Caput IV. Recensentur editiones Sedulii, interpretes, et conjecturarum in eum auctores.

95. Editio I, sine anni nota, Parisiis in-4º, ex officina Ascensiana, recensente Nic. Cappusoto. Sic Fabricius in Bibl. vet. Lat. Eam vidi in Bibliotheca Corsinia hoc titulo: Celii Sedulii presbyteri, Mirabilium divinorum libri quinque cum hymno et carmine 0477C elegiaco ejusdem, Jehan Petit. Venundantur Parrhisiis in via ad divum Jacobum sub Leone argenteo, et in monte divi Hilarii sub Speculo. Praefatur Nic. Cappusotus ad Joannem Guillardum Parisiensem magnae exspectationis adolescentulum. In fine: Quinto kalendas martias ex officina Ascensiana apud Parrhisios. Post carmen paschale est epigramma Sedulii, tum hymnus et elegia. Cappusotus Sedulium interpretari constituerat. Mirari autem non nequeo, ait, tam religiosum, tamque amoenum scriptorem non fuisse antehac in gymnasiis Parisiensibus vulgatiorem. Profert etiam Sedulii elogium ex decreto Gelasiano apud Gratianum, in aliis editionibus repetitum.

59 96. Editio in-4º, sine anno et consule, ait Arntzenius, qui ea usus est, et id solum profert ex titulo: 0477D Sedulii poetae christianissimi, paschalis carminis libri quatuor. Ejusdem hymni duo non poenitendi. Ad lectorem distichon:

Haec tibi Sedulii, si te sacra lectio ducit,
Dulcia divini carmina vatis eme.
Sequebatur Gelasii testimonium. Arntzenius Veterem 1 appellat.

97. Editio III. Idem Arntzenius vidit aliam editionem sine anni nota, ad cujus calcem haec legebantur: Hoc opus felici exitu ab industrio viro Georgio Richolff, impensis Laurentii Bornman aeneis typis excusum est in praeclara urbe Monasteriensi, Vestphaliae metropoli nobilissima. Adjecta erant huic editioni quaedam epigrammata Martialis, in quorum 0478A fine id notatum erat: Valerii Martialis poetae lepidissimi, electorum epigrammatum liber primus cum Hermanni Buschii familiarissima expositione, in clarissima Agrippinensi academia impressus, feliciter explicit anno MDIX. Arntzenius hinc conjicit, Sedulium quoque eodem anno 1509 impressum fuisse: sed, ut videtur, haec duo opera in unum volumen compacta fuerant, atque adeo certus annus editionis Sedulii colligi nequit. Margini quaedam erant ab homine prorsus non indocto ascripta, sed litteris ita negligenter exaratis, ut pauca ex iis excerpere Arntzenio licuerit, qui hanc editionem vocat Monasteriensem.

98. Editio IV, anno 1499, Lipsiae, per Jacobum Thanner, in-4º, ex Biblioth. med. et inf. aevi Fabricii, 0478B cum notis Mansii.

99. Editio V, anno 1499, Parisiis, in-folº, cum Juvenco et aliis, ut fusius dixi in Prolegom. ad Juvencum, num. 53. Vide etiam Maittaire, Annal. typ. pag. 362.

