De Peccato Adae Et Evae .

CXXVII .—Nulli dubium arbitror, mundum istum hominis causa esse fabricatum: qui cum diversis constet substantiis, unus est tamen multis membris aptatus, ut ex his invicem mutuis operibus, quae necessaria homini futura erant, gignerentur. Domus enim facta est homini cum annona, ita ut singula eorum secundum genus fierent super terram, id est, ut facta hanc haberent insitam potentiam in propagine uniuscujusque generis eorum quae crearentur in terris. Origines enim institutae sunt, quarum semen proficeret ad procreationem multiplicandorum generum 2379 super terram. Unde Scriptura testatur, Et benedixit illa Deus, dicens: Crescite, et multiplicamini super terram (Gen. I, 22, 28) . Simili modo etiam hominum genus benedictum est: quem sensum contuemur in Lege. Cernimus enim scriptum esse, Crevit populus, et multiplicatus est in Aegypto (Act. VII, 17) . Qua benedictione enim benedicta sunt, quae ad utilitatem creata sunt hominis, ea benedictione et homo est benedictus, ut similiter ex mare et femina propago generis humani cresceret et multiplicaretur super terram: et ut sicut per culturam melioranda erant semina, ita et hominum genus adhibita cura id studeret, ut Creatoris cognitione percepta, vitam suam frenaret ad promerendum eum, ut simul omnia proficerent ad laudem et gloriam Creatoris. Et quoniam non aliud haec dicta significant, res ipsae testantur. Omnia enim quae facta sunt, Dei nutu multiplicata et meliorata super terram. Nec enim aliter posset accidere, quam Dei voluntas et benedictio decrevit seminibus. Quomodo ergo dici potest male fieri, aut non licere quod ex Dei benedictione et ipso favente augmentum facit? Cujus rei traditio et in Synagoga mansit, et nunc in Ecclesia celebratur, ut Dei creatura sub Dei benedictione jungatur. Non utique per praesumptionem, quia ab ipso auctore data est forma. Sed si cessare debere putatur, tunc cessare debebit, quando cessatura et illa sunt, quae similiter benedicta sunt ut multiplicarentur: quia si generatio hominum cessat, ad quam utilitatem nascuntur, quae benedicta sunt super terram? Non potest enim mundus ex parte agere, et ex parte cessare. Aut totus enim operatur, aut totus pausat in otio. Numquid utile corpus est, cujus quaedam membra vigent, quaedam torpescunt? Quod ergo a Domino benedictum est, cur sordidum et contaminatum opus a quibusdam asseritur, nisi quia ipsi Deo manus quodammodo infertur? Non enim hoc reprehenderent, nisi de Deo hujus operis auctore male sentirent. Quia enim aperte Deo detrahere verentur, per opus tamen ab eo inventum accusant eum. Quando enim displicet opus, reprehenditur auctor. Si hujusmodi homines legerent, aut potius acciperent Scripturas, memores essent Balaam dicentis, Quid maledicam quem benedixit Deus (Num. XXIII, 8) ? Frustra enim accusatur qui a judice laudatur: imo ipse sui accusator est, qui reum dicit quem leges defendunt. Quis ergo tu es qui damnari censes quod a Deo benedictum legis, nisi aut Deum hunc negas esse, aut Scripturam falsam accusas? Sunt enim qui quasi nova accipientes, vetera repudianda putant. Sed non discrepant ab his nova, per Christum praecepta populis intimata. Ipse enim rogatus ad nuptias ire non dedignatus est: et non solum praesentia sua illustravit eas, verum etiam contulit quod deerat ad laetitiam (Joan. II, 1-11) . Scriptum est enim, Quia vinum laetificat cor hominis (Psal. CIII, 15, et Eccli. XL, 20) . Et ut hoc secundum Dei Patris sui voluntatem fecisse se demonstraret, Judaeis interrogantibus an liceat homini dimittere uxorem suam, respondit inter caetera, dicens: Quoniam ab initio fecit Deus masculum et feminam, et dixit: Propter hoc relinquet homo patrem et matrem, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne una. Itaque jam non sunt duo, sed una caro. Quod ergo Deus