Liber Quartus.

0671
0671A 276 Jam placidas Jordanis item transgressus arenas,
Judaeae sectatus iter, sine nomine mixtum
Vulgus, et innumeras relevans a clade catervas,
Suscipit infirmos, et dat discedere sanos.
((5)) Nil igitur summo de se sperantibus unquam
Difficile est conferre Deo, cui prona facultas
Ardua planare, et curva in directa referre;
0672A 277 Nam quidquid natura negat, se judice, praestat.
Namque foramen acus sicut penetrare camelus
((10)) Membrorum prae mole nequit, sic dives, opima
Fertilitate tumens, tenuem non possit adire
Coelestis regni ducentem ad limina callem,
Ni Genitor rerum (qui mundum lege coercet,
Et nulla sub lege manet, cui condere velle est,
((15)) Quem frons nulla videt, sed totum conspicit ipse)
0673 Hoc impossibile est homini, dixisset, at alto
278 Possibile est jus omne Deo; multisque molestum
Divitibus tandem faceret mitescere censum.
Nam proprias bene tractat opes, coeloque recondi
((20)) Thesauros vult ille suos, ubi quidquid habetur,
Non mordax aerugo vorat, non tinea sulcat,
Nec male defossum famulatur furibus aurum,
Jejunis quicumque cibum, sitientibus haustum,
Hospitibus tectum, nudis largitur amictum,
((25)) Solatur nexos in carcere, perfovet aegros,
279 Atque aliis largus, sibi tantum constat egenus.
0674 Nec dubie in coelum substantia pervenit illa,
Quae Christo collata datur sub paupere forma,
Quae damnis augmenta capit, quae spargitur ut sit,
((30)) Quae perit ut maneat, quae vitam mortua praestat.
Praeterea geminos Dominus considere caecos,
Dum quoddam transiret iter, comitante caterva,
Conspicit, exstinctae poscentes munera formae,
Flebilibusque vagas implentes vocibus auras.
((35)) Nec cunctata solens pietas inferre salutem,
280 Quae sentit flagrare fidem, mox lumina tangens
0675A Evigilare jubet, quae somnus presserat ingens,
Atque diu clausas reserans sub fronte fenestras,
Ingrediente die, fecit discedere noctem.
((40)) Hinc repetita sacri gradiens per moenia templi
Lumina caecatis dedit, et vestigia claudis.
Talia davidicam post facta reliquerat urbem,
Bethaniae vicina petens: eademque reversus,
Clarescente die, properabat visere tecta.
((45)) Ecce autem mediis astans sublimis in arvis,
Frondea ficus erat, cujus in robore nullum
Repperit esuriens, lustrato stipite, pomum.
Arboreisque comis, Jam nunc ex germine vestro
0676A 281 Nullus, ait, fructus reliquum generetur in aevum.
((50)) Confestim viduata suis ficulnea succis
Aruit, et siccis permansit mortua ramis.
Omnis enim quicumque Deo nil fertile nutrit,
Ceu sterilis truncus, lignis aequabitur ustis.
At justus palmae similis florebit amoenae,
((55)) Semper habens frondes, et tamquam Libana cedrus,
Multiplicandus adest, et vertice sidera tangit.
282 Post oblatus ei virtutem sensit herilem
Insanus sermone carens, quem faucibus arctis
Angebat vis clausa mali, vitiumque tacendo
((60)) 0677A Prodiderat. Sed cuncta solens infirma levare
Conditor, obsessa pepulit de fauce latronem,
Et voci patefecit iter, nexuque soluto
Muta diu tacitas effudit lingua loquelas.
Post Dominus Pharisaea petens convivia coenae,
((65)) Orantis dapibus sese impertivit amici.
Tunc mulier, quam fama nocens, et plurima vitae
283 Mordebant delicta suae, clementia supplex
0678A Corruit amplectens vestigia, quaeque profusis
Irrigat incumbens lacrymis, et crine soluto
((70)) Nec tergere sacras, nec cessat lambere plantas,
Unguento fragrante fovens, sententia donec
Laeta Dei, quem ferre manum non poenitet unquam,
Si nos poeniteat veterem quaesisse ruinam,
Vade, fides, mulier, tua te salvavit ab omni,
((75)) 284 Dixisset, quodcumque mali gessisse videris:
0679A Utere pace mea. Magna est medicina fateri,
Quod nocet abscondi; quoniam sua vulnera nutrit,
Qui tegit, et plagam trepidat nudare medenti.
