Patrologiae Cursus Completus
Elenchus Operum Quae In Hoc Tertio Tomo Continentur.
Elenchus Operum Quae In Hoc Tertio Tomo Continentur.
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Quaestionum Evangeliorum Libri Duo
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Quaestionum Evangeliorum Libri Duo
Tituli Quaestionum Libri Primi In Evangelium Secundum Matthaeum .
Tituli Quaestionum Libri II In Evangelium Secundum Lucam.
Liber Primus. Quaestiones in Evangelium secundum Matthaeum.
Quaest. I. ((Matth. c. XI, V 27.))
XVIII. ((Ib. VIII, 13 XV, 28.))
XXXIV. ((Ib. XXXIII, 17, 19.))
XXXV. ((Ib. XXIII, 23 et 24.))
XLVII. ((Ib. XXVI, 39, 42, 44.))
Liber Secundus. Quaestiones in Evangelium secundum Lucam.
Quaest. I. ((Luc. cap. I, V . 13, 20.))
XXXII. ((Ib. XIV, 34, 35, XV, 4-10.))
Admonitio In Librum Septemdecim Quaestionum Super Matthaeum.
Admonitio In Librum Septemdecim Quaestionum Super Matthaeum.
Quaestionum Septemdecim In Evangelium Secundum Matth.
Quaestionum Septemdecim In Evangelium Secundum Matth.
Quaest. I. ((Matth. cap. II, V 16.))
XI. ((Ib. XIII, 25-30, 36-43.))
XVI. ((Ib. XIII, 51, 52, 44.))
Admonitio De Subsequentibus In Joannem Tractatibus.
Admonitio De Subsequentibus In Joannem Tractatibus.
Praefatio Incerti Auctoris.
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi In Joannis Evangelium Tractatus CXXIV .
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi In Joannis Evangelium Tractatus CXXIV .
Tractatus III Ab eo quod scriptum est, Joannes testimonium perhibet de ipso, etc., usque ad id, Cap.
Tractatus XII. Ab eo Evangelii loco, Quod natum est de carne, caro est, etc., usque ad id, Cap.
Tractatus XIV. Ab eo Evangelii loco, Hoc ergo gaudium meum impletum est, etc., usque ad id, Cap.
Tractatus XXVIII. Ab eo loco Evangelii, Et post haec ambulabat Jesus in Galilaeam usque ad id, Cap.
Tractatus XXXVII. Ab eo quod scriptum est, Dicebant ergo. Ubi est pater tuus? usque ad id. Cap.
Tractatus XXXIX. Ab eo quod scriptum est, Multa habeo de vobis loqui et judicare usque ad id, Cap.
Tractatus XL. Ab eo loco, Dixit ergo eis Jesus: Cum exaltaveritis Filium hominis usque ad id, Cap.
Tractatus XLI. Rursum in illud, Dicebat autem Jesus ad eos qui crediderunt usque ad id, Cap.
Tractatus XLVI. Ab eo quod scriptum est, Ego sum pastor bonus, etc., usque ad id, Cap.
Tractatus XLVIII. Ab eo loco, Facta sunt Encaenia in Jerosolymis usque ad id, Cap.
Tractatus XLIX. Ab eo quod legitur, Erat autem quidam languens, Lazarus usque ad id, Cap.
Tractatus L. Ab eo loco, Proximum erat Pascha Judaeorum usque ad id, Cap. et cap.
Tractatus LII. Ab eo quod scriptum est, Nunc anima mea turbata est et quid dicam? usque ad id, Cap.
Tractatus LVI. Ab eo quod scriptum est, Venit ergo ad Simonem Petrum, etc., usque ad id, Cap.
Tractatus LVII. Quonam modo Ecclesia timeat inquinare pedes, dum pergit ad Christum.
Tractatus LVIII. Ab eo quod Dominus dicit, Et vos mundi estis, sed non omnes usque ad id, Cap.
Tractatus LX. In illud, Cum haec dixisset Jesus turbatus est spiritu. Cap.