conjunxit, homo non separet (Matth. XIX, 4-6) . Hinc est unde rogatus ad nuptias iit libenter, ne factum Dei et Patris sui infirmare videretur. Magis autem Legis veteris et novae doctrinam concordare ostendens, nuptias non solum non prohibuit, sed et interesse dignatus est, testimonium eis tribuens quoniam Deus auctor earum est; et quod a Deo junctum est, neque prohiberi, neque separari debere salutari praecepto monstravit. Et quia nativitas prodest, cum jam relinqueret mundum, matrem suam Joanni discipulo suo commendavit (Joan. XIX, 26, 27) . Quamobrem et nos per omnia Legis veteris et novae mandata servantes, parentes honorare docemur (Deut. V, 16, et Matth. XV, 4) : quod nisi fecerimus, maledictum nos incursuros cautum est Lege. Itaque quaenam 2380 est haec praesumptio, aut ex qua lege descendit, nuptiarum aditus intercludere, quando tam nova quam vetus Lex per omnia istis favere videatur? Sed illud est quod legimus, quia quod extra est, a malo est (Matth. V, 37) . Unde Apostolus hujusmodi homines cauteriatam dicit habere conscientiam, qui prohibentes nubere, et a cibis quos Deus ad percipiendum creavit, abstinendum docent (I Tim. IV, 2, 3) . Hoc enim in hypocrisi, inimicitiarum causa facere denotantur, ut Legem a Deo traditam criminentur. Alii ideo studentes praeceptis salutaribus obvias manus tendunt, ut pravae doctrinae mandata commendent: ac per hoc cauteriatam habere dicuntur conscientiam. Corrupta enim mente aliud scientes, aliud profitentur. Sicut et Judaei, qui non ignorantes gesta Salvatoris opera esse Spiritus sancti, invidentes dicebant quia in Beelzebub ejicit daemonia (Matth. XII, 24) ; ut populum a fide ejus averterent. Talis est etiam supra memoratorum versutia, quia ut sanctitatis et castimoniae amatores esse se simulent, nuptias esse dicunt damnandas, ut per hoc commendentur, et populum a veritate avertant: et ut abstinentiae se studere fingant, temperandum a cibis tradunt, ut per hoc se alienos a mundo ad coelestia regna festinare ostendant, per quod mentes hominum illicientes deinceps illicita doceant licere, et licita quasi inconcessa damnare. Haec sunt praestigia satanae, ut causas invertat, quasi novum insinuans aliquid, excludat veritatem, in qua nihil novum est, quia totum aeternum. Quis non advertat sensum istum ab adversariis esse aptatum? Quis enim audeat Dei inventum reprobare, et quod nunquam alicui obfuit, nisi adversario veritatis? Qui ut impuritatem suam tegat, sanctimoniam praedicat quam non amat, ut dum ex eo se quasi bonae voluntatis ostenderet , illicita suadeat quasi licita. Commendat enim se ut promptius fallat, ac per hoc captis imprudentibus suggerat, per quae plus eos faciat peccatores: quia ut causae suae aliquam conferat medicinam, granditer suadet homines peccare, magnum ex eo quaerens solatium, dum criminis sui socios multos ostendit, levem poenam aestimans, ac si minus gravis sit, si secum multos videat in gehenna. Caeci homines , dum vincuntur vitiis, aut per infirmitatem, aut per ignorantiam sese defendunt, non vindicando haec quae contraria decipit concupiscentia. Aut quae obstat caligo ut non quod verum est, videatur? Nam solent litterae aliud videri significare, dum aut non bene pronuntiantur, aut improprie distinguuntur. Cum autem legitur, Fecit Deus; et, Benedixit quod fecit: quis hinc disputet? quis dubitet? quis quod benedictum est, maledictum putet, nisi alio spiritu animetur? Quod quidem si hominis vox esse diceretur, forte aliqua fallacia crederetur: Deus dicitur loqui, et dubitas? Deus benedixit, et reprobas? Sed forte sub Dei nomine Moyses errorem induxit? Satis tibi faciant signa et prodigia per Moysen facta in Aegypto; suadeant tibi mirabilia quae in Rubro mari gesta sunt ad liberationem filiorum Israel. Audi magos confitentes quia digitus Dei est hic (Exod. VIII, 