100. Editio VI, anno 1501, Mediolani, cura Jani Parrhasii. Hanc editionem apud Batavos rarissimam Arntzenius frustra diu quaesivit. Romae quidem non obvia est, sed exstat apud cl. praesulem Reggium, reconditioris sacrae doctrinae in paucis aequum et doctum aestimatorem: cui plurimum haec nostra poetarum christianorum sylloge debet, tum qua praefecto bibliothecae Vaticanae, tum qua selectis libris ac singulari philologiae peritia instructo. Titulus est: Sedulii carmen paschale. Aurelii Prudentii 0478C 60 carmina. Subjungitur decretum Gelasii de Sedulio. Sequitur dedicatio, sive praefatio Parrhasii ad Michaelem Riccium Neapolitanum regium Insubriae gubernatorem: quae in hoc exemplari deest, ac vix quaedam ex fine legi possunt, nimirum: Accipe interea Sedulii nostri carmen, et alterum disertissimi viri Prudentii, cujus utinam scripta omnia exstarent, aut saltem siqua reperiuntur, incuria temporum depravata non essent. Certe nec ego tantum laboris in emendando subissem, quique divinorum studio tenentur, nihil in eo genere desiderarent. Sed ista qualiacumque legi malui, quam penitus interire, quae tu boni, quaeso, consulas, et Janum tuum, qui te colit, ama. Bene vale, decus nostri soli. Mediolani, Idibus Juniis Mccccci. Putabat Parrhasius, Prudentium et Sedulium 0478D antea editos non fuisse: sed falso id putabat. Post praefationem: Sedulii christiani poetae carmen paschale. Sequitur prologus metricus Sedulii, et sine ullo titulo aut divisione librorum carmen paschale. In fine: Explicit Sedulii carmen paschale. Adduntur nonnulli hymni Prudentii, ut explicui Comment. ad hymn. 2 Peristeph. vers. 1, ubi ex litteris eruditissimi viri Jacobi Morelli monui, hanc editionem exstare in bibliotheca S. Marci Venetiis. Plura alia de hac editione eodem loco observavi, quae Romae etiam in Bibliotheca Corsicia asservatur. Animadversiones Parrhasii in Sedulium et Prudentium proferam num. 189 seq. Arntzenius varias lectiones ex Parrhasio profert, quia eas ascriptas 0479A a docta manu invenerat in Georgii Fabricii editione Poetarum christianorum.

101. Editio VII, anno 1501, publicata anno 1502. Venetiis, apud Aldum, cum aliis poetis christianis. Eam descripsi in Prolegom. ad Juvencum, num. 60. In secundo volumine poetarum christianorum, Aldus primum locum Sedulio dedit hoc titulo: Coelii Sedulii presbyteri Mirabilium divinorum liber primus. Cum sua gentiles, etc. Desunt epistola ad Macedonium et prologus metricus. Capita passim suis titulis distinguuntur. Primus liber continenter protrahitur usque ad versum Ora lupi, qui in aliis editionibus est finis libri secundi. Post carmen paschale est elegia Cantemus cum inscriptione, Hoc opusculum, etc, de qua alibi, tum Sedulii epigramma, 0479B quod incipit, Haec tua, postremo 61 C. Sedulii presbyteri hymnus de Christo succincte ab incarnatione usque ad ascensionem. Baylius priores alias editiones ignoravit, qui in Lexico hanc primam carminum Sedulii editionem esse docuit.

102. Editio VIII, anno 1504, Lipsiae, in-4º. Hujus varias lectiones annotavit Grunerus.

103. Editio IX, anno 1509, cujus varias lectiones margini editionis Sedulii Tornaesianae anni 1566 ascriptas collegit Artnzenius. Ignoratur locus; ac solum erudita manus ad prologum vers. 4 notaverat: Nusquam diphthongus neque accentus apparet in editione nostra anni 1509, de cujus scripturae antiquitate disseruit Salmasius, ad Sarravium epist. 183. Hanc editionem Arntzenius Veterem 2 nominat. Fortasse 0479C non est diversa ab ea quae in Biblioth. med. et inf. aevi Fabricii hoc anno 1509 peracta dicitur Lipsiae per Jacobum Thanner, in-4º.

Editio X, 1509, Coloniae, ex Biblioth. med. Fabr.

Editio XI, 1512, Lugduni, cum commentariis Nebrissensis, in-4º, ex Biblioth. med. Fabr. Fortasse legendum Lucronii pro Lugduni. Vide n. seq.

