1768D (Vers. 19.) Homo autem quidam dives induebatur purpuram.

13. Narratio magis quam parabola videtur, quando etiam nomen exprimitur. Non otiose autem hic divitem Dominus perfunctum deliciis saecularibus, in perpetuae famis apud inferos constitutum significavit aerumna: cui non immerito quinque fratres, id est, quinque sensus corporis naturali quadam germanitate 1769A videntur fuisse sociati, qui immodicis atque innumeris cupiditatibus aestuabant: Lazarum vero in Abrahae gremio quasi in quodam sinu quietis, et sanctitatis recessu locavit; ne illecti praesentium voluptate, maneamus in vitiis; vel taedio victi, laborum dura fugamus. Sive itaque Lazarus pauper in saeculo, sed Deo dives: sive apostolicus aliquis pauper in verbo, locuples in fide (neque enim sancta omnis paupertas, aut divitiae criminosae: sed ut luxuria infamat divitias, ita paupertatem commendat sanctitas), sive ergo apostolicus qui veram teneat fidem, verborum infulas, fucum argumentorum, ambitiosa sententiarum velamina non requirat: feneratam mercedem accipit, impugnans haereticos Manichaeum, Marcionem, Sabellium, Arium, Photinumque 1769B (isti enim non aliud quam fratres sunt Judaeorum, quibus perfidiae germanitate nectuntur), reprimens quoque carnis cupiditates, quae illis, ut dixi, quinque sensibus vaporantur: feneratam, inquam, mercedem accipit, cui compensatio exuberantium copiarum, et perpetuitatis usura est.

14. (Vers. 20, 21.) Nec alienum putamus, ut de fide quoque opinemur hunc esse tractatum, quam Lazarus abjectam de mensa divitis collegit: cujus utique ulcera secundum litteram dives fastidiosus horreret, nec inter pretiosas epulas unguentatosque convivas fetorem ulcerum lambentibus canibus sustineret cui odor aeris, et ipsa esset natura fastidio: quamquam insolentia et tumor divitum indiciis competentibus exprimatur, quod ita conditionis immemores 1769C humanae sint, ut, tamquam supra naturam siti, de miseriis pauperum incentiva suarum capiant voluptatum, rideant inopem, insultent egenti, et quorum misereri deceat, his auferant.

15. Utrumque ergo qui volet, tamquam Lazarus colligat. Cui similem illum puto, qui caesus saepius a Judaeis (II Cor. XI, 25) , ad patientiam credentium, et vocationem gentium ulcera sui corporis lambenda quibusdam velut canibus offerebat, quia scriptum est: Convertentur ad vesperum, et famem patientur ut canes (Psal. LVIII, 15) . Quod agnovit Chananitis illa 1474 mysterium, cui dicitur: Nemo tollit panem filiorum, et mittit canibus (Matth. XV, 26) . Agnovit hunc panem, non panem esse qui videtur, sed illum qui intelligitur; et ideo respondit: 1769D Utique, Domine, nam et catelli edunt de micis quae cadunt de mensa dominorum suorum (Ibid., 27) . Micae istae de illo pane sunt. Et quia panis verbum est, et fides verbi est, micae velut quaedam dogmata fidei sunt. Unde respondit Dominus, ut ostenderet fideliter dictum: O mulier, magna est fides tua (Ibid., 28) !

1770A 16. O felicia ulcera, quae perpetuum excludunt dolorem! O uberes micae, quae repellitis jejunium sempiternum, quae colligentem pauperem aeternis expletis alimentis! Abjiciebat vos de mensa sua archisynagogus, cum propheticarum Scripturarum et Legis interna mysteria refutaret (Luc. XIII, 14) , micae enim sermones sunt Scripturarum, de quibus dicitur: Et projecisti sermones meos post te (Psal. XLIX, 17) . Abjiciebat vos scriba, sed Paulus diligentissime colligebat, in injuriis suis legens plebem. Lambebant ulcera ejus qui morsu serpentis intrepidum, excusso serpente, viderunt, et crediderunt (Act. XXVIII, 6) . Lambebat ille carceris custos qui vulnera Pauli lavit, et credidit (Act. XVI, 33) . Beati canes, in quos ulcerum talium distillat humor; ut adimpleat 1770B cor, et impinguet fauces eorum: qui custodire domum, servare gregem, cavere assuescant lupos.