Tractatus LXII. Ab eo quod scriptum est, Et cum tinxisset panem, dedit Judae usque ad id, Cap.
Tractatus LXIII. De eo quod Dominus ait, Nunc clarificatus est Filius hominis usque ad id, Cap.
Tractatus LXVI. De eo quod sequitur, Dicit ei Simon Petrus: Domine, quo vadis? usque ad id, Cap.
Tractatus LXVII. De eo quod Dominus dicit, Non turbetur cor vestrum usque ad id, Cap.
Tractatus LXVIII. In eamdem lectionem.
Tractatus LXIX. In id quod Dominus dicit, Et quo ego vado scitis, et viam scitis usque ad id, Cap.
Tractatus LXXII. In eamdem lectionem.
Tractatus LXXIII. Item in eamdem lectionem.
Tractatus LXXIV De eo quod ait, Si diligitis me, mandata mea servate usque ad id, Cap.
Tractatus LXXV. De eo quod ait Jesus, Non relinquam vos orphanos usque ad id. Cap.
Tractatus LXXVI. De eo quod sequitur, Dicit ei Judas, non ille Iscariotes, etc., usque ad id, Cap.
Tractatus LXXVII. De eo quod sequitur, Haec locutus sum vobis apud vos manens usque ad id, Cap.
Tractatus LXXVIII. In id quod Dominus dicit, Non turbetur cor vestrum, neque formidet, etc. Cap.
Tractatus LXXIX. De eo quod ait, Et nunc dixi vobis priusquam fiat, etc., usque ad id, Cap.
Tractatus LXXX. De eo quod dicit, Ego sum vitis vera, et Pater meus agricola est usque ad id, Cap.
Tractatus LXXXI. De eo quod ait, Manete in me, et ego in vobis usque ad id, Cap.
Tractatus LXXXVI. De eo quod Dominus ait, Vos autem dixi amicos usque ad id, Cap.
Tractatus LXXXVII. De eo quod dicit Jesus, Haec mando vobis, ut diligatis invicem usque ad id, Cap.
Tractatus LXXXVIII. De eo quod ait Jesus, Mementote sermonis mei, etc., usque ad id, Cap.
Tractatus XC. In illud, Qui me odit, et Patrem meum odit. Cap.
Tractatus XCI. In haec verba, Si opera non fecissem in eis, quae nemo alius fecit usque ad id, Cap.
Tractatus XCVII. In eamdem lectionem.
Tractatus XCVIII. In eamdem lectionem.
Tractatus XCIX. In illud, Non enim loquetur a semetipso, sed quaecumque audiet, loquetur. Cap.
Tractatus C. In ejusdem lectionis verba postrema. Cap. XVI, V . 13-15.
Tractatus CI. De eo quod Dominus dicit, Modicum et jam non videbitis me usque ad id, Cap.
Tractatus CV. Ab eo quod Dominus ait, Ut Filius tuus clarificet te usque ad id, Cap.
Tractatus CVI. De eo quod Dominus dicit, Manifestavi nomen tuum hominibus usque ad id, Cap.
Tractatus CVII. De eo quod dicit Jesus, Ego pro eis rogo, etc., usque ad id, Cap.
Tractatus CVIII. De eo quod ait Jesus, Ego dedi eis sermonem tuum usque ad id,
Tractatus CX. De eo quod sequitur, Ut omnes unum sint, etc., usque ad id, Cap.
Tractatus CXIII. Ab eo quod legitur, Et adduxerunt eum ad Annam primum usque ad id, Cap.
Tractatus CXIV. Ab eo loco, Adducunt ergo Jesum ad Caipham in praetorium usque ad id, Cap.
Tractatus CXV. De eo quod dicitur, Introivit ergo iterum in praetorium Pilatus usque ad id, Cap.
Tractatus CXIX. Ab eo quod sequitur, Et milites quidem haec fecerunt usque ad id, Cap.
Tractatus CXXI. De eo quod sequitur, Abierunt ergo iterum ad semetipsos discipuli usque ad id, Cap.