104. Editio XII, anno 1515, in-4º, Caesaraugustae, cum paraphrasi Nebrissensis. Haec describitur a Majansio in Spec. suae bibliothecae p. 27. In fronte conspicitur Sedulius explicans volumen cum hoc titulo: Coelii Sedulii presbyteri Paschale opus: et paulo inferius legitur: Sedulii Paschale, cum commento Antonii Nebrissen.; et ad finem operis ita: Sedulii 0479D Paschale, cum reliquis opusculis, quae exstant carmine conscripta, finiuntur. Explicita Caesaraugustae industria, et expensis Georgii Coci, VI Nonas Septembres, anno salutis christianae MDXV, post primam impressionem, quam castigavit, punxit, dispunxit, interpunxitque Antonius Nebrissen, adjecitque paraphrasin in locis obscuriores (sic). Praecesserat ergo alia editio, ac fortasse Compluti 1514, quae per errorem in Biblioth. Nic. Antonii alligata fuerit anno 1524, aut Lucronii, vel Lugduni, ex dictis num. praeced. Dempsterus ait, se non vidisse Vitam Sedulii, quam a Nebrissensi confectam narrant Gesnerus et Simlerus. Sed, ut ego puto, Nebrissensis solum scripsit brevem praefationem in carmina.

0480A 62 Editio XIII, anno 1516, Taurini, apud Joannem Angelum et Bernardinum de Silva, curante Joanne Brema, quam laudat cl. Zacharias in peregregio suo opere Storia Polemica delle proibizioni de' libri, ad annum 496, n. 10, pag. 51.

105. Editio XIV, anno 1524, Compluti, in-4º, cum paraphrasi Nebrissensis, ut refert Nic. Antonius in Biblioth. nova Hisp. verbo Antonius Lebrixa, sive Nebrixa, Latine Nebrissensis, quem edidisse ait: In Sedulii poema de Christi miraculis paraphrasis. Compluti, 1524, in-4º, nisi error est in numeris 1524 pro 1514, ut modo dicebam. Recusa paucis ante annis est Bibliotheca vetus, et nova Nic. Antonii Matriti elegantissimis typis: et Bibliotheca quidem veteri notationes suas non quidem ita multas pro rei 0480B amplitudine, sed eruditas tamen et selectas adjecit vir clarus Franciscus Perez Bayer. In Bibliotheca nova solum apparent additiones posthumae ejusdem Nic. Antonii. Utinam simul prodiisset, aut nunc denique in lucem emitteretur supplementum Bibliothecae novae, de quo sermo fit in praefatione ad hanc editionem Matritensem. Cum enim viri docti, Thomas Antonius Sanchez, Joannes Antonius Pellicer, et Raphael Casalbon, augendae et corrigendae Bibliothecae novae multam operam et laborem insumpserint, ut eam tutius legere possimus, optandum valde est, saltem correctiones in publicam lucem venire.

106. Editio XV, anno 1528. Huic anno editionem Sedulii Basileae in-8º, ex recognitione Theodori 0480C Poelmanni, assignat Fabricius in Biblioth. vet., cum de Sedulio agit; quam repetitam innuit 1534, 1537, et Calari 1573. Loquitur de editione Sedulii simul cum Juvenco, Aratore, et duobus hymnis Venantii Fortunati integritati suae per G. Cassandrum restitutis. At ipse Fabricius dum Juvenci editiones enumerat, solum refert editionem ex recognitione Poelmanni Basileae sine anni nota, praemissa epistola Hadamarii, quae repetita fuerit Calari. Confer num. 109. Ceillierius quoque commemorat editionem Basileensem Sedulii anni 1528, sed, ut conjicere licet, ex Fabricio.

107. Editio XVI, anno 1534, Basileae in-8º, ut ex Fabricio nuper dixi. Adhaeret Ceillierius.

108. Editio XVII, anno 1537, in-8º: Juvenci Hispani 0480D et Sedulii 63 Scotigenae presbyterorum et poetarum christianissimorum historiae evangelicae, versibus heroicis ad amussim expressae: jam tersiores, et ex veterum aliquot librorum collatione multo castigatiores in lucem prolatae. Coloniae, apud Eucharium (Cervicornum). Recensuit Reinhardus Lorichius Hadamarius. Hanc editionem explicui etiam in Prolegomen. ad Juvencum num. 69. Post Juvencum est Sedulius cum epistola ad Macedonium et prologo metrico. Carmen, ut in Aldo, in quatuor libros divisum est. Postea: Incipit hymnus ejusdem, etc. Haec est elegia Cantemus. Denique carmen Sedulii, sive hymnus alphabeticus, A solis ortus.