19) . Consenti Apostolo dicenti, Nolo vos ignorare, fratres, quoniam patres nostri omnes sub nube fuerunt, et omnes per mare transierunt, et omnes per Moysen baptizati sunt in nube et in mari, et omnes eamdem escam spiritualem manducaverunt, et omnes eumdem potum spiritualem biberunt. Bibebant autem de potu spirituali consequente eos petra: petra autem erat Christus (I Cor. X, 1-4) . Et unde hoc Apostolus locutus est? Praesto est Scriptura, in qua legimus Christum Dominum nostrum dicentem Judaeis, Si crederetis Moysi, crederetis forsitan et mihi; quia de me scripsit Moyses (Joan. V, 46) . Quis huic concordiae fidem deneget? quis audeat dicere, quod unum est discrepare? quis tam malae mentis est, ut individuam charitatem contendat videri inimicitiam? 2381 Ecce habes et verborum testimonia, et exempla virtutum, quae animum tuum subjugent veritati, ut non aliud putes verum quam quod Ecclesiae catholicae continent libri. Quoniam igitur probatum est eumdem Deum fuisse in Veteri Testamento, qui nunc noster est, et hunc multis virtutum indiciis verum esse, in tantum ejus auctoritas debet praeferri, ut etiam id quod asperum, et forte absurdum a nobis aestimatur, accepto ferri debeat, et aliter sentiri quam a nobis putatur, si Dei judicio commendetur; quia magis Deo credere debemus quam nobis. Infirmitas enim nostra et imperitia, utilia solet judicare quae nociva sunt, et aestimare falsa pro veris: quod de Deo vel suspicari nefas est. Non est enim natura, quae possit falli: quanto magis de conjugiis dubitari non debet, Deo dicente, Quod Deus conjunxit, homo non separet? Est enim res aperta et simplex. Certe omnis homo gaudet cum fuerit Dei dignationem adeptus, et meliorari se credit dum sacramentum Creatoris addiscit, quod utique non assequeretur, nisi natus. Cur ergo plangit quod gaudet, et quod gloriatur se didicisse, condemnat? Si enim gaudet quia didicit, non autem didicisset, nisi natus fuisset; sine dubio bonum est nasci, quia fructus nativitatis, cognitio est veritatis. Si autem malum est nasci, non erit bona cognitio. Cui enim rei proderit cognitio, si damnatur nativitas? Quia si non expedit nasci nec debet, inane est ut discat damnandus. Sed quia nemo tam hebes est, ut neget cognitionem Dei prodesse hominibus, et bona et utilis est. Per ipsam enim melioratur nativitas, ut meliorata nativitas plus mereatur quam fuerat collatum Adae: quia in coelo, non in terra regnabunt credentes, in paradiso Dei Patris, non in quo Adam corporaliter jussus fuerat operari. Nam si encaenia celebrabantur Jerosolymis, id est, dedicationis templi Dei agebatur festivitas; quanto magis ipsius hominis celebrandus natalis est, qui magis templum Dei est; cujus etiam, ad agendum Deo gratias, manibus templum est fabricatum. Melius est enim templum, corpus nostrum: quia hoc Dei opere, illud vero humano labore constructum est; et hoc sub spe aeternitatis est, illud perditionis. Itaque qui Deo instituente natum se novit, ut ei gratias agat, cognitum habens mysterium ejus, debet in natali suo gaudere, videns profectum esse nativitatis suae. Vere autem illi nasci non debuerunt, qui Creatorem suum relinquentes, gloriam ejus aliis deputant: horum enim nativitas proficit ad poenam: sed non nativitas crimen incurrit, sed voluntas. Sed quis es tu, qui nuptias prohibes? Forte Marcion, quia corpus non a Deo fabricatum putas, sed a diabolo: animam vero errore quodam lapsum passam, ut ad tenebrarum partes, in quibus nunc mundus est, veniret, contendis. Quomodo ergo posset hinc liberari, si prohiberetur generari? Natus enim cognovisti casum tuum, et data opera id egisti ut remeares ad patriam sedem, redditus sorti tuae. Denique gratias agere te dicis Christo, per quem hanc cognitionem assecutum te gratularis. Age vero, si natus non esses, cessaret cognitio, nec prosequeretur