Tractatus CXXIII. De eo quod dicit Jesus, Venite, prandete usque ad id, Cap.
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi In Epistolam Joannis Ad Parthos Tractatus Decem .
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi In Epistolam Joannis Ad Parthos Tractatus Decem .
Tractatus III. De eo quod sequitur, Pueri, novissima hora est usque ad id, Cap.
Tractatus IV. De eo quod sequitur, Et verax est, et non est mendax usque ad id, Cap. et cap.
Tractatus V. In id quod sequitur, Omnis qui natus est ex Deo, non facit peccatum usque ad id, Cap.
Tractatus VI. In illud, Et in hoc cognoscimus quia ex veritate sumus usque ad id, etc. Cap. et cap.
Tractatus VII. Ab eo quod sequitur, Jam vos ex Deo estis filioli usque ad id, Cap.
Tractatus VIII. De eo quod sequitur, Si diligamus invicem, Deus in nobis manebit usque ad id, Cap.
Tractatus IX. De eo quod sequitur, In hoc perfecta est dilectio in nobis usque ad id, Cap.
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Expositio Quarumdam Propositionum Ex Epistola Ad Romanos.
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Expositio Quarumdam Propositionum Ex Epistola Ad Romanos.
Propositio Prima. ((Rom. cap. 1, V . 4.))
VII-VIII. ((Ib. I, 32 II, 1.))
LXXI. ((Ib. XII, 20, 14, 17.))
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Epistolae Ad Romanos Inchoata Expositio.
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Epistolae Ad Romanos Inchoata Expositio.
Liber unus . In quo salutatio tantummodo expeditur, et disputatur de peccato in Spiritum sanctum.
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Epistolae Ad Galatas Expositionis liber unus
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Epistolae Ad Galatas Expositionis liber unus
Appendix tertii tomi Operum S. Augustini Complectens Aliquot In Scripturam Tractatus Ipsi Olim Falso Adscriptos, Nimirum: De Mirabilibus S. Scripturae
Admonitio In Proxime Subjectum Opusculum.
Admonitio In Proxime Subjectum Opusculum.
De Mirabilibus Sacrae Scripturae Libri Tres.
De Mirabilibus Sacrae Scripturae Libri Tres.
Liber Primus. De Moysi Pentateucho.
Caput Primum.— De Deo Creatore et constitutione creaturarum.
Caput II.— De rationabilium naturarum dissimili peccato.
Caput III.— De Abel et Enoch primatum tenentibus in hominum justitia.
Caput IV.— De eo quod terrena tantum animalia in diluvio mortificata sunt.
Caput VI.— De eruptione aquarum diluvii.
Caput VII.— De recessu aquarum diluvii.
Caput VIII.— De cursu solis et lunae in diluvio.
Caput IX.— De dispersione linguarum.
Caput X.— De Sodomitica vindicta.
Caput XI.— De uxore Loth in statuam salis mutata.
Caput XII.— De Sara nonagenaria pariente filium.
Caput XIII.— De puteo quem vidit Agar ejecta cum filio.
Caput XIV.— De ariete quem Abraham obtulit pro filio.
Caput XV.— De Jacob et Joseph quare unus in terra repromissionis, alter in Aegypto sepelitur.
Caput XVI.— De Moyse et rubo in Oreb.
Caput. XVII.— De duobus signis, id est manu in sinum conversa, et virga in colubrum mutata.
Caput XVIII.— De aqua in sanguinem versa.
Caput XIX.— De caeteris plagis Aegyptiorum.
Caput XX.— De recedente et siccato mari Rubro.
Caput XXI.— De carmine consono filiorum Israel.
Caput XXII.— De aquis indulcatis in Marath.
Caput XXIII.— De manna pluente de coelo.
Caput XXIV.— De petra percussa in Oreb.
Caput XXV.— De filiis Moysi, quare ducatu Sacerdotum privati sunt.
Caput XXVI.— De jejunio quadraginta dierum.