17. Pone nunc ante conspectum saecularibus Arianos studiis intentos, qui societatem potentiae regalis affectant, ut armis militaribus impugnent Ecclesiae veritatem: nonne tibi videntur in quadam purpura et bysso et exstructis jacentes thoris, qui pro veris fucata defendant; ditibus abundare sermonibus, cum jactant Dominico terram tremuisse sub corpore, coelum tenebris obductum, excita verbo maria vel sedata: verumtamen Dei Filium denegantes? Constitue et illum pauperem, qui sciens non in sermone, sed in virtute regnum Dei esse, paucis quid sentiret expressit, dicens: Tu es Filius Dei vivi (Matth. XVI, 16) : nonne illae tibi videntur egere divitiae, 1770C haec redundare paupertas? Dives haeresis Evangelia multa composuit: pauper fides hoc solum Evangelium tenuit, quod accepit. Dives Philosophia plures sibi deos fecit: pauper Ecclesia unum Deum novit.

18. (Vers. 24.) Inter hunc igitur divitem et pauperem chaos magnum est; quia post mortem nequeunt merita mutari, eoque in inferno dives inducitur, cupiens aliquid de paupere spiritus, refrigerantis haurire; aqua enim refectio est animae in doloribus constitutae, de qua dicit Esaias: Et saliet aqua cum delectatione de fontibus salutaris (Esai. XII, 3) . Cur autem cruciatur ante judicium? Quia luxurioso carere deliciis poena est. Nam et Dominus dicit: Ibi erit fletus et stridor dentium; cum videritis 1770D Abraham, Isaac, et Jacob, et omnes prophetas in regno coelorum (Luc. XIII, 28) .

19. (Vers. 27.) Serus autem dives iste magister esse incipit; cum jam nec discendi tempus habeat, nec docendi. Quo loco evidentissime declarat Dominus, vetus Testamentum esse fidei firmamentum, 1475 retundens perfidiam Judaeorum, et excludens 1771A nequitias haereticorum, a quibus mens supplantatur infirmior; ipsi enim pusilli sunt, qui adhuc nesciunt incrementa virtutis.

20. Licet autem advertere quod in villici illius superiore, et istius divitis praesenti comparatione incentivum misericordiae sit: et ibi fortasse sanctis quos amicos dicit, et quibus tabernacula tribuit; hic vero docet pauperibus conferendum.

(Cap. XVII. — Vers. 3.) Si peccaverit in te frater tuus, increpa illum.

21. Quam bene post divitem qui cruciatur in poenis, subjecit praeceptum veniae largiendae, his utique qui se ab errore convertunt, ne quem desperatio non revocet a culpa! Quam vero moderatus est, ut neque difficilis venia, nec remissa sit indulgentia; 1771B ne quem vel austera percellat invectio, vel conniventia invitet ad culpam! Sic et alibi: Si peccaverit in te frater tuus, vade et corripe eum inter te et ipsum (Matth. XVIII, 15) . Plus enim proficiat amica correptio, quam accusatio turbulenta: illa pudorem incutit, haec indignationem movet. Servetur potius quod prodi metuat, qui monetur. Bonum quippe est ut amicum magis te qui corripitur credat, quam inimicum: facilius enim consiliis acquiescitur, quam injuriae succumbitur. Unde et Apostolus: Corripite, inquit, ut fratrem, ut erubescat, non ut inimicum eum existimetis (II Thess. III, 15) . Infirmus enim custos diuturnitatis est timor: pudor autem bonus magister officii; qui enim metuit, reprimitur, non emendatur: quem pudet facere, in naturam vertit.

1771C 22. Pulchre autem posuit: Si peccaverit in te; non enim aequa conditio in Deum, hominemque peccare. Denique Apostolus, qui divini est verus interpres oraculi: Haereticum, inquit, post unam correptionem devita (Tit. III, 10) ; quia non est aeque perfidia ut culpa, veniabilis. Et quoniam plerumque per imperitiam error obrepit, corripiendum praecepit; ut aut pertinacia vitetur, aut prolapsio corrigatur. Verum quid est: