galli, in Annalibus a Duchesnio editis, tom. III Historic. Franciae, pag. 473. Anno 818, Sedulius Scotus clarus habetur. Est etiam ejusdem nominis, sive cognominis Henricus Sedulius ordinis Minorum, scriptor saeculi XVII non valde notus, quamvis opus pro celebri libro Conformitatum S. Francisci scripserit. Samuel Hundius latere voluit 0441B sub nomine Sedulii Numae, in opere, Bulla Innocentii X adversus quinque propositiones, etc. De Sedulio vero, qui concilio Romano sub Gregorio II interfuit, Labbeus hanc refert subscriptionem: Sedulius episcopus Britanniae de genere Scotorum huic constituto a nobis promulgato subscripsi. In codice Vat. 1342, est collectio canonum, quam 10 eamdem esse, quae Cresconiana passim a Baronio in Annalibus vocatur, aliquis initio codicis annotavit. Sed Ballerinii, qui in editione operum S. Leonis de collectionibus canonum eruditissime agunt, recte observant, diversam hanc esse ab ea, quae Cresconiana a Baronio nuncupatur. Pag. 191 hujus codicis sunt Tituli decretorum Gregorii papae junioris, h. e., Gregorii II. Initio, inter episcopos recensentur Sinderado Archiepiscopo 0441C Hispaniae, Sedulio episcopo Britanniae, Fergusto episcopo Scothiae. In subscriptionibus vero: Sinderadus archiepiscopus regionis Hispaniae huic constituto, etc.; Sedulius episcopus de genere Britanniae huic constituto, etc.; Fergustus episcopus ex genere Gothorum huic constituto, etc. Pro Gothorum legendum videtur Scotorum. In alio codice Vat. 1341, nominantur etiam in hoc concilio Sinderedus archiepiscopus Spaniae, Sedulius episcopus Britanniae. Et Sinderedus quidem, ita enim in catalogis praesulum Toletanorum appellatur, quo tempore Saraceni Hispaniam occuparunt, Toletana sede sua relicta, Romam confugit: Sedulius qua de causa Romam convenerit, incertum mihi est.

17. Sedulium poetam Hildeberti Scotorum antistitis 0441D discipulum ab ineunte aetate fuisse, Trithemius, ut vidimus, narrat. Sed id refellit Baronius ad annum 429, num. 4; observat enim, primum Scotiae episcopum fuisse Palladium, a Coelestino Papa missum, quod confirmat ex Prospero, in Chronico, sub consulibus Theodosio et Valentiniano, et in opere adversus Collatorem, in fin., ubi Coelestinum laudans, ait: Ordinato Scotis episcopo, dum Romanam insulam studet servare catholicam, fecit etiam barbaram christianam. Britanniam vocat Romanam insulam, Scotiam Barbaram dicit, quia etsi jam olim multi in Scotia Christi fidem amplexi fuerant, tamen maxima pars ejus gentis idola venerabatur, et barbarorum ritu vivebat. Qui ergo fieri potuit ut Sedulius, 0442A qui hoc ipso tempore florebat, ab ineunte aetate magistrum habuerit Hildebertum Scotorum archiepiscopum?

18. Etsi autem non constat, sub cujus disciplina Sedulius ab ineunte aetate profecerit, tamen nulla causa est cur credamus eum laicum gentilem fuisse, et, postquam philosophiam 11 didicerat, ad Deum conversum, Sacramentum Baptismi a Macedonio suscepisse, ut narratur in codice Vaticano, num. 5, relato, et in codice meo chartaceo, num. 10. Id autem eo minus credo, quo apertius video unde error natus fuerit. Ait Sedulius in epistola dedicatoria ad Macedonium: Cum saecularibus igitur studiis occupatus vim impatientis ingenii, quod Divinitatis in me providentia generavit, non utilitati animae, sed inani 0442B vitae dependerem, et litterariae solertia disciplinae lusibus infructuosi operis, non auctori deserviret, tandem misericors rerum Conditor clementius fabricam sui juris aspexit, et stultos in me mundanae sapientiae diutius haberi sensus indoluit, etc. Haec autem, et alia similia, quae sequuntur, non arguunt Sedulium hoc ipso tempore ethnicae superstitioni addictum fuisse, quod gravioribus verbis debuit declarari; sed solum denotant animum ejus profanis deditum disciplinis, ac parum divinas curantem.