109. Editio XVIII, eod. an. 1537, in-8º: Juvenci 0481A Hispani evangelicae historiae libri IV. Coelii Sedulii Mirabilium divinorum, sive paschalis carminis libri IV, una cum hymnis aliquot. Aratoris in Acta Apostolica libri duo. Venantii Honorii Fortunati hymni duo per G. Cassandrum integritati suae restituti. Omnia per Theodorum Poelmannum Cranenburgensem recognita, Basileae: sine certa anni nota, praemissa epistola Hadamarii ex editione Coloniensi ejusdem anni 1537. In Prolegomenis ad Juvencum num. 70 et 75, conjiciebam, hanc editionem differendam esse ad annum 1551, neque nunc quidem aliter sentio, quamvis Fabricius editionem Sedulii et Juvenci cum Aratore, etc., Basileensem anno 1537 referat. Accuratior enim mihi videtur Fabricius, cum inter editiones Juvenci Basileensem hanc Poelmanni sine temporis 0481B nota dicit esse: errat tamen, quod quatuor hymnos Fortunati a G. Cassandro integritati suae restitutos asserit. In elogio Sedulii recte duos tantum commemorat. Poelmannus Sedulium post Juvencum collocat: praemittit epistolam ad Macedonium, tum praefationem metricam. Carmen paschale divisum est in quatuor libros, ita nimirum ut tertius coalescat ex tertio et quarto nostrae editionis. Post carmen, Coelii Sedulii elegia, Cantemus, etc. Post elegiam, Coelii Sedulii hymnus, A Solis, etc. Post hymnum epigramma de quatuor Evangelistis, Matthaeus instituit, etc., quod in nostra editione Juvenci, ex vetustissimo exemplari positum fuit pro prima praefatione Juvenci. In codice Poelmanni nomen auctoris ascriptum non erat. Post epigramma versus acrostichi de Sedulio, Sedulius 0481C Domini, 64 et Sedulius Christi, praetermisso auctorum nomine. In fine voluminis, post varias lectiones in Juvencum additae sunt nunnullae aliae in Sedulium, quae margini etiam carminum suis in locis appositae apparent.

110. Editio XIX, anno 1538. Grunerus contulit editionem Sedulii Coloniensem hujus anni in-8º.

111. Editio XX, anno eodem 1536, Antuerpiae, apud Viduam Martini Caesaris, in-8º, ex Bibl. med. Fabr.

112. Editio XXI, an. 1541, in-8º: Coelii Sedulii presbyteri cum piissimi, tum doctissimi, paschale opus, seu Mirabilium divinorum libri quinque cum enarrationibus luculentissimis Aelii Antonii Nebrissensis. Adjunximus etiam Juvenci Hispani presbyteri evangelicam historiam ejusdem argumenti, additis et in eamdem 0481D commentariis. Omnia ad vetustissima exemplaria collata et castigata. Basileae, anno MDXLI. Hujus editionis memini quoque in Prolegom. ad Juvencum, num. 71. Typographus est Westhemerus, qui praefationem quoque adjecit. Nebrissensis enarrationes in hac tantum editione vidi: Arntzenius, aliique recentes editores Sedulii omnino his caruerant. Post praefationem Nebrissensis, praetermissa epistola ad Macedonium, incipit prologus metricus Sedulii Paschales: tum carmen in quinque libros distributum; deinde: Incipit hymnus ejusdem, etc. Haec est elegia Cantemus. Postremo: Sedulii presbyteri hymnus iambicus dimeter, etc. Enarrationes Nebrissensis inter versus collocantur.