En polluta diu, modicum purgata recessit
((80)) Per gemitum, propriique lavans in gurgite fletus,
Munda suis lacrymis redit, et detersa capillis.
Jamque Capharnaeae synagogam intraverat urbis
Rite docens populos, quem cum vidisset iniquus
Humano sub corde latens, clamore protervo
((85)) 285 Spiritus infremuit, Quid nobis, et tibi? dicens:
Perdere nos, heu! Christe, venis? Scio denique, qui sis,
0680A Et sanctum cognosco Dei; nec plura locutus,
Imperio terrente, tacet, hominemque reliquit
Pulsus, et in vacuas fugiens evanuit auras.
((90)) Sic etiam variis finem languoribus esse
Fecit, et exclusos semper reticere coegit
Daemonas, ac talem prohibet se pandere testem.
Olim quippe ferox, et nigrae mortis amator
Ille nocens anguis, dejectus culmine coeli
((95)) 286 Cum pompis, sociisque suis, omnique nefandae
Agmine militiae, Christum, quem noverat illic,
Conspicit in terris, velamine carnis opertum,
Et gemit esse homini Dominum virtutis amicum.
Dumque Tyri transgressus iter, Sidonia rursus
((100)) 0681A Arva legens, placidas Dominus calcaret arenas,
Curavit gemino miserum spiramine clausum
Qui vocem non ore dabat, non aure trahebat,
Sidereaeque manus ruptis penetralibus omnes
Attactu patuere fores, laetusque repente
((105)) Audirique loquens, meruitque audire loquentes.
Tu quoque virtutis sensisti munus herilis,
287 Procumbens oculis, cujus in lumina Christus
Exspuit, et speciem simulatae mortis ademit.
Hinc majora docens populos coelestia, verum
((110)) 0682A Se reserat sermone Deum, turbasque frequentes,
Quae nimis irruerant, cupiens vitare parumper,
Stagna petit, parvaque sedens Simonis in alno,
Littore sistentem firmabat ab aequore plebem.
288 Et dictis jam finis erat; tunc altius actam
((115)) In pelagus jubet ire ratem, vastoque profundo
Retia demitti piscantia, quae nihil omnem
Claudere per noctem vacuo potuere labore.
0683A Simon paret ovans, et aquosis gentibus instans,
Linea claustra jacit, tantumque immanis apertos
((120)) Implevit captura sinus, ut praeda redundans
Turbaret geminas cumulato pisce carinas:
Nam socia isthic puppis erat. Six maxima saepe
Gaudia non ferimus, propensaque vota timemus;
289 Quodque Deo facile est, homines optare nec audent.
((125)) Talibus insignis virtutibus, ibat in urbem,
Quae sit dicta Naim, populo vallatus opimo,
Et grege discipulum, miserum cum cominus ecce
0684A Conspicit efferri juvenem, gelidumque cadaver,
Pluribus exsequiis et inani funere passum
((130)) Triste ministerium, cujus sors invida matrem
Jamdudum viduam gemina viduaverat urna.
Nec remorata diu pietas, inimica doloris,
Auxilium vitale tulit, tactoque feretro,
290 Surge, ait, o juvenis; parensque in tempore dicto
((135)) Mortuus assurgit, residensque, loquensque revixit,
Atque comes genitricis abit: nam funere torpens,
Et licet amissae passus discrimina vitae,
Non poterat famulus, Domino clamante, tacere,
Nec, vita praesente, mori. Mox agmine verso,
((140)) 0685A Deponens trepidum recidivo tramite luctum,
Candida felicem revocavit pompa parentem.
291 Nec tibi parva salus, Domino medicante, Maria,
Multiplici laesum curavit vulnere sensum,
Quam fera septenis rabies invaserat armis,
((145)) Daemonico cuneata globo; sed squameus anguis
Imperiosa sacri fugiens miracula verbi,
Corde tuo depulsus abit, volucresque per auras
In chaos infernae lapsus penetrale gehennae,
Septem ingens gyros, septena volumina traxit.
((150)) 0686A Neve redundantem cumulato germine messem
Exiguis Dominus sineret languere colonis,
292 Discipulosque alios, quorum mens conscia recti,
Puraque simplicitas, numero, meritoque refulgens,
Aurea libra fuit, velut agnos praecipit inter
((155)) Sanguineos properare lupos: Assumite, dicens,
Jura potestatis, nullum metuatis ut hostem;
Vipereasque minas, et scorpionum, atque inimicae
0687A 293 Omnia virtutis sensu calcate fideli.