Caput XXVII.— De populo carnes postulante.
Caput XXVIII.— De Aethiopissa uxore Moysi, et lepra murmuratricis Mariae.
Caput XXIX.— De Chore et Dathan et Abiron.
Caput XXX.— De plaga, quae descendit in populum, quando Moyses fugit in Tabernaculum.
Caput XXXI.— De virga Aaron, quae fronduerat.
Caput XXXII.— De petra bis percussa in Cades.
Caput XXXIII.— De serpente aeneo.
Caput XXXIV.— De Balaam et asina ejus.
Caput XXXV.— De Moyse pergente in montem Abarim.
Caput Primum.— De Jesu filio Nun, et dirempto Jordane in transitu populi.
Caput II.— De calceamentis et vestibus filiorum Israel.
Caput III.— De subversione Jericho.
Caput IV.— De sole et luna stantibus ad imperium Josue.
Caput V.— De Gedeone et duobus signis.
Caput VI.— De Samsonis fortitudine in capillis.
Caput VII.— De arca Domini in terra Philistiim.
Caput VIII.— De coeli fragore quo territi sunt Allophyli.
Caput IX.— De vocibus et pluviis quando Saül ordinatus est.
Caput X.— De Saül prophetante inter prophetas.
Caput XI.— De Samuele suscitato a Pythone.
Caput XII.— De percussione Ozae.
Caput XIII.— De David numerante populum.
Caput XIV.— De duobus signis juxta altare Bethel.
Caput XV.— De trium annorum et sex mensium siccitate.
Caput XVI.— De vidua in Sarepta Sidoniorum.
Caput XVII.— De mortuo unico viduae filio quem suscitavit Elias.
Caput XVIII.— De holocausto in monte Carmeli.
Caput XIX.— De quadraginta dierum jejunio.
Caput XX.— De igne descendente super quinquagenarios.
Caput XXI.— De transeuntibus Jordanem Elia et Elisaeo.
Caput XXII.— De ascensione Eliae.
Caput XXIII.— De virtutibus Elisaei.
Caput XXIV.— De lepra Naaman curata, et adhaerente Giezi.
Caput XXV.— De ferri supernatatione.
Caput XXVI.— De victoria per Elisaeum.
Caput XXVII.— De captivitate populi, et Sennacherib veniente in Judaeam.
Caput XXVIII.— De infirmitate et signo Ezechiae.
Caput XXIX.— De captivitate Babylonica.
Caput XXX.— De Daniele clarente in Babylone.
Caput XXXI.— De tribus pueris qui ignis tormentum sine laesura evaserunt.
Caput XXXII.— De Daniele quiescente in lacu leonum.
Caput XXXIII.— De Esdra restituente Legem.
Caput XXXIV.— De bellis praecipuis quae Domini auxilio peracta sunt.
Liber Tertius. De Novo Testamento.
Caput Primum.— De visione Zachariae et nativitate Joannis Baptistae.
Caput II.— De Incarnatione Domini nostri Jesu Christi, et nativitate ex Maria Virgine.
Caput III.— De pastoribus quibus Angeli natum infantem nuntiaverunt.
Caput IV.— De Magis ab Oriente et stella duce.
Caput V.— De baptismate Christi.
Caput VI.— De Christi tentatione et jejunio.
Caput VII.— De virtutibus Evangelii usque ad ambulationem super mare.
Caput VIII.— De ambulante Domino super undas.
Caput IX.— De caeteris virtutibus Domini nostri Jesu Christi.
Caput X.— De panibus et piscibus saturantibus millia populorum.
Caput XI.— De visione Domini in monte cum Moyse et Elia colloquentibus.
Caput XII.— De Lazaro et caeteris resuscitatis mortuis.
Caput XIII.— De solis eclipsi in passione Domini.
Caput XIV.— De corporibus sanctorum venientibus de monumentis suis post resurrectionem Domini.
Caput XV.— De cibo Domini post resurrectionem.
Caput XVI.— Petrus paralyticum restituit.
Admonitio De Sequenti Opusculo.
Admonitio De Sequenti Opusculo.
De Benedictionibus Jacob Patriarchae.
De Benedictionibus Jacob Patriarchae.
Admonitio In Librum Quaestionum Veteris Et Novi Testamenti.
Admonitio In Librum Quaestionum Veteris Et Novi Testamenti.
Elenchus Quaestionum.
Quaestiones Veteris Testamenti.
Quaestiones Ex Veteri Testamento.
Quaestiones Ex Veteri Testamento.
Quaestio Prima.—Quid est Deus.
III.—Quid opus erat per Moysen postea, et non ante, exordium mundi et ordinem creaturae exponere.
IV.—Quare Deus Legem non in primordio dedit?
V.—Utquid Abel sacrificium acceptatum est, et Cain refutatum ?
VI.—Si Lamech occidit Cain, sicut putatur?
VII.—Quae decem verba in tabulis data sint aut singulae tabulae, quae et quot verba habuerint?
VIII.—Utquid Moyses descendens de monte cum tabulis vultum splendidum habuit et into lerabilem?
XII.—Quare Abraham fidei suae signum, circumcisionis accepit sacramentum (Gen. XVII, 10) ?
XIX.—Quaerendum est, si Adam factus, corpus immortale habuit, an mortale?
XXIII.—An ex traduce sint animae sicut et corpora?
XXIV.—Quid est, ut cum vir et mulier una sint caro, vir imago Dei sit, et non femina?
XXIX.—Quare octavo die mandatum est circumcidi (Gen. XVII, 12) ?
XXX.—In Proverbiis, Justus, ait, accusator est sui in primordio sermonis
XXXIII.—Salomon, Anni, inquit, impiorum minuentur
XLII.—Cur angelus missus loqui ad Moysen, in igne et in rubo apparuit in monte (Exod. III, 1, 2) ?
XLVI .—Utrum Samuel fuerit de filiis Aaron, et utrum sacerdos fuisse existimandus sit?
XLVII .—Quomodo hoc quod in Isaia dicitur, Et apprehendent septem mulieres,
Quaestiones Ex Novo Testamento.
Quaestiones Ex Novo Testamento.
LXIV.—Quomodo probatur post tres dies et noctes resurrexisse Salvatorem ex mortuis?
LXXXVI.—Quid est quod probet Mariam matrem Domini ex tribu et semine esse David?
XCV.—Unde orta sit observatio Pentecostes, vel qua ratione?
XCVI.—Quaerendum si Pascha transitus interpretetur, sicut Graecis videtur.
XCVII.—Qua ratione responderi possit Arii impie tati simpliciter ex Lege?
Quaestiones Ex Utroque Mixtim .
Quaestiones Ex Utroque Mixtim .
De Jactantia Romanorum Levitarum .
De Lingua Hebraica, Ex Quo Nomen Acceperit.
Unum Opus Differre Secundum Personas In Laudem Sive Condemnationem.
De Eo Qui Fidem Christi Percepit .
In Quaestiones Veteris Et Novi Testamenti Post Vulgatas Admonitio.
In Quaestiones Veteris Et Novi Testamenti Post Vulgatas Admonitio.
Quaestionum Ex Veteri Testamento Pars Secunda.
Quaestionum Ex Veteri Testamento Pars Secunda.
Adversum Eos Qui Negant Ad Deum Aliquid Pertinere.
IV .—Cur Adam in mundo positus mandatum vel legem accepit, cum ipse dominium caeterorum haberet.
VI .—Quid continet benedictio Jacob, quam dedit filiis suis (Gen. XLVIII, XLIX) .
VII .—Cur angelus missus loqui ad Moysen in igne et rubo apparuit?
VIII .—Non fuit aliud signum quod fieret a Moyse palam Pharaoni, nisi serpens (Exod. VII, 10) ?
XIII .—Quid est ut missa mors in Jacob, venerit in Israel cum Jacob ipse sit Israel?