liberatio. Itaque si gaudes animam liberari, fave nativitati: nam si nativitati resistis, inimicus es animarum. Aut si Manichaeus es, qui nuptias quasi contrarias renuis, quaero a te, si corpora minime gignerentur, quomodo anima hinc, quam fusam in tenebrarum partem et haerentem hylicis rebus asseris, eriperetur? Nascendo enim liberari eam in libris vestris scriptum habetis, ut a luna susceptae animae et exeuntes de corporibus soli tradantur, quem Deum vestrarum asseritis animarum. Nam gaudetis, cum Manichaei vocamini. Per hoc enim nomen liberationem vestram flagitatis: quod utique nesciretis, nisi nati essetis. Longe itaque apparet per hypocrisim vos nuptias condemnare. Sanctimoniam enim profitentes, latenter immunditiae studetis; quod non solum privatum sed etiam edictis proditum est imperatorum. 2382A Audi nunc, catholice, et ex Evangelio disce , prodesse hominis nativitatem. Cum Simeon enim vir justus vellet exire de saeculo, sufficere sibi putans Creatoris sine mysterii ejus cognitione notitiam, non permissum est ei nisi incrementum faceret in Dei perceptione, ut plenam haberet fidei suae mercedem. Denique natum Salvatorem accipiens in manibus benedixit Deum, et dixit: Domine, nunc dimittis servum tuum, secundum verbum tuum in pace; quia viderunt oculi mei salutare tuum (Luc. II, 29, 30) . Manifeste ostensum est Dei beneficium esse in hominis nativitate, quando viro justo de morte cogitanti responsum est quod non ante moreretur, quam Christum Domini vidisset: in tantum enim proficiebat in vita, ut dignus fieret etiam in praesenti videre quem liberatorem sperabat post mortem. Qui ergo reservatus in vita non permissus est mori, nisi spei suae fructum vidisset, ut securus esset quia de vita ad vitam transiret; quomodo potest dici non huic profuisse nativitas? Si enim malum est quod nascimur, non paradisus promitteretur, non vita aeterna, non regnum coelorum, sed poena et gehennae perditio, ut timeret alterum generare, qui se sciret natum ad perditionem; ut ille qui se illicite natum sciret, non affectaret generare. Sed forte dicatur: Regnum quidem coelorum promissum est, sed fidelibus et bene agentibus. Recte. Vides itaque non ideo reos fieri homines, quia nati sunt, sed quia male conversati sunt. Neque enim non natis promissum est regnum coelorum, ut nativitati imputent, quibus non dabitur: promissum est autem natis bene agentibus, ut neque nativitas prosit male agenti, neque obesse possit bene agenti. A fidelibus enim et bene agentibus melioratur nativitas: ab infidelibus autem et male agentibus deterioratur. Sic enim est nativitas, quasi arbor quae inseritur: quia si bono surculo inseritur, melior fiet et bona dicetur; si vero malo surculo inseratur, deterior erit, et non bona, sed mala vocabitur. Ita et nativitati si bona accedat doctrina, bonos faciet fructus; si autem mala, malos faciet fructus. Itaque sicut necessaria est arbor, ut sit ubi inseratur; ita etiam necessaria est nativitas, ut sit ubi proficiatur. Sed respondetur e contra: Si utilis est nativitas, cur renascimur? Non renasceremur nisi utilis esset nativitas. Renasci enim renovari est, et qui renovantur, instaurantur. Non ergo accusat renascibilitas nativitatem, sed reformat: et quod reformatur, bene ab initio institutum probatur. Igitur quod renascimur, consilio mutamur, corporis expiatione percepta, ut reddamur ad pristinum statum Adae. Animae autem peccato maculatum est corpus, quo reparato et meliorato per fidem, consilio abluitur: ut sicut per contemptum Dei fuerat pollutum, ita per obedientiam abluatur, ut effugiat sententiam datam Adae, et possit resurgere. Itaque si ab anima coepit peccatum, cur natura corporis accusatur ; cum in causa peccati Adae non fuerit desiderium corporale, sed spe deitatis illecta anima transgressa sit Dei praeceptum, ut corpus