aetatis, praesertim si verborum pom- pa exornentur et aliqua auctoritate tradantur, incauti comprehenduntur.

At vero dum ad horum princi- piorum applicationem progredimur, obstacula gravissima occurrunt, quae superare multi non audent, propter- ea quod nimis evidens manifestetur naturae humanae iniquitas causae.

Unde videmus in ipso italico re- gimine duas veluti factiones quas su- perius innui: alia quae est modera- tior sed minus logica; alia vero sa- tanica sed logica: cohaerens nimirum est principiis socialibus admissis.

Ex illis enim principiis sponte sua haec alia fluunt: cives non posse iure cogi ad servandas leges per Repraesentatos populi factas: nam- que neque populus integer iure pot- est limitare naturalem facultatem agendi cuiuscumque individui, quum nulla externa lege quisquis teneatur: nemo pariter obligatur ex facto suo suaque promissione; obligatio enim non oritur nisi ex aliquo externo principio quod a voluntate nostra non pendeat : unde illud quoque vulgare principium, fides est servan^ da, iuxta exposita sophismata intelli- gendum est sub hac conditione essen- tialiter inclusa, si servare existimabo, si servare velim: nulla enim externa lege teneor, propterea quod unica mihi agendi norma est in id quod intelligo mihi bonum inclinatio.

Inde rem alteri rapere cuivis ius est; vindictam patrare licitum ; ca- lumniari, bonum. Uno verbo, quid- quid appareat nobis bonum, quum

Mx v. 255

sub conceptu universalis boni com- prehendatur , appetere possumus , velle et agere; qui nobis id impe- diret, tyrannus esset, quum nostrae felicitatis assecutionem, ad quam na- turaliter tendimus, prohiberet.

En ad quem principiorum cen- sum referuntur populares aspiratio- nes , quas Legatus regius tamquam titulum habendi Romam Summo Pon- tifici proposuit.

Sed ulterius, eiusmodi principiis constitutis, in quibus continetur so- cialismus , communismus, naturali- smi, vel alia quocumque nomine eiusdem furfuris systemata socialia appellare velis, proximus est gradus ad pantheismum vel atheismum.

Namque, si admittatur Deus tam- quam hominis creator, admittenda est tum cuiusque hominis, tum hu- manae familiae ab eo dependentia; haec autem dependentia vera non esset, si obligationes saltem obse- quii et submissionis in Deum non secumferret: ideoque admittendum esset principium externum quod of- ficia nostra naturaliter exigeret, at- que proinde libertatem nostram illi- mitatam limitaret: hic autem Deus si adesset, noster esset tyrannus : ideoque vel non est vel nos ipsi su- mus dii.

En quomodo, submoto atque de- iecta quovis honestatis freno, in- cauta praesertim iuventus adicitur, capitur; massae plebeiae concitantur contra id omne quod pacata ratio vehementissime reprobat. Incauta e~ nim iuventus facile movetur per id