19. Itaque quod postea addit, Macedonium alloquens, Me noveram, vel tua, pater beatissime, vel aliorum, quos gratia similiter coelestis illustrat, quiddam profecisse doctrina, id non indicat, Sedulium sacro Baptismate a Macedonio ablutum fuisse, sed 0442C potius sacrarum litterarum scientiam ab eo percepisse. Et cum Sedulius postea rationes afferat cur Macedonio prae caeteris opus suum dedicet, non praetermisisset clare exprimere, si verum esset, quod baptizatus ab eo fuisset: praesertim cum de aliis dicat ad eumdem Macedonium: Alios intra septa gregis tui oves fecisti.

20. Refert Trithemius, Sedulium amore discendi venisse in Franciam, deinde Italiam perlustrasse, Asiam et Achaiam, postremo Romae claruisse. Hanc narrationem amplificat, et exornat Xystus Senensis l. IV Biblioth. sanct., ubi de Coelio Sedulio ait: Velut alter Apollonius Tyanaeus fugientem sapientiam toto terrarum orbe perquirens, Britanniam, Hispaniam, Galliam, Italiam, Graeciam et Asiam miro discendi 0442D ardore perlustravit: tandemque Romae divinis et humanis doctrinis illustris sub Theodosio Augusto floruit, carmine excellens et prosa. Quod Sedulius in Franciam venerit, alibi non legitur: 12 sed simile vero est, id ita accidisse, si natale solum Sedulii Scotiam dicamus esse. Plerique codices eum in Italia philosophiam didicisse confirmant: sed quo magistro, aut qua in regione Italiae, non constat. Asiae mentio apud Trithemium occurrit, apud alios non item. In Achaia, et, si vis codici Palatino, num. 5, exhibito credere, in Arcadia Sedulius vixit, postquam philosophiam in Italia didicerat.

21. Quid autem Sedulius egerit in Achaia, non uno modo codices mss. exponunt. Alius refert: 0443A Cum aliis metrum heroicum Macedonio consulente docuit in Achaia. Alius: Cum aliis metrorum generibus heroicum metrum, etc. Alius: Cum aliis consociis heroicum metrum, Macedonio consulente, didicit. In Achaia libros conscripsit, etc. Quid ergo retinendum? Haereo sane. Verbum consulente eo magis me ducit, ut credam Sedulium consilio Macedonii docuisse alios metrum heroicum cum aliis metrorum generibus; quo pertinet, eum multis in locis vocari rhetorem. Vide schol. ad titulum epistolae ad Macedonium, et in his Proleg. num. 25, 90, et schol. ad vers. 60 l. I. Sed probabile etiam videtur, eum, Macedonio consulente, sive docente, simul cum aliis consociis, seu condiscipulis, metrum heroicum didicisse. Huic tamen interpretationi non nihil obstat, 0443B quod Sedulius in epistola dedicatoria non solum non agnoscit se in hujusmodi studiis discipulum Macedonii, sed potius innuit, Macedonium non in has humiles disciplinas, sed in sublimiores incumbere solitum fuisse. Ex diversa etiam interpunctione sensus aliquantulum diversus redditur. Nam si post docuit, vel didicit punctum apponatur, tunc intelligetur, Sedulium in Achaia libros conscripsisse. Si oratio continuetur, et post Achaia punctum collocetur, tunc significabitur eumdem in Achaia docuisse. In Ottobon. 1 et in aliis, neque post didicit, neque post Achaia punctum apponitur; sed omnia sine ulla distinctione procedunt: sed in Reg. 1 clare interpungitur docuit in Achaia; libros suos scripsit tempore, etc.

22. Sed utrovis modo periodus interpungatur, 0443C satis inde colligitur, Sedulium in Achaia fuisse commoratum, cum omnia aut pleraque carmina sacra composuit. Codex Palatinus, num. 5 13 relatus, aperte ait: Venit in Arcadiam, ubi hunc librum composuit. Ac videtur Sedulius presbyter in eadem Ecclesia factus, in qua presbyter erat Macedonius, antistes Ursinus, presbyteri etiam Laurentius, Gallicanus, Ursinus, vel Ursicinus, et quidam Felix, qui non appellatur presbyter. In eadem Ecclesia, vel provincia, floruisse videtur Syncletice virgo ministra, sive diaconissa, quam Sedulius in epistola ad Macedonium celebrat, eam laudans, quod praeter alias virtutes Scripturas ecclesiastici dogmatis sitiens epotaverit. Non ergo videtur esse diversa ab illa Syncletice cui Eustathius Latinam versionem in Hexaemeron 0443D S. Basilii dedicavit. Exstat ea versio inter appendices tom. I operum Basilii, recensente Juliano Garnier congregationis S. Mauri. Dedicatio sic incipit: Eustathius Syncleticae Germanae diaconissae salutem in Christo. Religiosus, simulque studiosus animus tuae germanitatis, dum plenitudinem coelestium nosse desiderat Scripturarum, cunctas bibliothecas ecclesiasticas, et earum qui fuerint conditores, crebris lectionibus investigans, pervenit tandem ad Hexaemeron, etc. Sed neque ex Eustathio plura de hac Syncletice addere possumus, neque Bollandus, qui die 5 Januarii Syncletices a Sedulio laudatae in praefatione Vitae S. Apollinaris Syncletices meminit, quidquam aliud profert, nisi quod Sedulius ipse 0444A narrat in epistola ad Macedonium; Eustathium autem paulo post Constantini saeculum floruisse, nonnullis visum est. Neque aliud de hoc Macedonio rescire licuit, quem minus recte abbatem appellari in var. lect. ad titulum epist. dedicatoriae Sedulii animadvertemus. Ejusdem Macedonii hortatu Sedulius carmen paschale in prosam orationem convertit, ut ex epistola dedicatoria colligitur. Fertur etiam, epigramma Asterii, qui Sedulii carmina post fata ejus collegit, Macedonio dedicatum fuisse, cui Sedulius opus suum dedicaverat. Quod non ita certum esse, suo loco ostendam.