suum subjugaret peccato, et nascerentur homines sub peccato? Quod quidem nihil obest homini, si tamen legi Dei obediat, nisi quod moritur: cui rei benevolentia Dei promisit mercedem, ut quoniam in Creatoris devotione fideles inveniuntur, per praevaricationem autem Adae corruptioni subjecti sunt et morti, pro hac re accipiant a judice Deo ultra quam fuerat concessum Adae, ut in futuro et gloriosi sint, et aeternam habeant vitam, et adoptati filii Dei vocentur; ut lucrum sit, quia nati sunt. Ex hoc jam revertar ad reliquam partem lectionis. Cum positus esset homo in paradiso, haec accepit mandata: Ex omni, inquit, ligno quod est in paradiso ad escam, edes. De ligno autem unde dignoscitur bonum et malum, non edetis ex eo. 2383 Omnia ligna quae commemorat, fructus sunt ad esum creaturarum. Denique uno nomine ligna dicuntur, sed varia intelliguntur in fructibus. Omnia tamen ligna sunt, et edendi unum est genus, quamvis diversa sunt quae edantur. Cum enim multa fructuum ligna creasset homini ad edendum, sicut dixi, de uno ligno edi prohibuit; ut reverentiam Creatoris ex aliqua parte haberent, qui omnia in potestate acceperant, dum una reservata est arbor, cujus licentiam non haberent, ut memores essent conditionis legis. Quomodo autem ex sententia peccati genus intelligebatur? Et homicidae enim, et malefico, et adultero, et infami congruit haec sententia. Achar quoque filius Charmi cum peccasset, consumi cum omnibus suis adjudicatus est (Josue VII, 1) . Quomodo ergo potest haec sententia peccati genus intelligi? Grande delictum fuisse potest cognosci, non tamen genus delicti intelligi. Scimus enim alios hac damnatos sententia, cum sciantur aliter deliquisse. Et Amorrhaei et Sodomitae cum omnibus suis periisse noscuntur. Ita enim fit ut et unius peccati rei diversa feriantur sententia, et diversi criminis peccatores uno atque eodem genere puniantur. Quamobrem Adae et Evae non ex data sententia peccati genus potest intelligi. Quamvis enim unum eorum peccatum sit, sed secundum personam suam vir et mulier sententiam acceperunt: necnon et serpens, ut non solum in eo quod facti sunt, non manerent, verum etiam adderetur eis labor ad poenam. Cum enim omnia pecora et animantia homini fuissent, sicut legimus, subjecta (Gen. I, 26) ; serpens contra hanc constitutionem erexit se, et dolo et fallacia circumventum hominem sibi subjecit. Sine dubio enim qui aliquem capit, infra se eum facit. Propter quod serpens ne astutiae suae effectum haberet, sententia Dei revocatur, et reprimitur ultra quam fuerat factus, ne supra hominem esset, ut calliditate sua non solum ad nihil se profecisse doleat, sed et deteriorasse. Cum enim prudentior legatur fuisse caeteris bestiis, postquam decepit hominem, maledictus factus est ab omnibus bestiis terrae. Post sententiam datam in hominem, datam in feminam, datam in serpentem, sequitur ut et mulier quam sibi sociaverat ad contemnendam Dei legem, excipiat sententiam. Ait ei: Replens replebo aerumnas tuas et gemitum tuum: in tristitia paries filios, et ad virum tuum conversio tua, et ipse tui dominabitur (Id. III, 16) . Nemo quod reprehendit, ipse confirmat. Si ideo concessi sunt filii quia usurpaverat coitum, ergo plus usurpatio praestitit. Sed quia dixit, In tristitia paries filios; si inde putas generationem sumpsisse principium, ubi erat quod dictum est, Crescite et multiplicamini? Intelligite ergo hoc ad poenam tantum additum, ut cum per laetitiam sibi fuerat ante concessum, tristitia subderetur ad poenam: et ut deterior et multiplicata poena mulierem semper urgeret, additur conversio ad virum, ut esset unde ei dolor iterum innovaretur. Si coitum Dominus damnabat, cur in subjectis addebat, Et ad virum conversio tua? Nemo quod damnat, hoc pro poena constituit; cum utique poena sit damnationi contraria, nec unquam