Nulla meis famulis feritas adversa nocebit.
((160)) Nec tantum hoc gaudete, viri, quod spiritus ater
Subjaceat vobis, quantum quod nomina vestra
Scripsit in aeterno coelestis littera libro.
Jus est quippe Dei, vitam praeponere factis.
Nam merito cessante bono, miracula nil sunt,
((165)) Quae faciunt plerumque mali quibus arbiter orbis,
Nescio vos, dicturus erit, discedite, cuncti
Artifices scelerum, rebus qui semper iniquis
Divinum simulastis opus. Sic tempore Moysi
294 Carminibus quidam vanis Memphitis in oris
((170)) 0688A Signa dabant non sponte Dei, sed imagine falsa
Visibus humanis magicas tribuere figuras.
Post Pharisaeorum cujusdam principis intrat
Clarificare domum, non escam sumere tantum,
Ad quam tunc facili convenerat ille precatu.
((175)) Hic homo perspicuo distentus ventre tumebat
Plenus aquae, gravidamque cutem suspenderat alvus
Inclusam paritura necem; jam membra fluebant,
Accrescente sinu, miserosque infusa per artus
Turgida perflatum macies tenuaverat aegrum,
((180)) 0689A Inque uteri spatium totus convenerat hydrops.
295 Non tulit hanc speciem mundi Pater, et sua transit
Sabbata non curans, hominem curare paratus
Quem voluit magis esse suum: nam sabbata propter
Condita sunt hominem, non est homo sabbata propter.
((185)) Tunc pius humentem siccata corporis unda
Jussit abire luem: fluidus mox viscera morbus
Deserit, et vacuae resident in pectore fibrae,
Carnalemque lacum pestis lymphata reliquit.
296 Coeperat interea Dominus, Galilaea per arva
((190)) Transgrediens, sancto quoddam pede tangere castrum.
0690A Hunc procul ut videre decem maculosa gerentes
Leprosi portenta viri, quos corpore foedo
Discolor obscenis turpabat poena figuris,
Praeceptor, miserere, potes namque omnia, Jesu,
((195)) Clamantes dixere simul: tunc flexa potestas,
Quae numquam pietate vacat, clementior infit:
Ite, sacerdotum conspectibus ora referte.
Cumque viam peterent, subito mundata vicissim
Mirantur sua membra viri, variumque tuentes
((200)) Esse nihil, sese pariter speculantur, et omnes
Explorant proprias alterno lumine formas.
Ex quibus ut grates ageret pro munere tanto,
0690B 297 Vix unus reduci conversus tramite, pronus
0691A Sternitur ad terram, Dominum virtutis adorans,
((205)) Atque sacerdoti vero sua protulit ora.
Denique pontificum princeps, summusque sacerdos
Quis, nisi Christus, adest? gemini libaminis auctor
Ordine Melchisedech, cui dantur munera semper,
Quae sua sunt, fructus segetis, et gaudia vitis.
((210)) Cum residens caecus Timaei filius illud
Propter iter, Dominum per quod cognoverat ire,
298 Vociferans crebro lumen clamore petisset,
0692A Nec, populo prohibente, tacens, accedere jussus
Ad Dominum palpante manu, visumque recepit,
((215)) Et, nullo ducente, redit. Quam fortiter instat
Importuna fides! quidquid res dura negarit,
Sola frequens votis oratio praestat honestis.
Unanimum panem sic ille petebat amicum,
Qui foribus clausis per opaca silentia noctis,
((220)) Obnixeque diu, confidenterque neganti,
299 Vocibus assiduis, precibusque extorsit anhelis.
Praeteriensque viae Dominus loca Samaritanae,
0693A Humanam flagrante sitim collegerat aestu,
Fonsque perennis aquae, modicam desiderat undam,
((225)) Ut biberet, qua corpus erat; tunc accola gentis
Stans mulier, parvum puteo quae traxerat haustum,
Cum dare cunctatur periturae munera lymphae,
Agnoscens propriam numeroso conjuge vitam,
Orat, inexhausti tribui sibi dona fluenti,
((230)) Aeternam positura sitim, qua nemo carere
Dignus erit, Domini nisi mersus gurgite Christi,
300 Percipiat placidas animae, non corporis, undas.
Dumque sui media residens testudine templi,
Ore tonans patrio, directi ad pervia callis
((235)) 0694A Errantem populum monitis convertit amicis,
Ecce trahebatur, magna stipante caterva,
Turpis adulterii mulier lapidanda reatu,
Quam Pharisaea manus placido sub judice sistens,
Cum damnare parat, plus liberat: omnibus illis
((240)) Nam simul e turbis proprio sine crimine nullus
Accusator erat, saxum qui missile primus
Sumeret, obscoenae feriens contagia moechae.