23. De tempore quo Sedulius libros suos scripsit, haec habemus e mss. codicibus. Quidam exhibet: Libros suos scripsit tempore Valentiniani et Theodosii. 0444B Alius, in tempore imperatorum minoris Theodosii filii Arcadii, et Valentiniani filii Constantii. Alius, In tempore Valentini et Theodosii. Alius, 14 Tempore Theodosii et Valentiniani. In his Valentini mendum est, pro Valentiniani. Alio modo codicem Ottobon. 1 legebat Dominicus Georgius, ut dixi num. 9, sed membranae ita habent, ut exscripsi, in quibus clare post Constantii punctum affigitur ante verbum pax, quod initium est alterius periodi. Dubium ergo non est, quin Sedulius floruerit tempore Theodosii minoris et Valentiniani. Proinde Sigebertus longe aberravit, qui in libro de Script. eccles. de Sedulio ait: Claruit tempore Constantis et Constantii, filiorum Constantini. Neque audiendus est Heinsius, epist. ad Reinesium 176, tom. V Sylloges Burm. p. 198, 0444C qui cum aliis aetatem Sedulii ad Theodosium Magnum revocat ex dedicatione ad Theodosium, Romulidum, etc., quam Sedulii non esse infra demonstrabitur. Dempsterus praeterea graviter labitur, cum ait, Sedulium secundum quosdam vixisse sub Theodosio Seniore anno 430, eamque veriorem esse sententiam: fortasse pro anno 430, alium indicare voluit. Alii annum 378, quo Sedulius claruerit, alii annum 381 assignant.

24. Cum Valentinianus Constantii filius regnare coeperit anno 424, Theodosius junior e vivis excesserit anno 450, consequens est, ut intra annum 424 et 450 Sedulium libros suos conscripsisse dicamus. Trithemius annum quo Sedulius claruit, ita nobis indicat: Claruit sub Theodosio, anno Domini 430. Justus Fontaninus, 0444D de Antiquit. Hortae l. II, c. 3, censet, Sedulii carmen ab ipso vulgatum fuisse circa annum 434; Georgius vero suspicatur, id evenisse anno 420, quod arguit ex nomine Constantii, quod in codice Ottoboniano apparet. Constantius enim anno 417, Placidiam Honorii sororem duxit uxorem; anno 421, Augustus est renuntiatus, eodemque periit. Verum, ut jam monui, Constantii mentio fit in codice Ottoboniano, ut ejus filius dicatur esse Valentinianus, ac distinguatur a duobus Valentinianis, qui praecesserant, Seniore altero, altero Juniore nuncupato. Multo vero magis rejicienda est opinio Usserii, qui Sedulium ad annum usque 494, saltem post annum 470, dejicit. Argumentum petit ex dedicatione 0445A Asterii ad Macedonium, quem perperam putat esse eumdem, ad quem Sedulius scripsit, ut postmodum docebo. Xystus Senensis, 15 ipso anno 450 Sedulium obiisse affirmat: alii recentiores anno 449, aut 450, vixisse tradunt. Sed de certo anno nihil potest definiri.

25. Dubitant nonnulli, an Sedulius sua carmina ediderit, an solum intra privatos parietes continuerit. Sed haec controversia melius explicabitur, cum de Asterio, qui Sedulii carmina collegisse, et divulgasse dicitur, sermo instituetur. Investigandum praeterea est, cui fundamento innitatur assertio Trithemii, quod Sedulius postremo Achaiae finibus excedens in urbe Roma mirabili doctrina clarus effulsit. Vehementer hac de re dubitant plerique. Reperio 0445B tamen, confirmari id posse auctoritate Paschasii Ratberti, in libro de Partu Virginis, qui olim S. Ildefonso tribuebatur: sed eminentissimus cardinalis Franciscus Lorenzana, sacrarum litterarum et cultor, et patronus egregius, in perquam erudita et eleganti editione Patrum Toletanorum opus auctori suo Ratberto restituit, atque inter alia dubia aut supposititia Ildefonsi rejecit. Ratbertus ergo, tom. I Patrum Tolet. pag. 314, ait: Hinc Sedulius rhetor Romanae Ecclesiae in paschali suo opere ait. Adde ex Usserio verba referenda n. 180 seq. Leviori nititur fundamento narratio de Sedulii divitiis, quas Guilielmus Eysengrein memorat in Catal. test. verit., ad ann. 412: Cum nihil non didicisset, ait de Sedulio, quod theologo absolutissimo necessarium videbatur, atque 0445C non minus internis animi dotibus, quam externis divitiarum opibus eniteret, etc.

26. Diversa ratio est de episcopatu Sedulii, quem Nic. Antonius, num. 14 laudatus, omnino pernegat. Mihi contra certum videtur, Sedulium alicubi tandem episcopum renuntiatum fuisse. Ut enim omittam, episcopum vocari a Sigeberto, et ab auctore veteri, qui decretum Gelasii descripsit, a nobis producendo num. 152, duo sunt antiquissima carmina in laudem Sedulii, a Belisario et Liberio composita, a nobis in appendicibus exponenda. In utroque est acrostichis, sive anacrostichis, nimirum ex primis litteris versuum, ac similiter ex postremis conficitur nomen Sedulius antistes: quo etiam nomine Sedulium appellat anonymus Mellicensis Sigeberti 0445D aequalis, de 16 Script. eccles. Censebant ergo Belisarius et Liberius, antistitem fuisse Sedulium. Christiani autem scriptores vix umquam presbyterum vocarunt antistitem, sed hoc nomen proprium esse voluerunt episcopi, ut videre licet in cod. Justin. libr. I, tit. 3, leg. 18, 22, 25, et alibi saepe. His Labbeus, quem Nic. Antonius in episcopatu Sedulii negando secutus videtur, respondet, antistites ordine in secundo, hoc est, presbyteros a Sidonio in Claudiano Mamerco, et ab aliis veteribus agnosci. Sed etiamsi aliquando nonnulli presbyteri ab aliis honoris causa ita fuerint appellati, tamen negari nequit, id nomen simpliciter positum, ut ordinem indicet, episcopum significare. Sidonius Mamercum 0446A non antistitem simpliciter, sed ordine in secundo vocat: ex quo nonnulli fingunt, fuisse chorepiscopum, sive vicarium generalem sui episcopi. Praeterea episcopatus Sedulii comprobatur ex codice Urbinate 584, olim 828, in quo passim egregius episcopus Sedulius nominatur, ut in variis lectionibus ad initium et finem librorum constabit. Vide num. 89.

27. Aperte etiam episcopum vocat Sedulium Albinus, sive Alcuinus, in Officiis per ferias, sabbato, ubi hymno abecedario Sedulii, A solis ortus, titulum praescribit, B. episcopi Sedulii hymnus. Hunc titulum a recentiore esse manu ait Labbeus: sed mihi contra videtur, ab ipsius Albini manu esse. His ergo codicibus, in quibus Sedulius episcopus 0446B dicitur, consona sunt tum epigrammata Liberii et Belisarii, tum vetus inscriptio prosae Sedulianae ex Pithoeano codice: Incipit praefatio Sedulii antistitis in soluta oratione paschalis carminis. Ac fortasse Sedulius episcopus jam erat, cum carmen paschale soluto sermone reddidit, quod adhuc presbyter composuit: ex quo factum est, ut in carmine paschali vulgo presbyter nominetur. Deinde cum carmen paschale in omnium manibus esset, nomen presbyteri Sedulio adhaesit, omisso alio episcopi, quod non ita patens erat. In appendice Bibliothecae Patrum Margarini De la Bigne, vocatur in indice Coelius Sedulius Scotus presbyter, sive antistes. Mabillonius, tom. I Analect. veter. pag. 363, ex versibus acrostichis in Sedulium colligit, eum antistitem, seu episcopum 0446C fuisse: sed omnino pro eodem accipit antistitem, 17 atque episcopum, ut patet ex indice, et ex aucturitate Sigeberti in hanc sententiam allegata. Nic. Antonius objicit versum Asterii de Sedulio: Per quam justus ait talia Sedulius: nam Asterius Sedulium justi titulo tantum non appellasset, si episcopum laudare voluisset. Sed haec conjectura parum movere debet: nam in Asterii epigrammate Sedulius neque presbyter vocatur: et potuit Asterius vel ignorare, episcopum fuisse Sedulium, vel de hac ejus dignitate, tumquam de re nota, neque ad sui epigrammatis argumentum explicandum necessaria, tacere. Minus movere nos debent argumenta hypercritici Basnagii, qui tom. III Annal. polit. ad ann. 434 negat etiam presbyterum fuisse Sedulium, 0446D quia Macedonium presbyterum patrem vocat, et se nulla veteris scientiae praerogativa suffultum, et saecularibus studiis occupatum dicit. Haec enim solum probant, Sedulium modeste locutum fuisse, qui Macedonium presbyterum magistrum suum in ecclesiasticis disciplinis, et aliorum plurium, patrem appellaverit, et se in saecularia studia, dum laicus erat, potissimum incubuisse professus fuerit. Grunerus exponebat, Sedulium, cum Macedonium patrem in epistola dedicatoria vocavit, nondum fuisse presbyterum.