XVI .— Benedicat terra Dominum, Numquid confitebitur tibi, pulvis, aut annuntiabit virtutem tuam?
XVII .— In sole, posuit tabernaculum suum Flagellum non appropinquabit tabernaculo tuo
XX .—In Sapientia, Qui creavit, orbem ex materia invisa: ex nihilo facti sumus
Quaestionum Ex Novo Testamento Pars Secunda.
Quaestionum Ex Novo Testamento Pars Secunda.
VIII .—Cur Salvator tentanti se diabolo non aliter quam exemplis Legis resistit (Matth. IV, 4-10) ?
XVII .—Quid est ut Salvator mulieri alienigenae,
XXXIV .—Quid est quod Salvator ait, Ego sum janua qui ante me fuerunt, fures sunt et latrones
XLI .—Certe qui filius Dei non est, diaboli
XLII .—Quaerendum an Spiritum sanctum habuerint Apostoli tempore illo quo fuerunt cum Domino, etc.
XLIII .—Qua ratione responderi possit Arianae impietati simpliciter ex Lege.
XLIX .—Quem spiritum Apostolus salvandum Tradidi hujusmodi hominem satanae in interitum carnis,
LII .—Quid est quod dicit Apostolus, Tentatio vos non apprehendat nisi humana
LIII .—Quid est quod dicit Apostolus, Nemo potest dicere, Dominus Jesus, nisi in Spiritu sancto
LVI .—Apostolus ait, Nos natura Judaei.
LXII .—Si in Christo omnes thesauri sapientiae et scientiae sunt absconditi
Quaestionum Ex Utroque Mixtim Pars Secunda.
III .—Vetus Lex Deum jurasse allegat: sic enim dicit, Per memetipsum juravi, dicit Dominus
VIII .—In Tobia, Opera, Dei revelare et confiteri, honorificum est Nulli, dixeris
Admonitio De Subsequenti Expositione In Apocalypsim.
Admonitio De Subsequenti Expositione In Apocalypsim.
Expositio In Apocalypsim B. Joannis.
Expositio In Apocalypsim B. Joannis.
Index Rerum Quae In Hoc Tertio Volumine Continentur.
Tractatus CI. De eo quod Dominus dicit, Modicum et jam non videbitis me; usque ad id, Et in illo die me non rogabitis quidquam. Cap. XVI, V\. 16-23.
1. Haec Domini verba ubi ait, Modicum et jam non videbitis me, et iterum modicum et videbitis me, quia vado ad Patrem, ita obscura erant discipulis, antequam id quod dicit impletum esset, ut quaerentes inter se quid esset quod diceret, omnino se faterentur nescire. Sequitur enim Evangelium: Dixerunt ergo ex discipulis ejus ad invicem, Quid est hoc quod dicit nobis, Modicum et non videbitis me, et iterum modicum et videbitis me, et quia vado ad Patrem? Dicebant ergo, Quid est hoc quod dicit, Modicum? Nescimus quid loquitur. Hoc enim est quod eos movebat, quia dixit, Modicum et non videbitis me, et iterum modicum et videbitis me. Nam in praecedentibus quia non dixerat, Modicum, sed dixerat, Ad Patrem vado, et jam non videbitis me (Joan. XVI, 10) ; tanquam aperte illis visus est locutus, nec inter se de hoc aliquid quaesierunt. Nunc ergo quod illis tunc obscurum fuit, et mox manifestatum est, jam nobis utique manifestum est: post paululum enim passus est, et non viderunt eum; rursus, post paululum resurrexit, et viderunt eum. Illud autem quod ait, Jam non videbitis me, quia isto verbo, id est, jam, hoc intelligi voluit quod eum ulterius non viderent, ibi exposuimus quomodo accipiendum sit, ubi dixit, De justitia arguet mundum Spiritus sanctus, quia ad Patrem vado, et jam non videbitis me (Supra, Tract. 95) : quia scilicet mortalem Christum ulterius non viderent.