0482A Editio XXII, anno 1545. Basileae, in-8º, cum Juvenco et Aratore, collata cum codice Rottendorphii et aliis codicibus mss., ex Fabricio et Reuschio in catalogo editionum Juvenci. Fortasse diversa est editio Basileensis Sedulii hoc anno cum comment. Nebriss., quae indicatur in Bibl. med. Fabr., verbo Sedulius.

113. Editio XXIII, anno 1548. Basileae, in-8º, cum Juvenco et Aratore, ex Fabricio inter editiones Sedulii. Vereor, ne in tot editionibus Basileensibus aliqua subsit fraus bibliopolarum, qui saepe primam frontem librorum recudunt, ut nova editio videatur. Fortasse etiam error est in numeris 1548 pro 1545.

114. Editio XXIV, anno 1551. Basileae, in-8º, cura et studio Poelmanni, ut dixi ad annum 1537, ex catalogo 0482B bibliothecae 65 regiae Parisiensis. Dubitavi in Prolegomen. ad Juvencum, numero 75, et dubito etiamnum, sitne haec prima editio Poelmanni, an repetita.

115. Editio XXV, anno eodem 1551. Barthius, libr. XLIX Advers., cap. 5, citat editionem Lugdunensem hujus anni, quae Aratorem, Sedulium et Juvencum ad lectionem mss. prorsus renovatos praesefert.

116. Editio XXVI, anno 1553. Lugduni, cum Juvenco, in-12, quam contulit, et Tornaesianam 1 appellat Arntzenius. Continet etiam Aratorem. Ejus mentionem feci in Prolegom. ad Juvenc., num. 76.

117. Editio XXVII, anno 1554. Basileae, ut Ceillierius testatur.

0482C 118. Editio XXVIII, anno 1564, cum aliis poetis christianis, recensente Georgio Fabricio, ut latius in Proleg. ad Prudent., Juvenc. et Dracont. exposui. Confirmat Arntzenius quod loc. cit. de Fabricio dixi: Permisit sibi, ait, uno et altero loco, quod non debebat, judice Daumio, ad Heinsium epist. 223, tom. V Syll. Burm. Idem quoque egit in Sedulio, transpositis plerumque verbis, si metri leges aliquid damni paterentur, quae ipsius transpositiones, licet in codicibus neutiquam fundatae, tamen a posterioribus avide sunt interdum receptae. Saepius illud in transposita voce Jugis observavi, . . . licet in quibusdam Fabricius certissime habuerit praeeuntes, quos secutus est.

119. Editio XXIX, anno 1566, cum Juvenco et Aratore, in-12, aut 16, quam Tornaesianam 2 Arntzenius 0482D vocat. Ea etiam ego usus sum ex locupletissima bibliotheca optimi principis, eminentissimi cardinalis Valentis Gonzagae. Confer prolegom. ad Juvencum num. 78.

120. Editio XXX, anno 1568. Lipsiae, ut Ceillierius refert, qui affirmat esse in-8º, cum aliis poetis christianis, procuratam a G. Fabricio. Id nihil aliud esse censeo, nisi quod Fabricius in Bibl. Lat. l. IV, c. 2, inter editiones Prudentii commemorat: Georgii Fabricii in Paeanas tres Prudentii, Sedulii et Fortunati, de Vita et Morte Christi, et in hymnos tres alios Prudentii, et in Romanum martyrem expositio. Lipsiae 1568, in-8º . Subjuncta adagiorum notatorum centuria. In Biblioth. med. 66 Fabricii inter editiones Sedulii 0483A recensetur editio Basileensis in-4º, anno 1566, in poetis christianis G. Fabricii: sed haec diversa non est ab editione quam anno 1564 adjudicavi.