301 Nec poterat quisquam festucam vellere parvam
Ex oculo alterius, proprio qui lumine grandem
((245)) Sciret inesse trabem. Profugus sic ille recessit
Impetus, et clemens donat sententia culpam,
0695A Jam non peccandi sub conditione solutam.
Nam vomitum quicumque suum canis ore relambit,
Nec veterem studet hic veniam, nec habere futuram,
((250)) Hujus damna tenens, hujus compendia perdens.
Inde means, genitum cernit considere caecum,
Qui male praegnantis delapsus ventre parentis,
302 In lucem sine luce ruit. Tunc sanguinis ille
Conditor humani, mundique orientis origo,
((255)) Imperfecta diu proprii non passus haberi
0696A Membra operis, natale lutum per claustra genarum
Illiniens, hominem veteri de semine supplet.
Nec visum tamen ante capit, quam voce jubentis
Accepta Domini, Siloam venisset ad undam,
((260)) Et consanguinei fotus medicamine limi,
Pura oculos fovisset aqua; mox ergo gemellae
303 Vultibus effulgent acies, tandemque merentur
Ignotum spectare diem. Cognoscite, cuncti,
Mystica quid doceant animos miracula nostros.
((265)) 0697A Caeca sumus proles miserae de fetibus Evae,
Portantes longo natas errore tenebras.
Sed dignante Deo mortalem sumere formam
Tegminis humani, facta est ex virgine nobis
Terra salutaris, quae fontibus abluta sacris,
((270)) Clara renascentis reserat spiramina lucis.
Bethaniaeque solum repetens intrarat, ibique
304 Lazarus occidua tumulatus sorte jacebat
Jam quarto sine luce die, claususque sepulcri
Marmore, corruptum tabo exhalabat odorem.
((275)) Flebant germanae, flebat populatio praesens,
0698A Flebat et Omnipotens, sed corpore, non deitate,
Exanimesque artus illa pro parte dolebat,
Qua moriturus erat, lacrymisque implevit amicum,
Majestate Deum. Quid credere, Martha, moraris?
((280)) Quidve, Maria, gemis? Christum dubitatis, an unum
305 Possit ab infernis hominem revocare cavernis,
Qui dabit, innumeras post funera surgere turbas?
0699A Ergo ubi clamantis Domini sonuit tuba, dicens:
Lazare, perge foras; magno concussa pavore
((285)) Tartara dissiliunt: erebi patuere recessus,
Extremuit lethale chaos, mortisque profundae
Lex perit, atque anima proprias repetente medullas,
Cernitur ante oculos vivens astare cadaver.
306 Postque sepulcralem tamquam recreatus honorem,
((290)) Ipse sibi moriens et posthumus exstat, et haeres.
Utque, caduca vagi contemnens culmina saecli,
0700A Monstraret se rite Deum, non curribus altis,
Qui pompae mortalis honor, rapidisque quadrigis
Pulvereum sulcavit iter, nec terga frementis
((295)) Ardua pressit equi, phaleris qui pictus, et ostro,
Ora cruentatum mandentia concutit aurum.
Sed lento potius gestamine vilis aselli
307 Rectori suffecit honos, levisque ungula cujus,
Ut tanto sessore decus mirabile portans,
((300)) Nobilior sub fasce foret, non illius impar,
Qui patulo Christum licet in praesepe jacentem
0701A 308 Agnovit tamen esse Deum. Plebs omnis adorans
In solido molles subjecit tramite vestes.
309 Dicite, gentiles populi, cui gloria regi
((305)) 0702A Talis in orbe fuit? cui palmis compta, vel umquam
Frondibus arboreis laudem coelestibus hymnis
Obvia turba dedit? Domino nisi cum Patre Christo.
Qui regit aethereum princeps in principe regnum.