2. Cognovit autem Jesus, sicut sequens Evangelista dicit, quia volebant eum interrogare, et dixit eis: De hoc quaeritis inter vos, quia dixi, Modicum et non videbitis me, et iterum modicum et videbitis me. Amen, amen dico vobis, quia plorabitis et flebitis vos; mundus autem gaudebit: vos autem contristabimini, sed tristitia vestra in gaudium erit . Et hoc sic accipi potest, quia contristati sunt discipuli de morte Domini, et confestim de resurrectione laetati: mundus autem, quo nomine 1894 significati sunt inimici a quibus Christus occisus est, tunc utique laetati sunt occiso Christo, quando sunt discipuli contristati. Mundi quippe nomine, malitia potest mundi hujus intelligi, id est hominum mundi hujus amicorum. Unde Jacobus apostolus in Epistola sua dicit, Quicumque voluerit amicus esse hujus saeculi, inimicus Dei constituitur (Jacobi IV, 4) : quibus inimicitiis Dei factum est ut nec ejus Unigenito parceretur.
3. Deinde subjungit, et dicit: Mulier cum parit, tristitiam habet, quia venit hora ejus; cum autem pepererit puerum, jam non meminit pressurae propter gaudium, quia natus est homo in mundum: et vos igitur nunc quidem tristitiam habetis; iterum autem videbo vos, et gaudebit cor vestrum, et gaudium vestrum nemo tollet a vobis. Nec ista similitudo ad intelligendum videtur esse difficilis; quoniam comparatio ejus in promptu est, eodem ipso exponente cur dicta sit. Parturitio quippe tristitiae, partus autem gaudio comparatur; quod tunc majus esse consuevit, quando non puella, sed puer nascitur. Quod vero ait, Gaudium vestrum nemo tollet a vobis, quia gaudium eorum est ipse Jesus, significatum est quod ait Apostolus, Christus surgens a mortuis jam non moritur, et mors ei ultra non dominabitur (Rom. VI, 9) .
4. Hucusque in isto Evangelii capitulo, unde hodie disputamus, velut facili intellectu omnia cucurrerunt: acrior necessaria est in his quae sequuntur intentio. Quid est enim quod ait, Et in illo die me non rogabitis quidquam? Hoc verbum quod est rogare, non solum petere, verum etiam interrogare significat; et graecum Evangelium, unde hoc translatum est, tale habet verbum quod utrumque possit intelligi, ut haec ambiguitas nec inde solvatur : quanquam etsi solveretur, non ideo nulla quaestio remaneret. Dominum etenim Christum, postquam resurrexit, et interrogatum legimus et rogatum. Nam interrogatus est a discipulis ascensurus in coelum, quando praesentaretur, et quando regnum esset Israel (Act. I, 6) : cum vero jam esset in coelo, rogatus est a sancto Stephano, ut spiritum ejus acciperet (Id. VII, 58) . Et quis audeat vel cogitare vel dicere, in coelo sedentem Christum rogandum non esse, et in terra manentem rogatum fuisse? rogandum non esse immortalem, rogari debuisse mortalem? Imo, charissimi, rogemus eum, ut nodum quaestionis hujus ipse dissolvat, lucendo in cordibus nostris ad videnda quae dicit.
