e manibus italici Gubernii erepta est ea occasio a se parata mittendi suos milites ad ordinem subversum, ut sibi suaserat, instaurandum: at- que ad plebiscitum in sinu populi romani confingendum iuxta consue- tum iam agendi ritum.

Hae duae itaque fuerunt causae, quae, non praevisae , impedimento gravissimo erant quominus Guber- natores Italiae, quod primo conce- ptu excogitaverat, exequi tandem non possent: id est impensissimo adhaesio romani populi cum suo Rege Pontifice, et fervor catholicae Galliae, numquam tam vehemens praevisus, quae saltem reliquam di- tionem incolumem Romano Ponti- fici vellet omnino servatam.

Itaque permanentibus his duo- bus impedimentis, impossibile erat, ut italicum Gubernium Roma poti- retur. At vero,quum terribilis manus Domini, qui sese ostendit Regem re- gum et Dominum dominantium , Imperatoren) Galliarum humillime depressit post solemne gallicum plebiscitum, quo maxime ille gloria- batur; quum Gallia universa ad arma esset intenta, ut suum externum ho- stem superaret ( quamquam intus potiorem adhuc haberet), una ex dua- bus causis cessavit» ea videlicet, quae impedimento erat quominus italicum Gubernium vi et armis capere Romam posset: hinc altera neglecta causa, quae armis resistere non poterat, Rex Italiae Legatum misit ad Ro- manum Pontificem, qui exponeret, aspirationes Italici populi esse. qui-

ix v. 2 4 9

bus resisti non posset, ut Roma et reliqua ditione Gubernium italicum potiretur; ita tamen, ut Pontifex in spiritualis iurisdictionis exercitio li- ber et independens omnino servare- tur: inde promissiones plurimas.

Verum, ut erat expectandum, reiectis aspirationibus, reiectisque promissionibus, dimisso legato, Pon- tifex sarta tectaque velle Apostolicae Sedis iura declaravit.

Illico exercitum suum misit Gu- bernium illud atque ignitis proiecti- Iibus iniectis in Urbis moenia atque in pacatissimam quoque civitatem, Urbem facillime cepit, quam nullo alio medio consequi potuerat atque potuisset.

Dixi facillime cepit: idque non quidem ex defectu virtutis nostrorum militum, quamquam pauci essent prae exercitu aggressore; sed ex be- nignitate potius Pontificis qui tam- quam prudens paterfamilias sapien- tissime acerrimam cladem avertit.

Omnes, qui Romae eramus, ocu- lis conspeximus, quo animo milites nostri essent comparati : vehemen- tissime enim cupiebant, tamquam leones, pugnae momentum, ut san- guinem suum profundere possent pro iustitiae causa: iique speratam victoriam in Deo fidentissime col- locabant ; quibus si adiungas fér- vidas preces Deo a romano populo cum Pontifice effusas pro communi causa, mirum non erit si in melio- re populi parte dominaretur opi- nio, forte externos milites Romam non ingressuros.