108 MATRIMONII

V. Colliges praeterea libros parochiales ex praescripto Tri- dentini Concilii a Parocho scribendos, in iudicio plenam facere fidem de Baptismo et matrimoniis, si nihil in contrarium obstet.

VI. In themate, quamquam non satis constaret de matrimonii nullitate ex defectu consensus, plenissime tamen constitisse de impedimento consanguinitatis in quarto gradu (1).

ratio unica, quae legislatorem moveat ad actum irritandum, sed et aliae possint haberi, ut in nostro themate de impe- dimento criminis, puta, ut mentes aver- tantur ab eiusmodi criminibus patrandis quum finem, quem sibi delinquentes pro- ponunt in pairando crimine, consequi certo non possint; vel ob honestatem publicam, quae non patitur, ut aliquis emolumentum consequatur ex propria iniquitate; et ob alia id genus.

Ex legibus irritantibus matrimonium orta est ea generalis ratio concipiendi contrahentes tamquam inhabiles ad con- trahendum, quae verissima est. Obiectiva enim impossibilitas contractus ex lege irritante, bene exprimitur per subiecti- vam carentiam facultatis ad contrahen- dum. Ideoque quando Auctores, qui communem sequuntur sententiam , eam probant hoc argumento: impedimentum criminis non est poena sed inhabilitas, aut si poena dici debeat, simul tamen et praecipue est inhabilitas ad contrahen- dum; non aliud dicunt, quam, impedimen- tum hoc irritare matrimonium, quae irrita- tio possit in se continere vel contineat quoque rationem poenae : quum autem sit irritatio actus, ignorantiam huius ir- ritationis non posse reddere actum va- lidum.

Fallax autem esset ratio, qua aliquis responderet hoc modo ad eludendum Illud argumentum: inhabilitas ipsa iure constituta est in poenam criminis; atque ideo quod requiritur ad incurrendam poenam requiritur etiam ad inhabilitatem incurrendam: et quod eximit a poena, ab ea quoque inhabilitate eximet.

Haec verba enim convertuntur In

haec alia : irritatio ipsa contractus iure

constituta est in poenam criminis: atque

ideo cognitio poenae , quae requiritur

ad incurrendam poenam, requiritur etiam

ut contractus sit irritus ; et ignorantia

quae eximit a poena faciet quoque ut

contractus sit validus. Cui autem haec

suaderi poterunt? Principium enim sub-

iective excusatis ab incurrenda poena ob

ignorantiam, convertitur in principium

obiective efficax ad vincendas quoque

eas leges, quae ideo actum irritare so-

lent, ut nullus habeatur obtentus, quo

peccans in legem excusari valeat.

Ceterum, praetermissis eiusmodi in-

tellectus argutiis, in hoc themate agi-

tur de universali lege irritante, quae

stabilem ordinem figit in matrimoniali di-

sciplina : quaeque praeterea communi

sententia, quae sensum legum determi-

nat , ita intellecta est. Satis mihi esset

legere titulum Decretalium de eo qui du-

xit in matr. ut mihi suadeam quanti fa-

cienda sit huius impedimenti ignorantia:

in casibus enim quos Summi Pontifices

ibi solvunt, non habent prae oculis nisi

casus propositos et praeexistentem Ma-

gern irritantem: et quamquam casus pro-

positi, varii et implexi, supponere saepe

faciant, criminum auctores impedimenti

legem ignorasse: attamen neque apex

neque vola reperitur ex parte solven-

tis de ignorantia, quae contra eam le-

gem irritantem validum redderet matri-

monium.

(1) uterque Consultor, tum Canonista

tum Theologus, in prima parte voti dis-

ceptabant quidem de matrimonii nullitate