5. Puto enim quod ait, Iterum autem videbo vos, et gaudebit cor vestrum, et gaudium vestrum nemo tollet a vobis, non ad illud tempus esse referendum quo resurrexit, eisque suam carnem cernendam tangendamque monstravit (Joan. XX, 27) : sed potius ad illud unde jam dixerat, Qui diligit me, diligetur a Patre meo; et ego diligam eum, et manifestabo meipsum illi (Id. XIV, 21) . Jam quippe resurrexerat, jam se illis in carne monstraverat, jam sedebat ad dexteram Patris, quando dicebat idem ipse apostolus Joannes, cujus est hoc Evangelium, in Epistola sua: Dilectissimi, nunc filii Dei sumus, et nondum manifestatum est quid 1895 erimus: scimus quia cum manifestatum fuerit, similes ei erimus, quoniam videbimus eum sicuti est (I Joan. III, 2) . Ista visio non vitae hujus est, sed futurae; non temporalis, sed aeterna . Haec est autem vita aeterna, dicente ipsa vita, ut cognoscant te, inquit, unum verum Deum, et quem misisti Jesum Christum (Joan. XVII, 3) . De hac visione et cognitione dicit Apostolus: Videmus nunc per speculum in aenigmate, tunc autem facie ad faciem: nunc scio ex parte, tunc autem cognoscam sicut et cognitus sum (I Cor. XIII, 12 et 13) . Hunc totius laboris sui fructum Ecclesia nunc parturit desiderando, tunc est paritura cernendo; nunc parturit gemendo, tunc paritura laetando; nunc parturit orando, tunc paritura laudando. Et ideo masculum; quoniam ad istum fructum contemplationis cuncta officia referuntur actionis. Solus est enim liber; quia propter se appetitur, et non refertur ad aliud. Huic servit actio: ad hunc enim refertur quidquid bene agitur, quia propter hunc agitur; ipse autem non propter aliud, sed propter semetipsum tenetur et habetur. Ibi ergo finis qui sufficit nobis. Aeternus igitur erit: neque enim nobis sufficit finis, nisi cujus nullus est finis. Hoc inspiratum erat Philippo quando dixit: Ostende nobis Patrem, et sufficit nobis. In qua ostensione se promisit et Filius dicens: Non credis quia ego in Patre, et Pater in me est (Joan. XIV, 8, 10) ? De hoc itaque quod sufficit nobis, rectissime audimus, Gaudium vestrum nemo tollet a vobis.
6. De hoc etiam quae superius dicta sunt, melius existimo intelligi, Modicum et jam non videbitis me, et iterum modicum et videbitis me. Modicum est enim hoc totum spatium quo praesens pervolat saeculum: unde dicit idem ipse evangelista in Epistola sua, Novissima hora est (I Joan. II, 18) . Ideo namque addidit, quia vado ad Patrem: quod ad priorem sententiam referendum est, ubi ait, Modicum et jam non videbitis me; non ad posteriorem ubi ait, et iterum modicum et videbitis me. Eundo quippe ad Patrem, facturus erat ut eum non viderent. Ac per hoc non ideo dictum est, quia fuerat moriturus, et donec resurgeret, ab eorum aspectibus recessurus; sed quod esset iturus ad Patrem, quod fecit posteaquam resurrexit, et cum eis per quadraginta dies conversatus ascendit in coelum (Act. I, 3, 9) . Illis ergo ait, Modicum et jam non videbitis me, qui eum corporaliter tunc videbant, quia iturus erant ad Patrem, et eum deinceps mortalem visuri non erant, qualem cum ista loqueretur videbant. Quod vero addidit, et iterum modicum et videbitis me, universae promisit Ecclesiae: sicut universae promisit, Ecce ego vobiscum sum usque in consummationem saeculi (Matth. XXVIII, 20) . Non tardat Dominus promissum: modicum, et videbimus eum, ubi jam nihil rogemus, nihil interrogemus; quia nihil desiderandum remanebit, nihil quaerendum latebit. Hoc modicum longum nobis videtur, quoniam adhuc agitur: cum finitum fuerit, tunc sentiemus quam modicum fuerit. Non ergo sit gaudium nostrum quale habet mundus, de quo dictum est, Mundus autem gaudebit: 1896 nec tamen in hujus desiderii parturitione sine gaudio tristes simus, sed sicut ait Apostolus, Spe gaudentes, in tribulatione patientes (Rom. XII, 12) ; quia et ipsa parturiens, cui comparati sumus, plus gaudet de mox futura prole, quam tristis est de praesenti dolore. Sed hujus sermonis iste sit finis: habent enim quaestionem molestissimam quae sequuntur, nec brevitate coarctanda sunt, ut possint commodius, si Dominus voluerit, explicari.