248 APPEF

populus romanus frequentissimi ac- current, illum acclamans omnige- nis laetitiae significationibus non tantum Pontificem sed et Regem.

Quod est adnotatione dignum: namque praeteritis annis, idest ante initium Pontificatus SSmi Patris , nunquam fuit Romae audita accla- matio illa, quae nomen Pontificis indicaret: Euge Pie None (Viva Pio Nono): sed semper, Pontifice per vias transeunte, populus genua flectens invocabat tantum** benedictionem his verbis: Pater Sancte Benedictionem ! (Santo Padre la Benedizione)! Illa acclamandi ratio non habet roma- nam originem, sed Romam fuit de- ducta ab illis, qui Pontificem paul- lo post e Roma exulare coegerunt. Quamvis initio illa acclamandi ratio aures romanorum offenderet, non enim videbatur digna Pontifice sum- mo; postea necessitas quodammodo adegit, ut perseveraret, sive ex usu incepto, sive quod rectius bonis o- mnibus significaret, quod perditi ho- mines in pravam causam invexerant. Sub ea enim acclamatione roma- nus populus suum salutabat Regem, quem, dum solemnius acclamabat, adiungebat disertas voces: Pontificem et Regem (viva Pio Nono Pontefice e Re).

Kiusmodi ingentes manifestatio- nes fidelitatis et realis obsequii, quae admiratione percellerent quotquot Romam convenirent, fuerunt causa, quam non praevideant illi, qui, aspi- rationes populares cogitantes et com- miniscentes, existimabant, Romam,

ix v.

tandem ultimo loco languescentém vitaque sua destitutam, esse facile consequuturos. Sed elanguescebat jn dies universa Italia: et qui supere- rat in Italia locus, in quo verissima populi vita vehementer excrescere!, unica erat Roma: unde si Roma capi debuerat iam non aliud supererat nisi aperta vis armis et militibus sine ulla causa, quae sub aliqua tenui um- bra captionem cohonestare posset: idque quam citissime faciendum in aliqua occasione quae prima sese of- ferret, quum, languescere Italia, centrum illud, in quo perseverabat atque excrescebat vita, periculo es- set ne vehementissimo influxu suo Italiam universam in optatam exci- taret vitam.

At vero undenam prompta oc- casio erat expectanda? Illa quae fue- rat arte conficta anno 1867 per oe- speratorum hominum greges, qui re- liquam ditionem Pontificiam armis pervaderent, in irritum et in contu- meliam Gubernii italici cessit. Illi enim iam partim caesi et dispersi fuerunt ab heroica ilia manu mili- tum, qui mortem certatim pro cau- sae iustitia oppetebant: ac denique auxilio, non quidem Imperatoris Galliarum (cuius promissionibus nun- quam profecto credidimus), sed ca- tholicae Galliae , quae quamquam bona fide regatur, tamen hisce ex* tremis suum quoque Imperatorem cogere valuit ad auxilium mittendum, in Nomentano proelio licet prospe- ro ad pugnandum loco constituti, penitus sunt prodigati: proindeque