256 APPENDIX v.

violaret. Namque nonnisi duas au- ctoritates supremas in praesenti re- rum ordine cognoscimus, quarum una a Deo dérivât tamquam naturae et societatis humanae Auctore : al- tera ab eo dérivât tamquam Auctore ordinis supernaturalis. Prima aucto- ritas competit Regi civili sive bono sive dyscolo, quaecumque fuerit re- giminis forma per quam illa ipsa auctoritas, quae a Deo dérivât, ad- ministretur seu dispescatur: altera competit catholicae Ecclesiae, cuius regiminis forma constituta est ab eiusdem Ecclesiae Auctore.

Prima itaque auctoritas de qua loquor, si regimen in quo residere posset, deneget eam a Deo derivare, eamque ab alio fonte haurire do- ceat, quam a Deo, non erit aucto- ritas, sed erit ad summum aliquod auctoritatis simulacrum; ideoque o- mnes eius auctoritatis actus, quum non derivent a principio quod obli- gare in conscientia possit, non vi- detur in conscientia tamquam reus ille damnandus, qui eiusmodi aucto- ritatis actus violaret, quamquam de rebus non inhonestis.

2° Supposita eadem gubernandi doctrina, quisquis fuerit, qui nomine populi iuxta expositum sensum re- gnaret vel imperaret, de iniuria con- queri non posset, si alter quilibet eum subrogaret, qui auctoritatem a Deo derivantem non denegaret, ea- que auctoritate populos administra- nt iuxta aeterna iustitiae principia* in ordine enim naturali sedes illa au > ctoritatis uti vacua occupari posset.

omne quod phantasiam alliciat, quod aliquid novitatis exhibeat contra ho- nestatis et rectitudinis ordinem, cu- ius veritatem et salutares effectus leviter intelligens, tamquam obsole- tum et miserandum iugum a ma- ioribus traditum et impositum eum ordinem sibi facile repraesentat.

Frustra autem declamares, Deum ipsum, qui hominem ad felicitatem creavit, eam proposuisse tamquam praemium, quod homines asseque- rentur si ordinem a se, naturae Au- ctore, necessario constitutum serva- rent: eundemque externum ordinem sive erga ipsum Deum , sive erga ceteros homines, sive erga seipsos, aeternum esse nec posse immutari, ideoque ab hominum voluntate non pendere : bonum sine limitibus ad quod naturaliter tendimus, quod ex- pleat desiderium nostrum, in hoc vitae stadio non reperiri, quum o- ronia limitatissima et plurimis com- mixta sint maiis: eiusmodi veritates, naturali rationis lumine cognitas, no- va splendidissima luce fuisse diffusas per divinam revelationem, cuius in- fallibilis custos catholica ecclesia est eiusque Caput.

Frustra inquam eiusmodi verita- tes declamares, quando licentia a- gendi tutamen et fulcimentum repe- riat in ipso societatis regimine, quod in ipsa licentia sustentaculum ponat.

Ex expositis socialibus principiis, haec consequi mihi videntur.

Io Nemo subditorum in conscien- tia redargui potest, si leges Regni vel Imperii, quatenus tales sunt.