(Vers. 18.) Omnis qui dimittit uxorem suam et ducit alteram, moechatur: et qui dimissam a viro ducit, 1765C moechatur.

2. Prius dicendumar bitror de lege conjugii, 1470 ut postea de prohibendo divortio disputemus. Quidam enim putant omne conjugium a Deo esse, maxime quia scriptum est: Quae Deus conjunxit, homo non separet (Marc. XIX, 6) . Ergo si omne conjugium a Deo est, omne conjugium non licet solvi. Et quomodo Apostolus dixit: Quod si infidelis discedit, discedat (I Cor. VII, 15) ? In quo et mirabiliter noluit apud Christianos causam residere divortii, et ostendit non a Deo omne conjugium; neque enim Christianae gentilibus Dei judicio copulantur; cum Lex prohibeat.

3. Sed occurrit illud quod ait Salomon: Domum et substantiam patres partiuntur filiis: a Deo autem 1765D praeparabitur viro uxor (Prov. XIX, 14) . Quod qui in Graeco legit, non putat esse contrarium. Bene enim 1766B dixit Graecus ἁρμόσεται; harmonia enim conveniens et apta rerum omnium dicitur commissa connexio. Harmonia est cum fistulae organi per ordinem copulatae, legitimae tenent gratiam cantilenae, chordarumque aptus servat ordo concordiam. Itaque non habent harmoniam suam nuptiae, 1471 quando christiano viro gentilis mulier non legitime copulatur. Ergo ubi nuptiae, harmonia; ubi harmonia, Deus jungit. Ubi harmonia non est, pugna atque dissensio est; quae non est a Deo, quia Deus charitas est (I Joan. IV, 8) .

4. Noli ergo uxorem dimittere, ne Deum tuae copulae diffitearis auctorem. Etenim si alienos, multo magis uxoris debes tolerare et emendare mores. Audi quid dixerit Dominus: Qui dimittit mulierem, 1766C facit eam moechari (Matth. V, 32) . Etenim cui non licet, vivente viro, mutare conjugium, potest obrepere libido peccandi. Itaque qui auctor erroris, etiam reus culpae est. Quo cum parvulis feta dimittitur? Quo titubanti vestigio grandaeva detruditur? Durus, si excludas parentem, pignora teneas, ut ad contumeliam charitatis, addas etiam pietatis injuriam; durus, si propter matrem etiam filios simul pellas; cum magis redimere a patre liberi debeant culpam parentis. Quam periculosum, si fragilem adolescentulae aetatem errori offeras! Quam impium, si ejus destituas senectutem, cujus defloraveris juventutem! Ergo inhonoratis stipendiis et veteranum imperator dimittat inglorium, atque imperii sui possessione detrudat; et rusticum laboris sui effetum 1766D agro suo propulset agricola? An quod in subditos nefas est, in comparem fas est (33 quaest. 2, c. An quod) ?

1767A 5. Dimittis ergo uxorem quasi jure, sine crimine; et putas id tibi licere, quia lex humana non prohibet; sed divina prohibet. Qui hominibus obsequeris, Deum verere. Audi legem Domini, cui obsequuntur etiam qui leges ferunt: Quae Deus conjunxit, homo non separet (Matth. XIX, 6) .

6. Sed non solum hic coeleste praeceptum, sed quoddam etiam opus Dei solvitur. Paterisne, oro, liberos tuos, vivente te, esse sub vitrico; aut incolumi matre, degere sub noverca? Pone, si repudiata non nubat. Et haec viro tibi debuit displicere, cui adultero fidem servat? Pone, si nubat. Necessitatis illius tuum crimen est; et conjugium quod putas, adulterium est. Quid enim refert, utrum id aperta criminis confessione, an mariti specie adulter admittas; 1767B nisi quod gravius est legem criminis fecisse, quam furtum?

7. Sed fortasse dicit aliquis: Quomodo Moyses mandavit dari librum repudii, et dimittere uxorem (Deut. XXIV, 1) ? Qui hoc dicit, Judaeus est; qui hoc dicit, Christianus non est. Et ideo quia hoc objicit, quod objectum est Domino, respondeat ei Dominus: Ad duritiam, inquit, cordis vestri permisit vobis Moyses dare librum repudii, et dimittere uxores: ab initio autem non fuit sic (Matth. XIX, 8) . Moyses permisit, inquit, non Deus jussit; ab initio autem Dei lex est. Quae est lex Dei? Relinquet homo patrem et matrem, et adhaerebit uxori suae, et erunt ambo in carne una (Gen. II, 24) . Ergo qui dimittit uxorem, carnem suam scindit, dividit corpus.

