(Vers. 40.) Si hi tacuerint, lapides clamabunt.

16. Neque enim mirum si laudes Domini contra naturam suam saxa respondeant, quem scopulis duriores praedicant peremptores. Aut fortasse quia obmutescentibus 1797C Judaeis post Domini passionem, vivi erant secundum Petrum, lapides clamaturi (I Pet. II, 5) . Ergo compugnantibus licet affectibus suis, turba tamen Deum ad templum suum cum laude deducit.

17. Sed Deus templum suum non mercatoris vult esse diversorium, sed domicilium sanctitatis: nec vendibili religionis officio, sed obsequio gratuito usum ministerii sacerdotalis informat. Considera igitur quid tibi ad exemplum vivendi Dominica gesta praescribant.

18. Et ejiciebat omnes vendentes et ementes in templo: et mensas nummulariorum evertit, et cathedras vendentium columbas (Matth. XXI, 12) . Generaliter itaque supra docuit saeculares a Dei templo abesse debere contractus: specialiter autem nummularios 1797D pepulit. Qui sunt nummularii, nisi qui de pecunia Domini lucrum quaerunt, nec bona malaque discernunt? Pecunia enim Domini Scriptura divina est; nam et denarios servis distribuit profecturus, et talenta divisit (Matth. XXV, 14) , et pro sanitate hominis vulnerati duo aera stabulario dereliquit (Luc. X, 1798A 35) ; duobus enim Testamentis vulnera nostra curantur. Sed tu quasi bonus nummularius eloquia Domini, eloquia casta, argentum igne examinatum reconde, purgatum Spiritu septiformi (Psal. XI, 7) : nec adulteram imaginem regis (quia et Satanas transfigurat se in angelum lucis) impia commutatione suscipias: nec imminutam principis tui figuram arianae fraude perfidiae, thesauro tuo misceas: nec pecuniae sono aures tentes fidelium; ut religiosarum audientiam Scripturarum tinnitus aeris excludat, vel religiosis affectibus habendi cupiditas inseratur. Non ergo omnes excludantur nummularii; sunt enim et boni. Denique, Pecuniam meam, inquit, dedisses nummulariis, et ego veniens cum usuris recepissem eam (Matth. XXV, 27) . Quod si nummus est Scripturarum, et usura 1798B est Scripturarum.

19. Cathedras autem vendentium columbas cur everterit, secundum litteram non intelligo; neque enim nundinatores avium vindicare sibi poterant honorati alicujus in nundinis solii dignitatem. 1499 Nam quae praerogativa dignitatis est in columbis? Admonet tamen Dominici forma baptismatis, quando descendit Spiritus sanctus in columba (Luc. III, 22) , typo ejectorum de templo hujusmodi mercatorum, in Ecclesia Dei consortium eos habere non posse, qui sancti Spiritus gratiam nundinentur. Gratis enim, inquit, accepistis, gratis date (Matth. X, 8) . Denique Simoni, qui sanctificandi munus pretio in se putavit posse conferri, respondit Petrus: Pecunia, inquit, tua tecum sit in interitum; quoniam gratiam 1798C Dei putas te pecunia consequi posse: non est tibi pars, neque sors in hac fide (Act. VIII, 20 et 21) .

20. Venditores quoque ovium et boum (Joan. II, 15) eos puto, qui de labore alieno vel simplicitate, foedi auctionatores quasdam nundinas aucupantur: aut quia oves ejiciuntur et boves, columbae jubentur auferri, populus videtur Judaeus excludi; Ephraem enim sicut columba, quod eorum Dominus et successiones oderit et labores (Ose. VII, 11) . Aes effunditur, ut gratia colligatur: mensa nummulariorum evertitur, ut Domini subrogetur: ara dejicitur, ut erigantur altaria.

21. Atque hoc non aliqua succintus manu divitiisque faciebat (Joan. II, 15) , sed flagello de restibus caedebat turbas, et nullus resistere audebat. Et 1798D nunc virga utitur, nunc flagello ( virga enim recta est (Psal. 44, 7) , virga regni tui): virga, ut corrigat; flagello, ut suadeat. Directa illic: hic moralis quasi inflexa praeceptio, qua peccatoris conscientia velut lento verbere flagellatur; alii sunt enim terrores prophetici, aliae apostolicae suasiones: in utroque 1799A tamen unius verbi est disciplina. Et ideo flagellum de restibus fecit; quia Funes ceciderunt, inquit, mihi in praeclaris: etenim haereditas mea praeclara est mihi (Psal. XV, 6) ; funes enim dicuntur, quibus agrimensores metandorum limites partiuntur agrorum. Et ideo tamquam bonus agrimensor Synagogae terminos distinguebat et Ecclesiae, sacrilegos de templo jubebat exire. Novus enim venerat feracium metator animarum, qui agrorum genera, non spatia metaretur.

22. Pulchre tamen non extentis funibus modus aliquis possessionis includitur, nec quasi definitae rei limites fidei terminantur, sed flagello in immensum libero fines Ecclesiae porriguntur: eliminantur Judaei, non praescripto aliquo exsilio, sed intermino; ut nusquam Synagogae locus in orbe remaneret.