121. Editio XXXI, anno 1573, Calari repetita ex editione Poelmanni, ut uberius dixi in Proleg. ad Juvencum, num. 80.

122. Editio XXXII, 1575. Parisiis, in Bibliotheca Patrum, per Margarinum de la Bigne, tom., VIII ubi exstant carmen paschale, elegia et hymnus. In aliis Bibliothecis Patrum prodiit Sedulius cum aliqua varietate: nam in secunda editione 1589, Parisiis, et in Appendice ad Bibliothecam Margarini, Parisiis, 1624, Sedulio tribuuntur carmen paschale, elegia et hymnus abecedarius, et nihilominus rursus excuditur elegia hoc titulo: Turci Rufi Asterii, viri consularis, 0483B veteris et novi Testamenti collatio Sedulio hactenus ascripta. Notatur Asterium fuisse consulem cum Flavio Praesidio. Additur ex Cuspiniano et Aldo, carmen hoc editum ab Asterio, inscriptum Sedulio; ex Panvinio, Turcio inscriptum et missum; exstare mss. codices, qui Claudiani Mamerti esse dicant. Ita etiam editur elegia, et hoc ipsum annotatur in Bibliotheca Patrum Coloniae 1618, sed inter opera Sedulii in hac Bibliotheca elegia non refertur. Cn. Spinianus pro Cuspinianus, et Panninius pro Panvinius, menda sunt in his Bibliothecis repetita. Tota ipsa narratio falsa est, ut liquet ex num. 46 et 162. Sedulio in his Bibliothecis adjuncti sunt versus acrostichi Liberii et Belisarii de eo; et in Bibliotheca Coloniensi anni 1618, carmini paschali praeponitur 0483C praefatio ad Theodosium Augustum, Romulidum ductor, quam Sedulii esse negavimus. Post acrostichidem Belisarii est opus paschale Sedulii, sive prosa; tum Collectaneum in Epistolas Pauli, quod alterius est Sedulii. In aliis pariter Bibliothecis Patrum typis expressus fuit Sedulius, praesertim in Lugdunensi 1677.

123. Editio XXXIII, anno 1588, Lugduni, in-12, vel 16, de qua vide num. 82 Prolegom. in Juvencum. Hanc editionem habuit Jo. Alb. Fabricius a Nic. Heinsio cum mss. collatam: eamdem Tornaesianam 3 Arntzenius nominat, qui animadvertit, easdem fere lectiones servari in hac editione Tornaesiana 3, et in Bibliotheca Maxima Patrum Lugdunensi.

67. 124. Editio XXXIV, anno 1603, in Corpore 0483D Latinorum poetarum, Lugduni, in-4º. Huc revoco alias editiones Corporis, et Chori Latinorum poetarum recensitas in Prolegom. ad Juvenc., num. 83. Neque dissimilia sunt alia opera, quibus plura Sedulii continentur, ut Flores poetarum, Margarita poetica Alberti Eyb. Addo Hieronymi Freyeri Fasciculum poematum Latinorum, in quo selecta carmina sunt Ausonii, Prudentii, Claudiani, Sedulii, Boetii, et Columbani, praeter alios veteres et recentes poetas, Halae Saxonum 1713.

125. Editio XXXV, anno 1610. Collatio veteris et novi Testamenti Sedulii, sive elegia Cantemus, etc., in Manuali biblico Francofurti 1610, pag. 13. Editionem hujus Manualis descripsi in Proleg. ad 0484A Prudentium num. 113. Elegia Sedulii cum hymno edita fuit in Hymnario Ven. Thomasii, hymnus etiam in Officiis per ferias Alcuini. et Lipsiae 1522, in-8º, per Petrum Mosellanum post librum Cathemerinωn ex Biblioth. med. et inf. aevi Fabricii, verbo Sedulius.

Editio XXXVI, anno 1701, Edimburgi, in-8º, quae accurata habetur, et refertur in Bibl. med. Fabr. ex Georgio Mackenie De Scotis eruditis vol. I, pag. 346. Haec, ut opinor, est, quam Arntzenius Scotam, et Edimburgensem appellat.

126. Editio XXXVII, anno 1704, Cellarii cura in-8º. Coelii Sedulii poetae inter Christianos veteres elegantissimi Mirabilium divinorum libri, Paschale carmen dicti, et hymni duo. Christophorus Cellarius ex mss. 0484B codd. recensuit, et annotationibus illustravit. Halae Magdeburgicae: sumptibus Orphanotrophei. Accurata est haec editio, et scholarum usui accommodata.

127. Editio XXXVIII, anno 1739, Cellariana in Germania repetita, ex Arntzenio, qui vitiis priori turpius commaculatam ait.

128. Editio XXXIX, an. 1747, in-8º. Coelii Sedulii Mirabilium divinorum libri quinque, sive carmen paschale. Item hymni duo ad codicum mss. et editionum veterum fidem recensuit, lectiones varias, observationes, et indices necessarios adjecit Joannes Fridericus Gruner. Lipsiae apud Joannem Wendlerum. Grunerus in variantibus lectionibus annotandis diligens est, et copiosus, breves interdum, et eruditas notas subjicit. Arntzenius acerbiori 68 calamo Grunerum 0484C usum objicit in enarrandis Vonckii conjecturis: quaedam etiam errata typothetarum in carmine exscribendo animadvertit, quae certe non multa sunt.

129. Editio XL, anno 1761, in-8º. Coelii Sedulii Carminis paschalis libri quinque, et hymni duo cum notis Casparis Barthii, Christophori Cellarii, Cornelii Valerii Vonckii, Joannis Friderici Gruneri, aliorumque: quibus accedunt Thomae Wopkensii Adversaria emendatiora maxima ex parte adhuc inedita. Curante Henrico Joanne Arntzenio, I. F., qui annotationes, et observationum specimen adjecit. Leovardiae apud H. A. de Chalmot. Multum debet Arntzenio Sedulius, qui selectissima quaeque ex aliis collegit, plurima etiam e sua penu adjecit supra aetatem doctus, sed 0484D ita ut, etiamsi ipse identidem id non jactaret, tamen nimis juvenem eum esse facile agnosceres. Specimen observationum 13 capitibus comprehensum, quod addidit, nihil habet commune cum Sedulio, excepto uno, et altero capite.

130. Editio XLI, anno 1773, cura et studio Gallandii in Bibliotheca Patrum tom. IX, pag. 533. Sedulii presbyteri libri quinque paschale carmen inscripti, et hymni duo ex editione Christophori Cellarii, nunc denuo recensita, et cum mss. codice bibliothecae regiae Taurinensis collata, necnon carmine De Verbi incarnatione adaucta. Accesserunt libri quinque Paschalis operis studio Francisci Jureti primum editi, et notis illustrati, nunc vero iterum recogniti, et emendati. 0485A Gallandius Cellarii selectas notas adhibuit, suasque nonnullas adjecit.

131. Pauca nunc addam de commentatoribus Sedulii, et de aliis, qui observationes, aut conjecturas, in ejus carmina conscripserunt. In codicibus mss. passim occurrunt glossae, et in nonnullis locupletiores: ex quibus aliquando vera lectio eruitur, interdum sententia obscura explanatur. Hujusmodi glossis antiquis, cum opportunum visum fuit, usi fuimus. Post restitutas litteras primus Aelius Antonius Nebrissensis de Sedulio illustrando cogitavit, editis brevibus notis, et ad usum Scholae accommodatis, quibus tamen theologi etiam juvari possint: neque tam mirandum est, eum aliquando aberrasse, quam tot praeclaras interpretationes primum omnium in 0485B lucem protulisse.

69 132. Nebrissensi adjungimus duos alios Hispanos, quorum alter, Bartholomaeus Morlanes, commentarios, et notas scripsit in plures poetas, et nominatim in Prudentium, Alcimum Avitum, Marium Victorium, Juvencum, Sedulium, Aratorem, ut narravi in Prolegom. ad Prudentium, num. 259, in nota. Postea recusa fuit Matriti Bibliotheca Hispana Nic. Antonii, et ex hujus additionibus posthumis mentio in ea facta est Bartholomaei Morlanes, cujus commentarios mss. Caesaraugustae exstare innuitur. Antiquior Morlane fuit, atque ipsi Nebrissensi aequalis alter commentator Sedulii Joannes Soprarius, cujus laudantur a Nic. Antonio in Biblioth. nova Hisp. commentaria in Sedulium poetam ex epigrammate L. Marinei Siculi 0485C l. II Carminum, ex quo haec pauca disticha seligo:

Conferat eximios si quis me judice vates,
Sedulii magna est gloria, magnus honor.
Haec lege, crede mihi, doctos, sanctosque, magister,
Discipulos facient carmina sancta tuos.
Nam si quae fuerint occulti carmina sensus,
Omnia Sobrari verba soluta dabunt.
Sobrarium, non Soprarium vocat Marineus in suis carminibus, quae post epistolas edita sunt Vallisoleti, anno 1514.