1767C 1472 8. Ostendit autem hic locus, quae propter fragilitatem humanam scripta sunt, non a Deo scripta. Unde et Apostolus: Denuntio, inquit, non ego, sed Dominus, uxorem a viro non discedere (I Cor. VII, 10) . Et infra: Caeteris, inquit, ego dico, non Dominus: si quis frater infidelem habet uxorem, et relinquit eam (Ibid., 12) . Itaque ubi est impar conjugium, lex Dei non est. Et addidit: Quod si infidelis discedit, discedat (Ibid., 15) . Simul idem Apostolus negavit legis esse divinae, ut conjugium qualecumque solvatur; nec ipse praecepit, nec dedit deserenti auctoritatem, sed culpam abstulit destituto. Haec moraliter.

9. (Vers. 17.) Tamen quia supra proposuit regnum Dei evangelizare, et cum dixisset de Lege unum apicem non posse cadere, subjecit: Omnis qui dimittit 1767D uxorem suam, et ducit alteram, moechatur. Recte admonet Apostolus dicens sacramentum hoc magnum esse de Christo et Ecclesia (Ephes. V, 32) . Invenis igitur conjugium quod nemo dubitet a Deo conjunctum, cum ipse dicat: Nemo venit ad me, nisi Pater meus qui misit me, attraxerit eum (Joan. VI, 44) ; ille enim solus potuit has nuptias copulare. Et ideo mystice Salomon dixit: A Deo praeparabitur viro uxor (Prov. 1768A XIX, 14) . Vir Christus, uxor Ecclesia est; charitate uxor, integritate virgo. Ergo quem Deus traxit ad Filium, non separet persecutio, non avertat luxuria, non Philosophia depraedetur, non Manichaeus contaminet, non Arianus avertat, non Sabellianus inficiat. Deus junxit, Judaeus non separet. Adulteri sunt omnes qui adulterare cupiunt fidei et sapientiae veritatem.

10. Quis liber est, inquit, iste repudii matris vestrae, quo dimisi eam (Esai. L, 1) ? Audisti repudium, crede conjugium. Audisti quid Judaeorum plebi ipse vir dicat: Ecce in iniquitatibus vestris venditi estis, et in peccatis vestris dimisi matrem vestram (Ibid.) . Mane ergo tu in domo patris, mane cum sponso, enitere ut placeas viro. Mens quae credidisti Deo, esto fortis 1768B mulier, qualis illa vel anima ecclesiastica, vel Ecclesia, de qua dicit Salomon: Mulierem fortem quis inveniet (Prov. XXXI, 10) ? Pretiosior autem est lapidibus pretiosis, quae talis est: confidit in ea vir suus Ibid., 11) . Videamus quid haec viro faciat suo, quod opus ejus, quod sit obsequium, cur confidat in ea Christus.

11. Bona uxor virum suum vestit. Vestiat Jesum fides nostra corpore suo, vestiat carnem suam divinitatis suae gloria: sicut et illa bina vestimenta fecit viro suo (Ibid., 22 et seq.) ; ut et in praesenti et in futuro saeculo honorificet eum. Non mediocris haec femina, cujus tale textrinum est; quam non mollia lanae fila carpentem, sed pretiosae virtutis pensa tractantem vir ejus inveniat; quae manus extollat in 1768C noctibus, et ad libram dirigat opus, morumque suorum pondus examinet, gestorum quoque noverit servare mensuram, gloriosi subtegmen laboris intexens; sollicita quando vir redeat, anxia atque suspirans, et jam cum viro 1473 suo esse desiderans, dicens: Moras facit vir meus venire, festinabo ipsa ad eum; occurram ei facie ad faciem, cum venire coeperit in gloria sua.

12. Veni, Domine Jesu, ut invenias sponsam tuam, non contaminatam, non adulteratam, quae non violaverit domum tuam, non mandata neglexerit. Dicat tibi: Inveni quem dilexit anima mea (Cant. III, 4) : introducat te in domum vini (vinum enim (Psal. CIII, 15) laetificat cor hominis), inebrietur in spiritu, agnoscat mysterium, loquatur oraculum.