28. Quonam autem in loco Sedulius episcopi munus obierit, omnino latet: nam Oretanus episcopatus Sedulii fabula est a nobis explosa num. 14. Donec 0447A aliud clarius lumen affulgeat, conjicere libet, Sedulium in Achaia, ubi presbyter erat, et libros suos composuit, ad sedem episcopalem fuisse evectum, atque ibi tandem diem supremum obiisse. Dubitet etiam aliquis, an alicubi Sedulio religiosus honor praestitus fuerit. Asterius eum vocat justum, et Alcuinus Beatum, ut nuper vidimus. Ita etiam appellat exscriptor codicis bibliothecae Laurentianae Florentinae referendi num. 86, et noster codex Reg. 2, ut leges in Scholiis ad titulum carminis paschalis. Mabillonius Veter. Analect. Paris. 1723, pag. 548, ex codice Vaticano annorum tunc fere quingentorum profert opus ita inscriptum: Revelatio, quae ostensa est venerabili viro Hispaniensi Eldefonso episcopo (anno 845). In hoc opere sic laudatur Sedulius: 0447B Definit sanctus Sedulius mirabiliter dicens: Non quia qui summus pater est, etc. 18 Vide l. I, vers. 319. De auctore hujus operis, aut de hoc episcopo Hispaniensi Ildefonso nihil aliunde expiscari potui, nisi suspicari libeat, fuisse Adefonsum episcopum Salmantinum, cujus epitaphium, a Petro Pictaviensi conscriptum, legitur tom. XXII Biblioth. Patrum Lugd. Ejus non meminit Nic. Antonius in Biblioth. Hisp. Agitur eo in opere de panibus in Ecclesia offerendis, et de signis, quae inesse debent hostiae consecrandae. Incipit: Anno octingentesimo quadragesimo quinto Incarnationis Domini nostri Jesu Christi . . . in visu apparuit mihi, etc. Vidi codicem ipsum Vaticanum 1341, in quo post collectionem Conciliorum, saeculo circiter X scriptam, charactere 0447C recentiori exarata est Revelatio Eldefonsi in fine voluminis. Mendose autem legitur hoc et filius est pro et filius hoc est. Quod attinet ad Sedulium, ejusmodi elogia justi, beati, atque adeo sancti probitatem ejus vitae possunt confirmare, non autem efficere, ut intelligamus, coelestes honores illi umquam exhibitos fuisse, cum ejus nomen in nullo martyrologio inscriptum inter sanctos reperiatur, neque ejus memoria in ullis libris liturgicis religioso cultu celebretur. Bollandiani ad diem 12 Februarii inter praetermissos referunt C. Coelium Sedulium. Colganus ad hanc diem ejus meminit, sed tantum sub titulo Venerabilis; ita quidem vocatur in Decreto Gelasiano, ut ab Hincmaro de non trina Deitate venerandus. Dempsterus l. III Hist. Eccles. Scot., et 0447D David Camerarius l. III de Scot. piet. ad diem 20 Februarii Sanctum dicunt: Camerarius ait, ab aliis diem festum poni 13 Junii. Bollandiani in nullis fastis nomen Sedulii repererunt. Dempsterus loc. cit. tradit, Joannem Gropperum t. I, de Alt. sacram., pag. 360, ex versione Christophori Cassiani Trabachensis probare, Sedulium sanctis annumeratum esse.