133. Georgius Fabricius in commentar. poetar. Christ. cum reliquis nonnulla etiam loca Sedulii exponit. Barthius saepissime, praesertim vero in Adversariis versus Sedulii ex mss., et ex suis conjecturis emendat, et explicat. Ita vero ait l. LIV Advers. cap. 7: Fateor, in poetis veteribus me Christianis 0485D amare simplicitatem ipsam et dictionis, et sensuum, quae quo est candidior, eo est merito gratior: cum tumor ille, et eloquentiae affectatae picturae non sinant animum pura rerum dulcedine, numeris infusarum, gaudere. Volo, ut redhostimenti loco felices illae animae hoc a me habeant, ut scripta eorum mea ope legantur emendatiora. Veniat in partes, vel redeat potius Sedulius, cujus quartum librum, etc. Et post multa: Haec Sedulio nostro etiam hoc loco imputavimus. Scripsimus aliquando integras ad eum notas, ut et priore illa Claudiani editione indicavimus, sed eae, vereor, ne in alias nobis correpant, et sit auctor, nobis 70 tamen charus, his paucis, et tenuibus commendandus saltem posteris a nobis, si non plerisque difficilioribus locis 0486A explicandus. Quod et ipsum tamen hic lector aequus inveniet. Sane Barthius magnam lucem scriptoribus fere omnibus antiquis attulit, sed interdum subtilibus suis conjecturis id extorquere vult, ut veteres auctores tam perplexe, tamque obscure loquantur, quam ipse loquitur. Plerumque enim facilius scriptorum opera, quae illustrare conatur, quam ipsos ejus commentarios intelligas.

134. Daumius corpus Christianorum poetarum emendatius edere constituerat, in quibus locum suum habebat Sedulius: qua de re videri possunt epistola 87 et 92 Heinsii in Syll. Burmann. Egregia de posterioris aevi poetis Daumium conferre potuisse ait Arntzenius, licet vir majoris diligentiae, ac doctrinae, quam judicii videatur Withofio diss. de vero 0486B distichor. Caton. auctore pag. 561. Suspicatur idem Arntzenius, Joannem Albertum Fabricium quoque decus aliquod Sedulio conciliare statuisse, cum partem poetarum Christianorum edere in animo habuerit, ut refert Reimarus in ejus Vita, pag. 209.

135. Cornelius Valerius Vonck lectionum Latinarum libros duos edidit Trajecti Viltorum 1745, in-8º, et lib. I, cap. 6, conjecturis Sedulium emaculare studet, quas Arntzenius notis suis inseruit. Gruneri de Vonckio judicium libens amplector, verumque esse profiteor: Vonckius, inquit, nimis ad innovandum proclivis, et de corrigendis, quam intelligendis veterum scriptis magis sollicitus. Thomae Vopkensii animadversiones criticae in Sedulium exstant in Misc. observ. Critic. in auctores veteres et recentes tom. IV. 0486C Postea ad Arntzenium transmisit observationum suarum Adversaria emendatiora, ut novae Sedulii editioni deservirent. Wopkensius, ut fatetur Arntzenius, manum potius emendatricem sola conjecturarum ope, quam quidem codicum auctoritate adjutus, admovit. Gruneri aequissimum est judicium in Wopkensii emendationibus multa esse praeclare dicta et summo cum judicio: quaedam deserenda. Plures alios, qui Sedulii quaedam loca correxerunt, aut illustrarunt, longum esset, neque vero necessarium enumerare.