ex uno, sed contra proveniat. Quod si in uno essent, damnationem nemo metueret. Deinde aliquis in hoc addiceret , ex quo in legem commissum videret. Hoc est confirmasse, non punisse peccatum, si ideo conversio feminae ad virum, et ex eo quod colit, et non quod verum est, conversio simpliciter ante concessa cum ultima servitute, propter poenam eidem credatur imposita, quoniam per mulierem concessam subjectus factus fuerat vir. Et sine dubio superior videbatur, cujus consilio usus putavit prodesse quod suasit, ut factum Dei subtilitate serpentis destrui videretur: instauratur per sententiam Dei institutam, ut revertatur mulier ad conditionis subjectionem humiliata viro, sicut fuerat constitutum; et additum ei quod additur ad poenam, cum audit, Replens replebo moerores tuos, et gemitum tuum: in tristitia paries filios, et ad virum 2384 tuum conversio tua, et ipse tui dominabitur. Numquid fuerat aliter decretum, quam ut mulier dominio viri esset subjecta? Hinc ergo apparet mulierem revocatam esse ad id quod fuerat cum additamento. Unde ait, Replens replebo moerores tuos et gemitum tuum. Quod replet, in eo quod minus est, addit non in eo quod non est, videtur operari. Hac ergo sententia quae ante processerat, Crescite et multiplicamini (Gen I, 22, 28) , non incipit ad creandum, sed ad creaturae, quae fuerat concessa, perniciem. Mulieri ad pariendum filios dolor additur, difficultas imponitur, non procreationis nova forma componitur: nam si ex hoc recte generatio speratur, magis intelligi potest arbitrio serpentis generationem extitisse, quam Domini; et est vere, ut ait ille, Progenies viperarum (Matth. III, 7) . Si quis autem se existimat ita natum, quid mereatur, advertat, ut propter peccatum amplificaretur ei dolor partu, ut quae modicum doloris habitura erat, filiorum cresceret ei causa delicti: quia et cum gemitu et moerore pariuntur, nati autem sine tristitia non habentur. Nunc tertio promitur in virum sententia talis: Quoniam audisti, inquit, vocem mulieris tuae, et edisti de ligno, de quo praeceperam tibi ne ederes ex eo, maledicta terra in operibus tuis, et in moeroribus tuis edes ex ea omnibus diebus vitae tuae: spinas et tribulos germinabit tibi (Gen. III, 17, 18) . Et hinc idem Adam ad hoc revocatur, ad quod fuerat factus, sed cum decremento. Ante enim positus erat ut operaretur terram simpliciter, ut sequeretur eum laboris effectus: at ubi autem sprevit praeceptum Dei, melius sibi procurari credens consilio serpentis quam fecerat Deus, ad institutum pristinum revocatur cum laboris dispendio; ut terra ei secundum laborem minime responderet, maledicta non sibi, sed operibus ejus; ut ostenderetur propositum Dei subverti non posse, neque melius posse quemquam providere quam Deum. Nemo enim potest alterius opus plus diligere, quam ipse qui fecit, dicente Apostolo, quia nemo, inquit, carnem suam odio habet; sed nutrit, et fovet eam, sicut et Christus Ecclesiam (Ephes. V, 29) . Videamus nunc sequentia Legis, an concordent cum initiis ejus. Abraham cum placuisset Deo, inter caetera quae ad remunerationem fidei ejus pertinent, cum senior esset, unum filium generare dignus est judicatus (Gen. XVIII, 10) . Quomodo ergo accusari potest quod pro merito concessum videtur, ut qui ipsius Dei voluntatem fecerat, Deus voluntatem ejus impleret? quae minime fuisset impleta, nisi innoxia esset; nec Deus impleret quod male vel imperite posci videbat, maxime ab eo qui sibi placeret: hoc enim nec homini convenit. Et Anna cum sterilis esset et Deum diligeret, petiit ut haberet filium et accepit (I Reg. I) : quod si contrarium esset, moneri potuit ab eo quem diligebat, ne rem postularet adversam. Et natus ex ea sanctissimus Samuel, filios genuit, non tamen justitiae suae merita minuit. Prima enim aetate sua semper auctus est, ut in senectute propensiori Dei testimonio commendaretur. Et Zacharias sacerdos, vir justus, in senectute sua Dei nutu genuit filium: quo nondum nato, meruit prophetare (Luc. I, 5) . Qua ergo ratione accusatur quod minime obesse probatur? Et quis neget bonum debere dici quod neminem laedit? Et ut hoc loco aliquid de Apostolis dicatur, quod ad robur pertinet causae, certe sanctus Joannes castimoniae fuit custos: condiscipulus autem ejus, id est sanctus Petrus, uxorem habuisse cognoscitur; et primatum ut acciperet inter Apostolos, non ei obstitit generatio filiorum. Quomodo ergo condemnandum putatur quod non impedit meritum? Hinc Apostolus eum qui uxorem habeat, si in caeteris servet mandata, sacerdotem fieri posse ac debere ostendit. Quod si illicitum esset, non poterat utique peccatorem dicere debere fieri sacerdotem. Et quid tam apertum? Ejusdem enim Apostoli vox est dicentis: De virginibus autem imperium Domini non habeo (I Cor. VII, 25) . Cum enim Corinthii exagitarentur ab haereticis, qui in hyprocrisi nuptias damnandas docebant, consuluerunt Apostolum litteris, an liceret nubere, an uxorem remittere. 2385 Tunc praecepit Apostolus non debere uxorem a viro recedere: cum habuerit occasionem dicendi, si scisset sic docendum, non licere nubere; quomodo quod sibi non sit traditum, docere se non posse ostendit. Quis autem discipulorum doceret quod a magistro traditum non est? Vel quis non audiat praedicantem: Volo adolescentulas nubere, filios procreare (I Tim. V. 14) ? Sed forte dicatur: Si licet et bonum est nubere, cur sacerdotibus non licet uxores habere? id est, ut ordinatis jam non liceat convenire? Quis nesciat unumquodque suam legem habere? Est enim quod omnino generaliter omnibus non liceat: est item quod aliis licet, et aliis non licet: et est quod aliquando licet, et aliquando non licet. Fornicari omnibus semper non licet: negotiari vero aliquando licet, aliquando non licet. Antequam enim ecclesiasticus quis sit, licet ei negotiari: facto jam non licet. Et Christiano cum uxore sua convenire aliquando licet, aliquando vero non licet. Propter dies enim processionis aliquando non licet convenire; quia etiam a licitis abstinendum est, ut facilius impetrari possit quod postulatur. Unde Apostolus, ex consensu ait abstinendum ad tempus, ut. vacetur orationi (I Cor. VII, 5) . Nam secundum Legem in jejunio caedi et jurgari non licet, postea licet: quia major reverentia debetur Dei causis. Numquid omne quod ante caeteros licet, ante imperatorem licet? 2386 Quanto magis in Dei causis? Ac per hoc antistitem ejus puriorem caeteris esse oportet: ipsius enim personam habere videtur, est enim vicarius ejus: ut quod caeteris licet, illi non liceat; quia necesse habeat quotidie Christi vicem agere, aut orare pro populo, aut offerre, aut tingere. Et non solum huic concubitus non licet, verum etiam ministro ejus: quia ipse mundior debet esse, quia sancta sunt quae ministrat. Nam sicut ad comparationem lucernae tenebrae non tantum obscurae, sed etiam sordidae sunt, ad comparationem autem stellarum lucerna caligo est, ad solis vero comparationem stellae nebulosae sunt, ad Dei autem claritatem sol nox est: ita et quae ad nos licita et munda sunt, ad Dei autem dignitatem quasi illicita et immunda sunt; quanquam enim bona sunt, Dei tamen personae non competunt. Numquid non tunica mediocris hominis, quamvis munda, imperatori tamen sordida et illicita est? similiter et Saxonicia senatori? Ac per hoc antistites Dei puriores esse debent quam caeteri, quia et Christi habent personam, et ministros Dei mundiores esse oportet. Nemo enim imperatori ministrat non accuratus; igitur vestimentis claris et mundis induti ministrant: Deus autem quia natura clarissimus est, ministros ejus natura magis quam vestibus mundos esse oportet; cui laus et gloria in saecula saeculorum. Amen.